Społeczności górskie wytworzyły styl Recuay w II-VIII w. n.e., w tym samym czasie, w którym rozwijała się kultura Moche. Rafael Larco Hoyle kulturę te nazywał najpierw Santa, gdyż Recuay rozwinęły się w górnym i środkowym odcinku rzeki Santa, która dzieli Kordylierę na Blanca i Negra, w departamencie Ancash. Obejmowała też region Chiaca i Chavín de Huántar. Na wybrzeżu jej zasięg obejmuje dolinę Santa w środkowym odcinku, a także sąsiednie doliny Chao i Nepeña.
Kultura Recuay sąsiaduje z kulturami Virú-Gallinazo i Moche. Występowanie stanowisk Recuay na wybrzeżu myliło badaczy poszukujących początkowych obszarów pochodzenia kul-tury. Obecnie wiadomo, że była to kultura wysokogórska. Roślinność na obszarze Recuay jest znacznie bogatsza niż nad Titicaca.
Kultura została wydzielona na podstawie stylu architektonicznego i ceramiki. Ceramika zdobiona była przedstawieniami rzeźbiarskimi. Wytwarzano także pełne rzeźby w kamieniu. Badania nad Recuay nie są jednak tak zaawansowane jak nad Moche. Niewiele wiadomo o szczegółowej chronologii kultury Recuay. Nie wiadomo też, czy Recuay była bezpośrednim następcą Chavín. Koniec kultury Recuay wiąże się z przybyciem kultury Huari w VIII-IX w. n.e.
Ikonografia Recuay była mniej złożona i zróżnicowana niż ikonografia Moche. Ukazywana była postać antropomorficzna en face z czterema ozdobami na głowie, czasem z elementami czaszki, kotowatymi i wężami. Postać ta pojawiała się na ceramice, tkaninach, wyrobach ka-miennych, metalowych oraz kościanych.
Większość przedstawień Recuay miała swój początek w tkactwie. Tkaniny bawełniane i bawełniano-wełniane zachowały się w niewielkim stopniu ze względu na wilgotny klimat. Po-siadały dekorację figuratywną. Stosowano w tle kolor kremowy, brązowy i czerwony.
Formy i kształty naczyń były zupełnie inny niż w kulturze Moche. Występowały zreduko-wane formy strzemiączka lub wylewy mostkowe. Zachowały się ślady motywu schodkowego, ale także zredukowanego.
Cienkościenne naczynia wykonywano z kaolinu, glinki porcelanowej posiadającej charakte-rystyczną barwę biało-kremową. Garncarze potrafili kontrolować temperaturę wypału. Uzy-skiwano czarną ceramikę w atmosferze redukcyjnej i jasną w utleniającej. Obie wersje kolory-styczne występują w dolinie Santa. Ceramika dostojników była pomarańczowa, pokryta cienką warstwą kaolinu. Wzory figuratywne i geometryczne malowano szeroką ciemną lub jasną linią. Figury malowano czarną linią.
Naczynia były produkowane lokalnie i użytkowane na obszarze wytworzenia. Formy naczyń były zróżnicowane. Ludność Recuay czasami wymieniała się z kulturami Moche oraz Virú cera-miką. W dolinie Santa występowały naczynia o wpływach z wybrzeża, takich jak strzemiączka, wylewy mostkowe i ceramiczne trąbki. Widoczne są także zapożyczenia kulturowe i stylistyczne w garncarstwie od kultury Cajamarca rozwijającej się w Sierra de Huamachuco.
Na przedmiotach metalowych z miedzi, srebra i złota oraz ich stopów występują przedsta-wienia podobne do znanych z ceramiki i tkanin. Rozprzestrzeniły się one na całym obszarze Callejón de Huaylas. Przeważały technika odlewania i spawania, zaś technika ręcznego monto-wania i odciskania popularna na wybrzeżu nie występowała powszechnie w kulturze Recuay.
Rzemieślnicy wykonywali odlewy w dwuczęściowych formach techniką na wosk tracony. Formy były zdobione różnymi kształtami. Powszechnie stosowano srebro, które nie było popu-larne na wybrzeżu. Wykonywano także dekoracje z cienkich drutów przypominające filigran. Produkowano długie szpile tupu, zakończone okrągłą główką. Znane były również dyski two-rzące głowy maczug.
Rzeźba Recuay była podobna do rzeźby Chavín. Występowały cabezas-clavas stosowane w konstrukcji murów. Rzeźba przypomina rzeźbę Chavín także w swoim stylu. W architekturze Recuay jest również wiele innych nawiązań do Chavín.
Występowały elementy zdobnicze o cechach kotowatych. Ściany budynków budowano z podłużnych bloków kamiennych ułożonych poziomo, ale w dużych odstępach między sobą. Od-stępy miały rozmiar ok. 1/2 wielkości samego bloku. Przestrzeń między blokami wypełniano
małymi kamieniami łączonymi zaprawą murarską. Rogi budowli formowały duże bloki ka-mienne. Otwory okienne były prostokątne, choć zdarzały się też schodkowe, w kształcie litery L lub krzyżowe. Dachy zdobiono krenelażami, które nie miały charakteru obronnego.
Fasady zdobiły reliefowe przedstawienia wojowników na nadprożach. Przedstawienia rzeź-biarskie znajdowały się na kamiennych stelach wkopanych w ziemię przed budynkami, będą-cych małymi blokami pozyskiwanymi w celach użytkowych. Ich największa kolekcja znajduje się obecnie w Muzeum w Huaraz.
Stanowiska Recuay były zazwyczaj małe, zaś osadnictwo było rozproszone. Osady znajdo-wały się na wzniesieniach i szczytach gór, na wysokości ok. 3000 m n.p.m. Centralna platforma o charakterze ceremonialnych w środkowej partii była główną częścią osady Recuay. Cmentarze lokowano daleko poza obszarem osady. Tylko mała część stanowisk jest uznawana za ośrodki władzy terytorialnej. O ich charakterze świadczy obecność architektury monumentalnej.
W okolicach Carhuaz znajdują się najważniejsze stanowiska Recuay. Są to m.in. Aija, Cabana i Pashash. Stanowisko Payasca znajduje się w dolinie Nepeña. Nazwy stanowisk pochodzą z wymarłego języka Cuye oraz z quechua. Na szczytach gór lokalizowano osady obronne, np. Pashash i Balcón de Judas. Kontrolowano z nich szlaki handlowe.
Yayno w dolinie Conchucos było stanowiskiem kultury Recuay pełniącym funkcję cytadeli wykorzystywanej w czasie wojen. Reprezentuje typową architekturę obronną, jest położone na sztucznych tarasach na wysokości ok. 4000 m n.p.m. Na obszarze stanowiska wznoszono struktury na planie okręgu pełniące funkcje ceremonialne.
Niektóre tarasy były otoczone fosami. Na tarasach znajdowały się pojedyncze budynki, nie-połączone ze sobą. Architektura i plan stanowiska były dostosowane do ukształtowania terenu. Pomieszczenia były małe, a poszczególne tarasy były połączone przez drabiny. Mieszkańcy spędzali większość czasu na patiach. Istniało stosunkowo mało zamkniętych i zadaszonych pomieszczeń.
Na niektórych stanowiskach obronnych znaleziono maczugi, kamienne siekierki i inną broń kamienną. Cytadele, oprócz charakteru obronnego, miały też funkcje ceremonialne, na co wskazują znajdowane w ich obrębie założenia przestrzenne. Zdobienia rzeźbiarskie, określane terminem guancas lub wankas, wywodzącym się z języka quechua, również świadczą o funkcjach ceremonialnych. Pojawiały się na nich postaci fantastyczne o cechach kotowatych. Kamienne rzeźby przedstawiają m.in. wojowników z maczugą, tarczą i typowym nakryciem głowy oraz przywiązaną do pasa głową ofiary.
W architekturze Recuay występowały czworokątne budowle ceremonialne o bokach 15-20 m. W ich obrębie znajdowały się ceremonialne fletnie pana i inne instrumenty muzyczne oraz ce-remonialnie tłuczone cienkościenne naczynia do spożywania napojów w trakcie ceremonialnych libacji.
Pochówki budowano w formie chullp, czyli naziemnych mauzoleów z podziemnymi koryta-rzami. Komory grobowe były zadaszone monolitami kamiennymi i markerami w postaci dużych kamieni. Mauzolea zbudowane w tej formie znajdują się m.in. na stanowisku Chinchawasi koło Huaraz. W konstrukcjach chullpas umieszczano liczne otwory umożliwiające dostęp świa-tło do wnętrza. Ze zmarłym utrzymywano stały kontakt i odprawiano ceremonie we wnętrzu chullpy.
Ichic Willkawaín jest stanowiskiem, na którym znajdują się znane chullpy. Były to bu-dowle dwukondygnacyjne. Zlokalizowano sześć komór grobowych z wejściami nazywanymi oknami. We wnętrzu znajdował się przedpokój i główne pomieszczenie. Na górnej kondy-gnacji znajdowały się 3 okna – wejścia prowadzące do przedsionków, z których część pełniła funkcję magazynów, w których gromadzono przedmioty ceremonialne. Inne pomieszczenia
słu-żyły do składania mumii zwanych malquis. Ofiary grobowe składały się ze starannie wykonanej ceramiki, ozdób oraz zapinek. Dolna kondygnacja posiadała oddzielne wejścia.
Na stanowisku znajdowały się dwie główne konstrukcje grobowe, wokół których zlokali-zowane były pozostałe chullpy. Znane są tez małe chullpy z jednym wejściem o tej samej stylistyce. Chullpy otoczone były wyniesionymi ponad powierzchnię ziemi platformami cere-monialnymi ograniczonymi murem.
W Ichic Willkawaín przeprowadzono badania i prace konserwacyjne, dzięki którym kon-strukcja chullp jest dobrze widoczna. W podziemiach mieściły się komory na ofiary związane z kultem zmarłych. Znaleziono tam liczne naczynia, w tym naczynia intencjonalnie potłuczone. W jednej z komór mieściło się 28 naczyń. Inna komora zawierała figurkę ceramiczną przed-stawiającą wojownika z maczugą i tarczą, butle z wylewem mostkowym z przedstawieniem twarzy, a także talerz z głowami oraz miseczkę na trzech nóżkach z czterema małymi główkami na wylewie. Przedmioty te były związane prawdopodobnie z osobami zmarłymi.
Depozytem ofiarnym było także naczynie z przedstawieniem bóstwa trzymającego w jednej ręce kaktusa, a w drugiej kukurydzę. Jego głowa zakończona była motywami wężowymi. Sty-listycznie przedstawienie to różni się od sztuki Moche, ale tematycznie jest do niej podsobne. Naczynie znajduje się obecnie w Museo Arqueológico de Ancash w Huaraz. Innymi depozytami ofiarnymi były metalowe szpile tupu oraz wyroby ze złota i srebra.
Kompleks Ichic Willkawaín, składający się z chullp i podziemnych komór, w których również składano zmarłych, posiada widoczne wpływy kultury Moche. W pobliżu stanowiska znajdują się obecnie współczesne zabudowania, które utrudniają analizę stanowiska. W przeszłości w miejscu współczesnej zabudowy znajdowały się czworokątne zabudowania mieszkalne rozmiesz-czone wokół patio z banquetas. Domostwa te zamieszkiwali kapłani opiekujący się nekropolią i chullpami. Osiedle mieszkalne było zamieszkiwane w schyłkowym okresie rozwoju kultury Recuay, w latach 600-900 n.e.
Sztuka Recuay była bogata w pojedyncze przedstawienia. Postaci ludzkie pojawiały się na ceramicznych naczyniach w postaci rzeźbień, a postaci fantastyczne – na rzeźbach kamiennych oraz na naczyniach ceramicznych w postaci malowideł grubą lub cienką linią. Rzadkie były przedstawienia grupowe. Najlepiej znanym w tej grupie jest naczynie znajdujące się w Limie w Museo de la Nación. Zawiera przedstawienia wodza z nausznicami o cechach kotowatych i ptasich. Postać tę otaczają poddani i wojownicy pokazani często w trakcie prowadzenia lam.
Wódz przewodził libacjom, w czasie których wypijano chichę lub krew ze specjalnych naczyń. Libacje takie odbywały się w ramach modlitwy o urodzaj oraz powiększenie stad wielbłądowa-tych. Ludność Recuay zajmowała się hodowlą wielbłądowatych jako zwierząt jucznych.
Wódz pojawiał się także w trakcie tańca. Trzymał wtedy w ręku kielich lub siedział, posia-dał maczugę i tarczę, tak jak na naczyniu limeńskim. Postać centralnego wodza występowała także na naczyniach o tematyce erotycznej, na których postać tę przedstawiano wraz z róż-nymi kobietami. Kobiety pojawiały się także na scenach ceremonialnych. Miały zawsze długie włosy, długie tuniki sięgające do kostek, były przewiązane pasem, a na głowie miały nakrycie w postaci welonu. Nigdy nie posiadały nausznic. Postać wojownika pojawiała się rzadko w rzeźbie kamiennej. Towarzyszyły jej wtedy zawsze postaci fantastyczne, a z czoła wojownika wychodziły węże. Przy muzeum regionalnym Museo Arqueológico de Ancash w Huaraz, w parku, wyeksponowano liczne kamienne rzeźby kultury Recuay.
Społeczność Recuay była zorganizowana w grupy o ustalonym zasięgu terytorialnym. Grupy takie były zarządzane przez elity wojowników. Głównym kultem był wpisany w kalendarz cere-monialny kult przodków malquis. Wierzono we wspólne mityczne pochodzenie ludności Recuay. Istniała wspólnota religijna w obrębie kultury. Nie przeszkadzało to jednak w utrzymywaniu kontaktów z kulturami z wybrzeża oraz gór.
Wojownicy i kapłani Recuay byli widoczni także na przedstawieniach ikonograficznych kul-tury Moche, głównie na przedstawieniach wykonanych cienką linią. Występowali w ceremonial-nych scenach składania ofiar z muszli spondylusa oraz obchodów święta oczyszczenia powie-trza, polegającego na wystrzeliwaniu kwiatowych oszczepów. W sztuce Moche pojawiały się też bóstwa Recuay, np. bóstwo księżycowe widoczne na butlach strzemiączkowatych oraz na dekoracjach ścian w El Brujo.
Kontakt między kulturami Recuay i Moche widoczny był też w sztuce Recuay. Manifestował się w technikach garncarskich oraz kolorystyce i stylizacji przedstawień. Z Moche zaczerpnięto motywy dotyczące środowiska morskiego, które było egzotyczne dla kultury górskiej. Na na-czyniach Recuay pojawiały się motywy ryb oraz motyw schodkowy zapożyczony z wybrzeża.
Formy naczyń Recuay różniły się między sobą. Typowe były dzbany z kielichowatym wyle-wem o cienkiej szyjce. Badania kręgu Recuay są bardzo zawężone za względu na niekorzystny klimat, który powoduje, że groby i architektura zachowują się w małym stopniu. Groby są zbyt mało bogate, by były interesujące dla huaqueros. Badacze japońscy prowadzą głównie badania prospekcyjne, a w mniejszym stopniu wykopaliskowe.
Badania utrudnia też rozproszony charakter osadnictwa składającego się z pojedynczych struktur położonych w dużych odległościach od siebie. Współczesne osadnictwo również jest poważnie rozproszone, a uprawy znajdują się na innych poziomach zbocz górskich.