W
późnym średniowieczu pod pojęciem księstwo opolskie rozumiano ziemie należące do potomków księcia Bolesława I opolskiego, który otrzymał północno-zachodnią część księstwa po Władysławie I . Księ-stwo opolskie uległo podziałowi w 1313 roku po śmierci Bolesława I, który po-zostawił po sobie trzech synów1. Najstarszy, Bolesław, zwany Pierworodnym, osiadł w Niemodlinie, młodszy — również Bolesław — jako Bolko II panował w Opolu, a najmłodszy, Albert2 — w Strzelcach Opolskich. Książę opolski ku-pił w 1351 roku od księcia bytomsko-kozielskiego zamek w Sławięcicach wraz z przyległościami, czyli teren nazywany później ziemią sławięcicką3. Bolko II, który zmarł w 1356 roku, pozostawił trzech synów z małżeństwa z Elżbietą, cór-ką księcia świdnickiego Bernarda, wnuczcór-ką Władysława Łokietka4. Najstarszy, Władysław urodził się między 1326 a 1336 rokiem5. Drugi z synów, o imieniu Bolesław (Bolko) III, przyszedł na świat między 1330 a 1337 rokiem6. Najmłod-szy — Henryk — urodził się w 1337 lub 1338 roku7. Najstarsi synowie Bolesława II podzielili się księstwem opolskim, Henryk natomiast został klerykiem w diecezji wrocławskiej8.1 K. Jasiński: Rodowód Piastów śląskich. T. 3. Wrocław 1977, s. 38—40.
2 W. Dziewulski uznał imię Albert za odpowiednik imienia Wojciech, zob. Idem: Terytorialne podziały Opolszczyzny w XIII—XV w. „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1973. R. 28, s. 322.
Nie zgodził się z tym Kazimierz Jasiński, zob. Idem: Rodowód…, s. 57—59.
3 J. Horwat: Księstwo opolskie i jego podziały do 1532 r. Rzeszów 2002, s. 69.
4 K. Jasiński: Rodowód…, s. 56—57.
5 Ibidem, s. 80—81; D. Veldtrup: Frauen um Herzog Ladislaus (†1401). Oppelner Herzoginnen in der dynastischen Politik Zwischen Ungarn, Polen und dem Reich. Werendorf 1999, s. 239—248;
J. Sperka: Władysław książę opolski, wieluński, dobrzyński, pan Rusi, palatyn Węgier i namiestnik Polski (1326 / 1330 — 8 lub 18 maja 1401). Kraków 2012, s. 50.
6 K. Jasiński: Rodowód…, s. 84—85.
7 Ibidem, s. 85—86.
8 J. Horwat: Księstwo opolskie…, s. 109—114.
Książę strzelecki Albert ożenił się z Agnieszką, córką burgrabiego magde-burskiego, przed 1347 rokiem9. Zmarł bez męskiego potomka między 11 stycz-nia 1366 roku a 28 października 1371 roku10. Poza późniejszymi okręgami strze-leckim i lublinieckim do tego Piasta mogła należeć ziemia sośnicowicka11. Brat Alberta, Bolesław Pierworodny, był żonaty z Eufemią, córką Henryka VI wroc-ławskiego. Miał z nią synów Bolesława, Wacława i Henryka oraz pięć córek.
W 1337 roku kupił od króla Jana Luksemburczyka za 2 000 grzywien ziemię prudnicką12. Zmarł między 1362 a 1365 rokiem13. Jego najstarszy syn zmarł bez-potomnie na przełomie 1367 i 1368 roku14. Wówczas w księstwie niemodlińskim rządzili Wacław, ożeniony z Eufemią, córką Bolesława bytomskiego, oraz Henryk, który poślubił Katarzynę, córkę margrabiego morawskiego Jana Henryka. Wac-ław zmarł w czerwcu 1369 roku, a najmłodszy z braci 14 września 1382 roku15.
W 1367 roku doszło do wydzielenia osobnych dzielnic dwóm synom księcia opolskiego Bolka II. Starszy Władysław II otrzymał wschodnią część Opola wraz z północno-wschodnią częścią okręgu opolskiego oraz okręg oleski. Reszta przy-padła jego młodszemu bratu Bolkowi III16. W 1377 roku Władysław w wyniku umowy z Albertem strzeleckim i jego żoną Agnieszką przejął okręg lubliniecki, a Bolko III wraz z księciem niemodlińskim wszedł w posiadanie okręgu
9 K. Jasiński: Rodowód…, s. 58—59.
10 Ibidem, s. 57—59. Datę końcową tego przedziału słusznie uściślił Jerzy Horwat na podsta-wie dokumentu wdowy po Albercie, zob. APWr. Rep. 4f, nr 11q = DB. Bd. 1. Th. 4, s. 150; J. Horwat:
Księstwo opolskie…, s. 109—141. Jedyną córką księcia była Elżbieta, która poślubiła księcia kujaw-skiego Władysława Białego. O tej księżnej zob. M. Królikowski: Elżbieta, księżniczka strzelecka — niespełniona nadzieja (Przyczynek do genealogii Piastów Górnośląskich). „Śląsk Opolski” 2006, nr 2, s. 67—68.
11 Za przynależnością tego terenu do księstwa strzeleckiego świadczy instrument notarialny sporządzony przez plebana gliwickiego w 1317 roku, w którym określa się Sośnicowice jako należące do księcia Alberta. W 1466 roku sporządzono odpis tego dokumentu, co nie oznacza, że sam doku-ment był oryginalny, zob. J. Chrząszcz: Beiträge zur Geschichte der Pfarreien im Archipresbyterat Gleiwitz. „Oberschlesien” 1902—1903. Jg. 1, s. 23—29; P. Siemko: Początki parafii w Łabędach na tle dziejów regionu. „Rocznik Muzeum w Gliwicach” 2002. T. 17, s. 67—71, 87—89. Jeśli teren ten faktycznie należał do księcia strzeleckiego, to po jego śmierci przejął ją Henryk niemodliński w wyniku układów z Bolkiem III opolskim. Wiadomo, że po śmierci Henryka ziemia sośnicowicka trafiła do Przemka opawskiego, zob. niżej.
12 LuBS. Bd. 2, s. 305; J. Horwat: Księstwo opolskie…, s. 67.
13 K. Jasiński: Rodowód…, s. 55.
14 Ibidem, s. 73—74.
15 Ibidem, s. 77—78.
16 W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 325—326; J. Horwat: Księstwo opolskie…, s. 111—114; J. Sperka: Otoczenie Władysława Opolczyka…, s. 31. Bolkowi III przypadł też zapewne zamek w Sławięcicach z przyległościami, nabyty przez Bolka II 18 listopada 1351 roku, zob. CDS VI, nr VI. W 1378 roku wystawił w tej miejscowości dokument, zob. Moravský Zemský Archiv v Brně.
G140, k. 631, inv. č. 2715, sign. 81b, fol. 3.
P
odziały dynastyczne księstwa opolskiego od pocz. XIV do poł. XV wieku29
leckiego17. W 1382 roku synowie Bolka II po śmierci Henryka niemodlińskiego na mocy zawartych porozumień przejęli księstwo niemodlińskie, które podzielili między siebie. Jego południową część, czyli okręg głogówecki, objął Władysław Opolczyk, natomiast północna część, czyli okręg niemodliński wraz z okręgiem bialskim, stała się własnością Bolka III, po śmierci którego spadek przejęli syno-wie: Jan Kropidło, Bolko IV, Bernard i Henryk, a dokładna linia podziału została opisana w dokumencie z 21 listopada 1383 roku18.
U schyłku 1382 roku księstwo opolskie dzieliło się zatem na dwie części:
jedną, w której rządził Władysław II (część okręgu opolskiego wraz z okręgami oleskim, lublinieckim i głogóweckim), oraz drugą należącą do synów Bolka III (część okręgu opolskiego oraz okręgi niemodliński, bialski i strzelecki). W na-stępnym roku Władysław kupił od Przemka opawskiego ziemie sośnicowicką i prudnicką wraz z zamkiem Gryżów. Następnie Sośnicowice wraz z okręgiem odsprzedał swoim bratankom, ci jednak nie mieli wystarczającej ilości gotówki na ten zakup, dlatego przekazali stryjowi i jego żonie wszystkie swoje ziemie wraz z dochodami z biskupstwa poznańskiego na 4 lata bądź do spłacenia długu w wysokości 5 009 grzywien i 30 groszy19. W tym czasie Jan Kropidło, Bolko IV oraz dorastający Bernard wspólnie władali swoją częścią księstwa opolskiego20. Pierwszą żoną Władysława zwanego Opolczykiem była Elżbieta, córka woje-wody wołoskiego Mikołaja Aleksandra, syna Besaraba21. Książę opolski poślubił ją podczas pobytu na Węgrzech między 1353 a 1356 rokiem22. Z tego związku urodziła się tylko jedna córka23. Drugą żoną była córka Siemowita III mazo-wieckiego Eufemia (Ofka), którą poślubił on pod koniec lat sześćdziesiątych XIV wieku. Również z tego małżeństwa Władysław nie miał syna, lecz tylko
17 W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 327—328; J. Horwat: Księstwo opolskie…, s. 143; J. Sperka: Otoczenie Władysława Opolczyka…, s. 36.
18 CDS VI, nr XVII; W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 328; J. Horwat: Księstwo opolskie…, s. 169—170; J. Sperka: Otoczenie Władysława Opolczyka…, s. 36. Omówienie podziału, zob. M. Woźny: Granice księstwa głogóweckiego w późnym średniowieczu. „Ziemia Prudnicka” 2008, s. 38—40. Inne tereny — ziemia prudnicka wraz z zamkiem Gryżów i ziemia sośnicowicka zostały przekazane przez króla czeskiego Przemkowi opawskiemu, gdyż były one uznane za opuszczone lenno, zob. W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 329.
19 CDS VI, nr XVII, 63, 66; W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 329; J. Sperka: Oto-czenie Władysława Opolczyka…, s. 36.
20 W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 334.
21 Na temat pochodzenia pierwszej żony Opolczyka, zob. J. Sperka: Władysław książę opol-ski…, s. 52—53.
22 K. Jasiński: Rodowód…, s. 81.
23 Była nią Katarzyna, klaryska w Starej Budzie, zob. S.A. Sroka: Książę Władysław Opolczyk na Węgrzech. Studium z dziejów stosunków polsko-węgierskich w XIV wieku. Kraków 1996, s. 20—21;
J. Sperka: Władysław książę opolski…, s. 56—60.
trzy córki, z których Katarzyna poślubiła księcia głogowsko-kożuchowskiego Henryka VIII Wróbla, Jadwiga — brata Jagiełły, księcia kiernowskiego Wigunta Aleksandra, natomiast o trzeciej, Eufemii, niewiele wiadomo24. Książę miał jesz-cze jedną córkę, Elżbietę, lecz nie wiadomo, z którego związku ona pochodziła25. Opolczyk władał ziemiami nienależącymi wcześniej do książąt opolskich (tereny tworzące później księstwo wieluńskie, ziemię dobrzyńską oraz północne Kujawy, a wcześniej Ruś Czerwoną), które otrzymał od króla polskiego. Utracił je wraz z okręgami oleskim, lublinieckim i gorzowskim na rzecz Królestwa Polskiego po wojnach z Władysławem Jagiełłą26.
Młodszy syn Bolesława II — Bolko III — ożenił się przed 1360 rokiem z Anną, prawdopodobnie księżniczką oświęcimską27. Urodziła ona księciu opolskiemu czterech synów i co najmniej jedną córkę28. Najstarszym był Jan zwany Kro-pidło urodzony około 1360 roku29. Kolejnym był Bolesław (Bolko) IV urodzony prawdopodobnie w 1368 roku30. Trzecim synem z tego małżeństwa był Hen-ryk, który urodził się około 1374 roku31. Najmłodszy, Bernard, urodził się mię-dzy 1374 a 1378 rokiem32. Najstarszy syn tej pary obrał karierę duchowną i po stu-diach na uniwersytecie w Bolonii otrzymał najpierw probostwo św. Marcina na Podgrodziu Spiskim, później został biskupem poznańskim, a następnie biskupem kujawskim, jednocześnie będąc księciem świeckim33. Także Henryk był prawdo-podobnie przeznaczony do kariery duchownej, lecz zmarł 22 grudnia 1394 roku34. Najmłodszy syn Bolka III po walkach Władysława Opolczyka z Królestwem Pol-skim ożenił się w 1401 roku z córką Spytka z Melsztyna Jadwigą, z którą nie miał
24 K. Jasiński: Rodowód…, s. 21—32; J. Tęgowski: Małżeństwo Wigunta Olgierdowicza w po-litycznych planach króla Władysława Jagiełły. „Genealogia. Studia i Materiały Historyczne” 1996.
T. 7, s. 65—67; D. Veldtrup: Frauen um Herzog Ladislaus…, s. 100; J. Sperka: Władysław książę opolski…, s. 56—61.
25 D. Veldtrup: Frauen um Herzog Ladislaus…, s. 91—102; J. Horwat: Książęta górnośląscy z dynastii Piastów. Uwagi i uzupełnienia genealogiczne. Ruda Śląska 2005, s. 100—101; J. Sperka:
Władysław książę opolski…, s. 60.
26 J. Sperka: Wojny Władysława Jagiełły z księciem opolskim Władysławem (1391—1396).
Cieszyn 2003, passim.
27 K. Jasiński: Rodowód…, s. 82—83; J. Horwat: Księstwo opolskie…, s. 163.
28 Na pewno córką Bolka III była Anna, która została cysterką trzebnicką, zob. K. Jasiński:
Rodowód…, s. 101. Możliwe, że siostrą Anny była Juta, żona Konrada III, księcia oleśnickiego. Synem tej pary był między innymi Konrad IV, późniejszy biskup wrocławski, zob. K. Jasiński: Rodowód…, T. 2, Wrocław 1975, s. 176—180; J. Horwat: Księstwo opolskie…, s. 102—106.
29 K. Jasiński: Rodowód…, T. 3, s. 96—98.
30 J. Horwat: Księstwo opolskie…, s. 166.
31 K. Jasiński: Rodowód…, T. 3, s. 99—100.
32 Ibidem, s. 100—101.
33 J. Liedtke: Jan. PSB 1962—1964. T. 10, s. 436—438.
34 K. Jasiński: Rodowód…, T. 3, s. 99—100.
P
odziały dynastyczne księstwa opolskiego od pocz. XIV do poł. XV wieku31
dzieci35. Jadwiga zmarła 23 października 1424 roku. Książę zmarł 2 lub 4 kwiet-nia 1455 roku36, a swoje ziemie przekazał bratankom. Drugi syn Bolka III — Bol-ko IV — ożenił się po 16 października 1393 roku37 z Małgorzatą pochodzącą z Gorycji bądź Chorwacji38. Pośrednikiem w kontaktach między przyszłymi małżonkami mógł być Władysław Opolczyk, który był w dobrych stosunkach z możnymi węgierskimi39. Małgorzata urodziła Bolesławowi IV czterech synów i jedną córkę.
Na początku 1400 roku Bolko IV oraz Bernard dokonali podziału swoich ziem na trzy części, co zaakceptował ich starszy brat Jan40. Okręgi niemodliński, strzelecki, sośnicowicki oraz sławięcicki przypadły najmłodszemu Bernardowi, który dodatkowo po ślubie z Jadwigą, córką Spytka z Melsztyna, stał się panem Olesna i Lublińca. Okręgiem opolskim podzielili się Bolko IV z Janem. Bolkowi IV wydzielono poza tym niektóre tereny z okręgu niemodlińskiego i strzeleckie-go. Mianowicie przypadła mu połowa Krapkowic oraz miasteczko Leśnica ze wsiami Zalesie i Lichynia w okręgu strzeleckim41, a także przyłączono do jego ziem przygraniczne tereny niemodlińskie i strzeleckie42. Dodatkowo Bolko IV otrzymał okręg bialski43.
35 Ibidem, s. 100.
36 Ibidem, s. 100—101.
37 Z dokumentu Władysława Opolczyka wystawionego tego dnia wynika, iż Bolko i Bernard nie byli jeszcze żonaci, zob. LuBS. Bd. 2, s. 316.
38 Za hrabiankę Gorycji uznał ją W. Dworzaczek, zob. W. Dworzaczek: Genealogia. Tablice.
Warszawa 1959. Edward Frankiewicz, który opisywał tarczę herbową żony Bolka IV, stwierdził, że zawiera ona herb hrabstwa Gorycji, lecz obecna płyta nagrobna, na której znajduje się herb, jest tylko rekonstrukcją z 1953 roku. Zob. E. Frankiewicz: Kaplica piastowska w Opolu. Wrocław—
Warszawa—Kraków 1963, s. 35. Natomiast Jan Długosz nazywa ją Ducis Charvatiae fili, zob. Długosz. T. 4, s. 580. Inną tezę przedstawił J. Horwat. Uznał on, że w źródłach mogło dojść do przemieszania danych i hrabianką gorycką mogła być druga, domniemana żona Bolka II, żona Bolesława IV mogła być natomiast córką jednego z książąt opawskich. Za opawskim pochodzeniem ma przemawiać jej imię, które jest popularne wśród Przemyślidów opawskich, tak samo jak imię jej syna Mikołaja.
Także tytułowanie się przez książąt opolskich jako herre zu Oppul zu Ostraw etc oraz kniže opolske a opavske ma świadczyć o bliskich związkach z władcami Opawy, zob. J. Horwat: Księstwo opol-skie…, s. 198—199. Żadne źródła nie potwierdzają jednak tej tezy.
39 Zob. S.A. Sroka: Książę Władysław Opolczyk…, passim.
40 CDS VI, nr 89.
41 CDS VI, nr 111, 114; W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 334—335.
42 Szerzej, zob. niżej.
43 Źródła mówią tylko pośrednio o tym fakcie. W 1410 roku Jan Kropidło rozstrzygał spory między swoimi braćmi. Jedną z omawianych spraw było dokładne określenie granicy między Śmi-czem (okręg bialski) a Pleśnicą (okręg niemodliński), zob. CDS VI, nr 114. Dodatkowo książę Bernard nie przekazał Białej żadnemu ze swoich bratanków, a wiadomo, że to miasto należało później do Bolka V. Stąd wniosek, że najstarszy syn Bolka IV otrzymał Białą wraz z okręgiem od swojego ojca, zob. CDS VI, nr 192, 226; LuBS. Bd. 2, s. 337—338.
Po śmierci Władysława w 1401 roku nowy zamek w Opolu został przy księżnej Ofce, tak samo jak Głogówek, który był jej oprawą wdowią44. Kolejne zmiany na mapie politycznej księstwa zaszły w 1418 roku po śmierci księżnej. Wówczas nowy zamek został podzielony między Bolka IV a Jana Kropidłę. Także okręg głogówecki został podzielony pomiędzy tych Piastów45. W 1421 roku książęta opolscy przejęli od biskupa wrocławskiego Prudnik na prawach zastawu46, po śmierci Jana natomiast jego bracia podzielili się spadkiem po połowie47. Wówczas Bernard uzyskał połowę nowego zamku48, gdzie zapewne wprowadził swoich urzędników, którzy mieli administrować jego dobrami w części okręgu opol-skiego. Książę Bernard powiększył swoje księstwo w 1434 roku, kiedy przejął na prawach zastawu okręgi kluczborski i byczyński49.
Pierworodnym synem Bolka IV był Bolko V zwany Wołoszkiem50. K. Jasiń-ski podaje, że urodził się między 1394 a 1400 rokiem51. Pierwszą żoną Bolka V była Elżbieta Granowska, córka Wincentego i Elżbiety z Pilczy. Do małżeństwa doszło prawdopodobnie za pośrednictwem stryja Bernarda i jego żony Jadwigi, córki Spytka z Melsztyna po 2 maja 1417 roku52. Potwierdzeniem tego może
44 W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 334—335; J. Horwat: Księstwo opolskie…, s. 186.
45 W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 337—338; J. Horwat: Księstwo opolskie…, s. 188. Do niedawna historycy przyjmowali, że księżna zmarła między 2 czerwca 1418 roku a 9 grud-nia 1424 roku, zob. K. Jasiński: Rodowód…, T. 3. Wrocław 1977, s. 81. J. Horwat ustalił, że Ofka zmarła przed 8 stycznia 1421 roku, natomiast Dieter Veldtrup natrafił na dokument księżnej głogóweckiej, dzięki czemu zawęził czas jej zgonu do okresu między 9 sierpnia 1418 roku a 25 września tego roku, zob. D. Veldtrup: Frauen um Herzog Ladislaus (†1401)…, s. 256—257, 306—308. Można bardziej doprecyzować ten okres. Dokument Bolka IV i Bernarda wystawiony w Głogówku 12 październi-ka 1418 roku, na którym pojawił się także nowy starosta głogówecki — Piotr Temchyn — związany z tymi książętami, świadczy o tym, że Ofka wówczas nie żyła, zob. A. Knoblich: Bermertungen, Ergänzungen und Berichtigungen zu neueren Schriften auf dem Gebite der Geschichte. Dr. Watten-bach, Nekrolog von Heinrichau. Zeitschrift IV. Zu S. 305 Anm. 1. ZFGS 1871. Bd. 10, s. 497.
46 Szerzej na ten temat, zob. M. Woźny: Sytuacja prawna ziemi prudnickiej w późnym śred-niowieczu. „Ziemia Prudnicka” 2009 / 2010, s. 61—64.
47 CDS VI, nr 157; W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 338.
48 W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 338.
49 Kluczbork został przejęty z rąk Dobka Puchały, który był dowódcą husyckim. Rycerze wieluńscy potwierdzili warunki, na jakich Kluczbork miał być przekazany księciu niemodlińskiemu i brzeskiemu, zob. APO. Am Namysłowa, nr 300. Z uwagi na brak pieniędzy Ludwik brzeski zastawił wspomniany okręg Bernardowi, zob. W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 339.
50 Na temat możliwego pochodzenia przydomka Bolka V, zob. M. Woźny: Przydomki Bolka V.
„Ziemia Prudnicka” 2009 / 2010, s. 59—60.
51 K. Jasiński: Rodowód…, T. 3, s. 102.
52 Tego dnia doszło do ślubu Elżbiety z Pilczy i Jagiełły, zob. J. Krzyżaniakowa, J. Ochmań-ski: Władysław II Jagiełło. Wrocław—Warszawa—Kraków 2006, s. 249. Mariaż ten miał zapewnić bliższe związanie księstwa opolskiego z Królestwem Polskim, a mógł to uczynić właśnie ślub córki
P
odziały dynastyczne księstwa opolskiego od pocz. XIV do poł. XV wieku33
być wspólna wizyta Jadwigi i Elżbiety na Wawelu w wigilię Bożego Narodze-nia w 1419 roku53. Bolko miał z Elżbietą jednego syna — Wacława urodzonego w połowie lat trzydziestych XV wieku54. Młody Wacław zmarł w 1453 roku55, co spowodowało, że książę głogówecki nie miał następcy.
Prawdopodobnie w 1425 roku Bolko IV przekazał pierworodnemu synowi Bolkowi V swoje prawa do zastawu prudnickiego56, a w następnym roku — swoją część okręgu głogóweckiego oraz połowę Krapkowic i Chrzelic57. W 1437 roku po-zostałe części tych terytoriów przekazał temu Piastowi Bernard niemodliński58. Po śmierci Bolka IV w tym samym roku jego ziemie przejął młodszy syn Mikołaj wraz z bratem Janem, który jednak wkrótce zmarł59.
Bolko V po najazdach husyckich znacznie poszerzył swoje włości. W 1440 roku przejął na prawach zastawu okręg Edelstein wraz z Zlatymi Horami od Wacła-wa opawskiego60. Trzy lata później książę ten przejął jako zastaw od biskupa
królowej z pierworodnym synem księcia opolskiego. Elżbieta nie zapewniała takich wpływów pol-skich, będąc tylko córką byłego kasztelana nakielskiego. Kuriozalną opinię wygłosił Marcin Böhm, który uznał, że do ślubu doszło, gdyż młody książę był panem Głogówka, zob. Idem: Konrad VII Biały (ok. 1394 — 14 lutego 1452). Pan Oleśnicy i Koźla. Książę zapomniany. Kraków 2012, s. 38.
Warto przypomnieć, że w tym czasie okręg głogówecki dzierżyła wdowa po Władysławie II, a po jej śmierci teren ten przejęli synowie Bolka III. Prawdopodobnie nie było wówczas nawet planów przekazania Głogówka Bolkowi V.
53 Wielkorządca krakowski zanotował obecność obu księżnych, lecz nie podał ich imion, zob. Rachunki dworu króla Jagiełły i królowej Jadwigi z lat 1388 do 1420. Wyd. F. Piekosiński.
Kraków 1896, s. 543.
54 Pierwsza wiadomość o nim pochodzi z 1450 roku, kiedy to zrezygnował z ziem swej matki na rzecz Jana Pileckiego, zob. AGZ. T. 13, nr 4276, 4277, 4278. Następna informacja, w której jest już opisany jako osoba zmarła, pochodzi z 1453 roku, zob. CDS VI, nr 234.
55 CDS VI, nr 234.
56 6 maja 1425 roku Bolko był panem Prudnika, zob. CDS XXXIII, s. 33, nr 11.
57 W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 339. O tym, że w 1426 roku Bolko V otrzymał te ziemie, świadczą listy dłużne, jakie były w posiadaniu kupców żydowskich. Zostały wystawione w 1426 roku. Pierwszą pożyczkę pobrał Herczog Bolke, here zu Oppolo vnnd Obirst Glagaw, a drugą Herczog Bolke erbling czu Oppoln, zob. Wykaz listów dłużnych znalezionych u Żydów w Świdnicy, Strzegomiu, Jaworze i Lwówku. W: M. Goliński: Wrocławskie spisy zastawów, długów i mienia żydowskiego z 1453 roku. Studium z historii kredytu i kultury materialnej. Wrocław 2006, s. 230, nr 94, 96. Oznacza to, że w chwili wystawienia tego listu młody książę nie był jeszcze księciem gło-góweckim. Księstwo przejął najpóźniej 30 września 1426 roku, kiedy to już tytułował się księciem głogóweckim, zob. APWr. Rep. 4f, nr 84b.
58 CDS VI, nr 192; W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 340; J. Horwat: Księstwo opolskie…, s. 205.
59 W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 339—340; J. Horwat: Księstwo opolskie…, s. 228.
60 CDS VI, nr 205, 206; W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 341—342; J. Horwat:
Księstwo opolskie…, s. 224.
wrocławskiego Ujazd wraz z wsiami biskupimi w ziemi bytomskiej61. Jako zastaw przez kilka lat dzierżył ponadto Głochołazy62. W 1450 roku jego stryj Bernard przekazał mu za pomoc w spłaceniu długów okręg niemodliński oraz zapisał okręgi strzelecki, lubliniecki, sławięcicki i ziemię sośnicowicką63. Ostatnim na-bytkiem Bolka V była część księstwa opawskiego, którą wykupił on od tamtej-szych Przemyślidów w 1456 roku64.
Wołoszek odprawił swoją pierwszą żonę przed 1451 rokiem i ożenił się następ-nie z Jad wigą, córką Hinczy Besa z Kujaw. Z uwagi na okoliczności ślubu Jadwiga przez wielu była traktowana jak nałożnica65. Bolko V zmarł 28 maja 1460 roku i został pochowany w Głogówku66.
Młodszymi braćmi Wołoszka byli Jan, Henryk i Mikołaj. Drugi syn Bolka IV urodził się w pierwszym dziesięcioleciu XV wieku67. Nie odgrywał większej roli, gdyż był znacznie młodszy od Bolka V. Po śmierci Bolka IV, która nastąpi-ła 6 maja 1437 roku68, objął rządy wraz z Mikołajem. Jan zmarł jednak 5 wrześ-nia 1439 roku69, Henryk natomiast przyszedł na świat około 1420 roku, a zmarł
61 LuBS. Bd. 2, s, 370—372 = J. Drabina, J. Horwat, Z. Jedynak: Bytom średniowieczny — przekazy źródłowe 1123—1492, Opole 1985, nr 231; W. Dziewulski: Terytorialne podziały…, s. 342.
62 LuBS. Bd. 2, s. 268—269 = Wykaz regestów…, nr 907; Protokolle des Breslauer Domkapitels, Fragmente aus der Zeit 1393—1460. Hrsg. C. Grünhagen. ZFGS 1863. Bd. 5, s. 153
62 LuBS. Bd. 2, s. 268—269 = Wykaz regestów…, nr 907; Protokolle des Breslauer Domkapitels, Fragmente aus der Zeit 1393—1460. Hrsg. C. Grünhagen. ZFGS 1863. Bd. 5, s. 153