Jednym ze sposobów finansowania rozwoju jest finansowanie wewnętrzne . Jego źródłem są zasoby własne pochodzące z wygospodarowanego zysku i odpisów amortyzacyjnych . W badanych grupach energetycznych średni poziom wewnętrz-nych środków przeznaczowewnętrz-nych na rozwój tych podmiotów w okresie 2013-2014 znacznie wzrósł w porównaniu do lat 2011-2012 . W latach 2011-2012 średnio na rozwój badanych grup energetycznych przeznaczono nieco ponad 2 900 mln zł, natomiast w roku 2013 wartość tych środków wzrosła prawie dwunastokrotnie i wynosiła już ponad 35 000 mln zł (por . tabelę 7) . W badanych grupach ener-getycznych występowało duże zróżnicowanie wartości wewnętrznych zasobów przeznaczanych na rozwój . Współczynnik zmienności wynosił aż 3,645 . Najwięcej środków wygospodarowała grupa ZEPAK (320 mln zł w 2013 r .), najmniej zaś grupa BĘDZIN (10,26 mln zł w r . 2013) .
Tabela 7. Możliwość finansowania inwestycji środkami wewnętrznymi badanych grup energetycznych w latach 2011-2014 (w mln zł)
Lp . Nazwa spółki 2011 2012 2013 2014
1 . PGE 16 163,38 14 863,64 18 674,91 19 925,00
2 . TAURONPE 1 909,09 2 166,49 2 198,72 2 985,52
3 . ENEA 5 740,81 6 271,57 6 841,05 8 533,40
4 . CEZ 180,52 203,61 207,57 211,80
5 . KOGENERA 426,30 397,85 395,87 526,68
6 . PEP 121,36 166,31 24,15 42,74
7 . ENERGA 3 182,11 2 954,38 3 290,59 3 817,66
8 . BĘDZIN 24,58 24,67 10,26 28,50
9 . ZEPAK 1 741,72 1 812,79 320 052,50 304 026,69
10 . INTERAOLT 67,94 46,93 20,47 49,32
Średnia 2 955,78 2 890,82 35 171,61 34 014,73
Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań skonsolidowanych spółek energetycznych GPW za lata 2011-2014 .
Analiza dokonań finansowych i sytuacji przedsiębiorstwa 183 Zróżnicowanie to jest rezultatem różnic w wielkości porównywanych podmio-tów gospodarczych, rentowności ich działalności, prowadzonej przez nie polityki dywidend oraz poziomu dotychczasowego umorzenia wartości rzeczowego mająt-ku trwałego . Najwyższych odpisów amortyzacyjnych w analizowanym okresie do-konała właśnie grupa ZEPAK, najniższych zaś grupa BĘDZIN . Podobna sytuacja dotyczyła zysku zatrzymanego .
Tabela 8. Relacja możliwości finansowych do wydatków inwestycyjnych w latach 2011-2014
Lp . Nazwa spółki 2011 2012 2013 2014
1 . PGE 2,32 2,89 3,22 2,32
2 . TAURONPE 0,77 0,62 0,51 0,85
3 . ENEA 1,80 2,40 3,27 2,74
4 . CEZ 18,88 19,36 20,14 19,57
5 . KOGENERA 2,50 2,70 22,32 24,24
6 . PEP 0,55 3,87 8,13 0,74
7 . ENERGA 1,53 1,60 2,19 0,28
8 . BĘDZIN 3,50 3,23 2,06 2,53
9 . ZEPAK 3,88 0,65 2,07 0,73
10 . INTERAOLT 0,95 10,90 56,54 174,90
Średnia 3,67 4,82 12,05 22,89
Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań skonsolidowanych spółek energetycznych GPW za lata 2011-2014 .
Wewnętrzne zasoby grup energetycznych przeznaczonych na ich rozwój po-zostawały w różnej relacji do wysokości ponoszonych wydatków inwestycyjnych (współczynnik zmienności wynosił 2,297) . W spółce PEP (w roku 2014) odno-towano zdecydowanie niższy poziom własnych środków przeznaczonych na roz-wój w stosunku do faktycznie ponoszonych wydatków inwestycyjnych . Środki własne tej spółki zabezpieczały w badanym okresie od 55% do 74% nakładów inwestycyjnych . Średnio zasoby własne pokrywały około 65% wydatków inwe-stycyjnych . Konsekwencją prowadzonej polityki inwestycyjnej było wysokie za-dłużenie . W roku 2008 wynosiło ono prawie 68%, w roku 2011 zaś kształtowało się na poziomie nieco ponad 63% . Średnia wartość relacji wygospodarowywa-nych środków do wydatków inwestycyjwygospodarowywa-nych w latach 2011-2014 wynosiła 10,7 . W poszczególnych latach jej wartość zmieniała się od 3,67 (2011 rok) do 22,89 (2014 rok) − tabela 8 .
Zasób środków własnych możliwych do zainwestowania w majątek trwały zależy w dużej mierze od polityki dywidend prowadzonej przez zarządy . Stopa dywidendy w poszczególnych grupach energetycznych była bardzo zróżnicowana . Współczynnik zmienności ukształtował się na poziome 1,604 . Najwięcej na
wy-płatę dywidend przeznaczono w grupie INTERAOLT w roku 2013 (tabela 9) . Naj-niższą stopę dywidendy odnotowano w grupie KOGENRA (0,1% w roku 2013) . Grupa ZEPAK w latach 2011-2013 oraz grupa BĘDZIN w latach 2013-2014 nie wypłacała dywidend .
Tabela 9. Stopa dywidendy w badanych grupach energetycznych w latach 2011-2014
Lp . Nazwa spółki 2011 2012 2013 2014
1 . PGE 0,284 1,085 0,389 0,564
2 . TAURONPE 0,223 0,363 0,266 0,282
3 . ENEA 0,245 0,298 0,222 0,277
4 . CEZ 0,111 0,116 0,122 0,120
5 . KOGENERA 0,433 0,707 0,010 0,074
6 . PEP 0,002 0,001 0,014 0,000
7 . ENERGA 0,286 1,422 0,663 0,410
8 . BĘDZIN 0,497 0,553 0,000 0,000
9 . ZEPAK 0,000 0,000 0,000 0,169
10 . INTERAOLT 0,761 1,102 3,726 0,061
Średnia 0,284 0,565 0,541 0,196
Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań skonsolidowanych spółek energetycznych GPW za lata 2011-2014 .
Wysokość wypłaconej dywidendy ściśle koresponduje z zyskiem zatrzyma-nym . Im wskaźnik ten jest mniejszy, tym większa część zysku pozostaje w przed-siębiorstwach i może być źródłem finansowania rozwoju . Średnio w latach 2011-2014 na wypłatę dywidend przeznaczano prawie 40% wypracowanego zysku netto . Wyższą stopę dywidendy od średniej wartości w analizowanym okresie osiągnęły dwie grupy energetyczne PGE (średnio 58%) oraz ENERGA (średnio 70%) . Mniej zysku netto na wypłaty dla akcjonariuszy przeznaczano w pozostałych grupach . W badanych podmiotach występowało bardzo duże zróżnicowanie wysokości środków przeznaczanych na wypłatę dywidend . Współczynnik zmienności wyno-sił aż 4,592 . Największą kwotę wypłaconych dywidend odnotowano w grupie PGE (3506,33 mln zł w r . 2012) . Najniższą kwotę dywidendy wypłacono w grupie PEP (0,11 mln zł w r . 2012) .
Zakończenie
Dystrybucja energii elektrycznej w Polsce jest w pełni regulowana oraz nad-zorowana przez Urząd Regulacji Energetyki . Działalność dystrybucyjna stanowi ścisły monopol naturalny (właściwy na danym rynku lokalnym), dlatego podlega
Analiza dokonań finansowych i sytuacji przedsiębiorstwa 185 ścisłym regulacjom m .in . w zakresie taryfikacji usług . W roku 2010 weszły w ży-cie zmiany w prawie energetycznym, m .in . wprowadzono obowiązek publicznej sprzedaży energii elektrycznej przez wytwórców8 .
Sytuacja finansowa analizowanych spółek przedstawia się dobrze . Nie są one mocno zadłużone, co pozwoli na prostszą realizację swoich planów inwestycyj-nych, a te są całkiem pokaźne . Badane grupy energetyczne odnotowują stabilne zyski w każdym roku, a pierwsze półrocze 2014 roku okazało się być półroczem sektora energetycznego . Z analizy wynika, że w większości badanych podmiotów wewnętrzne zasoby finansowe pochodzące z odpisów amortyzacyjnych i zysku za-trzymanego nie tylko wystarczały na pokrycie wydatków inwestycyjnych w anali-zowanym okresie, lecz znacząco je przewyższały . Wskazuje to na dużą ostrożność grup energetycznych w podejmowaniu działalności inwestycyjnej . Mimo wyso-kich potrzeb, głównie o charakterze modernizacyjno-odtworzeniowym, zakres podejmowanych przedsięwzięć inwestycyjnych był niewspółmiernie mały . Wyso-kie stopy wypłaty dywidend mogą wskazywać na to, że grupy kapitałowe funkcjo-nujące w elektroenergetyce nie mają wyraźnie określonych strategii rozwojowych . Jak zauważa J . Rączka, w najbliższych 2-3 latach koncerny elektroenergetyczne będą z dużą rezerwą podchodziły do działań inwestycyjnych9 . Niektóre z koncer-nów energetycznych już zapowiedziały zamrożenie projektów dotyczących budo-wy nobudo-wych bloków energetycznych .
Podsumowując dokonaną analizę finansową podmiotów należących do branży energetycznej, nie ulega wątpliwości fakt, iż analiza wskaźnikowa jest nieodłączną częścią zarządzania finansami danej jednostki gospodarczej . Umożliwia przewi-dywanie przyszłych dochodów firmy oraz jest podstawą do planowania działań inwestycyjnych . Oparta na prostych obliczeniach, staje się próbą szerszego spoj-rzenia na działalność finansową przedsiębiorstwa . Zaletą analizy wskaźnikowej jest wszechstronne podejście do oceny stanu majątkowego i finansowego firmy, co pozwala określić bieżącą pozycję jednostki, stopień realizacji celów i potencjał roz-wojowy firmy . Jednak należy pamiętać, że same wskaźniki finansowe nie zapew-niają poznania analizowanego zjawiska, dopiero wnikliwa ich analiza pozwala na interpretację badanych wielkości w odniesieniu do branży, w której funkcjonują badane podmioty gospodarcze .
8 M . Panfil, A . Szablewski, Wycena spółek z WIG30 …, dz . cyt ., s . 169-170 .
9 J . Rączka, Gdzie dziś zarabia się w elektroenergetyce, Centrum Strategii Energetycznych (http://
cse .ibngr . pl/gdzie-dzis-zarabia-sie-w elektroenergetyce/ z dnia 08 .08 . 2013) . Polska Grupa Energe-tyczna już zapowiedziała weryfikację swojej strategii, wysyłając równocześnie sygnały o możliwości wstrzymania rozbudowy Elektrowni Opole (por .: Inwestycja PGE w Opolu za 9,4 mld zł pod znakiem zapytania, „Ekonomia & rynek”, dodatek do „Rzeczpospolitej” z dnia 4 kwietnia 2013 r .) .
Bibliografia
Janik W . (red .),Sytuacja finansowa przedsiębiorstw sektora elektroenergetycznego w Polsce, Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, Lublin 2013 .
Janik W ., Paździor A ., Finansowe aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa, WSPA, Lublin 2010 .
Panfil M ., Szablewski A ., Wycena spółek z WIG30. Specyfika, metody przykłady, Poltext, Warszawa 2014 .
Rączka J ., Gdzie dziś zarabia się w elektroenergetyce, Centrum Strategii Energetycznych (http://cse .ibngr . pl/gdzie-dzis-zarabia-sie-w elektroenergetyce / z dnia 8 .08 . 2013) . Statystyka elektroenergetyki polskiej 2012, ARE, Warszawa 2013 .
Sytuacja w elektroenergetyce, ARE, Warszawa 2011, nr 2 .
http://www .gpw .pl/portfele_indeksow#WIG-ENERG (data dostępu: 30 .05 .2015 r .) .