Interesariusze w procesie zarządzania szkołą publiczną

Szkoła jako instytucja publiczna jest jednocześnie typową organizacją non-profit³⁶⁹. Za organizację non profit uważa się taką, która służy poprawie ogólnego poziomu życia spo-łeczeństwa dzięki zebraniu i redystrybucji odpowiednich zasobów oraz dostarczeniu dóbr fizycznych i usług. Celem istnienia takich organizacji nie jest osiąganie zysków lub korzyści dla nich samych, toteż nie dystrybuują one zysków lub nadwyżek między udziałowców albo członków. Mogą jednak zatrudniać personel i angażować się w przedsięwzięcia generujące zysk, mające im pomóc w wypełnieniu misji³⁷⁰.

W szkole odczuwalny jest również duży wpływ czynników zewnętrznych na uzyski-wany przez nią ostateczny wynik pracy dydaktyczno-wychowawczej. Dlatego niezwykle trudne jest precyzyjne określenie realnego wpływu szkoły na ostateczne efekty uzyskiwane przez jej uczniów. Szkoła (a w szczególności kadra kierownicza szkół i placówek oświato-wych) jest zobligowana do uwzględniania w swojej pracy wpływu czynnika zewnętrznego.

Wymaga to od szkoły działań mających na celu wykorzystywanie takich oddziaływań ze-wnętrznych, które są zgodne (nawet częściowo) z celami szkoły, ale jednocześnie do minima-lizowania (zupełna eliminacja oddziaływań negatywnych jest praktycznie niemożliwa) wpły-wu czynników, które są sprzeczne z celami szkoły. Istotne są również przepisy prawa, które szczegółowo regulują funkcjonowanie szkół publicznych lub niepublicznych, ale o uprawnieniach publicznych³⁷¹.

Definiując szkołę jako organizację należy jednocześnie traktować ją jako „podmiot zorganizowany, posiadający cechę celowego uporządkowania wchodzących w jego skład elementów”³⁷². W związku z tym każda szkoła, aby mogła osiągać wyznaczone cele i realizować wyznaczone zadania, powinna stanowić kompatybilny system tworzących ją podmiotów. Podmioty te (a są nimi uczniowie, ich rodzice, nauczyciele, kadra kierownicza, a zwłaszcza dyrektor) jednocześnie stanowią o jej wyjątkowej specyfice³⁷³. Traktując szkołę jako organizację w znaczeniu rzeczowym, należy wyodrębnić takie elementy jak kadra kie-rownicza (zwłaszcza dyrektor), nauczyciele, pracownicy administracyjni, pracownicy obsłu-gowi, uczniowie, ich rodzice, inni przedstawiciele oświaty, którzy są jej interesariuszami oraz różne środki materialne niezbędne do realizacji wyznaczonych zadań. Wszystkie te elementy (uwzględniając ich różne cechy) mają istotny wpływ na szczególny wymiar szkoły jako or-ganizacji publicznej. Natomiast w znaczeniu czynnościowym organizacja szkolna jest to two-rzenie lub przekształcanie zorganizowanych całości – ludzi i aparatury³⁷⁴.

Interesariuszami określane są podmioty (osoby, społeczności, instytucje, organizacje, urzędy), które mogą wpływać na przedsiębiorstwo lub organizację oraz pozostają pod wpły-wem jego działalności. Interesariusz to podmiot mający wpływ na realizację projektu

369 Kantyka S., Król M., Lipka A., Lipski A., Satoła M., Gospodarowanie zasobami wiedzy w organizacjach non-profit. Wybrane zagadnienia, Katowice 2005, s. 23; Zawadzki J., Zarządzanie organizacjami non-profit.

Zagadnienia wybrane, Poznań 2007, s. 16. Według typologii sektorów autorstwa M. Hudsona szkoły utrzymy-wane z dotacji państwowych znajdują się na pograniczu sektora trzeciego i pierwszego, gdzie sektor trzeci sta-nowią organizacje non-profit, a pierwszy (określany niekiedy jako sektor państwowy) – administracja publiczna.

Zobacz Hudson M., Bez zysków i strat. Sztuka kierowania organizacjami sektora pozarządowego, Warszawa 1997, s. 21.

370 Sargeant A., Marketing w organizacjach non profit, Wydawnictwo Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004 s.

17.

371 Pielachowski J., Organizacja, kierowanie i nadzór pedagogiczny w szkole, Wydawnictwo eMPI², Poznań 2009, s. 43.

372 Zieleniewski J., Organizacja i zrządzanie, PWN wyd. IV. Warszawa 1975, s. 267.

373 Bednarska-Wnuk I., Zarządzanie szkołą XXI wieku. Perspektyw menedżerska, Wolters Kluwer, Warszawa 2010, s. 15 oraz Otręba R., Sukces i autonomia w zarządzaniu organizacja szkolną, Wolters Kluwer, Warszawa 2010, s. 11-79.

374 Bielski M., Podstawy teorii organizacji i zarządzania, Warszawa 2002, s. 30.

siębiorstwa (organizacji) lub uczestniczący w jego tworzeniu³⁷⁵. Interesariuszami mogą być grupy, osoby, bądź organizacje zainteresowane działalnością organizacji, na których interesy mogą wpływać decyzje i działania organizacji lub wysuwające wobec tej organizacji żąda-nia³⁷⁶. Interesariusze mogą wywierać wpływ na funkcjonowanie organizacji. Do interesariu-szy wewnętrznych (ang. internal stakeholders) zalicza się osoby, wobec których odpowie-dzialność za funkcjonowanie organizacji ponosi kierownik. Natomiast interesariusze ze-wnętrzni (ang. external stakeholders) to ci, którzy wywierają wpływ, działając w otoczeniu organizacji³⁷⁷. Z przytoczonych względów sposób wykonywania czynności kierowniczych, a zwłaszcza ich efektywność, są w dużej mierze uzależnione od rodzaju organizacji, w której proces zarządzania jest realizowany. Dlatego proces zarządzania musi uwzględniać specyfikę zarządzanej organizacji.

Należy zauważyć, że szkoła występuje w ramach sieci relacji nie tylko jako instytucja inicjująca i koordynująca, ale również jako członek sieci relacji powoływanych do życia i animowanych przez innego rodzaju organizacje³⁷⁸. Ponieważ podmioty zewnętrzne stają się istotnymi interesariuszami szkoły, to również biorą one udział w czynnym zrządzaniu szkołą.

Pojawia się zatem zjawisko partycypacji w zarządzaniu. W obszarze nauk o zarządzaniu par-tycypacja w węższym zakresie jest definiowana jako proces wspólnego podejmowania decy-zji przez dwie lub więcej stron, w którym decyzje te mają wpływ na przyszłą sytuację tych, którzy je podjęli³⁷⁹, natomiast w szerszym ujęciu – jako uczestnictwo w planowaniu i realizacji określonej polityki³⁸⁰. Należy zatem dokonać uszeregowania interesariuszy szkoły publicznej, przyjmując jako wyznacznik układ hierarchiczny. Taką hierarchię narzuca sama struktura państwa. Przyjmując ten tok myślenia na pierwszym miejscu należy wymienić organ nadzoru pedagogicznego. Jest to jeden z najważniejszych interesariuszy szkoły, który funk-cjonuje poza jej strukturami.

Pojęcie nadzór oznacza: dozorowanie, strzeżenie, pilnowanie kogo lub czego, opieka, kontrola³⁸¹. W literaturze przedmiotu na temat znaczenia pojęcia nadzór można przeczytać wiele różnych wyjaśnień, które odróżniają nadzór od kontroli. Otóż „tam gdzie w grę wchodzi prawo wydania polecenia, wiążącej dyrektywy o zmianie kierunku działania, gdzie w grę wchodzi kierowanie organami podległymi – mówić będziemy o nadzorze, a nie o kontroli.

Nadzór nie ogranicza się zatem do obserwacji, a łączy z czynnikiem kierowania za pośrednic-twem sformułowanych dyrektyw. [...] Organ nadzorujący nie tylko spostrzega i ocenia. On również, w pewnym sensie, współadministruje — odpowiada za wynik działalności organiza-torskiej organów podległych nadzorowi”³⁸². Takie określenie jest bardzo bliskie znaczeniu, jakie w dzisiejszej sytuacji polskiej szkoły ma organ nadzoru pedagogicznego. Przez więzi organizacyjne można rozumieć szczególnego rodzaju więzi występujące między poszczegól-nymi podmiotami funkcjonującymi w ramach obowiązującego systemu edukacyjnego. Nieco inną formułę nadzoru nad placówką publiczną sprawują jednostki samorządu terytorialnego.

Ta forma nadzoru stanowi szczególny instrument monitorowania funkcjonowania struktur zdecentralizowanych. Natomiast szkoła jako instytucja mająca określoną autonomię, jest

375 Słownik Języka Polskiego - wersja internetowa, https://sjp.pl/interesariusz, dostęp: 30.03.2019.

376 http://ekologiczni.com.pl/interesariusze/, dostęp: 30.03.2019.

377 Encyklopedia Zarządzania, https://mfiles.pl/pl/index.php/Interesariusze, dostęp: 30.03.2019.

378 Tamże.

379 Vroom V.H., Some Personality Determinants of the Effects of Participation, „Journal of Abnormal and Social Psychology” 1959, Vol 59, za: W. Daniecki, Podmiotowe uczestnictwo w zarządzaniu, Ursa Consulting, Olsztyn 1998.

380 French J.R.P., Israel J., Aas D., An Experiment in Participation in Norwegian Factory, „Human Relations”

1960, No. 13, za: Mendel T., Partycypacja w zarządzaniu współczesnymi organizacjami, Wydawnictwo Akade-mii Ekonomicznej, Poznań 2002.

381 Mały Słownik Języka Polskiego, PWN, Warszawa 1969.

382 Starościak J., Zarys nauki administracji, PWN, Warszawa 1971, s. 212 oraz Prawo Administracyjne, PWN, Warszawa 1969, s. 357.

przedstawicielką tego typu struktury zdecentralizowanej. Przez nadzór nad strukturami zde-centralizowanymi należy rozumieć: „zespół kompetencji organów państwa obejmujących upoważnienia do podejmowania działań kontrolnych i korygujących w stosunku do organów korporacji prawa publicznego, w szczególności do samorządowych korporacji terytorial-nych”³⁸³. Nadzór sprawuje ten, kto nie jest strukturalnie związany z podmiotem nadzorowa-nym. Szczególnie istotnym elementem charakterystyki nadzoru jest to, że ingerencja nadzor-cza jest determinowana prawem, zarówno co do okoliczności użycia przedmiotu oraz środ-ków władczego oddziaływania³⁸⁴. Podstawowym celem podejmowanych działań w ramach nadzoru pedagogicznego jest zapewnienie właściwego (zgodnego z przyjętymi standardami) poziomu kształcenia szkolnego, odpowiadającego aktualnemu rozwojowi nauk społecznych i pedagogicznych, zgodnego z oczekiwaniami ze strony odbiorców usług edukacyjnych.

Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym w zakresie oświaty i wychowania, pod względem organizacyjnym, nadzór pedagogiczny nie jest skonsolidowany, lecz wyjątkowo rozczłonkowany. Jego zadania wykonywane są przez większą liczbę organów³⁸⁵. Organami uprawnionymi do sprawowania nadzoru pedagogicznego w Polsce są: (1) minister właściwy do spraw oświaty i wychowania (obecnie jest to Minister Edukacji Narodowej)³⁸⁶, (2) kurator oświaty (wchodzący w skład wojewódzkiej administracji zespolonej i działający w imieniu wojewody)³⁸⁷, (3) minister właściwy do spraw rolnictwa, (4) minister właściwy do spraw śro-dowiska, (5) minister sprawiedliwości i podporządkowane mu organy sądownicze, (6) specja-listyczne jednostki nadzoru³⁸⁸. Zarówno kurator oświaty, jak i wskazane wcześniej organy powołane do wykonywania nadzoru pedagogicznego wykonują zadania w tym zakresie przy pomocy nauczycieli zatrudnionych na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicz-nych w kuratoriach oświaty oraz w urzędach wymieniopedagogicz-nych organów³⁸⁹. Takimi urzędami służącymi pomocą w prawidłowym sprawowaniu nadzoru pedagogicznego są przykładowo:

Ministerstwo Edukacji Narodowej w przypadku organu, jakim jest Minister Edukacji Naro-dowej, czy Kuratorium Oświaty w przypadku Wojewódzkiego Kuratora Oświaty³⁹⁰.

Drugim ważnym interesariuszem szkoły są organy prowadzące. W przypadku placó-wek publicznych są to właściwe jednostki samorządu terytorialnego poszczególnych szczebli administracyjnych. W procesie zarządzania szkołami publicznymi istotne znaczenie ma ro-dzaj zagadnień, w przypadku których na decyzje dyrektora danej jednostki ma wpływ stano-wisko organu prowadzącego. W ujęciu słownikowym prowadzenie oznacza: kierowanie, wspieranie, bycie przewodnikiem, pokazywanie, sterowanie, wytyczać, przewodzić, ale i zarządzać³⁹¹. W celu pełnego wywiązywania się ze swoich ustawowych obowiązków (od-powiedzialność za prawidłowe działanie szkół i placówek, w tym za odpowiednie warunki ich funkcjonowania) jst³⁹² jako organ prowadzący szkoły de facto sprawuje nadzór nad ich dzia-łalnością w zakresie szeroko rozumianych spraw finansowo-administracyjnych³⁹³. Meryto-ryczna treść działań typu nadzorczego jst jako organu prowadzącego szkoły lub placówki

383 Szewczyk M., Nadzór w materialnym prawie administracyjnym. Administracja wobec wolności i innych praw podmiotowych jednostki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1995, s. 26.

384 Jagielski J., Realizacja kontroli legalnościowej w ramach nadzoru pedagogicznego. Podstawowe wiadomości. www.kuratoriumbialystok.pl, dostęp: 28.12.2012.

385 Tamże.

386 Zobacz: art. 43 i pozostałe ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku Prawo oświatowe, (Dz.U. z dnia 19 czerwca 2019 roku, poz. 1148).

387 Zobacz: art. 50 i pozostałe ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku Prawo oświatowe.

388 Zobacz: art. 53 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku Prawo oświatowe.

389 Zobacz: art. 60 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku Prawo oświatowe.

390 Zagadnienie nadzoru pedagogicznego jest szczegółowo omówione w dalszej części niniejszej dysertacji.

391 Słownik synonimów i antonimów, http://megaslownik.pl/slownik/synonimy_antonimy/16983,prowadzi, dostęp: 28.12.2013.

392 Jst - jednostki samorządu terytorialnego.

393 Zobacz: art. 57-59 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku Prawo oświatowe oraz Komorowski T., Pielachowski J., Dyrektor szkoły w roli pracodawcy. Poradnik prawno – organizacyjny, Wydawnictwo eMPi², Poznań 2001, s. 187.

odnosi się do prawidłowości tak tworzenia, jak i przestrzegania podstawowych warunków organizacyjnych oraz materialno-technicznych i finansowych niezbędnych do właściwego prowadzenia działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej prowadzonych szkół lub placówek. Z tego też względu jst może wydawać dyrektorowi szkoły lub placówki doraź-ne zalecenia, których celem jest poprawa stanu istniejącego (stwierdzodoraź-nego), a związadoraź-nego z kierowaniem szkołą lub placówką. Jest to możliwe, ponieważ, zgodnie z prawem, organ prowadzący szkołę może ingerować w działalność szkoły lub placówki w zakresie i na zasa-dach określonych w ustawie (podobnie w zakresie działalności dydaktyczno-wychowawczej i opiekuńczej organ sprawujący nadzór pedagogiczny). Aby takie zalecenia, ingerujące w pracę szkoły, mogły przynieść określone rezultaty muszą odnosić się do konkretnych spraw lub problemów. Organ prowadzący nie ma uprawnień w zakresie nadzoru pedagogicznego (sensu stricte) nad szkołą. Jednak prawodawca nie pozbawił go możliwości wpływania na procesy pedagogiczne w prowadzonych przez siebie szkołach. Dlatego organ prowadzący ma prawo występowania również w sprawach dydaktyczno-wychowawczych i opiekuńczych z wnioskami do dyrektora szkoły lub placówki i organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

W takiej sytuacji zarówno dyrektor, jak i wspomniany organ, po otrzymaniu takiego wniosku, jest zobowiązany do udzielenia odpowiedzi w terminie 14 dni³⁹⁴. Z tego tez względu obydwa organy powinny ze sobą ściśle współpracować w celu zapewnienia jak najlepszego funkcjo-nowania szkół i placówek. W związku z „podwójną decyzyjnością” często dochodzi do nierozumień, które utrudniają proces zarządzania szkołami publicznymi. Dla zilustrowania po-wstającego „konfliktu interesów” zostaną zaprezentowane przykłady takich trudnych decy-zyjnie sytuacji.

Pierwszym przykładam takiego rodzaju decyzji jest kwestia liczebności oddziałów szkolnych. Dla lepszego dostosowania przebiegu procesu edukacyjnego do możliwości uczniów i lepszej indywidualizacji pracy pedagogicznej, dobrze jest, aby oddziały klasowe nie były bardzo liczne. Od kilkunastu do 24 uczniów w oddziale. Takie rozwiązanie zwiększa komfort pracy nauczycieli (zwłaszcza na przedmiotach, w których nie jest przewidywany podział na grupy) oraz ułatwia lepsze dostosowanie metod i form pracy do możliwości uczniów, co znacznie zwiększa efektywność nauczania. W wielu przypadkach organy prowa-dzące nie wyrażają zgody na taką liczebność zespołów uczniowskich, zwiększając jednocze-śnie liczbę uczniów w klasie nawet do co najmniej trzydziestu. Z kolei w przypadku małej liczby uczniów zalecane jest nawet łączenie klas i to na różnych poziomach: II z III, czy IV z V (tzw. nauczanie w klasach łączonych – nauczyciel prowadzi równocześnie zajęcia dla dwóch różnych klas).

Drugim przykładem jest kwestia zatrudnienia nauczyciela wspomagającego w klasach, do których uczęszczają uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Efektywność pracy pedagogicznej w takich oddziałach klasowych jest zdecydowanie większa w sytuacji, gdy zajęcia są prowadzone przez nauczyciela danych zajęć edukacyjnych wspieranego przez nauczyciela wspomagającego. Nauczyciel ten zajmuje się wyłącznie uczniami mającymi stwierdzone różnego rodzaju dysfunkcje. Organy prowadzące często odmawiają zgody na zatrudnianie takich nauczycieli. Uzasadnieniem takich decyzji są najczęściej względy finan-sowe.

Innym ważnym interesariuszem, którego decyzje mogą mieć istotny wpływ na funk-cjonowanie szkoły, a zwłaszcza na sposób organizacji jej pracy, a co za tym idzie również na przebieg procesu zarządzania szkołą jest poradnia psychologiczno-pedagogiczna. Jest to pla-cówka specjalistyczna, bardzo mocno umocowana w polskim systemie edukacyjnym, prowa-dząca działalność diagnostyczną, terapeutyczną, profilaktyczną i doradczą w środowiskach

394 Por. Pielachowski J., Organizacja, kierowanie i nadzór pedagogiczny w szkole, Wydawnictwo eMPi², Poznań 2009, s. 191-192.

zajmujących się bezpośrednio edukacją i wychowaniem dzieci i młodzieży³⁹⁵. Głównym ce-lem funkcjonowania tej specjalistycznej jednostki jest udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom oraz udzielanie pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu, udzielanie specjalistycznego wsparcia i pomocy związanej z wychowaniem i kształceniem dzieci i młodzieży. Wydane przez poradnię opinie, a zwłaszcza orzeczenia, mają dla szkoły charakter obowiązujący. Oznacza to, że po przedło-żeniu przez rodziców ucznia takiej opinii lub orzeczenia szkoła jest zobowiązana do odpo-wiedniego przeorganizowania swojej dotychczasowej pracy w sposób umożliwiający spełnie-nie wskazań zawartych w wymienionych dokumentach. Dyrektor szkoły musi podjąć właści-we decyzje kierownicze, które niejednokrotnie mogą za sobą pociągać określone konsekwłaści-wen- konsekwen-cje kadrowe, organizacyjne, a nawet finansowe (w tej kwestii niezbędne są trudne negocjakonsekwen-cje z organem prowadzącym).

Kolejnym interesariuszem, który może mieć wpływ na funkcjonowanie szkoły, ale funkcjonującym poza jej strukturami, jest Rzecznik Praw Ucznia. Rzecznik jest organem po-wołanym do ochrony uczniów ich wolności i praw zagwarantowanych w dokumentach mię-dzynarodowych i aktach prawnych wydanych przez Sejm oraz Ministerstwo Edukacji Naro-dowej. Funkcje tę najczęściej pełni wizytator danego Kuratorium Oświaty zajmujący się prze-strzeganiem praw w szkołach i placówkach na terenie określonego województwa. Rzecznik praw ucznia nie jest osamotniony w swoich działaniach, gdyż do pomocy ma rzeczników praw ucznia funkcjonujących w poszczególnych szkołach lub placówkach. Z każdą decyzją Rzecznika musi dokładnie zapoznać się w szkole jej dyrektor, a w kuratorium kurator oświa-ty. Oficjalne wystąpienia (po zbadaniu określonej sprawy) rzecznika za każdym razem pocią-gają za sobą określone reperkusje, które muszą skutkować decyzjami kierowniczymi dyrekto-ra placówki, której dotyczą.

Do szczególnej grupy interesariuszy szkoły należą uczniowie oraz ich rodzice. Jednak nie jako przedstawiciele społeczności szkolnej, lecz jako niezależne podmioty. Dla lepszego zrozumienia tego kontekstu należy przytoczyć dwa przykłady. Pierwszy dotyczy wyboru szkoły oraz oferty zajęć uzupełniających lub dodatkowych. Wspomniane dwie grupy interesa-riuszy swoimi „decyzjami wyboru” w dużej mierze mają wpływ na istnienie poszczególnych szkół. Natomiast ich autonomiczne decyzje związane z zajęciami uzupełniającymi, czy też dodatkowymi mają realny wpływ na obsadę kadrową i kwestie organizacyjno-finansowe szkoły. Drugi przykład dotyczy decyzji wyboru zajęć obowiązkowych, ale o charakterze al-ternatywnym. Zajęciami takimi są dla przykładu moduły zajęć technicznych, czy rodzaje ob-owiązkowych zajęć z wychowania fizycznego (inne formy ruchu), a także zajęcia na określo-nym poziomie z konkretnego języka obcego. Decyzje w tym zakresie są kluczowe dla dyrek-tora i całej szkoły, gdyż mają bezpośredni wpływ na dalsze decyzje dotyczące: wyposażenia, gospodarowania salami dydaktycznymi, obsady kadrowej, a nawet kierunków dalszego roz-woju szkoły. Podobne decyzje uczniowie klas maturalnych podejmują na początku roku szkolnego, w którym mają zamiar zdawać egzamin maturalny. Decyzje te dotyczą wyboru przedmiotów egzaminacyjnych oraz poziomu na jakim każdy z uczniów zamierza ten egza-min zdawać. Po decyzjach uczniów dyrektor szkoły musi tak przeorganizować pracę nauczy-cieli poszczególnych przedmiotów z uczniami, aby jak najlepiej przygotować ich do tego

395 Zobacz: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 roku zmieniające rozporzą-dzenie w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1647) oraz Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 roku w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające dzia-łające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1743).

ważnego życiowo egzaminu. Przykładem takiej decyzji jest przygotowanie określonej liczby godzin zajęć fakultatywnych oraz ich rodzaju.

Kolejną grupę interesariuszy szkoły, których decyzje mogą mieć wpływ na funkcjo-nowanie szkoły, a szczególnie na decyzje jej dyrektora, stanowią instytucje i ośrodki kultury.

Bez tych podmiotów nie byłaby możliwa realizacja wielu założeń programów wychowaw-czych, zwłaszcza przy ograniczonych możliwościach szkoły i rodzin uczniów.

Innymi interesariuszami są ośrodki doskonalenia nauczycieli, które mają wpływ na doskonalenie zawodowe nauczycieli, a przede wszystkim na podnoszenie ich kompetencji metodycznych. W obecnym okresie dynamicznych zmian jest to obszar szczególnie ważny, jednocześnie wrażliwy. Bez dobrej i permanentnie doskonalącej się kadry pedagogicznej szkoła nie jest w stanie ani prawidłowo funkcjonować, ani wypełniać swojej misji. Jest to tym bardziej istotne, gdyż zawsze pociąga za sobą określone skutki finansowe.

Szkoła publiczna jest wyjątkową jednostką organizacyjną spełniającą szczególnie ważne dla społeczeństwa cele, decydujące o jego rozwoju, a nawet o przyszłości. Z tych też względów osoba, która powinna zarządzać taką jednostką organizacyjną musi być odpowied-nio umocowana prawnie i merytorycznie.

Dla lepszego zobrazowania złożoności procesów decyzyjnych w niektórych obszarach funkcjonowania szkoły w tabeli 10 zostały zestawione różne obszary decyzji dotyczących funkcjonowania szkoły, podejmowanych przez jej zewnętrznych interesariuszy.

Tabela 10. Zestawienie wybranych obszarów decyzji władzy szkolnej podejmowane przez różnych interesariuszy Treść zarządzania, kategorie

prakseologiczne Minister Edukacji Narodowej Kurator oświaty Jednostka samorządu

teryto-rialnego Szkoła lub placówka

nauczyciel-stwa i higieny obowiązujące

wewnątrzszkolne-4. Ustala obowiązujące kierunki

5. Decyzje kadrowe 1. Określa regulamin konkursu na kandydata na kuratora oświaty.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.cg.edu.pl/download.php?typ=dzial&plik_id=264, dostęp: 28.12.2014.

Zestawienie prezentowane w tabeli 2 zostało ograniczone tylko do 5 obszarów decyzyjnych. Jednak liczbę tych obszarów można zwięk-szyć, przyjmując za kryterium wyboru inne regulacje funkcjonujące w aktualnym układzie prawnym.