Zawiązanie spółki akcyjnej

W myśl art. 306 k.s.h. do powstania spółki akcyjnej wymaga się: − zawiązania spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli,

− wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego,

− ustanowienia zarządu i rady nadzorczej, − wpisu do rejestru.

58 Ponadto znajdują do niej zastosowanie przepisy wspólne dla wszystkich spółek handlowych, tj.art. 1-7 k.s.h. oraz przepisy ogólne dla spółek kapitałowych, tj. art. 11-21 k.s.h.

151 Kodeks spółek handlowych stanowi, że zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z o.o.(art. 301 §1 k.s.h.)⁵⁹. Założycielami mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, ale wyposażone w zdolność prawną, w tym zwłaszcza osobowe spółki handlowe.

Dopuszczenie możliwości zawiązania spółki akcyjnej przez jedną osobę (także osobę fizyczną) wiąże się z wprowadzeniem przepisów specyficznych dla takiej spółki. I tak, przepis art. 303 §1 k.s.h. stanowi, że w spółce jednoosobowej jedyny akcjonariusz wykonuje wszystkie uprawnienia walnego zgromadzenia, przy czym zastosowanie mają odpowiednio przepisy o walnym zgromadzeniu określone w kodeksie spółek handlowych.

Natomiast zgodnie z treścią art. 303 §2 k.s.h. w przypadku, gdy wszystkie akcje spółki przysługują jedynemu akcjonariuszowi albo jedynemu akcjonariuszowi i spółce. Oświadczenie woli takiego akcjonariusza składane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności, chyba że ustawa stanowi inaczej.

W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki oświadczenie takie wymaga formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym (art. 303 §3 k.s.h.). W omawianym przypadku notariusz zobowiązany jest do przesłania sądowi rejestrowemu wypisu aktu notarialnego takiej czynności.

Aktem założycielskim spółki akcyjnej jest statut, który musi być sporządzony w formie aktu notarialnego. Podobnie jak w spółce z o.o., statut musi zawierać dane, o których mowa w art. 304 §1-2 k.s.h. (postanowienia obligatoryjne) oraz może zawierać inne postanowienia (postanowienia fakultatywne), jeśli ustawa na to zezwala (art. 304 § 3 k.s.h.). Warto zaznaczyć, że statut może zawierać także postanowienia dodatkowe, chyba że z ustawy wynika, iż wyczerpujące uregulowanie albo dodatkowe postanowienie statutu jest sprzeczne z charakterem prawnym spółki akcyjnej lub dobrymi obyczajami (art. 304 §4 k.s.h.). Natomiast założycielami spółki akcyjnej są osoby podpisujące statut (art. 301 §3 k.s.h.).

Zawiązanie spółki akcyjnej może nastąpić w formie tzw. zawiązania łącznego, a więc przez objęcie akcji przez założycieli oraz wskazane przez nich osoby trzecie lub tylko wspomniane osoby trzecie (założyciele nie muszą stać się akcjonariuszami). Natomiast nie przewiduje się tworzenia spółki akcyjnej w drodze subskrypcji akcji (tzw. zawiązania sukcesywnego), choć metoda subskrypcji została zachowana dla obejmowania nowych akcji utworzonych w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego.

59 Regulacja ta uwzględnia postanowienia dwunastej dyrektywy Unii Europejskiej nr 89/667 z dnia 21 grudnia 1989 r., a także rozwiązania normatywne przyjęte w prawie niemieckim.

152

Zawiązanie spółki następuje poprzez podpisanie tzw. umowy założycielskiej, której nie można utożsamiać ze statutem. W umowie tej – zawartej w jednym lub w kilku aktach notarialnych – założyciele spółki oraz ewentualnie osoby trzecie wyrażają zgodę na zawiązanie spółki, przyjęcie jej statutu oraz na objęcie akcji (art. 313 k.s.h.). W aktach tych stwierdza się przede wszystkim:

− osoby obejmujące akcje, liczbę i rodzaj akcji przez nich objętych, wartość nominalną, cenę emisyjną akcji, termin wpłat,

− dokonanie pierwszego wyboru organów spółki,

− osoby wnoszące wkłady lub zbywców mienia, które nabywa spółka, przedmiot wkładu lub nabywanego mienia oraz rodzaj i wysokość wynagrodzenia lub zapłaty (dotyczy to sytuacji, gdy wnoszone są wkłady niepieniężne albo nabywane jest mienie przed zarejestrowaniem),

− zapoznanie się każdego akcjonariusza podpisującego akt ze sprawozdaniem założycieli oraz opinią biegłego rewidenta.

Zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji. Statut spółki może określać minimalną lub maksymalną wysokość kapitału zakładowego. W takim przypadku zawiązanie spółki następuje z chwilą objęcia przez akcjonariuszy takiej liczby akcji, których łączna wartość nominalna jest równa co najmniej minimalnej wysokości kapitału zakładowego przewidzianego przez przepisy art. 308 §1 k.s.h., tj. 500 000 złotych oraz złożenia przez zarząd, przed zgłoszeniem spółki do rejestru, oświadczenia w formie aktu notarialnego o wysokości objętego kapitału zakładowego. Wysokość objętego kapitału powinna mieścić się w określonych przez statut granicach. Oświadczenie, o którym mowa, powinno zawierać także postanowienie o dookreśleniu kapitału zakładowego w statucie.

Przed zawiązaniem spółki całą działalność związaną z jej powstaniem prowadzą założyciele, którzy odpowiadają za szkodę, jaką wyrządzili ze swojej winy spółce przy jej tworzeniu wbrew przepisom prawa lub treści statutu (art. 480 k.s.h.). Ze swoich czynności, zwłaszcza zaś z czynności mających za przedmiot nabycie mienia, z wartości przyjętych wkładów niepieniężnych oraz z płaconego wynagrodzenia za usługi związane z powstaniem spółki założyciele zobowiązani są sporządzić sprawozdanie.

Spółka akcyjna powstaje z chwilą jej zarejestrowania przez sąd rejestrowy. Dla uzyskania wpisu wymagane jest zawiązanie spółki, podpisanie statutu przez założycieli, wniesienie wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego.

Z momentem zawiązania spółka akcyjna staje się spółką w organizacji. Spółka w organizacji, o czym już nadmieniano, nie posiada osobowości prawnej. Jednak jest ułomną osobą prawną, gdyż stosownie do treści art. 11 k.s.h. może nabywać we własnym imieniu prawa, w tym prawa własności nieruchomości, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną. Za jej zobowiązania odpowiada solidarnie spółka oraz osoby, które działały w jej imieniu.

153 Akcjonariusz spółki akcyjnej w organizacji odpowiada solidarnie ze spółką za jej zobowiązania do wysokości wniesionego wkładu. Rozporządzanie akcją przed wpisem do rejestru jest nieważne. Ponadto spółka w organizacji nie może wydawać dokumentów na okaziciela, świadectw tymczasowych, dokumentów imiennych lub na zlecenie na akcje i prawa uczestnictwa w zysku bądź podziale majątku spółki.

Prawo do reprezentowania spółki w organizacji mają wszyscy założyciele do chwili ustanowienia przez nich pełnomocnika bądź ustanowienia zarządu. Na zarządzie ciąży obowiązek złożenia do urzędu skarbowego odpisu statutu spółki. Termin ten wynosi 2 tygodnie od zarejestrowania spółki.

Spółka akcyjna podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców prowadzonemu przez sąd rejestrowy właściwy ze względu na siedzibę spółki. Do zgłoszenia do rejestru stosuje się przepisy ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym. Zgłoszenie ma formę wniosku podpisanego przez wszystkich członków zarządu. We wniosku zamieszcza się dane określone w art. 318 k.s.h. Zaznaczyć należy, że zmianą w stosunku do przepisów kodeksu handlowego, mającą znaczenie praktyczne, jest konieczność podania we wniosku adresu spółki, a nie tylko jej siedziby. Każda zmiana adresu stosownie do treści art. 312 §1 k.s.h. powinna być również zgłoszona do rejestru. Do wniosku należy załączyć dokumenty określone w art. 320 k.s.h.

Jeżeli wniosek zawiera braki, to w zależności od ich rodzaju sąd: − gdy braki dadzą się usunąć - wyznacza termin do ich usunięcia,

− gdy braki nie dadzą się usunąć, ale są drobne i nie naruszają interesu spółki lub interesu publicznego, a ich usunięcie spowodowałoby zbyt wysokie koszty – wpisuje spółkę do rejestru,

− odmawia wpisu w przypadku innych braków.

Zgłoszenie do rejestru powinno być dokonane w ciągu 6 miesięcy od sporządzenia statutu spółki (art. 325 §1 k.s.h.). W przypadku nie dotrzymania terminu, o którym mowa wyżej, nie dochodzi do powstania spółki akcyjnej. Na zarządzie (bądź w razie jego braku na założycielach) spoczywa obowiązek niezwłocznego zwrotu wniesionych sum i wkładów niepieniężnych. Jeżeli spółka akcyjna w organizacji nie ma możliwości niezwłocznego zwrotu wkładów, wówczas przeprowadza postępowanie likwidacyjne. Likwidatorem jest zarząd, a gdy nie został ustanowiony, likwidatora ustanawia sąd rejestrowy albo walne zgromadzenie.

Rozwiązanie spółki w organizacji następuje z dniem zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego przez walne zgromadzenie (art. 326 §4 k.s.h.).