Istota i charakter prawny spółki komandytowo-akcyjnej

Zgodnie z treścią art. 125 k.s.h. spółka komandytowo-akcyjna jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada wobec wierzycieli bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika, na którego udziały są wystawiane akcje spółki (akcjonariusza), jest ograniczona. Jest to więc rozszerzona formuła spółki komandytowej; w rolę komandytariusza wchodzi akcjonariusz.

Akcjonariusz jest obowiązany jedynie do świadczeń oznaczonych w statucie i nie odpowiada za zobowiązania spółki. Jednakże, jeżeli jego nazwisko

82

albo firma zostaną umieszczone w nazwie spółki komandytowo-akcyjnej, wówczas odpowiada on wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.

Przyjęta w kodeksie spółek handlowych regulacja spółki komandytowo-akcyjnej nie ma charakteru w pełni autonomicznego. Mamy bowiem do czynienia z techniką odesłania, co oznacza, że w sprawach nieuregulowanych w dziale czwartym pt. „Spółka komandytowo-akcyjna”, kodeks odsyła do przepisów przewidzianych dla spółki komandytowej, w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy zarówno między sobą, wobec wszystkich akcjonariuszy jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, zastrzegając jednocześnie, że kapitał akcyjny spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50 000 złotych. W sprawach dotyczących wkładu akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia zastosowanie mają przepisy dotyczące spółki akcyjnej (art. 126 k.s.h.). Ponadto do rozwiązania i likwidacji spółki komandytowo-akcyjnej zastosowanie mają także odpowiednio przepisy dotyczące likwidacji spółki akcyjnej, o ile zagadnienia te nie są uregulowane inaczej przepisami działu IV, tytułu II (art. 150 k.s.h.). Natomiast do wypowiedzenia umowy spółki przez komplementariusza zastosowanie mają odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej (art. 149 k.s.h.).

W spółce komandytowo-akcyjnej umową spółki, podobnie jak w spółce akcyjnej, jest statut. Wszystkie osoby, które podpisały statut stają się założycielami spółki. Statut wymaga formy szczególnej – aktu notarialnego.

W art. 130 k.s.h. określone zostały niezbędne essentialia negotii, które musi zawierać statut. Poza typowymi uregulowaniami dotyczącymi spółki akcyjnej, statut taki musi ponadto zawierać oznaczenie wkładów i ich wartość. Wkłady wnoszą tylko komplementariusze.

I tak statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać: − firmę i siedzibę spółki,

− przedmiot działalności spółki,

− czas trwania spółki, jeśli jest oznaczony,

− oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz wskazanie ich wartości,

− wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem: czy akcje są imienne, czy na okaziciela, − liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia,

jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,

− nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,

− organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej.

Zgodnie z przyjętą w kodeksie regulacją firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna” lub skrót „S.K.A.”.

83 Podobnie jak spółka jawna i komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna powstaje z dniem wpisania do rejestru. Osoby, które działały w jej imieniu po jej zawiązaniu, a przed wpisem do rejestru, będą odpowiadały solidarnie za jej zobowiązania z tego okresu (art. 134 k.s.h.).

Wyrazem osobowego charakteru omawianej spółki jest pozycja komplementariusza, którym może być zarówno osoba fizyczna jak i prawna. Firma spółki powinna wówczas zawierać pełne brzmienie nazwy lub firmy tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowo-akcyjna”. Rola akcjonariusza podlega tu podobnym ograniczeniom jak rola komandytariusza. I tak, nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie mogą być zamieszczane w firmie spółki. W razie zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki, akcjonariusz odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz, czyli bez ograniczeń.

Kodeks spółek handlowych stanowi, że komplementariusz może wnieść do spółki komandytowo-akcyjnej wkład na kapitał akcyjny lub na inne fundusze. Podkreślić przy tym należy, że to dodatkowe uprawnienie nie zwalnia komplementariusza z jego podstawowej roli, czyli osoby odpowiedzialnej w sposób nieograniczony za zobowiązania spółki wobec osób trzecich (art. 132 §1-2 k.s.h.).

Wspominano już, że akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki i może ją reprezentować jedynie jako pełnomocnik (art. 138 §1 k.s.h.). Jeżeli natomiast akcjonariusz dokonałby czynności prawnej w imieniu spółki, nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, to automatycznie odpowiadałby za skutki swojej czynności wobec osób trzecich bez ograniczeń, według rygorów, jakie obowiązują komplementariusza (podobnie gdyby działał bez umocowania lub przekroczył jego zakres). Tak więc wewnętrzną i zewnętrzną władzę dzierżą w swoich rękach komplementariusze. To oni odpowiadają za wyniki spółki bez ograniczeń, to oni prowadzą sprawy spółki, wreszcie to oni reprezentują spółkę na zewnątrz, jeśli na mocy statutu któryś z nich nie został tego prawa pozbawiony. Pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wymaga zmiany statutu spółki i akceptacji tego faktu przez pozostałych komplementariuszy (art. 137 §2 k.s.h.). Dodać również należy, że pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrew jego sprzeciwowi może nastąpić jedynie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Sprzeciw, o którym mowa wyżej, musi zostać zgłoszony do protokołu walnego zgromadzenia lub w formie pisemnej, z podpisem notarialnie poświadczonym nie później niż w ciągu miesiąca od dnia powzięcia uchwały przez walne zgromadzenie (art. 137 §4 k.s.h.).

Pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrew sprzeciwowi, zwalnia tego wspólnika od odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki powstałe od chwili dokonania odpowiedniego wpisu w rejestrze.

W art. 140 – 147 k.s.h. uregulowano problematykę stosunków wewnętrznych w spółce komandytowo-akcyjnej. Przyjęte rozwiązania prawne określają przysługujące każdemu komplementariuszowi prawo i obowiązek

84

prowadzenia spraw spółki. W statucie spółki można przyjąć zapis na podstawie którego, prowadzenie spraw spółki powierza się jednemu lub kilku komplementariuszom. Podkreślić przy tym należy, że zmiana statutu polegająca np. na pozbawieniu komplementariusza prawa prowadzenia spraw spółki lub przyznająca takie prawo komplementariuszowi, który dotychczas był takiego prawa pozbawiony wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy (art. 140 §3 k.s.h.).