Funkcja reprezentacyjna: podróże zagraniczne

Jako wysoki rangą funkcjonariusz partyjny M. Tatarkówna-Majkowska korzystała z przywileju wyjazdów poza granice PRL. Spośród podróży służbowych warto wymienić jej udział wraz z Ewą Szelburg Zarembiną w delegacji Ligi Kobiet na zjazd Federacji Związków Kobiet Chińskich w Pekinie. Obie panie miały spędzić w Państwie Środka cztery tygodnie

132

AAN, PKW, 343, Obwieszczenie komisji wyborczej miasta Łodzi, 3 II 1958 r., k. 10-20.

133 AAN, PKW, 408, Obwieszczenie dzielnicowej komisji wyborczej Łódź Widzew, 16 IV 1961 r., k. 36-43.

134 Wniosek ten wyciągnięto na podstawie następujących dokumentów: APŁ, PRNmŁ, 34, Stenogramy sesji RN m. Łodzi odbytych w II półroczu 1958 r.; ibidem, 36, Stenogramy sesji RN m. Łodzi, odbytych w miesiącach maj – grudzień 1959; ibidem, 38, Stenogramy V-VIII sesji RN m. Łodzi w 1960 r.; ibidem, 43, Stenogramy sesji RN m. Łodzi 1963 (XIII-XV).

135 APŁ, PRNmŁ, 36, Protokół stenograficzny nadzwyczajnej sesji Rady Narodowej miasta Łodzi połączonej z plenarnym posiedzeniem Łódzkiego FJN, 27 VI 1959 r., bp.

136

począwszy od 20 VIII 1957 r. Poza udziałem w obradach, przewidziano czas na zwiedzanie kraju i poznanie organizacji zrzeszających Chinki¹³⁷.

W 1958 r. uczestniczyła w delegacji, która pojechała do ZSRR. Grupie przewodził W. Gomułka. Z wyjazdem wiąże się pewna anegdota, jakoby została przywitana przez N. Chruszczowa słowami „Ach Michalina, Michalina i któż by to powiedział, że ona jest rewizjonistką”. Wówczas – wedle jej słów – miała uchodzić wśród części członków PZPR za rewizjonistkę¹³⁸. Wątpić jednak należy, aby przywódca ZSRR kojarzył, kim ona była i czy w rzeczywistości padły zacytowane słowa. Niewątpliwie już wcześniej mieli jednak okazję się spotkać – na VI Plenum KC PZPR w marcu 1956 r. Na VIII Plenum w październiku tego samego roku zaś zaprotestowała przeciwko przerywaniu obrad w celu przywitania radzieckiej delegacji, której przewodniczył N. Chruszczow. Można też przypuszczać, na podstawie jego biografii, że poznali się już w 1945 r. Wówczas przyszły przywódca ZSRR przyjechał do Warszawy jako jeden z radzieckich specjalistów, którzy formalnie mieli pomóc w odbudowie zniszczonej stolicy Polski. Przy okazji tego pobytu właśnie w Łodzi spotkał się z marsz. Michałem Rolą Żymierskim. Może wtedy M. Tatarkówna-Majkowska po raz pierwszy zetknęła się z N. Chruszczowem¹³⁹? Trudno na to pytanie odpowiedzieć.

Wracając do sprawy podróży polskiej delegacji do ZSRR w 1958 r. należy wspomnieć,

że wziął w niej udział Mieczysław Franciszek Rakowski, który w swoim dzienniku zanotował uwagi o poszczególnych członkach delegacji. O osobie M. Tatarkównie-Majkowskiej nie wyraził się pochlebnie, skoro stwierdził, „Tatarkówna – żaden intelekt”¹⁴⁰. Sama wizyta polskiej delegacji w ZSRR trwała od 25 października do 11 listopada. Ze wszystkich rozmów prowadzonych między przedstawicielami obu państw, M. Tatarkówna-Majkowska uczestniczyła tylko w pierwszej, nie zabierając głosu. Poza nią i W. Gomułką w spotkaniu wzięli udział Józef Cyrankiewicz, A. Zawadzki, Stefan Ignar, Wacław Kulczyński, J. Morawski, Edward Gierek, Tadeusz Galiński, Marian Naszkowski i Tadeusz Gede¹⁴¹. Jak widać była jedyną kobietą w składzie tej delegacji.

W 1960 r. zostały zorganizowane XVII Letnie Igrzyska Olimpijskie w Rzymie. Na otwarcie przybyli nie tylko sportowcy, kibice, ale również przedstawiciele wielu państw.

137 AIPN Biuro Udostępniania, 1532/4529, Pismo Zarządu Głównego Ligi Kobiet do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, 1 VIII 1957 r., k. 10.

138

K. Turowski, Życie moje, „ITD” 1981, nr 20 z 17 maja, s. 17.

139 W. Taubman, Chruszczow. Człowiek i epoka, Wrocław 2012, s. 372.

140 M. F. Rakowski, Dzienniki polityczne 1958-1962, Warszawa 1998, s. 57.

141 Rozmowy polsko-radzieckie w Moskwie w dniach 25 X -11 XI 1958 r. Protokół z rozmów między delegacją

W przypadku PRL byli to czołowi działacze PZPR. KŁ otrzymał dwa zaproszenia, z których skorzystali M. Tatarkówna-Majkowska i E. Szuster¹⁴².

W 1964 r. stanęła na czele oficjalnej, państwowej i politycznej delegacji PRL na Kubę, której trzyosobowy skład zaakceptowało Biuro Polityczne, co było zwyczajową zasadą¹⁴³. Obok M. Tatarkówny-Majkowskiej polecieli Bogdan Czeszko, pisarz, i Józef Atłas, górnik oraz członek Egzekutywy KM PZPR w Rudzie Śląskiej. Na Kubie spędzili trzy tygodnie, od 24 XII 1963 r. do 15 I 1964 r. Zostali zaproszeni z okazji V rocznicy wybuchu rewolucji, czyli przejęcia władzy przez komunistów. Spotkali się z najwyższymi władzami z Fidelem Castro na czele, Osvaldo Dorticós Torrado, prezydentem republiki, oraz przedstawicielami państwowych i partyjnych instytucji, jak również z tamtejszą Polonią. Na przyjęciu w ambasadzie PRL w Hawanie usłyszeli, że polscy dyplomaci nie byli tak życzliwie przyjmowani przez władze Kuby, jak kubańscy w Warszawie. Poza tym trzyosobowa delegacja zwiedziła wyspę. Bliższe poznanie nieznanego kraju pozwoliło M. Tatarkównie-Majkowskiej zachwycić się bogactwem przyrody oraz „pogodnym, radosnym i pełnym optymizmu” kubańskim narodem. Słyszała z ich ust rzekomo tylko pozytywne oceny rewolucji, którą traktowali jako „najbardziej doskonałą”. Dostrzegała też, że zarówno Polska i Kuba miały bogatą historię walk niepodległościowych i rewolucyjnych. W swoim sprawozdaniu z wyjazdu wspomniała również o trudnościach gospodarczych, z jakim się ten kraj borykał¹⁴⁴.

W 1964 r. przewodniczyła łódzkiej delegacji do miasta partnerskiego – Iwanowa w ZSRR. W czasie pobytu zabrała głos w dyskusji o wychowaniu młodzieży, polskich doświadczeniach z pracy służby zdrowia czy systemie zmianowym w zakładach pracy¹⁴⁵. Ponadto w tym samym roku uczestniczyła w delegacji do NRD. Skorzystała z okazji wyjazdu choć dobrze wiedziała, że nie będzie odgrywała znaczącej roli w polskiej delegacji. Ale dzięki temu odwiedziła Komische Oper Berlin, którą wtedy kierował utalentowany niemiecki reżyser pochodzenia austriackiego – Walter Felsenstein i obejrzała „Operę za trzy grosze” Bertolta Brechta. Warto dodać, że w trakcie innej delegacji miała okazję spotkać i poznać Dolores Ibárruri Gómez, znaną jako La Pasionaria, legendarną przywódczynię hiszpańskiego ruchu komunistycznego¹⁴⁶.

142

APŁ, KŁ PZPR, 717, Postanowienia powzięte na posiedzeniu Sekretariatu KŁ PZPR, 23 VII 1960 r., k. 6.

143 AAN, KC PZPR, 1354/LXXVI-1, Wyciąg z protokołu posiedzenia BP nr 89, 16 XI 1963 r., k. 70.

144 APŁ, KŁ PZPR, 1020, Informacja z pobytu polskiej delegacji na Kubie [1964 r.], k. 29-32.

145 APŁ, KŁ PZPR, 394, Protokół nr 16/64 z posiedzenia Egzekutywy KŁ PZPR, 10 VII 1964 r., k. 7.

146

M. Tatarkówna-Majkowska występowała również w charakterze gospodyni, gdy do miasta przyjeżdżały zagraniczne delegacje, jak lipcu 1956 r., kiedy Łódź odwiedzili sowieci na czele z N. Bułganinem¹⁴⁷, premierem ZSRR (1955-1958). W styczniu 1957 r. przyjechał Zhou Enlai, pierwszy premier Chińskiej Republiki Ludowej (1949-1976). Mimo gorącej kampanii wyborczej M. Tatarkówna-Majkowska i R. Zambrowski znaleźli oczywiście czas, aby z nim się spotkać. Towarzyszył im E. Stawiński, minister przemysłu lekkiego¹⁴⁸. Pod koniec roku przyjechali goście z Charkowa. Następny rok przyniósł wizytę Klementa Woroszyłowa, radzieckiego marszałka oraz Przewodniczącego Rady Najwyższej ZSRR. Łodzianie zgotowali mu uroczyste powitanie w czasie akademii w hali sportowej przy al. Politechniki¹⁴⁹. W końcu 1958 r. gościli delegację z NRD, której przewodził Walter Ulbricht, I sekretarz SED¹⁵⁰.

W 1959 r. przyjechały do Łodzi delegacje z Chin, Jugosławii oraz dwukrotnie z ZSRR. Po raz pierwszy sowieci pojawili się przy okazji III Zjazdu PZPR, a za drugim razem, gdy trwały obchody Narodowego Święta Odrodzenia Polski. Uroczysta akademia została zorganizowana w hali sportowej przy al. Politechniki. Kilka dni wcześniej zjawili się Chińczycy z Towarzystwa Przyjaźni Chińsko-Polskiej, którzy zwiedzili łódzkie zakłady¹⁵¹. Wrzesień przyniósł wizytę Milki Milicz, członka KC ZKJ, z którą M. Tatarkówna-Majkowska znała się od swojego pobytu w Jugosławii w 1956 r.¹⁵²

W styczniu 1960 r. lokalne władze obchodziły 15. rocznicę wyzwolenia Łodzi spod okupacji niemieckiej. Okrągła rocznica przełożyła się na zaproszenie znamienitych, wedle ówczesnych standardów, osób jak W. Gomułka czy sowiecki gen. Władimir Kołpakczci, który brał udział w wyzwalaniu miasta, dowodząc 69. Armią I Frontu Białoruskiego. Zresztą nie była to jego pierwsza wizyta w Łodzi¹⁵³. Szczególny wymiar dla I sekretarz KŁ PZPR w tym roku miała wizyta złożona przez Janosa Siklosa, sekretarza WSPR w Szegedzie, wraz z małżonką. Goście zostali przyjęci przez M.

147 Delegacja radziecka gościła wczoraj w Łodzi, „Głos Robotniczy” 1956, nr 175 z 24 lipca, s. 1.

148 Premier Czou En Lai w Łodzi, „Dziennik Łódzki” 1957, nr 13 z 16 stycznia, s. 1 i 3; K. G. Latocha, A. Ossowski, P. Spodenkiewicz, A. Zapolska-Downar, Najdłuższe pół wieku. Kalendarium Łodzi 1939-1989, Łódź 2013, s. 104.

149 Łódź gości delegację z Charkowa, „Głos Robotniczy” 1957, nr 275 z 18 listopada, s. 1; 100 lat dla tow.

Woroszyłowa, „Głos Robotniczy” 1958, nr 95 z 23 kwietnia, s. 1.

150

Delegacja partyjno-rządowa NRD w Łodzi i województwie łódzkim, „Głos Robotniczy” 1958, nr 296 z 13 grudnia, s. 1-2.

151 Członkowie delegacji na III Zjazd KPZR odwiedzili Łódź, „Głos Robotniczy” 1959, nr 66 z 18 marca, s. 1;

Mieszkańcy ziemi łódzkiej serdecznie witali radzieckich gości, „Głos Robotniczy” 1959, nr 173 z 22 lipca, s. 1-2; Łódź gości delegację chińską, „Głos Robotniczy” 1959, nr 172 z 21 lipca, s. 1-2.

152 Przedstawicielka jugosłowiańskiej grupy parlamentarnej gościła w Łodzi, „Głos Robotniczy” 1959, nr 212 z 5 i 6 września, s. 1.

153 Generała Kołpakczi trzy wizyty, „Głos Robotniczy” 1960, nr 14 z 18 stycznia, s. 1-2; K. Badziak, L. Olejnik, B. Pełka, Grand Hotel w Łodzi 1888-1988, Łódź 1988, s. 100.

Majkowską w jej domu. W „Głosie Robotniczym” pojawiło się zdjęcie, na którym znalazło się węgierskie małżeństwo wraz gospodynią oraz jej mężem – Karolem Majkowskim, co była nader rzadkim zjawiskiem¹⁵⁴.

Rok 1961 przyniósł wizytę bułgarskiej i kubańskiej delegacji. Ta ostatnia zjawiła się w maju na czele z Yoel Iglesias, przewodniczącym Stowarzyszenia Młodych Powstańców. Kubańska młodzież wcześniej otrzymała z jej rąk upominki związane z Łodzią. Jednocześnie przekazano za ich pośrednictwem honorową odznakę miasta Łodzi dla Fidela Castro¹⁵⁵.

W styczniu 1962 r. złożyli wizytę w Łodzi przedstawiciele Węgierskiego Patriotycznego Frontu Ludowego. Według tekstów prasowych zainteresowali się historią i życiem społecznym miasta. Nie obyło się bez standardowej wycieczki do miejscowych przedsiębiorstw¹⁵⁶. Pod koniec roku pojawiła się delegacja z Iwanowa z ZSRR, miasta partnerskiego Łodzi. Rok później, a także w 1964 r. ponownie wizytowali oni Łódź¹⁵⁷.

Sporą atrakcją w 1963 r. było nadanie tytułu doktora honoris causa Politechniki Łódzkiej Iwanowi Artobolewskiemu¹⁵⁸, radzieckiemu uczonemu, specjalizującego się w teorii mechanizmów i budowie maszyn. Ale wydarzenie to zdecydowanie zostało przyćmione październikową wizytą delegacji radzieckich kosmonautów z Walentyną Tierieszkową, pierwszą kobietą w kosmosie. Jechała ona w otwartym samochodzie przez łódzkie miejscowości i samą Łódź. Obok niej stała M. Tatarkówna-Majkowska, co uwiecznił swoim aparatem Eugeniusz Kudaj, fotoreporter „Expressu Ilustrowanego”. Przy trasie przejazdu były tłumy ludzi¹⁵⁹. Obok pierwszej kobiety – kosmonautki zjawił się również kosmonauta Walery Bykowski. Oboje byli zakwaterowani w łódzkim Grand Hotelu¹⁶⁰.