„Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej”
Nie ulega wątpliwości, że współczesny nauczyciel języków obcych może skorzystać z bo-gatej oferty doskonalenia zawodowego, zróżnicowanej tematycznie oraz pod względem formy. Liczne instytucje, m.in. Centra Edukacji Nauczycieli, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Nauczycielskie Kolegia Języków Obcych, wydawnictwa pedagogiczne wychodzą naprze-ciw potrzebom filologów, zachęcając do aktywnego uczestnictwa w proponowanych przez nich formach rozwoju zawodowego. Doskonalenie zawodowe odbywa się wówczas z reguły w formie warsztatów, kursów, wykładów, ćwiczeń. Ponadto organizowane są konferencje, seminaria, konsultacje, fora, szkoleniowe rady pedagogiczne. Nieco mniej znane są tzw. sieci jako jedna z możliwości kształcenia kadry pedagogicznej. Nie sposób tutaj również pominąć nowoczesnych sposobów poszerzania wiedzy i umiejętności dy-daktycznych, tj.: webinaria, e-konferencje, e-kursy, e-wykłady. Warto przy tym dodać, że niektóre szkolenia odbywają się z wykorzystaniem platform edukacyjnych, np. Moodle.
O doskonaleniu zawodowym nauczycieli wspomina się chociażby w planach pra-cy zespołów przedmiotowych na dany rok szkolny, a nawet w planach rozwoju szkół, a ostatnio w sposób szczególny w Europejskich Planach Rozwoju Szkół, przygotowa-nych na potrzeby Programu Erasmus+. W szkołach ponadto nierzadko powołuje się spe-cjalne zespoły do spraw rozwoju zawodowego nauczycieli, których głównym zadaniem jest przedstawienie konkretnych form doskonalenia kadry pedagogicznej w danym roku szkolnym, zgodnie z jej potrzebami, zainteresowaniami, panującymi tendencjami bądź
COACHIN G I TUTORIN G COACHIN G I TUTORIN G
też polityką oświatową kuratorów. Jak czytamy w Karcie Nauczyciela, nauczyciel kon-traktowy ubiegający się o awans na stopień nauczyciela mianowanego w czasie odby-wania stażu powinien przede wszystkim „pogłębiać wiedzę i umiejętności zawodowe, samodzielnie lub przez udział w różnych formach kształcenia ustawicznego” [Karta Na-uczyciela, § 7.1.]. Nie wolno zapominać więc o samokształceniu jako formie doskonale-nia zawodowego [por. Dybek 2000, s. 30]. Podane przykłady pokazują, iż doskonaleniu zawodowemu nauczycieli przypisuje się obecnie ogromne znaczenie. Badania między-narodowe, jakie zostały przeprowadzone w ramach projektu TALIS, potwierdzają jed-nakże, że często nie zaspokaja ono potrzeb pedagogów. Podobne wnioski można wy-ciągnąć z badań zrealizowanych rok później w naszym kraju, co zdecydowanie budzi pe-wien niepokój [por. Elsner (red.) 2013, s. 19].
Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej” stanowi niewątpliwie nowoczesną, atrakcyjną formę doskonalenia zawodowego nauczycieli języ-ków obcych szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych z wojewódz-twa kujawsko-pomorskiego. Skierowany jest więc do szerokiego grona odbiorców, co jest bezsprzecznie jego zaletą. W tym miejscu nasuwają się niewątpliwie m.in. następują-ce pytania: Na czym polega jego atrakcyjność? Jakie kompetencje nauczycielskie rozwi-ja? Czy jest on gwarantem sukcesu w pracy dydaktycznej? To oczywiście tylko niektóre spośród licznych pytań, jakie można sobie postawić, zastanawiając się nad rozumieniem wspomnianego projektu jako specyficznej formy rozwoju zawodowego filologów.
Sam tytuł projektu „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydaktycz-nej” mocno podkreśla, że nowoczesna praca współczesnego nauczyciela języków ob-cych polega na znajomości oraz umiejętnym zastosowaniu nowoczesnych narzędzi, me-tod, jakimi są niewątpliwie coaching oraz tutoring. Nie bez znaczenia jest zapoznanie z nimi filologów, gdyż są one pewnym novum w metodyce nauczania języków obcych, podobnie zresztą jak w praktyce szkolnej, na lekcji języka obcego. Z tego też powo-du wspomniany projekt przyczynia się do wzbogacenia dotychczas posiadanej wiedzy przez nauczycieli o tę z zakresu coachingu i tutoringu. Spotkania filologów z coachem, superwizje lekcji języków obcych, profesjonalne prowadzenie tutoriali to tylko wybrane przykłady świetnych, nowatorskich, nastawionych na sukces rozwiązań dydaktycznych, poznanych dzięki uczestnictwu w projekcie. Ich praktykowanie w szkole sprawia, że pla-cówka staje się bardziej atrakcyjna dla ucznia, tzn. poszerza np. swoją ofertę zajęć poza-lekcyjnych, służy lepszemu rozwojowi młodego człowieka, „przyciąga” go do szkoły, co jest istotne zwłaszcza w czasie niżu demograficznego, jaki obecnie dotyka m.in. szkol-nictwo ponadgimnazjalne. Z projektu wyłaniają się również nowe role nauczycieli języ-ków obcych – stają się oni tutorami oraz coachami, odpowiednio przygotowanymi do wypełniania swych zadań w miejscach pracy. Kluczowe znaczenie ma przy tym peda-gogizacja rodziców, która może zagwarantować osiągnięcie sukcesu przez nauczyciela.
Jak słusznie zauważa Sebastian Chudak, obecnie dydaktyka stawia przed filologami duże wyzwania. Spełnienie wszystkich przypisywanych im funkcji oraz należyta realiza-cja zadań są możliwe, jeśli dysponują oni rozległą wiedzą oraz bogatymi, różnorodnymi umiejętnościami [por. Chudak 2013, s. 219]. Warto by się odnieść do warsztatów meto-dycznych, w których brali udział beneficjenci ostateczni, ponieważ dzięki nim poszerzy-li oni swoje kompetencje, przede wszystkim dydaktyczne oraz pedagogiczne. Ciągle ak-tualna jest przecież w metodyce języków obcych oraz praktyce szkolnej tematyka
au-torskich programów nauczania, ewaluacji własnego warsztatu pracy, wspierającej oraz motywującej roli oceny uczniów, technologii informacyjno-komunikacyjnych. Tej właśnie problematyki dotyczyły warsztaty, o których tutaj mowa.
Poza warsztatami metodycznymi godne uwagi są wyjazdy studyjne uczestników pro-jektu do Finlandii oraz Niemiec. Dzięki nim rozwijana jest bowiem głównie kompetencja metodyczna, pedagogiczna, językowa, a co chyba najważniejsze – interkulturowa, ściśle powiązana z kompetencją krajo- i kulturoznawczą.
Współczesny nauczyciel języków obcych musi być świadomy ciągle rosnących wobec niego wymagań. Aby im sprostać, konieczne jest m.in. podejmowanie doskonalenia za-wodowego. Wybór różnego rodzaju szkoleń powinien być jednak za każdym razem sta-rannie przemyślany. Projekt „Coaching i tutoring – w stronę nowoczesnej pracy dydak-tycznej” wpisuje się bez wątpienia w problematykę kształcenia nauczycieli języków ob-cych i może być on rozumiany jako nowoczesna forma doskonalenia zawodowego tej grupy społecznej. Inspiruje on do podejmowania przez uczestników konkretnych działań już w trakcie jego realizacji. Owa inspiracja jest wyznacznikiem sukcesu projektu, a więc kształcenia filologów. Rodzą się m.in. pomysły utworzenia kujawsko-pomorskiego klubu tutorów, zrzeszającego wykwalifikowanych absolwentów Collegium Wratislaviense. Z ko-lei w projektach tworzonych przez nauczycieli w ramach Programu Erasmus+ proponuje się przygotowanie uczniów do podjęcia zagranicznych praktyk zawodowych poprzez za-pewnienie im cyklu szkoleń grupowych oraz indywidualnych z coachem.
Polska szkoła potrzebuje kompetentnych, profesjonalnych filologów – dydaktyków, praktyków, ponieważ tylko wtedy proces kształcenia młodych ludzi, za który odpowie-dzialny jest każdy nauczyciel, przebiega prawidłowo.
Bibliografia
Chudak S., Kompetencja medialna uczniów i nauczycieli języków obcych jako czynnik wpływający na poziom ich kompetencji interkulturowej, „Neofilolog. Czasopismo Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego” 2013, nr 40/2: „Kompetencje ogólne. Kształcenie nauczycieli”, J. Stańczyk (red.), Polskie Towarzystwo Neofilologiczne, Poznań-Bydgoszcz 2013.
Dybek H., Doradztwo metodyczne i doskonalenie zawodowe nauczycieli, Oficyna Wydawnicza „Im-puls”, Kraków 2000.
Elsner D. (red.), Sieci współpracy i samokształcenia. Teoria i praktyka, Wolters Kluwer Polska, War-szawa 2013.