1. TERRORYZM WSPÓŁCZESNY W UJĘCIU PRZEDMIOTOWYM I
2.2 Metody działalności terrorystycznej
Wraz z rozwojem cywilizacyjnym ewolucji ulegało również zjawisko terroryzmu.
Szczególne zmiany zachodziły w metodach prowadzenia zbrodniczej aktywności i w różnorodności wybieranych celów. Wynika to przede wszystkim z potrzeby dostosowywania sposobów walki do inicjatyw antyterrorystycznych państw oraz ze względu na konieczność prowadzenia działań w sposób coraz to bardziej wyrafinowany i medialny.
W związku z powyższym, obecnie można wyróżnić szeroką panoramę metod, a ich wybór przez sprawców jest podyktowany celem, jaki chcą osiągnąć i możliwościami finansowymi, materiałowymi oraz organizacyjnymi. Biorąc pod uwagę coraz szerszy, ogólny dostęp do nowych technologii oraz możliwości edukacyjne jakie dają między innymi Internet lub firmy szkoleniowe, te ograniczenia wydają się mieć coraz mniejsze znaczenie.
Metody działania członków organizacji terrorystycznych polegają na wyborze takich sposobów aktywności terrorystycznej, które będą korespondowały z celami grup przestępczych
22 Czego się boimy? [w:] Polska Zbrojna, nr 9, wrzesień 2013, s. 15.
i zapewniały maksymalny zasięg medialny. W związku z tym, że zapotrzebowanie na sensacje i emocje w społecznościach zachodnich rośnie, każdego roku widoczna jest nowa tendencja w wyborze sposobu działania przez terrorystów. Zjawiskiem szczególnie niepokojącym jest to, że sprawcy poszukują wciąż metod zapewniających większą liczbę ofiar, a używane przez nich nowoczesne narzędzia, zadanie to wypełniają znakomicie.
K. Jałoszyński wymienia kilka metod ataku najczęściej stosowanych przez terrorystów i są to:
− ataki przy użyciu środków walki;
− zamachy bombowe;
− porwania samolotów lub innych środków transportu osobowego i towarów;
− wzięcie zakładników;
− zamachy na życie konkretnej osoby/osób;
− sabotaż;
− zamachy z wykorzystaniem broni niekonwencjonalnej – zaliczanych do BMR;
− zamachy przy użyciu zdalnie sterowanych modeli;
− ataki elektroniczne;
− ataki przy użyciu wcześniej porwanego samolotu;
− napady rabunkowe23.
T. Białek z kolei, bierze pod uwagę metody jako sposoby sterowania ludźmi, poprzez różne rodzaje nacisku i wymienia cztery klasyczne metody terrorystyczne:
− perswazja (przekonywanie, zjednywanie i uświadamianie);
− manipulacja (dezorientowanie, podstęp, wprowadzanie w stan zakłopotania);
− przymus (wymuszanie postępowania zgodnego z wolą sprawcy za pomocą użycia siły fizycznej, ekonomicznej lub psychicznej);
− przemoc (destrukcyjne użycie siły, okaleczenie).
Powyższe wyliczenia nie są jedynie metodami przeprowadzenia zamachu terrorystycznego, a są także sposobami prowadzenia działalności terrorystycznej w najszerszym jej rozumieniu. Nimi terroryści posługują się bardzo różnorodnie, w zależności od rozwoju technologicznego, dostępności do nowych rodzajów broni i ograniczeń wynikających z wyobraźni planujących zamach. Terror natomiast jest zdaniem T. Białka,
23 K. Jałoszyński, Współczesny wymiar antyterroryzmu, Warszawa 2008, s.28.
swoistą „metametodą”, która jest wynikiem przeplatania się czystych, wspomnianych powyżej sposobów oddziaływania, a jego wyróżnikiem jest dążenie do zastraszenia oraz sparaliżowania woli walki adresatów, przez połączenie elementów podstępu, przemocy i przymusu24.
Działalność terrorystyczna odbywa się w dwóch obszarach. Jeden z nich dotyczy oddziaływania wewnątrz struktury grupy terrorystycznej, zapewniając jej właściwą organizację, zamaskowaną strukturę, skuteczne planowanie i finansowanie kolejnych zamachów. Przykładem jest tutaj sieciowa struktura Al–Kaidy, profesjonalny sposób przygotowania zamachu na WTC i Pentagon w 2001 roku oraz skuteczność tej organizacji w dezorientowaniu walczących z nią sił koalicji antyterrorystycznej. Organizacje terrorystyczne wypracowały swoje standardy i procedury kierowania oraz planowania działalności na kształt struktur cywilnych czy wojskowych. Dodatkowo terroryści posługują się systemami szkolenia swoich kadr – przyszłych liderów i żołnierzy wykonujących kolejne zlecane zamachy. Można więc powiedzieć, że ta działalność wewnątrz organizacji jest swoista dla terrorystów i charakteryzuje się określonymi metodami, by zapewnić skuteczną realizację zakładanych celów.
Drugim obszarem działalności terrorystów jest zewnętrzne oddziaływanie na wyselekcjonowanego bądź przypadkowego przeciwnika. W tym obszarze wydzielić można dwie metody działań: przeprowadzanie zamachów oraz prowadzenie działalności propagandowej i wywołującej strach. Wśród tych pierwszych do najważniejszych i nadal najbardziej powszechnych należą zamachy bombowe i zamachy przy użyciu środków walki.
Jednak terroryści nadążają za rozwojem cywilizacyjnym i wprowadzają zmiany do panoramy metod swojej zbrodniczej działalności, posługując się na przykład samolotami jako narzędziem zamachów (WTC i Pentagon, 2001 rok). Przykłady kolejnych zamachów na Bali w 2002r., w Casablance w 2003r., w Madrycie w 2004r. i w Londynie w 2005r. oraz wielu innych, są potwierdzeniem prawdziwości słów byłego prezydenta USA Billa Clintona, że: „Terroryzm w latach 90. zmienił swoje oblicze. Dzisiejsi terroryści wykorzystują otwartość i szybki rozwój w zakresie informacji i uzbrojenia. Nowe technologie terroru i ich rosnąca dostępność w parze z rosnącą mobilnością terrorystów tworzą niepokojące perspektywy w kontekście małej odporności na chemiczne i biologiczne i innego rodzaju zamachy i stawiają każdego z nas w roli potencjalnej ofiary. To jest zagrożenie dla całej ludzkości”25.
24 T. Białek, Terroryzm manipulacja strachem, s. 21-23.
25 Słowa ówczesnego prezydenta USA, wypowiedziane na otwarciu 53. posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego ONZ, Nowy Jork, 21 IX 1998 rok, cyt. za: W. Dietl, K. Hirschmann, R. Tophoven, Terroryzm, s. 220.
Autor po szczegółowej analizie dostępnej literatury oraz historii aktywności terrorystycznej, proponuje przyjąć następujący podział metod, którymi posługują się terroryści:
− metody oddziaływania wewnętrznego organizacji terrorystycznej:
▪ prowadzenie indoktrynacji;
▪ planowanie i organizowanie działalności terrorystycznej;
▪ finansowanie działalności terrorystycznej;
▪ działalność szkoleniowa;
− metody oddziaływania zewnętrznego organizacji terrorystycznej:
▪ przeprowadzanie zamachów terrorystycznych, a wśród nich:
o ataki przy użyciu broni białej lub innych niebezpiecznych narzędzi;
o ataki przy użyciu broni palnej;
o zamachy bombowe;
o porwania samolotów lub innych środków transportu osobowego i towarów;
o wzięcie zakładników;
o zamachy na życie i wolność konkretnej osoby/osób;
o sabotaż;
o zamachy z wykorzystaniem broni niekonwencjonalnej - zaliczanych do BMR;
o zamachy przy użyciu zdalnie sterowanych modeli;
o ataki elektroniczne;
o ataki przy użyciu wcześniej porwanego samolotu;
o napady rabunkowe;
o groźby określonego działania lub zaniechania działania mogące spowodować utratę życia, uszczerbek na zdrowiu lub zniszczenie mienia;
o zamachy mieszane w tym zamachy sekwencyjne i symultaniczne;
▪ prowadzenie akcji propagandowych i wywołujących strach:
o akcje plakatowe;
o przekazy prasowe i publikacyjne zwarte;
o przekazy telewizyjne i radiowe;
o przekazy internetowe;
o przekazy osobowe;
o wystąpienia publiczne, odezwy i apele;
o prowadzenie działalności charytatywnej i prospołecznej26.
Szczególną uwagę w aspekcie stosowanych metod należy poświęcić sposobom oddziaływania zewnętrznego organizacji w postaci przeprowadzanych zamachów terrorystycznych. Ataki terrorystyczne są definiowane jako zdarzenia nadzwyczajne, wywołane umyślnie w celu wywołania paniki, chaosu i społecznego poczucia zagrożenia, za pośrednictwem których grupy terrorystyczne chcą wymusić spełnienie swoich celów27.
Ze względu na rozwój cywilizacyjny oraz zmieniające się oblicze samego terroryzmu katalog metod stosowanych przez sprawców ataków jest bardzo różnorodny i nie jest zbiorem zamkniętym. Dodatkowo każda z tych metod działania zamachowców występuje w wielu formach, czyli zewnętrznej, organizacyjnej stronie zaplanowanego i przeprowadzonego zamachu. Ona z kolei jest wynikiem możliwości technicznych, taktycznych i innych, którymi dysponują terroryści28.
Ostatnim elementem związanym z metodami i formami przeprowadzania zamachów jest narzędzie, jakim posługują się sprawcy. Narzędzie jest definiowane jako urządzenie proste lub złożone, umożliwiające wykonanie jakiejś czynności lub pracy, inaczej przyrząd lub instrument29. W przypadku metod przeprowadzania zamachów terrorystycznych ta definicja musi zostać rozszerzona z pojęcia urządzenia o kategorie ludzi i zwierząt. Zamachy samobójcze są bowiem takim przykładem aktu terrorystycznego, gdzie metodą będzie zamach bombowy, formą zamach samobójczy, a narzędziem przeprowadzenia ataku: materiał wybuchowy i człowiek. Wśród innych narzędzi, jakimi posługują się terroryści wymienić można broń białą i palną, środki łatwopalne, broń masowego rażenia, w tym już zastosowana w Tokio w 1995 roku, przez sektę Aum Shinrikyo broń chemiczna – sarin i broń biologiczna na przykład w postaci zarazków wąglika użyta w 2001 roku na terenie USA30.
Jedną z metod przeprowadzania zamachów terrorystycznych są zamachy przy użyciu broni białej lub innych niebezpiecznych narzędzi.
26 Zob. K. Jałoszyński, Współczesny…, dz. cyt., s. 28, J. Cymerski, Terroryzm a bezpieczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej, s. 110, M. Adamczuk, Ewolucja strategii i metod działania islamskich ugrupowań terrorystycznych i ich wpływ na bezpieczeństwo Polski [w:] Pozamilitarne aspekty bezpieczeństwa Bezpieczeństwo narodowe, nr 19, III – 2011,s. 199 – 203, Encyklopedia terroryzmu, Warszawa 2004, s. 218 – 265, 683 – 728, T. Białek, Terroryzm…, dz. cyt., s. 21-23, B. Hołyst, Terroryzm T – I, s. 839 – 998, K. Jałoszyński, Jednostka kontrterrorystyczna…, dz. cyt., s. 24 – 41, W. Dietl, Terroryzm…, dz. cyt., s. 220.
27 Z. Zamiar, L. Wełyczko, Zarządzanie kryzysowe, Wrocław 2012, s. 37.
28 K. Jałoszyński, Jednostka kontrterrorystyczna…, dz. cyt., s. 28.
29 Uniwersalny słownik języka polskiego, T. II, Warszawa 2006, s. 839.
30 Zob. W. Dietl, Terroryzm…, dz. cyt., s. 237 – 251.
Obok broni białej sprawcy mogą posługiwać się również bardzo szeroką panoramą środków niebezpiecznych w postaci kastetów, nunczaków, pałek, ostrzy ukrytych w przedmiotach niemających wyglądu broni. Atutem tego rodzaju metody jest bardzo łatwy i nieograniczony dostęp do narzędzi zamachu. Zakup miecza, maczety, pałki lub noża jest całkowicie poza jakąkolwiek kontrolą i nie wymaga uzyskania specjalnego pozwolenia.
Dodatkowo posłużenie się nim nie wymaga od sprawcy posiadania nadzwyczajnych umiejętności lub przejścia specjalistycznego szkolenia. W związku z tym, że jest to metoda nie wymagająca ponoszenia wysokich kosztów, można przewidywać, że będzie dominować wśród organizacji dysponujących niskim budżetem finansowym i ograniczonym zapleczem logistycznym. Jest to metoda, którą z podobnych powodów mogą stosować również
„soloterroryści”. Stosując tą metodę, sprawcy mogą liczyć na to, że uda im się wnieść narzędzie zamachu do większości obiektów użyteczności publicznej. Wyjątek będą stanowiły porty lotnicze, ale jedynie po przejściu kontroli celnej oraz budynki, w których funkcjonują zaostrzone rygory stref dostępu. Jednak, pamiętać należy, że nawet narzędzia i przedmioty nieprzeznaczone do walki mogą stanowić realne zagrożenie dla życia ludzi. Użycie przez zdeterminowanego terrorystę długopisu lub karty kredytowej może przyczynić się do zawiązania kryzysu i generować kolejne ofiary w trakcie jego trwania (sytuacje zakładnicze, porwania statków powietrznych)31.
Przykładem realizacji z użyciem broni białej może być zdarzenie z maja 2013 roku.
W ciągu dnia na jednej z ulic Londynu, dwaj sprawcy – imigranci z Nigerii, radykalni muzułmanie, wykrzykując swoje polityczne idee, zamordowali za pomocą maczety żołnierza wojsk brytyjskich32.
Metoda wykorzystywania broni białej posiada zalety, ale również wady z perspektywy terrorystów. Wymaga przede wszystkim bliskiego kontaktu z ofiarą zamachu, precyzyjnego zadawania ciosów lub czasu do ich wielokrotnego powtórzenia. Jest też łatwa do udaremnienia przez ochronę osobową ofiary, jeśli taką posiada. Dodatkowo, ze względu na potrzebę zapewnienia bliskiego kontaktu z celem zamachu, utrudniona jest również ucieczka sprawcy z miejsca zdarzenia.
31 Zob. K. Jałoszyński, Jednostka…, dz. cyt., s. 30 – 31.
32 Zob. T. Otłowski, Atak terrorystyczny w Londynie, 2013, [online], [dostęp 11.07.2013], dostępny w Internecie:
http://geopolityka.org/analizy/2261-atak-terrorystyczny-w-londynie oraz
http://wyborcza.pl/1,75477,13962958,20_letni_brytyjski_zolnierz_zginal_w_Londynie_od_ciosu.html.
Pomimo tych czynników, można zakładać, że ze względu na dostępność broni białej i podobnych niebezpiecznych narzędzi na rynku oraz niewielkie koszty ich nabycia, sposób ten będzie dalej stosowany przez organizacje terrorystyczne oraz tzw. „samotnych wilków”.
Kolejną metodą terrorystyczną są zamachy za pomocą broni palnej. Ze względu na bardzo szeroki wachlarz stosowanych narzędzi, może ona przybierać rozmaite formy. Broń palna to w szerokim rozumieniu każda broń bojowa, myśliwska, gazowa, sportowa, alarmowa i sygnałowa33. W ramach broni strzeleckiej terroryści posługują się rewolwerami, pistoletami, pistoletami i karabinami maszynowymi oraz karabinami wyborowymi. Obok broni strzeleckiej to również wszelkiego rodzaju moździerze, kierowane i niekierowane pociski rakietowe stacjonarne i mobilne oraz ręczne wyrzutnie granatów w tym przeciwpancernych. Historia potwierdza bardzo powszechne posługiwanie się tą metodą przez sprawców zamachów.
Przykładami takich zamachów są między innymi:
− w 1984 roku w New Delhi została zastrzelona premier Indii Indira Gandhi przez dwójkę własnych sikhijskich ochroniarzy. Sprawcy posłużyli się rewolwerem i pistoletem maszynowym Sten34;
− inną bronią posłużyli się terroryści Hamasu w 2004 roku atakując Izrael. Wykorzystali lokalnie produkowane rakiety typu kassam do przeprowadzenia ostrzeliwań izraelskich celów, w tym dzieci35;
− przykładem użycia karabinka wyborowego może być aktywność strzelców PIRA w Crossmaglen w hrabstwie Armagh. Ofiarami jednego snajpera mogło być nawet ponad dziesięciu brytyjskich żołnierzy, a strach przed siłą oddziaływania potęgowały rysunki na murach, a nawet znaki przy drodze informujące o aktywności snajpera36;
− w 1975 roku międzynarodowy terrorysta „Carlos” współdziałając z członkami Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny zorganizował na lotnisku Orly w Paryżu zamach z użyciem granatnika przeciwpancernego RPG – 737.
Podobnych zamachów terrorystycznych było znacznie więcej, a ich analiza prowadzi do określenia podstawowych cech ataków tego rodzaju. Użycie broni palnej zapewnia
33 Zob. art. 4 Ustawy z dnia 21 maja 1999 roku o broni i amunicji, (Dz. U. z 2012 r. poz. 576, z 2013 r. poz. 829)
34Zob. Analiza historyczna wybranych zamachów, [online], [dostęp 11.07.2013], dostępny w Internecie:
http://www.specops.pl/vortal/Close_Personal_Protection/Maly/analiza_historyczna/analiza_historyczna_CPP.ht m oraz http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/kraj,Indie,problemy,terroryzm.
35 Zob. Broń produkowana w Gazie, 2010, [online], [dostęp 11.07.2013], dostępny w Internecie:
http://izrael.org.il/terroryzm/485-bro-produkowana-w-gazie.html oraz
http://www.terroryzm.com/hamas-%E2%80%93-metody-i-zamachy/#more-207.
36 Zob. J. Horgan, Psychologia…, dz. cyt., s. 35.
37 Zob. Encyklopedia terroryzmu…, dz. cyt., s. 236 – 237.
sprawcom pewną precyzję działania i możliwość operowania z określonej odległości.
Dodatkowym atutem tej metody jest stosunkowo łatwy dostęp do broni strzeleckiej i niewielkie koszty jej pozyskiwania. Kolejnym elementem jest mobilność i możliwość wykorzystywania w miejscach użyteczności publicznej. Zapewnia to wtedy większą ilość ofiar zabitych i rannych. Jest to metoda charakterystyczna dla „aktywnych strzelców” – sprawców posługujących się bronią dla zabijania kolejnych ofiar z wykorzystaniem przemieszczania się w obszarze wybranego obiektu38.
Są też pewne ograniczenia w posługiwaniu się bronią palną jako narzędziem zamachu terrorystycznego. Przede wszystkim to nielegalność posiadania broni palnej w wielu krajach na świecie. Kontrolowanie i monitorowanie obrotu bronią, co może prowadzić do wykrycia sprawców zamachu już na etapie przygotowania. Wyposażanie obiektów w najnowsze technologie zabezpieczające przed bezprawnym wnoszeniem broni i niebezpiecznych narzędzi, znacznie zmniejsza możliwości wykorzystania tej metody przez sprawców. Dodatkowym ograniczeniem jest potrzeba przejścia szkolenia w zakresie posługiwania się bronią, szczególnie jej niektórych rodzajów (karabiny maszynowe, granatniki, wyrzutnie rakietowe).
Atuty i charakter tej metody przeprowadzenia ataku terrorystycznego stanowią, że należy spodziewać się dalszego wykorzystywania tego środka, w celu powodowania masowych strat (wyrzutnie rakiet, granatniki, karabiny maszynowe) lub likwidacji wyselekcjonowanego celu osobowego (pistolety, karabiny wyborowe).
Najbardziej powszechną metodą działania terrorystów są zamachy bombowe. Zgodnie z raportem National Consortium for the Study of Terrorism and Responses to Terrorism za 2012 rok, ta metoda stanowiła aż 62% wszystkich stosowanych sposobów ataków39. Wynikać to może z tego, że posiada ona wiele zalet z perspektywy terrorystów, do których zalicza się przede wszystkim:
− zapewnienie względnego bezpieczeństwa dla sprawców podczas zamachu;
− możliwość wysuwania żądań i prowadzenia negocjacji przed zamachem;
− duża siła niszcząca;
− wysokie oddziaływanie psychologiczne;
− powodowanie dużej dezorganizacji działań ratowniczych;
38 Zob. Active Shooter, Recomandations and Analysis for Risk Migitation, red. Reymond W. Kelly, Police department of New York, [online], [dostęp 11.07.2013], dostępny w Internecie:
http://www.nyc.gov/html/nypd/downloads/pdf/counterterrorism/ActiveShooter2012Edition.pdf.
39 Zob. Annex of Statistical Information, country report on terrorism 2012, National Consortium for the Study of Terrorism and Responses to Terrorism, Maryland 2013, s. 8.
− stosunkowo łatwy dostęp do komponentów służących do wykonania materiałów i urządzeń wybuchowych;
− wielość miejsc, w których można zastosować ten rodzaj ataku (obiekty użyteczności publicznej, środki transportu, imprezy masowe);
− możliwość zadania wielkich strat przy niewielkiej ilości materiału wybuchowego40. Obecnie obserwowana jest, obok wzrostu zainteresowania tą metodą przeprowadzenia zamachu, swego rodzaju ewolucja w posługiwaniu się nią. Wyrażana ona jest między innymi:
− w zakresie materiałów wybuchowych:
▪ w stosowaniu zaawansowanych materiałów wybuchowych;
▪ w możliwości samodzielnej ich produkcji;
▪ w adaptowaniu materiałów wybuchowych do własnych potrzeb;
− w zakresie budowy ładunków wybuchowych:
▪ w korzystaniu z nowoczesnych rozwiązań w zakresie inicjacji wybuchu;
▪ w poddawaniu modyfikacjom już stosowanych rozwiązań;
▪ w powstawaniu nowych konstrukcji ładunków wybuchowych;
− w zakresie przenoszenia ładunków wybuchowych:
▪ w ulepszaniu technik maskowania i kamuflażu;
▪ w wykorzystywaniu w zamachach środków transportu lądowego, morskiego i powietrznego;
▪ w poszukiwaniu nowych technik przenoszenia materiałów wybuchowych41. Metoda ta posiada również swoje słabe strony, wśród których należy wymienić wysoką nieprecyzyjność oddziaływania, ryzykowny proces przygotowywania ładunków wybuchowych i występujące trudności podczas transportu. Pomimo tego, historia obfituje w przykłady takich aktywności. Zamachy na Bali w 2002 roku, Madrycie w 2004, Londynie 2005 są tymi najbardziej znanymi z przekazów medialnych. Należy dodać jeszcze podłożenie bomby w 1946 roku przez terrorystów żydowskich z organizacji Irgun w hotelu King David, w którym zginęło 91 osób. Kolejny przykład to zamach bombowy na dworcu w Bolonii w 1980 roku oraz wybuch materiału wybuchowego w samolocie linii Air India powodujący śmierć 329 osób42.
40 Zob. K. Jałoszyński, B. Wiśniewski, Terroryzm Diagnoza…, dz. cyt., s. 67 por. M. Ilnicki, Służby graniczne w walce z terroryzmem, Toruń 2011, s. 71.
41 J. Adamski, Nowe technologie w służbie terrorystów, Warszawa 2007, s. 11.
42 Zob. Encyklopedia…, dz. cyt., s. 218.
Przykładem możliwości planistycznych i organizacyjnych był zamach terrorystyczny na promoskiewskiego prezydenta Czeczeni Achmada Kadyrowa w 2004 roku. Wmurowany w trybunę honorową ładunek wybuchowy został zdetonowany w czasie obchodów dnia zwycięstwa, gdy na trybunie znajdowali się najwyżsi przedstawiciele władz Czeczenii.
Prezydent i innych pięć osób zginęło w wyniku tego zawczasu przygotowanego ataku bombowego43.
Metoda ta wypracowała charakterystyczne dla niej formy, a pomysłowość sprawców w zakresie umieszczania materiałów wybuchowych wydaje się nieograniczona. Przykładem takiej formy może być umieszczanie bomb w listach, paczkach, koszach na śmieci, torbach, bagażu lub w budkach telefonicznych. W takim przypadku trudno mówić o skutecznym zapobieganiu, kiedy ładunek wybuchowy może znajdować się niemal w każdym miejscu.
Sprawcy do przenoszenia materiałów wybuchowych adaptują pojazdy, rowery, motocykle, zwierzęta, a nawet ludzi44.
Wykorzystanie formy samobójczych zamachów bombowych obrazuje zdarzenie z 11 listopada 1998 roku, kiedy to młody mężczyzna wjechał białym mercedesem w budynek izraelskiego dowództwa w Tyrze. Siła eksplozji zniszczyła ośmiopiętrowy budynek i przyczyniła się do śmierci 141 ludzi. Ze względu na skutki ataku oraz samobójczy charakter zachowania sprawcy, uznaje się to wydarzenie za pierwsze tego typu w historii zamachów terrorystycznych45.
Forma zamachu samobójczego jest też jedną z najbardziej skutecznych i krwawych. Jak pokazują badania National Consortium for the Study of Terrorism and Responses to Terrorism Based at the University of Maryland, w 2012 roku na świecie odnotowano 340 samobójczych zamachów. Spowodowały one śmierć 2223 ludzi i raniły 4410 osób.
Statystyki pokazują również, że zamachy samobójcze są prawie pięć razy bardziej śmiercionośne od innych form przeprowadzanych ataków46.
Możliwości i techniki przeprowadzania zamachów z użyciem materiału wybuchowego stały się nieograniczone i jedynie determinacja terrorystów jest wyznacznikiem kiedy i skąd nastąpi wybuch. Dodatkowym atutem wykorzystania tego sposobu jest silne oddziaływanie psychologiczne. Pozostawione pakunki lub torby w miejscach publicznych budzą podejrzenia,
43 Zamachy terrorystyczne w Moskwie, RMF24, , [online], [dostęp 15.07.2013], dostępny w Internecie:
http://www.rmf24.pl/raport-moskiewskiezamachy/moskiewskiezamachywideo/news-zamachy-terrorystyczne-w-rosji-kalendarium,nId,268949.
44 Zob. J. Adamski, Nowe…, dz. cyt., Warszawa 2007, s. 14 – 38 .
45 K. Jałoszyński, Współczesny…, dz. cyt., s. 47.
46 Annex of Statistical Information, Country Reports on Terrorism 2012, [online], [dostęp 15.07.2013], dostępny w Internecie: http://www.start.umd.edu/.
a procedury sprawdzania ich zawartości zabierają wiele czasu i potrafią destabilizować normalne funkcjonowanie w wybranych przez sprawców miejscach. Przykładem takiego zdarzenia jest sytuacja z 20 października 2005 roku, kiedy to w Warszawie, w porannych godzinach szczytu komunikacyjnego odnajdywano kolejno atrapy improwizowanych ładunków wybuchowych. Pomimo tego, że nie były to prawdziwe ładunki wybuchowe zdarzenie spowodowało chaos komunikacyjny, reakcję służb ratowniczych oraz strach wśród mieszkańców stolicy. Zdaniem ówczesnego prezydenta miasta Lecha Kaczyńskiego, działanie to miało charakter typowego terroru psychologicznego47.
Kolejną metodą stosowaną przez terrorystów są porwania środków transportu osobowego lub towarowego. Ten rodzaj działań dzieli się na kilka grup w zależności od rodzaju uprowadzonego obiektu:
− porwania statków powietrznych;
− porwania statków morskich i śródlądowych;
− porwania pociągów i składów metro;
− porwania autobusów.
Obecnie, ze względu na stopniowe wprowadzanie kolejnych zabezpieczeń przez linie lotnicze oraz służby bezpieczeństwa, ten rodzaj działania sprawców staje się bardzo rzadki.
Zdarzają się natomiast częściej porwania środków transportu lądowego, prawdopodobnie ze względu na mniejszy stopień ich ochrony oraz mniejsze wymagania organizacyjne podczas planowania zamachów48.
Przykłady i analiza aktywności terrorystów wskazują, że metoda porywania środków transportu była powszechną w latach 60. i 70. ubiegłego wieku. Współcześnie należy spodziewać się również takich zamachów, ale prawdopodobnie formy i narzędzia, którymi będą posługiwać się sprawcy, ulegną ewolucji, wraz ze stopniem wprowadzanych przez państwa zabezpieczeń antyterrorystycznych w środkach transportu lądowego, powietrznego i morskiego.
Bardzo złożoną metodą z perspektywy terrorystów i służb bezpieczeństwa jest wzięcie
Bardzo złożoną metodą z perspektywy terrorystów i służb bezpieczeństwa jest wzięcie