W Polsce funkcjonuje wiele instytucji, któr ych bezpośrednim lub też pośrednim zadaniem jest bezpieczeństwo i porządek publiczny. Niestety nie tworzą one w pełni ustrukturyzowanego systemu. Ze względu na ich podległość, strukturę organizacyjną, jak również zakres wykonywanych zadań, można wyodrębnić trzy rodzaje instytucji podlegające administracji33:
– rządowej (centralnej - niezespolonej), – samorządowej (lokalnej - niezespolonej), – prywatnemu sektorowi.
Służebność w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego na rzecz społeczeń-stwa tworzą w Polsce:
– wymiar sprawiedliwości, – służby specjalne,
– służby, straże i inspekcje wyspecjalizowane w ochronie bezpieczeństwa i po-rządku publicznego,
– służby ratownictwa i ochrony ludności, – służby zarządzania kryzysowego, – służby graniczne,
– oraz inne instytucje, których pośrednim lub bezpośrednim zadaniem jest ochro-na bezpieczeństwa publicznego.
Idea prawna bezpieczeństwa znajduje swoje zasadnicze usytuowanie w polskim prawodawstwie - Konstytucji RP34, ale nie zagłębia się w obszar nazw norm konstytu-cyjnych. Występuje brak zdefi niowania pojęcia bezpieczeństwo. Bezpieczeństwo po-jawia się wśród norm zasad ustrojowych państwa, gdzie cyt.:
• art. 5 Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium oraz zapewnia między innymi prawa i wolności człowieka i obywa-tela, a także bezpieczeństwo obywateli,
• art. 26 zgodnie z którym Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bez-pieczeństwa i nienaruszalności jego granic,
• art. 31 ust. 3 zgodnie z którym ograniczenia w zakresie korzystania z konstytu-cyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub
po-33 Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego RP, Warszawa, 2013.
34 Konstytucja RP z 1997 r.
rządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicz-nej albo wolności i praw innych osób,
• art. 45 ust. 2 zgodnie z którym wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny,
• art. 53 ust. 5 pozwala na ograniczenie wolności uzewnętrzniania religii jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeń-stwa pańbezpieczeń-stwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób,
• art. 61 ust. 3 zgodnie z którym ograniczenie prawa do informacji publicznej może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wol-ności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa,
• art. 66 ust. 1 z którego wynika prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
• art. 74 ust. 1 zgodnie z którym władze publiczne prowadzą politykę zapewnia-jącą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom,
• art. 76 na podstawie którego władze publiczne chronią konsumentów, użytkow-ników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi,
• art. 126 zgodnie z którym prezydent czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium,
• art. 135 ustanawia organ doradczy głowy państwa w zakresie wewnętrzne-go i zewnętrznewewnętrzne-go bezpieczeństwa państwa w postaci Rady Bezpieczeństwa Narodowego,
• art. 146 ust. 4 pkt. 7 i 8 zgodnie z tymi przepisami rząd zapewnia bezpieczeń-stwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, a także zapewnia bezpie-czeństwo zewnętrzne państwa,
• art. 230 zgodnie z tym przepisem stan wyjątkowy może być wprowadzony w ra-zie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego.
Reasumując stan uregulowań konstytucyjnych widać, że „bezpieczeństwo” użyte jest kilkakrotnie. Pojęcie występuje nie samodzielnie. Skorelowane jest ze sprecyzowa-niem rodzaju - typu bezpieczeństwa. Jest to zauważanie „bezpieczeństwa” w sposób podmiotowy w roli: obywateli, państwa, konsumentów, użytkowników i najemców oraz przedmiotowo jako „bezpieczeństwa”: wewnętrznego, zewnętrznego, ekologicz-nego oraz z bezpiecznymi warunkami pracy.
Zgodnie z art.126 ust. 2 Konstytucji, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej czuwa nad jej przestrzeganiem, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nie-naruszalności i niepodzielności jego terytorium.
Prezydent jest najwyższym przedstawicielem państwa, który odpowiedzialny jest za stabilność polityczną, konstytucyjną i międzynarodową państwa polskiego. Stanowi część dualistyczną władzy wykonawczej z Radą Ministrów, ale jednocześnie, zgodnie
z fi lozofi ą Konstytucji, wypełnia rolę podmiotu równoważącego w strukturze władzy państwowej. Obie funkcje wzajemnie się nakładają.
Właściwym konstytucyjnym podmiotem władzy wykonawczej jest rząd, które-mu przysługuje prawo domniemania kompetencji w dziedzinie polityki zagranicznej i wewnętrznej.
Prezydent ma kompetencje w zakresie stosunków międzynarodowych oraz na wy-padek zagrożenia suwerenności i bezpieczeństwa państwa, wynikające z pozycji gwa-ranta suwerenności i bezpieczeństwa państwa, władza rezerwowa przedstawiciela państwa35.
Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego odpowiada za działalność bezpośrednio przed prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej. Do zakresu działania Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego należy:
– defi niowanie zagrożeń bezpieczeństwa wewnętrznego oraz planowania propo-zycji sposobów ich likwidowania lub minimalizowania,
– zbieranie i analizowanie informacji o stanie bezpieczeństwa wewnętrznego, – tworzenie projektów dokumentów defi niujących cele polityczne w zakresie
bez-pieczeństwa wewnętrznego,
– inicjowanie, uczestniczenie i sprawdzanie prac dotyczących strategii bezpie-czeństwa narodowego,
– opiniowanie i prezentowanie wniosków w sprawach dotyczących działań pla-nistycznych, legislacyjnych, organizacyjnych w zakresie bezpieczeństwa we-wnętrznego państwa,
– prowadzenia analiz i ocen dotyczących zagrożenia terroryzmem,
– sporządzanie analiz i ocen stanu przygotowania struktur państwa do likwidowa-nia terroryzmu,
– sprawdzanie działań prowadzonych w ramach zaakceptowanych strategii, pla-nów i programów w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego,
– współpraca z organami parlamentu i rządu oraz przedstawicielami terenowej administracji rządowej i samorządowej w sprawach objętych właściwością Departamentu,
– uczestniczenie w pracach podmiotów w zakresie przedsięwzięć podejmowa-nych w sprawach objętych właściwością Departamentu,
– sporządzanie materiałów i dokumentów na zlecenie Rady Bezpieczeństwa Narodowego,
– opiniowanie wniosków o użycie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej na tere-nie kraju,
– opiniowanie wniosków w sprawach mianowania na stopnie ofi cerskie i gene-ralskie funkcjonariuszy Policji, ABW, AW, SKW, SWW, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej36.
Zgodnie z Konstytucją jako jednym z podstawowych organów władzy wykonawczej w państwie prowadzącą politykę wewnętrzną jest Rada Ministrów kierująca się zasadą
35 W. Skrzydło, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, s.316.
36 A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia prawno--ustrojowe, Warszawa 2008, s.52.
domniemania kompetencji rządu. Polega ona na przekazaniu rządowi wszelkich spraw polityki Państwa z zastrzeżeniem spraw przydzielonych innym organom państwowym i samorządowych. Domniemanie kompetencji jest naturalne i umiejscowione w ob-rębie władzy wykonawczej i nie służy do rozgraniczania kompetencji pomiędzy wła-dzami37. Zapewnienie zewnętrznego i wewnętrznego bezpieczeństwa państwa stykają się kompetencje Prezydenta, Rady Ministrów i właściwych ministrów, którzy działają w myśl polityki wytyczonej przez rząd38. Prezes Rady Ministrów z własnej inicjatywy bądź na wniosek członka Rady Ministrów, może tworzyć organy pomocnicze Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów a w szczególności:
– stały komitet lub komitety Rady Ministrów w celu inicjowania, przygotowania i uzgadniania rozstrzygnięć albo stanowisk Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów w sprawach należących do zadań i kompetencji tych organów, – komitety do rozpatrywania określonych spraw,
– rady i zespoły opiniodawcze, doradcze w sprawach należących do zadań i kom-petencji Rady Ministrów lub prezesa Rady Ministrów39.
Zgodnie z ustawą o działach administracji rządowej40, w dziale spraw wewnętrz-nych umieszczona jest ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, którą kieruje Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Większość instytucji zgodnie z uregulowaniami prawnymi zajmujących się proble-matyką bezpieczeństwa i porządku publicznego znajduje się w resorcie spraw we-wnętrznych i administracji jako administracja zespolona tj., między innymi Policja z Centralnym Biurem Śledczym (CBŚ)41, Państwowa Straż Pożarna (PSP)42, Straż Graniczna (SG)43 i Służba Ochrony Państwa (SOP).
Odwołując się do doświadczeń innych państw w Polsce po 1989 roku zaczerpnięto szereg nowych uregulowań prawnych i organizacyjnych. Doprowadziło to do tworze-nia nowych instytucji z obszaru bezpieczeństwa i porządku publicznego, co odciążyło Policję w tym zakresie.
Wraz z tym część zadań i kompetencji w dziedzinie bezpieczeństwa i porządku pu-blicznego obywateli otrzymały:
37 P. Sarnecki, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Komentarz do przepisów, Zakamycze 2000, str.28.
38 W. Skrzydło, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. IV, Zamykacze 2002, str. 34.
39 A. Misiuk, Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia prawno--ustrojowe, Warszawa 2008, str.55.
40 Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej Dz.U. 1997 nr 141 poz.
943 z późń. zm.
41 Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji Dz. U. Nr 30 poz. 179 z późn. zm.
42 Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej Dz. U. z 2017 r. poz.1204 z późn. zm.
43 Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej Dz.U. 1990 nr 78 poz. 462 z późn. zm.
– samorządy terytorialne, które mogą tworzyć instytucje o charakterze admi-nistracji niezespolonej tj., między innymi Straż Gminną (SGm)44 i utrzymywać Związki Ochotniczych Straży Pożarnych - OSP (stowarzyszenia)45;
– sektor prywatnej działalności gospodarczej, który rozpoczął prowadzenie dzia-łalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia46 i detektywistyki47 w for-mie prywatnych fi rm48 ochrony osób i mienia zwanych też jako Specjalistyczne Uzbrojone Formacje Ochronne (SUFO) i detektywistyki.
Wielość i różnorodność instytucji z administracji zespolonej i niezespolonej odpo-wiedzialnych za ochronę bezpieczeństwa i porządku publicznego wykonuje zadania władzy ustawodawczej i jest przyporządkowana do zadań bezpieczeństwa i porządku publicznego. Instytucje służą na rzecz społeczeństwa, dzięki odpowiedniemu zarządza-niu zgodnie z przypisanymi kompetencjami.
Uzależnione to jest od Sejmu, Senatu (władzy ustawodawczej) - Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - Prezesa Rady Ministrów - Rady Ministrów - Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji - przy udziale Wojewodów (władzy wykonawczej) – Komendanta Głównego Policji, PSP – Komendantów Miejskich/Powiatowych Policji, PSP – odpowiedzialnych bezpośrednio za bezpieczeństwo i porządek publiczny.
W kwes i administracji niezespolonej na szczeblu lokalnym kwes e zagwaranto-wania odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego spoczywają na samorządzie gminnym. System ustawodawczy daje im możliwość powoływania (two-rzenia) Straży Gminnych i utrzymywania Związków Ochotniczych Straży Pożarnych (sto-warzyszeń), które dbają o bezpieczeństwo i porządek publiczny. Nadzór merytorycz-ny w imieniu MSWiA sprawują nad tymi instytucjami Wojewodowie, Komendanci Wojewódzcy Policji i Państwowej Straży Pożarnej.
Odrębnym sektorem dbającym za bezpieczeństwo i porządek publiczny jest pry-watny sektor ochrony w skład, którego wchodzi ochrona osób i mienia oraz detekty-wistyka. W kwes i wykonawczej sektor ten jest uzależniony od Ministra Gospodarki i Ministra Finansów. Nadzór merytoryczny sprawuje MSWiA przy pomocy Komendanta Głównego Policji i Komendantów Wojewódzkich Policji.
Właściwy system podmiotów realizujących najważniejsze zadania z zakresu bez-pieczeństwa wewnętrznego tworzą instytucjonalnie wyodrębnione podsystemy49. Bezpieczeństwem publicznym nazywa się więc stan faktyczny wewnątrz państwa, któ-ry umożliwia bez narażenia na szkody wywołanym zarówno zachowaniem jednostek jak i działaniem sił natury, techniki normalne funkcjonowanie organizacji państwowej
44 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Strażach Gminnych Dz. U. 1997 Nr 123 poz. 779 z późn.
zm.
45 Ustawa z 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach Dz. U. Nr 20 poz. 104 z późn. zm.
46 Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia Dz.U. 1997 nr 114 poz. 740 z późń. zm.
47 Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych Dz.U. 2002 nr 12 poz. 110 z późń. zm.
48 Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej Dz.U. 1988 nr 41 poz. 324 z późn. zm.
49 M. Lisiecki, Bezpieczeństwo publiczne w ujęciu systemowym, Bezpieczny obywatel- bez-pieczne państwo, Lublin 1998, s.94.
i realizację jej interesów, zachowanie zdrowia, życia i mienia jednostek funkcjonują-cych w tej organizacji oraz korzystanie przez nie z praw i swobód zagwarantowanych Konstytucją oraz innymi uregulowaniami prawnymi.
Celem podsystemu bezpieczeństwa i porządku publicznego jest zapobieganie i ści-ganie sprawców zamachów na życie, zdrowie i mienie polskich obywateli i innych osób przebywających na terytorium RP oraz na interesy państwa.
Jest on tworzony przez organy administracji rządowej i samorządowej poprzez tworzenie służb, straży i inspekcji wyspecjalizowanych w ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz prywatne służby ochrony. Jest to obecnie sektor, w któ-rym występuje częściowa prywatyzacja zadań wcześniej realizowanych wyłącznie przez państwo.
Zadania organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego są określone w odpowiednich ustawach, w tym m.in. o służbach specjal-nych, Policji, Straży Granicznej, Służbie Celnej i Biurze Ochrony Rządu.
2.2 Instytucje administracji służące w obszarze bezpieczeństwa i porządku publicznego
2.2.1 Wymiar sprawiedliwości
Właściwe działanie wymiaru sprawiedliwości stanowi gwarancję stabilnego funk-cjonowania państwa i zapewnia bezpieczeństwo społeczeństwa i obywateli. W jego skład wchodzi:
Władza sądownicza
Jest jednym z trzech elementów ustrojowego podziału władzy. Z treści art. 175 Konstytucji RP wynika, że wymiar sprawiedliwości sprawują wyłącznie sądy: Sąd Najwyższy, Sądy Powszechne, Sądy Administracyjne oraz Sądy Wojskowe.
Oprócz sądów do władzy sądowniczej zalicza się także dwa trybunały: Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu.
Sądy szczególne, o właściwości obejmującej określoną grupę spraw, są usytuowane poza systemem sądów powszechnych.
Zalicza się do nich sądy administracyjne i sądy wojskowe. W postępowaniu przed sądami szczególnymi stosuje się te same zasady, co w sądach powszechnych.
Sądy administracyjne kontrolują legalność działalności administracji publicznej.
Z instytucjami wymiaru sprawiedliwości śc iśle współdziałają organy ochrony praw-nej, w tym przede wszystkim prokuratura i Służba Więzienna.
Prokuratura
Nad przestrzeganiem praworządności i ściganiem przestępstw czuwa prokuratu-ra50, którą stanowi prokurator generalny oraz podlegli mu prokuratorzy powszech-nych i wojskowych jednostek organizacyjpowszech-nych prokuratury oraz prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Prokuratorami powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury są prokuratorzy
50 Ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r. Prawo o prokuraturze Dz. U. 2016 poz. 177 z późń. zm.
Prokuratury Generalnej, prokuratur apelacyjnych, prokuratur okręgowych i rejono-wych. Prokuratorami wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury są proku-ratorzy Naczelnej Prokuratury Wojskowej, wojskowych prokuratur okręgowych i woj-skowych prokuratur garnizonowych. Pod względem merytorycznym prokuratorzy wojskowi podlegają prokuratorowi generalnemu, którego jednym z zastępców jest naczelny prokurator wojskowy. Pod względem strukturalno-organizacyjnym wojskowe jednostki organizacyjne prokuratury wchodzą w skład Sił Zbrojnych RP i ich działalność jest fi nansowana z wyodrębnionych środków budżetowych MON. W zakresie służby wojskowej naczelny prokurator wojskowy podlega ministrowi obrony narodowej.
Konstytucja RP nie zawiera bezpośrednich postanowień określających prawny mo-del prokuratury i jej pozycję w strukturze ustrojowej państwa. Organizacja i działalność prokuratury określona została w wielokrotnie nowelizowanej ustawie z 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze. Prokuratorzy prowadzą albo nadzorują postępowanie przy-gotowawcze w sprawach karnych, a także sprawują funkcję oskarżyciela publicznego przed sądami. Szczegółowy zakres uprawnień przysługujących prokuratorom wystę-pującym w takich sprawach oraz ich obowiązków regulują przepisy normujące postę-powanie karne. Prokuratorzy wojskowi – poza realizacją zadań służbowych, tożsamych z powinnościami prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury – realizują na terenie jednostek i instytucji wojskowych, w tym także w kontyngen-tach wojskowych działających poza granicami kraju, czynności bezpośrednio związane z zapewnieniem przestrzegania prawa i utrzymaniem na należytym poziomie stanu dyscypliny wojskowej.
Służba Więzienna
Prowadzi działania penitencjarne51, ochronne i resocjalizacyjne wobec osób ska-zanych na karę pozbawienia wolności. Odpowiada też za wykonywanie tymczasowe-go aresztowania w sposób zapewniający prawidłowy tok postępowania karnetymczasowe-go. Do podstawowych zadań Służby Więziennej zaliczyć należy: ochronę przed negatywnym wpływem zidentyfi kowanych przez wymiar sprawiedliwości przestępców na społe-czeństwo; zapobieganie zagrożeniom przez odstraszanie potencjalnych sprawców przestępstw; izolowanie skazanych od reszty społeczeństwa z poszanowaniem god-ności ludzkiej i zasady humanitaryzmu, a także resocjalizację przestępców.
2.2.2 Służby specjalne
W polskim prawie nie ma defi nicji służb specjalnych. Ustawa o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu wskazuje, co prawda, na Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego i Służbę Wywiadu Wojskowego jako służby specjal-ne, jednak robi to na wyłączny użytek tej ustawy. Biorąc pod uwagę fakt, że nie tyl-ko te służby posiadają uprawnienia operacyjno-rozpoznawcze, trudno jednoznacznie przesądzić, które z nich należy traktować jako służby specjalne i jakie jest kryterium ta-kiego ich sytuowania. Przede wszystkim jednak brakuje jednolitej ustawy defi niującej
51 Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej Dz. U. 2010 Nr 79 poz. 523 z późń. zm.
i katalogującej działania operacyjno-rozpoznawcze i określającej dla wszystkich służb, kto, kiedy i w jakich okolicznościach oraz za czyją zgodą może te działania prowadzić.
Do głównych podmiotów realizujących specjalne zadania ochronne zalicza-ne są: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrzzalicza-nego, Agencja Wywiadu, Centralzalicza-ne Biuro Antykorupcyjne oraz Służba Kontrwywiadu Wojskowego i Służba Wywiadu Wojskowego.
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW)
Instytucja52 jest służbą specjalną, właściwą w sprawach ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego. Do jej podstawowych zadań należy rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeń-stwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny, w szczególności w su-werenność i międzynarodową pozycję, niepodległość i nienaruszalność terytorium, a także w obronność. ABW, jako krajowa władza bezpieczeństwa, wykonuje w grani-cach swoich kompetencji istotne zadania związane z ochroną informacji niejawnych.
Ważnym elementem działalności Agencji jest działalność analityczno-informacyjna, polegająca na uzyskiwaniu, analizowaniu i przekazywaniu właściwym organom infor-macji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Szef ABW, który kieruje pracami Agencji, jest centralnym organem admini-stracji rządowej, podlegającym bezpośrednio prezesowi Rady Ministrów, a jego dzia-łalność podlega kontroli Sejmu.
Agencja Wywiadu (AW)
Właściwa w sprawach ochrony bezpieczeństwa zewnętrznego państwa i realizuje swo-je zadania na podstawie ustawy53, co do zasady, poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Do podstawowych zadań AW należy: uzyskiwanie, analiza i przekazywanie wła-ściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji Polski oraz jej potencjału ekonomicznego i obronnego; roz-poznawanie zagrożeń zewnętrznych godzących w bezpieczeństwo państwa i przeciw-działanie im – w tym międzynarodowemu terroryzmowi, ekstremizmowi, międzynaro-dowym grupom przestępczości zorganizowanej, działaniom obcych służb specjalnych i innym czynnościom mogącym przynieść szkodę interesom RP.
Agencja zapewnia też ochronę kryptografi czną łączności z polskimi placówkami dyplomatycznymi i konsularnymi. W dobie globalizacji i rozwoju cyberprzestrzeni ko-lejnym ważnym zadaniem Agencji jest prowadzenie wywiadu elektronicznego. Agencją Wywiadu kieruje szef AW, podległy bezpośrednio prezesowi Rady Ministrów, a jego działalność podlega kontroli Sejmu.
52 Ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wy-wiadu Dz. U. 2002 Nr 74 poz. 676 z późń. zm.
53 Tamże.
Centralne Biuro Antykorupcyjne (CBA)
Służba specjalna powołana ustawą54 do spraw zwalczania korupcji w życiu publicz-nym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych, a także do zwalczania działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa. CBA kieruje jego szef, nadzorowany przez prezesa Rady Ministrów. Działalność szefa CBA podlega kontroli Sejmu. Biuro, oprócz prowadzenia spraw operacyjnych i postępowań przygotowawczych, koncentruje się na działalności kontrolnej, analityczno-informacyj-nej i prewencyjanalityczno-informacyj-nej, w tym edukacyjanalityczno-informacyj-nej.
Służba Kontrwywiadu Wojskowego (SKW)
Stanowi służbą specjalną państwa polskiego powołaną ustawą55 właściwą w spra-wach ochrony przed zagrożeniami wewnętrznymi dla obronności Państwa, bezpie-czeństwa i zdolności bojowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej oraz innych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej.
SKW prowadzi działania i czynności w zakresie:
– kontrwywiadu mającego na celu neutralizowanie działań obcych służb wywia-dowczych (cyberkontrwywiadu w kontekście systemów teleinformatycznych) oraz neutralizowania zagrożeń wewnętrznych o charakterze szpiegostwa (okre-ślonych w Art. 130 Kodeksu karnego),
– k ontrwywiadu radioelektronicznego oraz kryptoanalizy,
– mające na celu wykrywanie przestępstw w kontekście systemów teleinforma-tycznych określonych w Rozdziale XXXIII Kodeksu karnego - przestępstwa prze-ciwko ochronie informacji w szczególności w zakresie ujawnienia lub wykorzy-stania informacji niejawnej o klauzuli „tajne” lub „ściśle tajne”, bezprawnego uzyskania informacji oraz zakłócania pracy systemu informatycznego, teleinfor-matycznego lub sieci teleinformatycznej,
– operacyjno-rozpoznawcze w cyberprzestrzeni w celu badania i neutralizowania zagrożeń,
– mające na celu rozpoznanie modus operandi i technologiczne (techniki, takty-ki i procedury) grup hakerstakty-kich, adwersarzy w cyberprzestrzeni oraz uzyskuje informacje mogące umożliwić działania ochronne wyprzedzające potencjalny atak cybernetyczny na resortowe systemy teleinformatyczne (Cyber Threat
– mające na celu rozpoznanie modus operandi i technologiczne (techniki, takty-ki i procedury) grup hakerstakty-kich, adwersarzy w cyberprzestrzeni oraz uzyskuje informacje mogące umożliwić działania ochronne wyprzedzające potencjalny atak cybernetyczny na resortowe systemy teleinformatyczne (Cyber Threat