Gaszowcowie z Lozmierzy

Rodzina wywodząca się ze wsi Gaszowiec koło Rybnika. W drugiej połowie XIV wieku przenieśli się do księstwa opolskiego. Pieczętowali się herbem znanym w  Polsce jako Rogala⁶⁵⁴.  1  listopada  1362  roku Michał Gaszowiec kupił folwark Dziewkowice za 40 grzywien od mieszczanina Hanlina z Lub-lińca⁶⁵⁵. W 1373 roku Grzegorz Gaszowiec zakupił pięć szóstych wsi Dąbie (Richtinwald niedaleko Chrząstowic) za  100  grzywien od Paszka z  Nie-wodnik, na co wyraził także zgodę przyrodni brat Paszka Szymek⁶⁵⁶. Pozo-stałą część tej osady kupił w 1390 roku od Konrada z Chrościny za 30 grzy-wien⁶⁵⁷. Grzegorz zakupił także wieś Chmielowice (Chmielowicze, 7 km na zachód od Opola) od Tomasza Bischofsheima za 100 grzywien, co zatwierdził Jan Kropidło. 7 marca 1386 roku Tomasz zastrzegł sobie prawo do odkupu na 3 lata⁶⁵⁸. Krewnymi Grzegorza byli bracia Jakusz i Pach Gaszowcowie, świad-kowie na dokumencie Bolka  III wystawionym 24 sierpnia 1378 roku. Jakusz był wówczas starostą sławięcickim⁶⁵⁹. Był on także świadkiem na dokumen-cie Władysława Opolczyka z 1383 roku⁶⁶⁰. W następnym roku był już starostą

650 Siebmacher, s. 74; J. Pilnáček: Rody…, D. 4, s. 1181. Tomasz Jurek uważa Sterczów za miejscową rodzinę, zob. Idem: Obce rycerstwo…, s. 291—292.

651 APO. Am Kluczborka, nr 9, 13, 15, 16, 18, 21, 23, 24.

652 OBA 2111, s. 11.

653 APO. Am Kluczborka, nr 21.

654 J. Sperka: Nieznane karty z życia Piotra Gaszowca z Rozmierza, doktora medycyny, pro-fesora Uniwersytetu Krakowskiego. Przyczynek do badań dziejów medycyny górnośląskiej w śred-niowieczu. W: Górny Śląsk — dzieje medycyny i farmacji, problemy dokumentacji i metodologia badań. Red. J.M. Dyrda. Katowice 2003, s. 55.

655 Inwentarz Rep. 4f, s. 1234. O tym dokumencie zob. A. Weltzel: Geschichte der Stadt und Herrschaft…, s. 12; Schirnding. Bd. 4, nr 2519g.

656 CDS VI, nr 52 [regest]. Książę dodatkowo przekazał nabywcy za jego wierną służbę wyższe sądownictwo nad tą wsią.

657 CDS VI, nr 76 [regest]; J. Sperka: Otoczenie Władysława Opolczyka…, s. 236.

658 CDS VI, nr 72 [regest]; J. Sperka: Nieznane karty z życia…, s. 56.

659 Moravský Zemský Archiv v Brně. G140, k. 631, inv. č. 2715, sign. 81b, fol. 1.

660 CDS VI, nr XVII = CDS VI, nr 64 [regest]; CDS VI, nr 66 [regest]; J. Sperka: Nieznane karty z życia…, s. 56.

strzeleckim⁶⁶¹. Innym przedstawicielem tej rodziny był Janek Gaszowiec, któ-ry 5 stycznia 1391 roku potwierdził dokument Bolka IV⁶⁶². Był także świadkiem na dokumencie tego księcia z 10 września 1410 roku⁶⁶³. W 1414 roku wyruszył z księciem Bernardem na wojnę do Prus⁶⁶⁴. Od początku XV wieku rodzina Ga-szowców zaczęła się pisać z Lozmierzy (dzisiejsza Rozmierz, 7 km na północny zachód od Strzelec Opolskich)⁶⁶⁵.

Do kolejnego pokolenia należeli zapewne Piotr i Miczko Gaszowiec. Pierwszy z nich uczestniczył w wojnie głodowej⁶⁶⁶. Drugi w 1429 roku zakupił od Gu-iczka z Gorzkowa za 310 grzywien wieś Kadłub (14 km na północ od Strzelec Opolskich)⁶⁶⁷. Był świadkiem na dokumentach księcia Bernarda sporządzonych 9 czerwca 1439 oraz 25 maja 1441 roku⁶⁶⁸. W 1429 roku podzielił swoje dobra:

Rozmierz, Grodzisko, Ligotę Czamborową i Krośnicę (zwaną także Krasną Łąką), między swoich synów: Krzysztofa, Piotra i Bartłomieja⁶⁶⁹.

Najstarszy z nich związał się z Bolkiem V. Pierwszy raz poświadczył przekazanie przez Bernarda Bolkowi V okręgu niemodlińskiego, a po śmierci księcia Bernarda także Strzelec, Sławięcic, Lublińca i Leśnicy — w zamian za pomoc w spłaceniu długów⁶⁷⁰. Wówczas wszedł do otoczenia księcia głogóweckiego i z jego ramie-nia został starostą niemodlińskim. Z tym tytułem został poświadczony 2 wrześ-nia 1452 roku, gdy wraz z Janem Jelczem Borschnitzem z Wołczyna i książętami Bernardem, Bolkiem V i Mikołajem I potwierdził przedłużenie pokoju między książętami opolskimi a Królestwem Polskim⁶⁷¹. Krzysiek był towarzyszem Wac-ława, jedynego syna Wołoszka. 14 marca 1453 roku książę głogówecki przekazał Krzyśkowi za jego wierną służbę pieniądze, klejnoty i niespłacone wierzytelności pozostawione przez Wacława⁶⁷². W 1455 roku znalazł się na pierwszym miejscu na liście świadków na dokumencie Bolka V dotyczącym odnowienia praw dla Zla-tych Hor, gdyż odpowiedni dokument wcześniej spłonął. Na tym dokumencie

661 APWr. Rep. 4f, nr 11d.

662 CDS I, nr 63.

663 APWr. Rep. 4f, nr 84k.

664 OBA 2111, s. 13. Zapisany jako Jan Geschwitz.

665 CDS VI, nr XVII = CDS VI, nr 64 [regest]; J. Sperka: Nieznane karty z życia…, s. 56. Na skraju wsi znajdował się gródek rycerski, zob. D. Nowakowski: Śląskie obiekty…, s. 410.

666 OBA 2111, s. 12.

667 F. Triest: Topographisches Handbuch…, H. 1, s. 273.

668 Schirnding. Bd. 4, nr 2521b, CDS VI, nr 210 [regest].

669 F. Triest: Topographisches Handbuch…, H. 1, s. 273. Wsie przejęte po rodzinie z Borowej Łąki, zob. biogram (z) Borowej Łąki.

670 CDS VI, nr 226 [regest]; J. Sperka: Nieznane karty z życia…, s. 57.

671 CDP, t. 2, nr 35. Ostatnio szerzej na ten temat, zob. J. Sperka: Kazimierz Jagiellończyk wobec…, s. 91—116. Tam dalsza literatura przedmiotu.

672 CDS VI, nr 234 [regest]; J. Sperka: Nieznane karty z życia…, s. 57—58.

B

149

został zapisany jako Krzysztof Gaszowiec z Kluczborka⁶⁷³. 4 października tego roku Krzysiek wystawił dokument, w którym tytułował się panem Kluczborka i Byczyny, co świadczy o tym, że młodszy brat Bolka — Mikołaj — przekazał mu te tereny⁶⁷⁴. W 1459 roku był jednym ze świadków na dokumencie Bolka V. Pisał się wówczas z Małej Rozmierzy (Parva Lozmierza, dzisiejsza Rozmierka, 5,5 km na północny zachód od Strzelec Opolskich)⁶⁷⁵. Później pośredniczył wraz z Janem Besem z Ketzersdorfu, Janem Szylanem z Otmętu oraz marszałkiem Janem Gro-sikiem w sporze między księciem Mikołajem a Jadwigą Bes, wdową po Bolku V, o spadek po zmarłym księciu⁶⁷⁶. W 1463 roku znalazł się w otoczeniu Mikołaja I⁶⁷⁷.

62. G erlachsheimowie

Rodzina wywodząca się z Łużyc. W połowie XIII wieku Gerlachsheimowie poja-wili się na Dolnym Śląsku. Zygfryd Gerlachsheim początkowo działał w księstwie świdnickim, a następnie oleśnickim, gdzie nabył dobra w okolicach Namysłowa i Bierutowa⁶⁷⁸. Zygfryd był mężem Małgorzaty, córki Gierka z Tomic. Małgo-rzata wraz z matką oraz braćmi, Henrykiem i Gierkiem, sprzedała 22 listopa-da 1311 roku alodium w Tomicach klasztorowi w Lubiążu za 130 grzywien. Zyg-fryd był wówczas określony jako pasowany rycerz⁶⁷⁹. Jego synami byli zapewne działający w księstwie oleśnickim Gunter (Guncelin) i Grabisz, a do kolejnego pokolenia należeli Jan, Guncelin i Andrzej⁶⁸⁰. Synem jednego z nich (zapew-ne Jana) był Peczko Gerlachsheim, żonaty z bliżej nieznaną Juttą. W 1361 roku Peczko sprzedał Magnuszowiczki (Magnusdorf Minora, 9  km na północ od Niemodlina)⁶⁸¹ Henrykowi Gierkowi (wnukowi Gierka) za 115 grzywien. Z do-kumentu wynika, że Peczko miał syna o imieniu Jan⁶⁸².

673 J.C. Hoffman: Chronik und Führer von Zuckmantel…, s. 47—50.

674 APO. Am Kluczborka, nr 26.

675 APWr. Rep. 4f, nr 69.

676 CDS VI, nr 251 [regest].

677 LuBS. Bd. 2, s. 373—374. O dalszych losach tej rodziny, zob. R. Sękowski: Herbarz…, T. 2, s. 316—417 (niestety z błędami w drzewie genealogicznym). O pozostałych przedstawicielach tej rodziny zob. J. Sperka: Nieznane karty z życia…, s. 55—64.

678 T. Jurek: Obce rycerstwo…, s. 226—227.

679 APWr. Rep. 91, nr 161 = CDS XVI, nr 3239 [regest]. Zygfryd posługiwał się pieczęcią heł-mową, zob. M.L. Wójcik: Pieczęcie…, T. 1, s. 267 (pieczęć nr 197).

680 T. Jurek: Obce rycerstwo…, s. 226.

681 Na zachód od osady znajdował się gródek rycerski, zob. D. Nowakowski: Śląskie obiek-ty…, s. 356—357.

682 CDS VI, nr 29 [regest].