Sprawozdanie finansowe jako źródło informacji o społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa 1
2. Charakterystyka sprawozdania finansowego jako źródła informacji o społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa
2.3. Sprawozdanie finansowe a odpowiedzialność filantropijna
Chociaż zaangażowanie filantropijne jest najmniej wymagane od przedsię-biorstw, to sprawozdanie finansowe może stanowić źródło informacji na ten temat . Podstawową i najbardziej rozpowszechnioną formą filantropii jest przekazywanie darowizn na rzecz organizacji dobroczynnych lub osób potrzebujących . W sensie rachunkowym równowartość takich darowizn zaliczana jest do pozostałych kosz-tów operacyjnych14, które następnie prezentowane są w ramach rachunku zysków i strat . Inne formy zaangażowania w działalność dobroczynną przedsiębiorstw są o wiele trudniejsze do zidentyfikowania na podstawie sprawozdawczości finan-sowej . Prawdopodobnie nigdzie w sprawozdaniu finansowym nie odnajdziemy informacji na temat wartości pracy wyświadczonej na rzecz organizacji dobro-czynnej przez pracowników firmy w ramach wolontariatu czy informacji na temat wartości wypożyczonego sprzętu lub kosztu dokonanych usług transportowych . Działalność taka zazwyczaj prowadzona jest na niewielką skalę i trudno jest
ocze-14 Ustawa z dnia 29 września 1994 r . o rachunkowości, art . 3 .1, 32 h ustawy z dnia 29…, dz . cyt .
kiwać, aby działy finansowo-księgowe poświęcały jej uwagę, jeśli nie zniekształca ona wyników oraz sytuacji majątkowo-kapitałowej jednostki .
Jeśli chodzi o konsekwencje prowadzenia działalności filantropijnej, to podob-nie jak z etycznym postępowapodob-niem firmy, wiemy, że prowadzi to do poprawy wize-runku, a przez to do różnych korzystnych reakcji klientów, pracowników jak i inwe-storów giełdowych wobec takiej jednostki . Oczywiście w szerszym ujęciu znaczna część zachowań interesariuszy jest rejestrowana przez system rachunkowości . Prob-lem polega jednak na tym, że nie pozwala on zidentyfikować przyczyn zachowań kontrahentów firmy . Na przykład w sprawozdaniu finansowym z łatwością odnaj-dujemy informacje na temat wartości przychodów ze sprzedaży . Nie wiemy jednak nawet, jak klasyczne czynniki wyboru produktów na nie wpłynęły . Na przykład, jaka wartość przychodów jest konsekwencją niskiej ceny, a jaka została spowodo-wana wysoką jakością produktu? Działalność filantropijna firmy dla nabywców ma znacznie mniejsze znaczenie, z tego też względu nawet pozytywny związek między wzrostem wartości darowizn kreujących pozytywny wizerunek firmy a przyrostem przychodów ze sprzedaży należy interpretować z dużą ostrożnością .
Zakończenie
Niniejszy rozdział miał na celu udzielić odpowiedzi na pytanie, w jakim stop-niu sprawozdanie finansowe dostarcza informacji na temat społecznej odpowie-dzialności przedsiębiorstwa . Przeprowadzone rozważania pozwalają wyciągnąć następujące wnioski .
Po pierwsze, sprawozdanie finansowe dostarcza najwięcej informacji o odpo-wiedzialności ekonomicznej . Z jego treści dowiadujemy się przede wszystkim jak firma wywiązuje się z odpowiedzialności ekonomicznej wobec właścicieli, to jest czy dostarcza im zysków i jakiej są one jakości . Uzyskujemy tutaj również wiary-godne informacje na temat wartości generowanej przez firmę dla innych interesa-riuszy w tym odbiorców, dostawców oraz pracowników .
Po drugie, informacje na temat pozostałych rodzajów odpowiedzialności do-starczane są przez sprawozdanie finansowe tylko w bardzo ograniczonym zakresie . Z danych publikowanych w sprawozdaniu finansowym teoretycznie możemy do-wiedzieć się o wielkości kar płaconych przez firmę z tytułu łamania przepisów prawa czy wartości przekazywanych darowizn na cele dobroczynne . Z praktycznego punk-tu widzenia dostęp nawet do takich informacji jest uzależniony od stopnia szczegó-łowości not objaśniających treść poszczególnych pozycji rachunku wyników .
Po trzecie, niewielka przydatność sprawozdania finansowego w ocenie odpo-wiedzialności prawnej, etycznej oraz filantropijnej nie oznacza, że raport finanso-wy jest mało przydatny w ocenie odpowiedzialności firmy wobec społeczeństwa . Trzeba cały czas pamiętać, że przedsiębiorstwa wypełniają w gospodarce przede
Sprawozdanie finansowe jako źródło informacji 195 wszystkim funkcje ekonomiczne i dlatego ten rodzaj odpowiedzialności jest naj-ważniejszy . Tutaj sprawozdanie finansowe bez wątpienia jest niezastąpionym źród-łem sprawdzonych, udokumentowanych i miarodajnych informacji .
Na zakończenie warto podkreślić, że z systemów rachunkowości można uzy-skać o wiele więcej informacji na temat odpowiedzialności ekonomicznej niż dostarczają współczesne sprawozdania finansowe . Na podstawie zapisów groma-dzonych w księgach rachunkowych z dużym stopniem dokładności można przed-stawić, w jaki sposób firma wywiązuje się z odpowiedzialności ekonomicznej wobec pracowników, dostawców, jak i odbiorców . Dobre przykłady takiego wyko-rzystania danych finansowych są już stosowane w raportach społecznej odpowie-dzialności opracowywanych według wytycznych GRI . W związku z uchwaleniem przez Parlament Europejski dyrektywy dotyczącej zwiększenia zakresu sprawo-zdawczości największych przedsiębiorstw należy oczekiwać, że sprawozdania przedsiębiorstw w coraz większym stopniu będą pozwalały na uzyskiwanie infor-macji na temat tego, jak przedsiębiorstwa służą nie tylko właścicielom, ale również innym grupom interesariuszy, w tym pracownikom, dostawcom oraz odbiorcom .
Bibliografia
Carroll A .B ., The pyramid of corporate social responsibility. Toward the moral management of organizational stakeholders, “Business horizons” 1991, nr 34 .
Friedman M ., The Social Responsibility of Business is to Increase its Profits, “The New York Times Magazine”, 1970, September 13 .
G4 Sustainability Reporting Guidelines, Global Reporting Initiative, Amsterdam 2013, https://www .globalreporting .org/resourcelibrary/GRIG4-Part1-Reporting-Princi-ples-and-Standard-Disclosures .pdf [data dostępu: 20 .8 .2015 r .] .
MSSF 8 Segmenty Operacyjne Przewodnik po Standardzie, Deloitte Polska, http://www . iasplus .com/en/binary/dttpubs/0906ifrs8polish .pdf [data dostępu: 01 .09 .2015 r .] . Nowak W .A ., Teoria sprawozdawczości finansowej: Perspektywa standardów
rachunkowo-ści, Oficyna Wolters Kluwer business, Warszawa 2010 .
Porter M .E ., Kramer M .R ., The competitive advantage of corporate philanthropy, “Harvard Business Review” 2002, nr 80 .
Rybak M ., Etyka menedżera: społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa, PWN, Warsza-wa 2011 .
Smith N .C ., Corporate Social Responsibility. Whether or How?, “California Management Review” 2003, nr 45 .
Zalega T ., Mikroekonomia współczesna, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015 .
Ustawa z dnia 29 września 1994 r . o rachunkowości Dz .U . 2013, poz . 330, 613, Dz .U . 2014, poz . 768, 1100, Dz .U . 2015, poz . 4, 978, 1045, 1166 .
Zasuwa G ., Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw: rozwój idei, korzyści finansowe i reakcje konsumentów, „Roczniki Nauk Społecznych” 2007, nr 3 .