Wskazane w poprzednich paragrafach uwarunkowania społeczne i eklezjalne wieku XIX
i XX stanowią tło do analizy rozwoju prasy91 i czasopism92 katolickich93 w ówczesnym czasie.
Szerzące się nowe kierunki i nurty wrogie religii i Kościołowi przyczyniły się do powstawania prasy i czasopism o charakterze katolickim. Do pierwszych wskazań Kościoła Katolickiego na temat prasy należą wypowiedzi papieża Grzegorza XVI. 15 VIII 1832 ogłosił on encyklikę Mirari vos, w której skrytykował doktrynę liberalną. O prasie katolickiej pozytywnie wypowiedział się papież Pius IX (1846-1878) w encyklice Nostris et nobiscum (8 XII 1849), a Jego list Exemplar perlibenter z 1852 wyrażał radość z wydawania od 1850 przez jezuitów we
91 Prasa – środek komunikacji społecznej w postaci wydawnictw periodycznych, heterogeniczna w treści oraz masowa w produkcji i dystrybucji, pojawiła się w XVIII wieku po wynalazku maszyny parowej i skonstruowaniu prasy drukarskiej. Na początku gazeta kompilowała wiadomości, bo nie miała zaplecza redakcyjnego. W końcu XVIII wieku wzrosło znaczenie prasy. Stany Zjednoczone Ameryki Północnej walczyły o niepodległość, w Europie toczyła się Rewolucja Francuska. Wydarzenia te spowodowały, że opinia publiczna zmobilizowała się do różnych polemik, które prezentowano na łamach gazet. W ten sposób ukształtowała się prasa polityczna, która często nawoływała do zmian.Wspólny dla prasy katolickiej wszelkiego typu jest chrześcijański system wartości oraz propagowanie światopoglądu chrześcijańskiego. Elementem, który wyraźnie ją różnicuje, jest relacja konkretnego pisma do władzy kościelnej. Prasa kościelna wydawana jest przez hierarchię kościelną i wprost podporządkowane im instytucje; jest to prasa, która ma asystenta kościelnego, zatwierdzonego przez władzę duchowną; redagują ją katolicy, a więc jest to wydawnictwo prasowe, które przestrzega zasad i norm życia chrześcijańskiego. Prasę katolicką można podzielić według różnych kryteriów, m.in.: ze względu na częstotliwość z jaką się ukazuje, dzieli się ją na dzienniki (ukazują się one codziennie lub przynajmniej cztery razy w tygodniu); gazety (ukazują się częściej niż raz w tygodniu, ale nie częściej niż trzy razy): czasopisma (tygodniki, dwutygodniki, miesięczniki, dwumiesięczniki, kwartalniki, półroczniki i roczniki). Ze względu na zasięg dzieli się ją na prasę międzynarodową, krajową, diecezjalną oraz parafialną. Prasa katolicka obejmuje często swym zasięgiem kilka diecezji (np.: metropolię) lub kilka parafii (np.: dekanat). Prasa katolicka może ukazywać się również jako prasa „drugiego obiegu” – dzieje się tak w krajach, gdzie cenzuruje się ten segment rynku. Może funkcjonować jako prasa bezdebitowa (wydawana za granicą), a sprowadzana i rozpowszechniana w kraju bez oficjalnego zezwolenia władz. Ten rodzaj prasy katolickiej istniał w Polsce w okresie PRL. Por. L. Dyczewski. Prasa. W: Encyklopedia katolicka. T. XVI k. 263.
92 Wybrane czasopisma religijne i teologiczne, a także związane tematycznie lub usługowo z tą problematyką można podzielić na: archiwistyczno – kościelne np. Archiva Ecclesiae, diecezjalne np.: Przewodnik Katolicki, duchowości religijnej np.: Posłaniec Serca Jezusowego, duszpasterskie np.: Nasz Dziennik, Rodzina Radia Maryja,
Nasza Arka - Miesięcznik Rodzin Katolickich, List, Źródło - Tygodnik Rodzin Katolickich, dziecięce np.: Mały Gość Niedzielny, Mały Anioł Stróż, filareckie – Sprawiedliwi. Biuletyn Stowarzyszenia Kultury Chrześcijańskiej,
filozoficzne – Analiza i Egzystencja, hagiograficzne – Ojciec Pio, historyczno – kościelne np.: Śląskie Studia
Historyczno-Teologiczne, homiletyczne – Homiletyka, inteligenckie, np.: L’Osservatore Romano, Posłaniec,
katechetyczne – Katecheta, kapłańskie np. Ateneum Kapłańskie, liturgiczne – Ruch Biblijny i Liturgiczny, maryjne –
Rycerz Niepokalanej, misyjne np. Misje dzisiaj, Misjonarz, młodzieżowe – Anioł Stróż, muzyczno-religijne – Ruah,
ormiańskie – Posłaniec św. Grzegorza Oświeciciela, parafialne np.: U Świętej Rodziny, Wawrzyny, pedagogiczne np.: Pedagogika Katolicka, starokatolickie – Mariawita, Rodzina, teologiczne np.: Wrocławskie Studia Teologiczne, zakonne np.: Kamilianie, W Drodze, Głos Karmelu, Któż jak Bóg. Por. b.a. Czasopisma. W: Encyklopedia katolicka. T. III k. 780.
93 L. Civardi uważał, że „każde wydawnictwo (książka, czasopismo, dziennik), które nie tylko nie sprzeciwia się dogmatom i moralności chrześcijańskiej, ale również jest narzędziem ich rozgłaszania oraz czynnikiem wpajającym w umysły ducha chrześcijańskiego, ma prawo nazywać się prasą katolicką”. W. Mysłek. Kościół katolicki w latach
1918-1939. Warszawa 1996 s. 190. Według bpa Adama Lepy „mianem prasy katolickiej obejmuje się te
wydawnictwa, które za zgodą władz kościelnych drukowane są periodycznie i rozpowszechniane publicznie” A. Lepa. Katalog prasy katolickiej w Polsce. Łódź 1994 s. 4. Jeszcze inną definicję prasy katolickiej podał W. Śmigiel zwracając uwagę na fakt, że są to publikacje periodyczne, wydawane nie rzadziej, niż raz do roku. Charakteryzują się tym, iż są pod stałymi tytułami, opatrzone numerem bieżącym i datą. Ich zadaniem jest urabiać, umacniać i popierać opinię publiczną, zgodnie z prawem naturalnym i wskazaniami Kościoła Katolickiego. Zob. W. Śmigiel Prasa katolicka. W: Leksykon teologii pastoralnej. Red. R. Kamiński. Lublin 2006 s. 677.
32
Włoszech pisma La Civiltà Cattolica. Tytuł ten do stycznia 1861 roku był nieoficjalnym pismem watykańskim. Wtedy po raz pierwszy ukazało się czasopismo L’Osservatore Romano, stając się pierwszym dziennikiem katolickim, wydawanym jako organ Stolicy Apostolskiej. Wówczas określono również jego zadania, które zawarto w statucie. Miało nimi być „demaskowanie i odpieranie fałszywych opinii i oszczerstw, rzucanych na Rzym i papiestwo, podawanie do publicznej wiadomości spraw godnych uwagi z życia Kościoła powszechnego, pouczanie o powinnościach względem ojczyzny, utrzymanie czci dla władzy i papaieża, przypominanie zasad sprawiedliwości i prawa, jako podstawy życia społecznego oraz ukazanie i objaśnianie, ile
uwagi poświęcają papieskie dyskasteria sztuce, literaturze, nauce”94. W 1865 roku zaczął
ukazywać się miesięcznik Acta Sanctae Sedis. W czasopiśmie znajdowały się ważniejsze dokumenty papieskie, jak również urzędów Kurii Rzymskiej. Pius X dekretem z 23 kwietnia 1904 r nadał czasopismu charakter organu urzędowego Stolicy Apostolskiej. Po czterech latach miesięcznik został zastąpiony pismem Acta Apostolicae Sedis (pierwszy numer wyszedł w roku 1909) powołanym przez papieża Piusa X konstytucją Promulgandi Pontyficias Constiuciones z 1908 roku. Do czasów obecnych jest to oficjalne czasopismo Stolicy Apostolskiej, w którym publikowane są dokumenty papieskie, wypowiedzi urzędowe Kurii Rzymskiej, a także informacje o działalności Stolicy Apostolskiej.
Pius XI w encyklice Rerum omnium (1923) podkreślił, że prasa katolicka powinna służyć
jako narzędzie do krzewienia nauki katolickiej95. Patronem pisarzy i dziennikarzy katolickich
został ustanowiony wtedy św. Franciszek Salezy. Kościół dostrzegł również zapotrzebowanie na katolickie pisma dla dzieci. Apelowano wówczas, by prasa katolicka zamieszczała recenzje
filmów, sztuk teatralnych, audycji radiowych96.
Ważnym wydarzeniem w historii stosunku Kościoła do mediów był dekret soboru Watykańskiego II o środkach społecznego przekazywania myśli Inter mirifica, a także powołanie 2 IV 1963 r. Papieskiej Komisji Środków Społecznego Przekazu. Papież Paweł VI zatwierdził także doroczny Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, który jest obchodzony w Kościele od 1967 roku w niedzielę po Wniebowstąpieniu, a w Polsce od 1975
94 L. Dyczewski. Prasa k. 263.
95 Instrukcja pastoralna Communio et progessio zaznaczyła potrzebę wykorzystania prasy katolickiej w duszpasterstwie. Kościół o mediach. Communio et progressio – Instrukcja Duszpasterska o Środkach Społecznego Przekazu zob. http://katolickie.media.pl/index.php/polecane/kosciol-o-mediach/414-communio- et-progressio-instrukcja-duszpasterska-o-srodkach-spolecznego-przekazu p. 29.
96 Według L. Dyczewskiego rozwoju prasy katolickiej ważny etap stanowiło tworzenie organizacji, które zrzeszały dziennikarzy lub popierały prasę katolicką. W 1926 roku powstało Międzynarodowe Biuro Dziennikarzy, a dwa lata później, Komisja Dyrektorów i Wychowawców. W 1936 roku rozpoczęło działalność Stowarzyszenie Agencji Prasowych. W tym samym roku, powołana została do istnienia Międzynarodowa Unia Prasy Katolickiej (UCIP). W Rzymie została zorganizowana wystawa Prasy Katolickiej, a jej głównym zadaniem było przedstawienie znaczenie czytelnictwa prasy katolickiej w duszpasterstwie. Por. L. Dyczewski. Prasa k. 263.
33
roku w trzecią niedzielę września97. Soborowy dekret zachęca do tworzenia, utrzymywania
i rozwijania własnych specyficznie katolickich środków i programów przekazu społecznego, zalężnych od władzy kościelnej lub katolików. Temat prasy jest obecny stale w nauczaniu papieży. Leon XIII w encyklice Dall’alto dell’Apostolico Seggio przestrzegał przed złą prasą wrogów i zachęcał katolików, by w obronie prawdy, religii i dla wspracia Kościoła, tworzyli
prasę dobrą98. Zarówno Benedykt XIV, jak i Jan XXIII, zwrócili uwagę, że złej i kłamliwej
prasie należy przeciwstawić prasę prawdomówną, prasa katolicka ma być znakiem uczciwego
i bezkompromisowego świadectwa99. Benedykt XV widział w prasie katolickiej skuteczny
czynniki kształtowania opinii publicznej100. Tę myśl rozwinął Paweł VI, zwracając uwagę na
zobowiązanie czasopism katolickich do prezentowania i wyjaśniania stanowiska Kościoła, tym
samym dając wiernym słuszną wykładnię101. Ważną rolę prasy katolickiej, jako elementu
odnowy życia chrześcijanskiego, dostrzegali papieże Pius XI i Pius XII, traktując nawet w kategoriach jej obowiązku oświecanie i podnoszenie ducha katolików. Według II Soboru Watykańskiego prasa katolicka powinna dawać ludziom informację, a także kształtować pragnienie wiadomości słusznej i obszernej. Dzięki pełniejszej i stałej znajomości wydarzeń,
wierni mogą przyczyniać się do ogólnego dobra i wspólnie wpływać na postęp społeczeństwa102.
Początki prasy katolickiej w Polsce siegają początku XVIII wieku. Związane są one z dwoma tytułami: Kurier Polski i Uprzywilejowane Wiadomości z Cudzych Krajów wydawane przez zakon pijarów. W roku 1737 roku nastapiło przejęcie obu pism przez zakon jezuitów, a w roku 1765 roku konsolidacja tytułów w jeden, wydawany pod nazwą Wiadomości
Warszawskie, przekształcone w 1774 roku w Gazetę Warszawską103.
Opracowując historię powstania tygodnika katolickiego Gość Niedzielny, należy zauważyć, że powstające w XIX wieku na obszarze Prus czasopisma katolickie, adresowane
97 Nauczanie Kościoła na temat prasy katolickiej w okresie od pontyfikatu Grzegorza XVI do Jana Pawła II ewoluowało od postawy apologetyczno – moralizatorskiej do coraz większego otwarcia się na świat środków społecznego przekazu. Nie ukazał się żaden dokument, który byłby poświęcony wyłącznie prasie katolickiej. Brak syntezy pastoralnej na ten temat, spowodowany jest m. in. trudnościami terminologicznymi, gdyż takie pojęcia jak: „prasa katolicka”, „dziennikarz katolicki” są rozumiane różnie w poszczególnych państwach. Por. L. Dyczewski.
Prasa katolicka s. 679.
98 Leon XIII. Encyklika Dall’alto dell’Apostolico 15.10.1890. Roz. Obrona i rozwijanie dzieł katolickich
99Jan XXIII. Encyklika Ad Petri Cathedram. cz. I Prawda. https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_xxiii /encykliki/ad_petri_29061959.html [25.10.2017]
100 Papież pisał: Każdy, kto publikuje książki lub czasopisma lub publicznie przemawia, niech się zachowuje w Kościele jak nauczyciel. Por. Benedykt XV. Encyklika Ad Beatissimi. W: Kościół o środkach komunikowania
myśli. Red. J. Góral. K. Klauza Częstochowa 1997 s. 28. 101 Paweł VI. Nostris et nobiscum 8 XII 1849 r.
102 Por. L. Dyczewski. Prasa katolicka s. 263.
103 Por. Tamże s. 264. Do prasy katolickiej tego okresu zalicza się także Monitor (1765-84), wydawany przez I. Krasickiego i F. Bohomolca oraz Zabawy Przyjemne i Pożyteczne (1770-77), wydawane przez A. Naruszewicza i J. Ch. Albertrandiego.
34
były przede wszystkim do duchowieństwa i wykształconego laikatu104. W Niemczech
w Moguncji od 1821 wydawany był tygodnik Katolik105, który ukierunkowywał wiernych, jak
bronić siebie i Kościół wobec szykan i napaści słownych. Tygodnik wydawany był w Strasburgu, Spirze i w Moguncji. Kolejnym pismem, wychodzącym w Moguncji od 1828 roku, był Eos. Redaktorem naczelnym był Johann J. Górres, a czasopismo ukierunkowane było na konserwatywnych katolików. W Monachium wydawano Historisch – politischer Blatter, a w Nadrenii Rheinische Kirchenblatt, początkowo jako miesięcznik, a od 1848 roku jako tygodnik. Jego celem było dotarcie do jak największej ilości katolików. W Prusach działał odpowiednik pisma Katolik z Moguncji założony i wydawany w Bonn przez J. W. Brauna Zeitschrift. We Francji również powstały w latach 30-tych XIX wieku znaczące czasopisma o profilu katolickim.
Połowa XIX wieku to także początki prasy katolickiej na Górnym Śląsku. W 1848 roku Towarzystwo Mariańskie wydało pierwszy numer Tygodnika Katolickiego. Było one skierowane do wiernych w parafiach Górnego Śląska i Krakowa. Pismo wychodziło w latach 1848-1850. Oprócz artykułów religijnych, publikowało również teksty o tematyce społecznej
i patriotycznej106. Według J. Gawora wielką popularnością w pierwszych latach XX wieku
cieszył się wydawany we Wrocławiu Posłaniec Niedzielny107. Teksty zamieszczane na jego
łamach podkreślały wyraźnie więź łączącą Górny Śląsk z Polską108. Aby dopełnić obraz
czasopism, które związane były z tym terenem, należy przytoczyć takie tytuły jak Monika,
Katolik109 czy Dzwonek Maryi. Szczególnie istotnym jest ten ostatni tytuł, gdyż przez wiele lat
związani z nim byli późniejsi redaktorzy Gościa Niedzielnego m. in. księża J. Gawor i B. Kominek.
Po zakończeniu I wojny światowej, plebiscytach oraz powstaniach śląskich w 1921 roku Liga Narodów i Rady Ambasadorów podjęła decyzję o podziale Górnego Śląska pomiędzy Polskę i Niemcy. W wyniku tego podziału zmieniły się struktury kościelne. Polska cześć Górnego Śląska, odłączona od diecezji wrocławskiej, pozostawała bez podziału administracyjnego. Należało jak najszybciej stworzyć własną diecezję i pierwszym krokiem
104 Zdaniem B. Kumora odegrały one istotną role w formacji intelektualnej katolików. Por. B. Kumor. Historia
Kościoła s. 175.
105 Jest to tytuł wielu czasopism, wydawanych na ziemiach polskich i za granicą. Zob. H. Mross. Katolik. W: Encyklopedia katolicka. T. VIII k. 1218-1220.
106 W XIX wieku ukazywały się na tym terenie inne tytuły prasy religijnej: Gazeta Wiejska dla Górnego Śląska,
Promotor Nabożeństwa do św. Józefa i Przenajświętszej Rodziny, Zdrowaś Maryja, Pod chorągwią Matki Boskiej.
Por. A. Grajewski. Twój Gość. Katowice 2008 s. 9.
107 Pismo było wydawane przez wrocławską kurie biskupia jako organ Związku Świętej Rodziny. Por. J. Gawor.
Czasopisma diecezji katowickiej. „Nasza Przeszłość: studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce”
44:1975 s. 145.
108 Redaktorem Posłańca był ks. T. Bromboszcz, późniejszy biskup pomocniczy w Katowicach. Por. J. Koziej-Chołdzyńska. Posłaniec Niedzielny dla Diecezji Wrocławskiej. W: Encyklopedia katolicka. T. XVI k. 45.
35
w tym kierunku było ustanowienie na terenach polskich przez kardynała Bertrama delegatury
kościelnej110. W 1922 roku papież Pius XI ustanowił odrębną od Wrocławia strukturę kościelną,
a na administratora apostolskiego dla Górnego Śląska powołał ks. A. Hlonda111. Nowy zarządca
miał świadomość trudnej, złożonej społeczno-politycznej sytuacji na tym terenie, a zarazem negatywnych konsekwencji moralno-religijnych, jakie dla tej ludności przyniosły czasy wojny i walki o własną tożsamość. Podzielona przez konflikt narodowościowy społeczność, wymagała trudnej i długiej pracy duszpasterskiej, prowadzącej do odnowy życia religijnego. Hlond liczył na dużą pomoc w tym procesie katolików, zrzeszonych w różnych organizacjach społeczno-religijnych. Widział też potrzebę wydawania własnej prasy katolickiej, mającej na celu integrowanie ludności śląskiej wyznania rzymsko-katolickiego, a będącą alternatywą dla prasy świeckiej, atakującej lokalne struktury kościoła katolickiego. Miał to być „diecezjalny tygodnik dla katolików o polskiej tożsamości, aby wychowywać ich w duchu narodowym
i kościelnym”112. Stąd pomysł powołania do życia tygodnika Gość Niedzielny113. Zadanie to
powierzono ks. T. Kubinie114. Wydawcą pisma została Spółka Wydawnicza K. Miarki
w Mikołowie. Pierwszy numer czasopisma Gość Niedzielny ukazał się 9 września 1923 roku
z podtytułem Tygodnik dla ludu katolickiego Administracji Apostolskiej Śląska Polskiego115.
Numer opatrzono mottem z encykliki Piusa XI: „Pokój Chrystusowy w Królestwie
Chrystusowym”116. Pismo miało objętość 8 stron formatu 24 cm na 33 cm, a jego początkowy
nakład wynosił 13 tysięcy egzemplarzy117. W pierwszym numerze słowo wstępne napisał
administrator apostolski ks. A. Hlond podkreślając, że nowe pismo nie ma służyć żadnemu stronnictwu politycznemu, ale „wnieść ożywczego ducha Chrystusowego w duszną atmosferę
społeczną”118. Tygodnik od początku starał się zamieszczać artykuły o zróżnicowanej tematyce,
łącząc kwestie religijne i społeczno-moralne. Obok fragmentów z Pisma świętego były informacje z życia administracji apostolskiej Górnego Śląska, jak również tradycje i obyczaje śląskie. Ks. Kubina nie tylko zajął się organizacją tygodnika, ale w pierwszym okresie jego istnienia był jedynym autorem tekstów, które podpisywał, używając różnych pseudonimów. Na
110 Delegatem do organizowania struktur kościelnych w polskiej części Górnego Śląska został ks. J. Kapica, który w późniejszym czasie był jednym z najbardziej popularnych osób, piszących dla Gościa Niedzielnego.
111 Por. J. Myszor. Historia diecezji katowickiej. Katowice 1999 s. 40.
112 A. Grajewski. Twój Gość s. 12-14.
113 Por. Tamże s. 13. Jeszcze jednym argumentem za jego utworzeniem była chęć osłabienia wpływu wrocławskiego tygodnika o orientacji niemieckiej Posłańca Niedzielnego. Tytuł Gość Niedzielny świadomie nawiązywał do wspomnianego tygodnika. Taki sam tytuł The Sunday Guest nosił tygodnik, a następnie dwutygodnik, poświęcony sprawom religijnym i obyczajowym, wydawany w latach 1917-1968 w Chicago przez zgromadzenie felicjanek. Por. M. Kunowska-Porębna. Gość Niedzielny. The Sunday Guest. k. 1339.
114 Zob. J. Związek. Kubina Teodor Filip. W: Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego w XIX
i XX wieku. Red. M. Patera. Katowice 1996 s. 207-211.
115 Por. A. Grajewski. Gość Niedzielny. W: Encyklopedia katolicka. T. V k. 1338.
116 Tamże.
117 Por. J. Brzoza. 75 lat Gościa Niedzielnego. Katowice 1998 s. 8-18.
36
dalszym etapie z redakcją współpracowali, zarówno dziennikarze świeccy, jak i duchowieństwo. Zgodnie z założeniami Gość Niedzielny starał się pokazywać problemy życia Kościoła na Górnym Śląsku. Stąd relacje o nowopowstających kościołach, ważnych wydarzeniach w parafiach czy sprawozdania z pielgrzymek jubileuszowych. Przybliżano również dokonania religijne i państwowe ludności śląskiej ze szczególnym uwzględnieniem sylwetek wybitnych i zasłużonych Ślązaków. Z uwagi na konieczność finansowania kolejnych nakładów w piśmie pojawiły się ogłoszenia i zadbano, by docierał on do jak najszerszego odbiorcy. Tygodnik rozprowadzano na obszarze Administracji Apostolskiej oraz wśród Polaków, mieszkających w niemieckiej części Górnego Śląska. Dotarł on także do papieża Piusa XI. W dniu 1 grudnia 1923 roku podczas audiencji A. Hlond przekazał numer Gościa Niedzielnego biskupowi
Rzymu119.
Ks. T. Kubina redagował czasopismo do 36 numeru (w latach 1923-1926) ze względu na inne prace duszpasterskie, a w grudniu 1925 roku otrzymał sakrę biskupią, jako ordynariusz nowej diecezji częstochowskiej. Swoje doświadczenie zdobyte przy zakładaniu i redagowaniu
Gościa Niedzielnego wykorzystał, tworząc w diecezji częstochowskiej tygodnik Niedziela120.
Natomiast redaktorem Gościa Niedzielnego od września 1924 roku został ks. J. Gawlina121.
W początkach swojej pracy redakcyjnej skupił się on na propozycjach duszpasterskich, pragnąc przygotować czytelników do koronacji Matki Boskiej Piekarskiej, która miała miejsce w dniu 15 sierpnia 1925 roku. Rok 1925 był kluczowym czasem dla osiągnięcia pełnej niezależności
Gościa Niedzielnego122. Dokonano zmiany miejsca drukowania tygodnika. Zlecono to Drukarni
Narodowej w Katowicach, która od połowy roku 1925 działała pod nazwą Księgarni i Drukarni Katolickiej, stanowiącej własność katowickiej kurii diecezjalnej. Inicjatorem powstania tej drukarni, wzorowanej na księgarni św. Wojciecha w Poznaniu, był ks. Bromboszcz. Zadaniem
jej było drukowanie książek i prasy o charakterze katolickim123. W tym samym roku bullą
papieża Piusa XI Vixdum Poloniae unitas z 28 X 1925 roku powstała diecezja katowicka,
włączona do metropolii krakowskiej124. Jej obszar powstał z połączenia dwóch różniących się
geograficznie i historycznie części: dawnego Wikariatu Cieszyńskiego oraz Górnego Śląska, który przed plebiscytem należał do Rzeszy Niemieckiej. Obydwie części kościelnie podlegały dotychczas biskupowi wrocławskiemu. Pierwszym biskupem nowej diecezji został
119 Por. A. Grajewski. Twój Gość s. 16.
120 Por. J. Związek. Kubina Teodor Filip s. 207-210.
121 Zob. J. Pater. Gawlina Józef Feliks. W: Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego w XIX i XX
wieku s. 111-112.
122 Por. E. Hryniewicz. Gość Niedzielny w latach 1923-1939. Próba monografii. Katowice 2003 s. 42.
123 Por. I. Mierzwa. Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia Katolicka. W: Kościół katolicki wspólnota misyjną. Red. W. Świątkiewicz. J. Wycisło. Katowice 1995 s. 301.
124 Por. F. Maroń. Historia diecezji katowickiej. „Nasza Przeszłość: studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce”. 44:1975 s. 38, 41. Por. J. Myszor. Historia diecezji katowickiej. „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 35:2002 nr 2 s. 462-463.
37
dotychczasowy administrator apostolski ks. A. Hlond. Dzięki włączeniu do diecezji części Śląska Cieszyńskiego zwiększył się zasięg oddziaływania tygodnika. W tym okresie nakład Gościa Niedzielnego udało się zwiększyć do 38 tysięcy egzemplarzy abonamentu parafialnego, natomiast w roku 1930 było to już 45 tysięcy. Za pozyskanie nowych abonentów kolporterzy,
otrzymywali premię oraz atrakcyjne nagrody rzeczowe125.
Pod koniec 1926 roku nastąpiła kolejna zmiana na stanowisku redaktora naczelnego.
Ks. J. Gawlinę zastąpił ks. A. Siemienik126, który redagował pismo do wybuchu II wojny
światowej. Za jego kadencji nastąpiły zmiany, zarówno w obszarze technologicznym – zmodernizowano bowiem linię drukarską, ponieważ były to początki budowania nowoczesnej
bazy poligraficznej, jak i w tematyce artykułów, zawartych w Gościu Niedzielnym127. Autorzy
starali się być bliżej spraw społecznych diecezji poprzez publicystykę i komentarze. W 1927 roku zmieniono podtytuł tygodnika z Oficjalnego Tygodnika Administracji Apostolskiej na Śląsku dla ludu katolickiego na Ilustrowany Tygodnik Katolicko-Społeczny. Nowy redaktor
naczelny wpłynął również na politykę kolportażu128 z wykorzystaniem sieci parafii oraz
rozwinął stronę reklamową gazety. Za pośrednictwem kurii biskupiej starał się docierać do księży z prośbą o propagowanie pisma z ambon i organizowanie kolportażu parafialnego. Wszystkie te działania zwiększyły przychód, a w konsekwencji sprawiły, że Gość Niedzielny
z pisma, przynoszącego straty, stał się pismem dochodowym129. Chwilowy spadek poczytności
spowodowała próba ekspansji na tereny Górnego Śląska Przewodnika Katolickiego,