2. PRZECIWDZIAŁANIE I ZWALCZANIE ZAGROŻEŃ TERRORYSTYCZNYCH
3.2 Podmioty odpowiedzialne za bezpieczeństwo antyterrorystyczne państwa
W narodowym systemie przeciwdziałania i zwalczania zagrożeń terrorystycznych wyróżnia się trzy poziomy:
− strategiczny – w którym zadania są wykonywane przez Prezesa Rady Ministrów, Radę Ministrów oraz Międzyresortowy Zespół Do Spraw Zagrożeń Terrorystycznych;
− operacyjny – reprezentowany przez Centrum Antyterrorystyczne, działające w strukturze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
134 K. Jałoszyński, Jednostka…, dz. cyt., s. 49 – 50.
135 Zob. Tamże, s. 50 – 96.
136 K. Liedel, Zwalczanie terroryzmu…, dz. cyt., s. 121.
− taktyczny – w którym zadania są wykonywane przez instytucje oraz służby w zakresie swoich kompetencji przedmiotowych dotyczących bezpieczeństwa antyterrorystycznego państwa137.
Instytucje wykonujące zadania na poziomie strategicznym realizują zadania w zakresie tworzenia polityki antyterrorystycznej państwa, prowadzą współpracę międzynarodową o strategicznym dla bezpieczeństwa znaczeniu oraz wypracowują rozwiązania kluczowe o charakterze systemowym138.
Zgodnie z art. 146 Konstytucji RP, za zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego oraz porządku publicznego w kraju jest odpowiedzialna Rada Ministrów (RM).
Prezes Rady Ministrów kieruje jej pracami, koordynuje i kontroluje pracę członków RM oraz jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej139.
Organem pomocniczym dla Rady Ministrów, zapewniającym współdziałanie administracji rządowej w zakresie rozpoznawania, przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu, jest Międzyresortowy Zespół do Spraw Zagrożeń Terrorystycznych (MZdSZT). Został on utworzony na podstawie Zarządzenia nr 162 Prezesa Rady Ministrów z 25 października 2006 roku. Do głównych zadań tej instytucji w zakresie zwalczania terroryzmu należy:
− monitorowanie zagrożeń o charakterze terrorystycznym;
− przedstawianie opinii i wniosków dla RM;
− opracowywanie projektów standardów i procedur;
− inicjowanie i koordynowanie działań właściwych organów administracji;
− organizowanie współpracy z innymi państwami.
Przewodniczącym zespołu jest Minister Spraw Wewnętrznych, jego zastępcami są Ministrowie Finansów, Obrony Narodowej, Spraw Zagranicznych i Sprawiedliwości.
W skład gremium wchodzą jeszcze Sekretarz Kolegium do Spraw Służb Specjalnych, Szef Obrony Cywilnej Kraju, szefowie służb specjalnych, Szef Biura Ochrony Rządu, Służby Celnej i Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Komendanci Główni Policji, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Generalny Inspektor Informacji Finansowej, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej oraz Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa140.
137 Zagrożenia terrorystyczne – MSWiA wobec zagrożeń terrorystycznych, strona MSW, [online], [dostęp 22.11.2013], dostępny w Internecie: https://www.msw.gov.pl/pl/bezpieczenstwo/bezpieczenstwo-i-porza/8478,Zagrozenia-terrorystyczne.html.
138 Zob. Projekt Narodowego Programu Antyterrorystycznego RP …, dz. cyt., s. 9.
139 Zob. art. 146 oraz 148 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, (Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483).
140 Międzyresortowy Zespół DS. Zagrożeń Terrorystycznych, strona antyterroryzm.gov.pl, [online], [dostęp 16.07.2013], dostępny w Internecie:
http://www.antyterroryzm.gov.pl/CAT/ochrona-Ze względu na potrzebę zorganizowania, obok cyklicznie zwoływanego zespołu, stałego forum wymiany informacji i doświadczeń na poziomie eksperckim, z dniem 8 grudnia 2006 roku, decyzją przewodniczącego MZdSZR, powołano Stałą Grupę Ekspercką. W jej skład weszli eksperci szczebla centralnego instytucji będących członkami zespołu. W ten sposób została powołana komórka, będąca merytorycznym wsparciem dla szefów poszczególnych służb i organów administracji, z zadaniem przedstawiania opinii i rekomendacji dla zespołu w zakresie rozpoznawania, przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu.
Utworzenie tego zespołu zadaniowego umożliwiło kolegialne i poufne rozpatrywanie kwestii już bardziej szczegółowych i dotyczących wybranych aspektów antyterroryzmu.
Monitorowanie, a następnie analiza i ocena zagrożeń terrorystycznych, w kontekście przygotowania państwa do ich zwalczania, daje gwarancję rzetelnego i skoordynowanego podejścia do zagadnienia zapewnienia bezpieczeństwa państwa141.
Instytucją szczebla strategicznego w ramach systemu zarządzania kryzysowego jest Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego (RZZK). Jest to organ opiniodawczo-doradczy Rady Ministrów, która w przypadku zaistnienia zdarzenia terrorystycznego będzie sprawowała zarządzanie kryzysowe na terenie kraju. Zespół jest właściwy w sprawach inicjowania i koordynowania działań podejmowanych w zakresie zarządzania kryzysowego. Do jego głównych zadań należy:
− przygotowywanie propozycji użycia sił i środków niezbędnych do opanowania sytuacji kryzysowych;
− doradzanie w zakresie koordynacji działań organów administracji rządowej, instytucji państwowych i służb w sytuacjach kryzysowych;
− opiniowanie sprawozdań końcowych z działań podejmowanych w związku z zarządzaniem kryzysowym;
− opiniowanie potrzeb w zakresie odtwarzania infrastruktury lub przywrócenia jej pierwotnego charakteru;
− opiniowanie i przedkładanie Radzie Ministrów Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego142.
W skład RZZK wchodzą:
antyterrorysty/miedzyresortowy-zespol/408,MIEDZYRESORTOWY-ZESPOL-DS-ZAGROZEN-TERRORYSTYCZNYCH.html.
141 Zob. K. Liedel, Zwalczanie terroryzmu…, dz. cyt., s. 130 – 131.
142 Zob. art. 9 Ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, (Dz. U. 2007 nr 89, poz. 590.
− przewodniczący – Prezes Rady Ministrów;
− zastępcy przewodniczącego – Minister Obrony Narodowej i minister właściwy do spraw wewnętrznych;
− minister właściwy do spraw administracji publicznej;
− Minister Spraw Zagranicznych;
− Minister Koordynator Służb Specjalnych – jeżeli został powołany;
− na prawach członka – pozostałe organy administracji wyznaczone przez przewodniczącego, w zależności od potrzeb143.
Do obsługi Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów oraz MZdSZT zostało powołane Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Pełni ono również funkcję krajowego centrum zarządzania kryzysowego i wykonuje szereg zadań w zakresie bezpieczeństwa antyterrorystycznego państwa. Do nich należą między innymi:
− monitorowanie i analiza zagrożeń w tym terrorystycznych;
− planowanie cywilne;
− przygotowywanie procedur zarządzania kryzysowego;
− realizacja zadań z zakresu zapobiegania, przeciwdziałania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym i współdziałanie z Szefem ABW w tym zakresie;
− realizacja zadań planistycznych i programowych z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej;
− realizacja stałego dyżuru w ramach gotowości obronnej państwa144.
Do 2008 roku w Polsce brakowało instytucji zajmującej się koordynacją działań antyterrorystycznych na poziomie operacyjnym. Brakowało ogniwa pomiędzy poziomem strategicznym reprezentowanym przez MZdSZT wraz z Grupą Ekspercką, a poziomem taktycznym lub inaczej wykonawczym, w którym zadania wykonują służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo i porządek publiczny. Na podstawie Zarządzenia nr 102 Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 września 2008 roku, zmieniającego zarządzenia w sprawie nadania statutu Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, powołano do życia Centrum Antyterrorystyczne145.
Ze względu na niejawny charakter pracy tej instytucji informacje na temat wykonywanych przez nią zadań są ograniczone. Zgodnie z opinią ówczesnego Podsekretarza Stanu MSWiA A. Rapackiego, w chwili rozpoczynania prac nad koncepcją poziomu
143 Zob. art. 8 Ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, (Dz. U. 2007 nr 89, poz. 590.
144 Zob. art. 10 i 11 Ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, (Dz. U. 2007, nr 89, poz. 590).
145 K. Liedel, Zwalczanie terroryzmu…, dz. cyt., s. 131.
operacyjnego zakładano, że „CAT, czyli Centrum Antyterrorystyczne ma być miejscem, w którym przepływ informacji dotyczących wszelkich zagrożeń o charakterze terrorystycznym będzie koordynowany. Ma to być Centrum, w którym będą pracować przedstawiciele wszystkich służb zajmujących się tą problematyką, a więc służb specjalnych, Policji, Straży Granicznej, służb podległych Ministrowi Finansów. Osoby delegowane do pracy w Centrum nadal będą miały odpowiednie uprawnienia do korzystania z właściwych poszczególnym służbom baz danych. Centrum będzie pracować w systemie 24-godzinnym.
W praktyce Centrum będzie zajmować się przetwarzaniem informacji płynących ze wszystkich kierunków, co więcej poprzez Centrum następowała będzie także dystrybucja tych informacji – i to właśnie będzie stanowić główne zadanie CAT-u”146.
Obecnie, po kilku latach funkcjonowania instytucji, na oficjalnej stronie internetowej Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego znaleźć można wyliczenie zadań przez nią realizowanych:
− wspomaganie w podejmowaniu decyzji podczas realnego zagrożenia zamachem terrorystycznym;
− koordynacja wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych w zakresie zwalczania terroryzmu;
− wykonywanie czynności analityczno-informacyjnych;
− wspomaganie i udział w projektowaniu procedur reagowania kryzysowego w przypadku zamachu terrorystycznego;
− opracowywanie procedur działania i algorytmów przed atakiem;
− monitorowanie zagranicznych mediów w obszarze popierania terroryzmu;
− prowadzenie współpracy zagranicznej147.
Pomimo tych obiektywnych wartości płynących z powołania organu szczebla operacyjnego, K. Liedel zauważa również zagrożenia dla jej skutecznej działalności.
Po pierwsze, brak jest jak do tej pory prawnych podstaw do przekazywania przez inne służby informacji do CAT. Po drugie, umocowanie prawne funkcjonowania CAT-u w postaci aktu
146 Wywiad przeprowadzony przez K. Liedela z Adamem Rapackim, Podsekretarzem Stanu w MSWiA, opublikowany został w kwartalniku Terroryzm: zagrożenia – prewencja – przeciwdziałanie, nr 3/2008, za: K.
Liedel, Zwalczanie terroryzmu…, dz. cyt., s. 131.
147 Centrum Antyterrorystyczne (CAT), [online], [dostęp 16.11.2013], dostępny w Internecie:
http://www.abw.gov.pl/pl/zadania/zwalczanie-terroryzmu/centrum-antyterrorysty/62,Centrum-Antyterrorystyczne-CAT.html.
prawnego rangi zarządzenia, nie do końca koresponduje z poziomem ustawowym, który powołuje instytucje, których koordynatorem ma być Centrum148.
Na poziomie taktycznym funkcjonuje szereg podmiotów państwowych, które w zależności od pełnionej roli w systemie bezpieczeństwa narodowego, wykonują określone zadania na rzecz przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu.
Najbardziej ukierunkowaną i wyspecjalizowaną w zapobieganiu terroryzmowi jest Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW). Jest to służba specjalna właściwa w sprawach ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego.
Jest również organem wiodącym w zakresie zapobiegania terroryzmowi w siatce bezpieczeństwa Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego149.
Do głównych zadań realizowanych przez ABW w obszarze antyterroryzmu należą:
− rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny;
− rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw terroryzmu i innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa;
− rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw w zakresie produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa;
− rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, w obrocie międzynarodowym;
− ściganie sprawców wyżej wymienionych przestępstw;
− prowadzenie współpracy międzynarodowej150.
Kolejną służbą specjalną realizującą zadania w obszarze antyterroryzmu, głównie poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, jest Agencja Wywiadu. Do jej głównych zadań w tym zakresie należą:
− ochrona zagranicznych przedstawicielstw RP i ich pracowników przed działaniami mogącymi przynieść szkodę interesom RP;
148 Zob. K. Liedel, Zwalczanie terroryzmu…, dz. cyt., s. 131.
149 Zob. Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego 2012, s. 35, [online], [dostęp 16.11.2013], dostępny w Internecie: http://rcb.gov.pl/wp-content/uploads/2012/03/KPZK.pdf.
150 Zob. Ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, (Dz. U. 2002, nr 29, poz. 154).
− rozpoznawanie międzynarodowego terroryzmu, ekstremizmu oraz międzynarodowych grup przestępczości zorganizowanej;
− rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa;
− prowadzenie wywiadu elektronicznego151.
Organem wykonującym zadania zarówno na poziomie strategicznym, jak i nadzorującym zadania wykonywane przez podległe służby z poziomu taktycznego, jest minister właściwy do spraw wewnętrznych. W obszarze pierwszym przewodniczy on Międzyresortowemu Zespołowi do Spraw Zagrożeń Terrorystycznych. Na poziomie taktycznym bezpośrednio, jak również poprzez działalność nadzorowanych przez siebie służb, realizuje zadania z zakresu przeciwdziałania zagrożeniom terrorystycznym oraz ograniczania skutków ewentualnych zamachów. To minister właściwy do spraw wewnętrznych pełni kluczową rolę w fazie zarządzania kryzysowego po ataku terrorystycznym, a obsługę w tym zakresie zapewnia mu Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Komórką realizującą zadania w ramach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (MSW) w zakresie przeciwdziałania, zapobiegania i reagowania na zagrożenia terrorystyczne jest Wydział Przeciwdziałania Zagrożeniom Terrorystycznym i Przestępczości Zorganizowanej Departamentu Analiz i Nadzoru MSW152.
Zgodnie z Ustawą z dnia 4 września 1997 roku o działach administracji rządowej dział
„sprawy wewnętrzne” obejmuje między innymi:
− ochronę bezpieczeństwa i porządku publicznego;
− ochronę granicy państwa, kontrolę ruchu granicznego i cudzoziemców oraz koordynacji działań związanych z polityką migracyjną państwa;
− zarządzanie kryzysowe;
− obronę cywilną;
− ochronę przeciwpożarową;
− nadzór nad ratownictwem górskim;
151 Zob. Ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, (Dz. U. 2002, nr 29, poz. 154).
152 Zagrożenia terrorystyczne – MSWiA wobec zagrożeń terrorystycznych, strona MSW, [online], [dostęp 22.11.2013], dostępny w Internecie: https://www.msw.gov.pl/pl/bezpieczenstwo/bezpieczenstwo-i-porza/8478,Zagrozenia-terrorystyczne.html.
− ewidencję ludności, dowodów osobistych i paszportów153.
Ze względu na szeroką panoramę obszarów aktywności ministra właściwego do spraw wewnętrznych można wnioskować, że jest on organem posiadającym najszerszy zakres kompetencji i odpowiedzialności za sprawy związane z zapewnieniem bezpieczeństwa antyterrorystycznego państwa. Wyraża się to zarówno w bezpośrednim udziale ministra w niektórych ciałach kolegialnych, jak też w roli nadzorującego podmioty szczebla taktycznego.
Do instytucji podległych resortowi i realizujących zadania w zakresie przeciwdziałania oraz zwalczania terroryzmu zalicza się przede wszystkim Policję, Straż Graniczną, Państwową Straż Pożarną, Obronę Cywilną Kraju, Urząd do Spraw Cudzoziemców, Krajowe Centrum Informacji Kryminalnej i Biuro Ochrony Rządu154.
Podstawowymi zadaniami Policji w tym obszarze są:
− wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych i dochodzeniowo-śledczych w zakresie przestępczości o charakterze terrorystycznym;
− fizyczne zwalczanie terroryzmu, w tym prowadzenie akcji i operacji policyjnych z udziałem jednostek antyterrorystycznych;
− zabezpieczanie imprez masowych, demonstracji i zgromadzeń;
− nadzór nad ochroną obiektów infrastruktury krytycznej;
− edukacja społeczna.
Do najważniejszych jednostek Policji specjalizujących się w powyższych przedsięwzięciach zalicza się Centralne Biuro Śledcze Komendy Głównej Policji (CBŚ KGP) w obszarze działań operacyjno-rozpoznawczych oraz Biuro Operacji Antyterrorystycznych Komendy Głównej Policji (BOA KGP) - w fizycznym zwalczaniu terroryzmu155.
Straż Graniczna jest formacją powołaną do ochrony granicy państwowej na lądzie i na morzu oraz kontroli ruchu granicznego. W ramach posiadanych kompetencji realizuje szereg zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa antyterrorystycznego, wśród których najważniejsze z nich to:
− ochrona granicy państwowej;
− organizowanie i dokonywanie kontroli ruchu granicznego;
− rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, w zakresie swojej właściwości;
153 Ustawa z dnia 4 września 1997r. o działach administracji rządowej, (Dz. U. 2007, nr 65, poz. 437).
154 Zob. M. Ilnicki, Służby graniczne…, dz. cyt., s. 223.
155 Zob. Projekt Narodowego Programu Antyterrorystycznego RP …, dz. cyt., s. 12.
− zapewnienie bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego;
− przeprowadzanie kontroli bezpieczeństwa w środkach komunikacji międzynarodowej, w zasięgu terytorialnym drogowego, kolejowego, morskiego i rzecznego przejścia granicznego oraz w portach lotniczych;
− zapewnienie bezpieczeństwa na pokładzie pasażerskich statków powietrznych;
− prowadzenie czynności mających na celu rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom terroryzmem156.
Państwowa Straż Pożarna jest wyposażoną w specjalistyczny sprzęt formacją przeznaczoną do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi oraz innymi miejscowymi zagrożeniami. Wykonuje również zadania na rzecz systemu AT, a wśród nich zajmuje się między innymi:
− ograniczaniem skutków zdarzeń terrorystycznych;
− prowadzeniem czynności ratowniczych;
− rozpoznawaniem skażeń substancjami chemicznymi, biologicznymi oraz radioaktywnymi;
− prowadzeniem wstępnych czynności dekontaminacyjnych157.
Istotną kompetencją Państwowej Straży Pożarnej jest ponadto uczestniczenie w wymiarze wiodącym w krajowym systemie ratowniczo-gaśniczym oraz w systemie powiadamiania ratunkowego.
Zadania o typowo ochronnym charakterze wpisującym się w obszar antyterroryzmu państwowego wykonuje Biuro Ochrony Rządu (BOR). Jest to jednolita, umundurowana i uzbrojona formacja zajmująca się ochroną osób, obiektów oraz urządzeń. W ramach przeciwdziałania atakom terrorystycznym instytucja posiada następujące kompetencje w zakresie:
− ochrony osób, obiektów i urządzeń podlegającej ustawowej ochronie BOR, które mogą być narażone na zamach terrorystyczny;
− ochrony placówek dyplomatycznych, których bezpieczeństwo jest zagrożone;
− monitorowania zagrożeń, metod i form przeprowadzania zamachów oraz narzędzi używanych przez sprawców158.
156 art. 2 Ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, (Dz. U. 2011, nr 116, poz. 675).
157 Zob. Projekt Narodowego Programu Antyterrorystycznego RP …, dz. cyt., s. 13 oraz art. 1 i 2Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej, (Dz.U. z 2006, nr 96, poz. 667).
158 Zob. Ustawa z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu, (Dz. U. 2004, nr 163, poz. 1712).
Drugim działem administracji rządowej wykonującym zadania na rzecz systemu antyterrorystycznego RP jest „obrona narodowa”. Minister właściwy do spraw obrony wyposażony w urząd w postaci Ministerstwa Obrony Narodowej (MON) wykonuje bezpośrednio i poprzez nadzór nad podległymi mu komórkami i wojskami szereg zadań na rzecz bezpieczeństwa antyterrorystycznego w kraju i poza jego granicami. Do nich należą między innymi:
− wspieranie organów państwowych w zapewnieniu bezpieczeństwa wewnętrznego i organizowanie niezbędnej pomocy wojskowej instytucjom i służbom w razie wystąpienia zagrożenia o charakterze terrorystycznym;
− wykonywanie zadań w czasie misji stabilizacyjnych, pokojowych i międzynarodowych koalicjach antyterrorystycznych, służących wymianie doświadczeń z podmiotami cywilnymi, neutralizacji i usuwania ewentualnych skutków zamachów terrorystycznych;
− ochrona granicy państwowej w przestrzeni powietrznej oraz wsparcie SG w ochronie granicy morskiej;
− wspieranie administracji rządowej i samorządowej w przypadku wystąpienia zagrożenia terrorystycznego, szczególnie w fazie reagowania i odbudowy;
− udział w działaniach mających na celu odzyskanie izolowanego personelu, utraconego w wyniku zdarzeń o charakterze terrorystycznym lub kryminalnym159.
Wśród formacji MON realizujących zadania antyterrorystyczne w szerokim zakresie i w sposób ciągły najszersze kompetencje posiada Żandarmeria Wojskowa (ŻW). Zapewnia ona przede wszystkim ochronę obiektów wojskowych, nadzoruje bezpieczeństwo na terenach i obiektach wojskowych oraz wykonuje czynności ochronne wobec wybranych podmiotów państwowych o charakterze militarnym. Poza ŻW w przypadku wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym przewidziano prawną i organizacyjną możliwość użycia niektórych jednostek wojsk specjalnych (JW 2305 GROM) lub wykorzystanie wojskowego Systemu Obrony Przed Bronią Masowego Rażenia (OBPMR)160.
Służbą specjalną właściwą w sprawach ochrony przed zagrożeniami wewnętrznymi dla obronności państwa, bezpieczeństwa i zdolności bojowej Sił Zbrojnych RP jest Służba
159 Zob. Projekt Narodowego Programu Antyterrorystycznego RP …, dz. cyt., s. 13 – 14.
160 Zob. art. 4 Ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 roku o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych, (Dz.U. 2001, nr 123, poz. 1353).
Kontrwywiadu Wojskowego (SKW). Do jej zadań, skoncentrowanych głównie wokół terytorium państwa w zakresie bezpieczeństwa antyterrorystycznego, należą między innymi:
− rozpoznawanie, zapobieganie oraz wykrywanie popełnianych przez żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową, funkcjonariuszy SKW i SWW oraz pracowników SZ RP i innych jednostek organizacyjnych MON, przestępstw związanych z działalnością terrorystyczną;
− ochrona bezpieczeństwa jednostek wojskowych, innych jednostek organizacyjnych MON oraz żołnierzy wykonujących zadania służbowe poza granicami państwa;
− uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć znaczenie dla obronności państwa, bezpieczeństwa lub zdolności bojowej SZ RP161.
Zadania o podobnym charakterze poza granicami RP wykonuje powołana w celu ochrony przed zagrożeniami zewnętrznymi dla obronności państwa, bezpieczeństwa i zdolności bojowej SZ RP, Służba Wywiadu Wojskowego (SWW). Do nich w obszarze zwalczania terroryzmu zaliczyć można przede wszystkim:
− uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i zdolności bojowej SZRP;
− rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniu międzynarodowym terroryzmem;
− rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia162.
Wśród organów administracji rządowej zadania w systemie antyterrorystycznym wykonują również:
− Minister właściwy do spraw zagranicznych (m. in.: aktywność dyplomatyczna, zapewnienie bezpieczeństwa polskich placówek dyplomatycznych, analiza zdarzeń międzynarodowego terroryzmu);
161 Zob. art. 5 Ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego, (Dz. U. 2006, nr 104, poz. 709).
162 Zob. Tamże, art. 6.
− Minister właściwy do spraw finansów publicznych (m. in.: nadzorowanie Służby Celnej, Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej);
− Minister właściwy do spraw sprawiedliwości (nadzór nad sądownictwem i Służbą Więzienną);
− Minister właściwy do spraw transportu (nadzór nad Prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz nad Głównym Inspektorem Transportu Drogowego);
− Minister właściwy do spraw zdrowia (nadzór nad systemem Państwowego Ratownictwa Medycznego i Głównym Inspektorem Sanitarnym);
− Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego (zwalczanie korupcji i działalności godzącej w bezpieczeństwo ekonomiczne państwa).
Nie jest to katalog zamknięty, ponieważ ze względu na wieloobszarowy charakter zagrożeń terrorystycznych, mogą one dotknąć niemalże wszystkich dziedzin funkcjonowania państwa. Wobec tego wszystkie działy administracji rządowej posiadają w swoich kompetencjach zadania, które będą przyczyniały się do przeciwdziałania, zwalczania lub minimalizowania skutków ewentualnych zamachów. Podobnie, nie sposób wymienić wszystkich instytucji, służb i straży szczebla taktycznego, realizujących zadania przeciwko terroryzmowi. Dodatkowo, służby państwowe są coraz częściej uzupełniane lub nawet zastępowane podmiotami niepaństwowymi. Przykładem tego typu zjawiska jest dynamiczny rozwój i poszerzanie się kompetencji prywatnego sektora ochrony osób i mienia.
Najważniejszym aspektem tej wieloobszarowości podmiotowej jest precyzyjne określanie dla poszczególnych podmiotów właściwości oraz zakresu kompetencji i odpowiedzialności.
Nakładanie się lub dublowanie zakresów zadaniowych rzadko prowadzi do wzrostu ich skuteczności.
Drugim elementem ważnym z punktu widzenia skuteczności funkcjonowania systemu jest odpowiednia koordynacja i kierowanie działaniami. Przy takiej ilości podmiotów szczebla taktycznego, utworzenie Centrum Antyterrorystycznego jako poziomu operacyjnego jest nie tylko udogodnieniem, ale już z pewnością koniecznością.
Pozostaje jeszcze do rozwiązania kwestia zapewnienia łączności pomiędzy komórkami realizującymi wspólne zadania w ramach systemu antyterrorystycznego.
Z pewnością jest ona zapewniona gdy kryzysu nie ma, jednak wydaje się być nie do końca pewną i sprawdzoną procedura nawiązywania łączności podczas skomplikowanego zdarzenia
Z pewnością jest ona zapewniona gdy kryzysu nie ma, jednak wydaje się być nie do końca pewną i sprawdzoną procedura nawiązywania łączności podczas skomplikowanego zdarzenia