Inspekcje

Do służb wykonujących zadania na rzecz bezpieczeństwa RP należą ze szczebla cen-tralnego różnego rodzaju inspekcje podległe kierunkowo odpowiedzialnym ministrom oraz organy kontroli skarbowej podległe ministrowi fi nansów.

Inspekcja Ochrony Środowiska

Działa na podstawie ustawy⁷². Do jej zadań należy:

– kontrola przestrzegania przepisów o ochronie środowiska i racjonalnym użytko-waniu zasobów przyrody,

– kontrola przestrzegania decyzji ustalających warunki korzystania ze środowiska oraz zakresu, częstotliwości i sposobu prowadzenia pomiarów wielkości emisji, – kontrola zawartości siarki w ciężkim oleju opałowym stosowanym w instala-cjach energetycznego spalania paliw oraz w oleju do silników statków żeglugi śródlądowej,

– udział w postępowaniu dotyczącym lokalizacji inwestycji,

– udział w przekazywaniu do użytku obiektów lub instalacji realizowanych jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko,

– kontrola eksploatacji instalacji i urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem,

– podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań związanych z ochroną środowiska lub naruszeniem warunków korzy-stania ze środowiska,

– współdziałanie w zakresie ochrony środowiska z innymi organami kontrolny-mi, organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organami administracji państwowej i rządowej, samorządu terytorialnego i obrony cywilnej, a także organizacjami społecznymi i opiekunami społecznymi,

– organizowanie i koordynowanie państwowego monitoringu środowiska, prowa-dzenie badań jakości środowiska, obserwacji i oceny jego stanu oraz zachodzą-cych w nim zmian,

– opracowywanie i wdrażanie metod analityczno-badawczych i kontrolno-pomia-rowych,

– inicjowanie działań tworzących warunki do zapobiegania poważnym awariom oraz usuwania ich skutków i przywracania środowiska do stanu właściwego, – kontrola przestrzegania przepisów o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, – kontrola przestrzegania przepisów o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie

gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej,

– nadzór i kontrola w zakresie postępowania z substancjami kontrolowanymi oraz z produktami, urządzeniami i instalacjami zawierającymi te substancje,

72 Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska Dz. U. 1991 Nr 77 poz. 335 z późń. zm.

– kontrola przestrzegania przepisów i uzyskanych na ich podstawie zezwoleń, z wyłączeniem kontroli laboratoryjnej, w zakresie postępowania z organizma-mi genetycznie zmodyfi kowanyorganizma-mi,

– kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku, pod-legających ocenie zgodności w zakresie spełniania przez nie zasadniczych lub innych wymagań dotyczących ochrony środowiska, określonych w przepisach odrębnych,

– weryfi kacja rocznych raportów dotyczących handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji,

– wykonywanie zadań określonych w przepisach o międzynarodowym obrocie odpadami,

– kontrola przestrzegania przepisów o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji,

– kontrola przestrzegania przepisów o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.

Zadania inspekcji ochrony środowiska wykonują następujące podmioty:

– główny inspektor ochrony środowiska,

– wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska jako kierownika wojewódzkiej inspekcji ochrony środowiska, wchodzącej w skład ze-spolonej administracji wojewódzkiej.

Inspekcja Sanitarna

Działa zgodnie z treścią ustawy⁷³. Jest organem powołanym do nadzorowania wa-runków higieny środowiska, wawa-runków pracy w zakładach pracy, w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych i szkołach wyższych, a także warunków w ośrodkach wypoczynku i warunków zdrowotnych żywności i żywienia. W związku z tym większość zadań ma charakter zadań kontrolnych.

Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nad-zoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących:

– higieny środowiska, a zwłaszcza czystości powietrza atmosferycznego, gle-by, wody i innych elementów środowiska w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach,

– utrzymania należytego stanu higienicznego nieruchomości, zakładów pracy, in-stytucji, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, dróg, ulic oraz środków komunikacji publicznej,

– warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia zbiorowego,

– warunków zdrowotnych produkcji i obrotu przedmiotami użytku oraz innymi wyrobami mogącymi mieć wpływ na zdrowie ludzi,

– warunków zdrowotnych środowiska pracy, a zwłaszcza zapobiegania powstawa-niu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy,

73 Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej Dz. U. 1985 Nr 12 poz.

49 z późń. zm.

– higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w szko-łach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych, szkoszko-łach wyższych oraz w ośrodkach wypoczynku,

– higieny procesów nauczania.

W celu realizacji wymienionych zadań kontrolnych inspektorzy sanitarni są upraw-nieni do wstępu o każdej porze dnia i nocy, na terenie miast i wsi do:

– zakładów pracy oraz wszystkich pomieszczeń i urządzeń wchodzących w ich skład,

– obiektów użyteczności publicznej, – obiektów handlowych,

– ogrodów działkowych i nieruchomości oraz wszystkich pomieszczeń wchodzą-cych w ich skład,

– środków transportu i obiektów z nimi związanych, w tym również na statki mor-skie, żeglugi śródlądowej i powietrzne,

– obiektów będących w trakcie budowy,

– żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób,

– żądania okazania dokumentów i udostępniania wszelkich danych, – pobierania nieodpłatnie próbek do badań.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Urząd pod, który podlega Państwowa Inspekcja Handlowa, która działa w kierun-ku podnoszenia dobrobytu konsumentów poprzez ochronę i tworzenie warunków do funkcjonowania konkurencji.

Jest wyspecjalizowanym organem kontroli powołanym do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa. Działa ona na podsta-wie ustawy⁷⁴.

Do zadań o charakterze kontrolnym Inspekcji Handlowej należy kontrola:

– legalności i rzetelności działania przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów odrębnych w zakresie produkcji, handlu i usług,

– produktów wprowadzonych do obrotu w zakresie zgodności z zasadniczymi wymaganiami określonymi w przepisach odrębnych z wyłączeniem produktów podlegających nadzorowi innych właściwych organów,

– produktów w zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa,

– produktów znajdujących się w obrocie handlowym lub przeznaczonych do wpro-wadzenia do takiego obrotu, w tym w zakresie oznakowania i zafałszowań, oraz kontrola usług,

– przestrzeganie przez sprzedawców detalicznych i sprzedawców hurtowych przepisów dotyczących postępowania ze zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym.

74 Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej Dz. U. z 2013 r. poz. 700, 984 z późń. zm.

Inspekcja Farmaceutyczna

Działa na podstawie ustawy⁷⁵. Sprawuje nadzór nad warunkami wytwarzania pro-duktów leczniczych, jak również nad jakością i obrotem produktami leczniczymi oraz wyrobami medycznymi, w celu ochrony interesu społecznego w zakresie bezpieczeń-stwa zdrowia i życia obywateli przy stosowaniu produktów leczniczych i wyrobów medycznych, znajdujących się w hurtowniach farmaceutycznych, aptekach, punktach aptecznych i placówkach obrotu poza aptecznego.

Państwowa Inspekcja Pracy

Realizuje zadania na podstawie ustawy⁷⁶ jest organem powołanym do sprawowa-nia nadzoru i kontroli przestrzegasprawowa-nia prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej.

Inspekcja Weterynaryjna

Funkcjonuje na podstawie ustawy⁷⁷ do realizacji zadań administracji publicznej z za-kresu weterynarii obejmują ochronę zdrowia zwierząt oraz weterynaryjną ochronę zdrowia publicznego, a w szczególności:

– zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt, w tym zapobieganie wystąpieniu, wy-krywanie i likwidowanie ognisk tych chorób,

– zwalczanie chorób zwierząt, które mogą być przenoszone na człowieka ze zwie-rzęcia lub przez produkty pochodzenia zwierzęcego, albo biologicznych czynni-ków chorobotwórczych wywołujących te choroby,

– monitorowanie zakażeń zwierząt,

– przeprowadzanie weterynaryjnej kontroli granicznej oraz kontroli weteryna-ryjnej w handlu i wywozie zwierząt oraz produktów w rozumieniu przepisów o kontroli weterynaryjnej w handlu,

– sprawowanie nadzoru nad:

– bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym nad wyma-ganiami weterynaryjnymi przy ich produkcji, umieszczaniu na rynku oraz sprzedaży bezpośredniej,

– wprowadzaniem na rynek zwierząt i ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego, wytwarzaniem, obrotem i stosowaniem środków żywienia zwierząt,

– zdrowiem zwierząt przeznaczonych do rozrodu oraz jakością zdrowotną ma-teriału biologicznego,

75 Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne Dz. U. 2001 Nr 126 poz. 1381 z późń. zm.

76 Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy Dz. U. 2007 Nr 89 poz. 589 z późń. zm.

77 Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej Dz.U. 2004 nr 33 poz. 287 z późn. zm.

– obrotem produktami leczniczymi weterynaryjnymi, wyrobami medycznymi przeznaczonymi dla zwierząt oraz warunkami ich wytwarzania, wytwarza-niem i stosowawytwarza-niem pasz leczniczych,

– przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt, przestrzeganiem zasad identyfi kacji i rejestracji zwierząt oraz przemieszczaniem zwierząt,

– przestrzeganiem wymagań weterynaryjnych w gospodarstwach utrzymują-cych zwierzęta gospodarskie,

– monitorowanie substancji niedozwolonych, pozostałości chemicznych, bio-logicznych, produktów leczniczych i skażeń promieniotwórczych u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego, w wodzie przeznaczonej do pojenia zwierząt i środkach żywienia zwierząt.

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

Inspektor realizuje zadania w obszarze bezpieczeństwa budowlanego na podstawie ustawy⁷⁸ w tym: bezpieczeństwa przeciwpożarowego, dróg ewakuacyjnych, bezpie-czeństwa użytkowników. W pewnym zakresie dublują się one z innymi instytucjami bezpieczeństwa jak np. PSP, czasem kosztem zadań operacyjnych.

Służby meteo i hydrologiczne

W ich skład wchodzi Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, który funkcjonuje na podstawie ustawy⁷⁹.

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy pro-wadzi systematyczne pomiary i obserwacje hydrologiczne i meteorologiczne. Zbiera, przechowuje, przetwarza i udostępnia krajowe i zagraniczne materiały pomiarowe i obserwacyjne. Opracowuje i rozpowszechnia prognozy i ostrzeżenia dla osłony lud-ności oraz gospodarki narodowej. Prognozuje jakość zasobów wodnych i zanieczysz-czenia atmosfery. Opracowuje ocenę stanu technicznego i bezpieczeństwa budowli piętrzących. Zbieranie i przetwarzanie informacji dla władz publicznych i właścicieli wód przeprowadzane są według procedur standardowych określonych w rozporzą-dzeniu. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy może sprzedawać informacje zbierane według procedur standardowych i niestan-dardowych co stanowi jego dochód. IMGW uczestniczy w działalności Światowej Organizacji Meteorologicznej (w skrócie WMO) i innych agend Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz prowadzi współpracę z innymi organizacjami i instytucjami krajo-wymi i zagranicznymi. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej prowadzi też dzia-łalność badawczą.

Służby kontroli skarbowej

Kontrola skarbowa została utworzona ustawą⁸⁰ o kontroli skarbowej. Organami kontroli skarbowej są:

78 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane Dz.U.2019.0.1186 z późń. zm.

79 Ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych Dz.U. z 2018 r. poz. 736 z późń.

zm., oraz Ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne Dz.U. z 2012 r. poz. 145, z późn. zm.

80 Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej Dz.U. 1991 Nr 100 poz. 442 z późń. zm.

– minister właściwy do spraw fi nansów publicznych jako naczelny organ kontroli skarbowej,

– Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej jako organ wyższego stopnia nad dy-rektorami urzędów kontroli skarbowej,

– dyrektor urzędu kontroli skarbowej.

Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej sprawuje nadzór nad działalnością dyrekto-rów urzędów kontroli skarbowej, inspektodyrekto-rów zatrudnionych w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw fi nansów publicznych, inspektorów i pracowników za-trudnionych w komórkach, o których mowa w ustawie o kontroli skarbowej oraz pra-cowników wywiadu skarbowego, w zakresie realizacji zadań określonych w ustawie.

Właściwość miejscowa Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej obejmuje całe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Do zadań Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej należy m.in.:

– określa zadania urzędów kontroli skarbowej,

– sprawuje kontrolę wewnętrzną urzędów kontroli skarbowej,

– powołuje spośród inspektorów wicedyrektorów urzędów kontroli skarbowej i ich odwołuje,

– upoważnia inspektorów i pracowników zatrudnionych lub oddelegowanych do wykonywania zadań służbowych w urzędzie obsługującym ministra właściwe-go do spraw fi nansów publicznych do przeprowadzania czynności kontrolnych, a także, w uzasadnionych przypadkach, decyduje o zmianie inspektora lub pra-cownika prowadzącego czynności kontrolne,

– przekazuje Komisji Europejskiej plany kontroli w zakresie kontroli środków po-chodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środ-ków z innych źródeł zagranicznych,

– może wyznaczyć dyrektora urzędu kontroli skarbowej właściwego do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania kontrolnego, kontroli podatkowej lub przepro-wadzenia innej czynności w sprawach z zakresu kontroli skarbowej, także poza właściwością miejscową dyrektora urzędu kontroli skarbowej.

Dyrektor urzędu kontroli skarbowej kieruje pracą urzędu kontroli skarbowej, a w szczególności:

– organizuje pracę urzędu kontroli skarbowej i jest przełożonym zatrudnionych w nim inspektorów oraz innych pracowników,

– ustala plany kontroli,

– upoważnia inspektorów i pracowników do przeprowadzenia czynności kontrolnych,

– wydaje decyzje w sprawach określonych w ustawie, – wydaje wynik kontroli,

– dokonuje w uzasadnionych przypadkach zmiany inspektora lub pracownika pro-wadzącego czynności kontrolne.

2.2.6. Inne instytucje, których pośrednim lub bezpośrednim zadaniem

W dokumencie Rola służb w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego na rzecz społeczeństwa (Stron 51-56)