Podsumowując analizę wykonania budżetu państwa (w zakresie dochodów podat-kowych) w porównaniu z planami zawartymi w ustawach budżetowych za poszczególne lata, można spostrzec, że dochody podatkowe planowane są bardzo ostrożnie. W 2010 roku osiągnięto niższe niż planowano dochody podatkowe, ale przy jednoczesnym wyż-szym od planowanego poziomie dochodów ogółem. Podobnie w 2012 roku osiągnięto o wiele niższe niż planowano dochody podatkowe oraz dochody ogółem. W pozosta-łych latach badanego okresu uzyskano wyższe niż planowane dochody budżetowe.
W kolejnej części publikacji wyniki kontroli skarbowej zostaną odniesione do zrea-lizowanych dochodów budżetowych z tytułu poszczególnych podatków. Wnioski wy-nikające z tej części posłużą do postawienia diagnozy i zaproponowania ewentualnej terapii, jeżeli okaże się niezbędna.
Kontrola skarbowa i jej wpływ na dochody podatkowe
budżetu państwa
W tej części publikacji zostanie przedstawiony udział wpływów podatkowych, określo-ny w decyzjach organów kontroli skarbowej, w wykonaokreślo-nych dochodach podatkowych. Działalność kontroli skarbowej zostanie odniesiona do wykonanych dochodów podatko-wych w celu lepszego pokazania zachodzących na przestrzeni lat zmian i działań. Wszyst-kie dane są taWszyst-kie, jaWszyst-kie empirycznie zaobserwowano i umieszczono w odpowiednich sprawozdaniach publikowanych przez Departament Kontroli Skarbowej Ministerstwa Finansów.
Wykonane dochody podatkowe budżetu państwa z tytułu podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego oraz podatków bezpośrednich zostaną odniesione do wyników kontroli skarbowej. Pomija się pozostałe tytuły podatkowe, gdyż tylko takie dane zostały przedstawione w sprawozdaniach z działalności kontroli skarbowej za po-szczególne lata badanego okresu. W poniższej tabeli zostaną przedstawione wykonane dochody podatkowe z ww. tytułów.
121 Tabela 8. Wykonane dochody podatkowe z wybranych tytułów podatkowych w latach 2010–2015 w mln zł Wyszczególnienie LATA 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Podatek od towarów i usług 107 880,3 120 832,0 120 000,7 113 411,5 124 262,2 124 457,9 Podatek akcyzowy 55 684,5 57 963,7 60 449,9 60 653,1 61 570,4 62 808,6 Podatek dochodowy od osób prawnych 21 769,9 24 861,9 25 145,7 23 075,3 23 266,2 25 813,4 Podatek dochodowy od osób fizycznych 35 592,6 38 074,9 39 809,4 41 290,5 43 022,0 45 040,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu państwa za lata 2010–2014 oraz szacunkowych danych z 08.04.2016 r. o wykonaniu budżetu państwa za 2015 rok, opublikowanych przez Departament Budżetu Państwa Ministerstwa Finansów.
Powyższe dane potwierdzają wnioski przedstawione w początkowej części niniej-szego artykułu. Największy udział w dochodach podatkowych mają podatki pośrednie (VAT i akcyza). Na drugim miejscu plasują się podatki bezpośrednie.
Kolejnym etapem jest obliczenie i pokazanie udziału ustaleń kontroli skarbowej w powyższych kwotach. W tym celu zostaną wykorzystane dane z tabeli 3 w zakresie kwot ustaleń kontroli skarbowej wynikających z decyzji, kwoty te zostały przekształcone na mln zł, gdyż w tych jednostkach przedstawione zostało sprawozdanie z wykonania budżetu państwa. Następnie ustalenia kontroli skarbowej, wynikające z decyzji podat-kowych, zostaną odniesione do danych z tabeli 5, gdzie przedstawiono procentowe udziały przeprowadzonych kontroli w rozbiciu na poszczególne tytuły podatkowe. Do tych tytułów zaliczono:
· podatek od towarów i usług (VAT), · podatek akcyzowy (AKC),
· podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT), · podatek dochodowy od osób prawnych (CIT).
Końcowe obliczenia przedstawiono w poniższej tabeli, w której zawarto procento-we wyniki działalności kontroli skarboprocento-wej w odniesieniu do ww. tytułów podatkowych w zakresie zrealizowanych dochodów podatkowych.
122
Tabela 9. Procentowy udział ustaleń kontroli skarbowej z wybranych tytułów podat-kowych na tle zrealizowanych dochodów podatpodat-kowych budżetu państwa w latach 2010–2015 w %
Tytuł podatkowy LATA
2010 2011 2012 2013 2014 2015
VAT 0,96 1,08 2,12 3,90 7,05 13,35
AKC 0,43 0,66 0,43 0,47 0,69 1,25
PIT 0,95 0,78 0,97 1,76 0,92 0,55
CIT 0,97 1,00 1,00 3,43 1,91 2,76
Źródło: opracowanie własne na podstawie tabeli 3, 5 i 8.
Analiza danych zawartych w powyższej tabeli w pierwszej kolejności uwidacznia wysoki udział ustaleń w zakresie podatku od towarów i usług na tle dochodów podatko-wych ogółem. Sukcesywny wzrost jest widoczny w całym badanym okresie. Powyższe dane wskazują na wielką rolę podatku VAT, jaką pełni on w zabezpieczaniu dochodów budżetu państwa. Jednocześnie na tym właśnie podatku koncentrowały swoją działal-ność organy kontroli skarbowej, co jest w pełni uzasadnione. Ponadto uzyskany wynik procentowy jest zgodny z wieloletnim doświadczeniem i obserwacjami autora, wynika-jącymi z wieloletniej pracy w kontroli skarbowej. Ponadto na otrzymane wyniki wpływa skala przestępstw skarbowych dotyczących tego podatku. Rosnące z roku na rok kwoty poczynionych ustaleń ogółem, które przedstawiono w tabeli 3, oraz procentowy udział kontroli w zakresie podatku VAT w kontrolach ogółem, przedstawiony w tabeli 5, po-twierdzają wcześniejsze wnioski.
Od 2012 roku można zaobserwować rosnący udział ustaleń wynikających z ustawy o podatku akcyzowym. Wyniki procentowe nie są na tak wysokim poziomie, jak wyżej omówiony, niemniej jednak tendencja jest rosnąca, tj.: od 0,43% w 2012 roku do 1,25% w 2015 roku.
Udział dochodów z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych jest najwyż-szy w 2013 roku i wynosi 1,76%. W kolejnych latach obserwujemy spadek procentowy udziału dochodów z tego tytułu do 0,92% w 2014 roku i 0,55% w 2015 roku. Spadek ten może być wynikiem niekorzystnego wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego kontroli tzw. nieujawnionych źródeł przychodów. Należy zaznaczyć, że:
· kontrola rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatków stanowiących dochód budżetu państwa, a także in-nych należności pieniężin-nych budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych;
123 · kontrola źródeł pochodzenia majątku oraz przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych
są wymienione w ustawie o kontroli skarbowej, gdzie został określony zakres kontroli skarbowej [art. 2 ust. 1 UoKS].
Udział ustaleń kontroli skarbowej w zakresie podatku dochodowego od osób praw-nych w dochodach podatkowych z tego tytułu w latach 2010–2012 utrzymywał się na poziomie 1%. W roku 2013 poziom ten wzrósł do 3,43%. Następnie w 2014 roku zmalał do 1,91% i w 2015 roku wzrósł do 2,76%. Trudno jest wskazać na przyczyny takiego sta-nu rzeczy, gdyż wyciąg zadań urzędów kontroli skarbowej na 2014 rok jest kontysta-nuacją zadań z lat 2012–2013. W zadaniach na rok 2014 nie wspomina się o kontroli podatku dochodowego od osób prawnych. Położono nacisk jedynie na:
· podatek od towarów i usług w obrocie wewnątrzwspólnotowym, · podatek akcyzowy w zakresie paliw płynnych,
· oszustwa w podatku od towarów i usług w obrocie krajowym,
· ujawnianie i kontrolę niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, · przychody z działalności gospodarczej z wykorzystaniem Internetu [KS2/8500/5/ JRS/2013, DKS, MF, s. 7].
Niestety na stronie internetowej Ministerstwa Finansów nie można odnaleźć zadań kontroli skarbowej na 2015 rok. W związku z powyższym trudno jest ocenić otrzymane wyniki z zakresu podatku dochodowego od osób prawnych.
Podsumowując wyniki działalności kontroli skarbowej w świetle zrealizowanych do-chodów podatkowych, należy wysoko ocenić działalność tych organów. Przedstawione w tabeli 9 procentowe udziały kontroli skarbowej z tytułu podatku VAT na tle zrealizowa-nych dochodów podatkowych pozwalają na stwierdzenie, że urzędy kontroli skarbowej coraz częściej wykrywają zorganizowane grupy podmiotów uczestniczących w prze-stępstwach polegających na wyłudzaniu podatku VAT. Organy prowadząc postępowa-nia kontrolne trafiają na coraz większą ilość „pustych faktur”, które są wykorzystywane w przestępczym procederze wyłudzania podatku VAT. Jednocześnie wraz ze wzrostem ilości faktur wzrasta kwota podatku, który nie trafia do budżetu państwa.
Jednak należy pamiętać o tym, że kwoty określone w decyzjach organów kontroli skarbowej nie zawsze muszą być tymi, które od razu zasilają dochody budżetu państwa. Należy pamiętać o procesie odwoławczym oraz o czasie potrzebnym organom podatko-wym na egzekucję tych należności. Z doświadczenia autora wynika, że kwoty ustalone w decyzjach po pewnym czasie trafiają do budżetu państwa. Może nie w 100%, ale w ja-kiejś części z pewnością. Przydałyby się szczegółowe opracowanie w tym zakresie, co mogłoby w przyszłości skutkować zmianą przepisów o egzekucji w administracji.
124