Od początku XX wieku zarówno w modzie, jak i kulturze oraz sztuce dążono do uzyskania większej swobody i nieza-leżności. Artyści poprzez własną twórczość, styl życia, sposób ubrania podkreślali swoją oryginalność i wyjątkowość. Moda stopniowo zyskiwała ekspresyjny, nowatorski charakter – od-zwierciedlała zmiany zachodzące w systemie gospodarczym, społecznym i kulturowym drugiej połowy XX wieku.
Od połowy lat 50., wraz z odbudowaniem gospodarki, wzrostem zamożności społeczeństwa w Europie i Stanach Zjednoczonych nastąpiło odrodzenie się kultury popularnej. Gwałtownie rozwijał się przemysł muzyczny, ilmowy, modo-wy – przede wszystkim w Wielkiej Brytanii i Nowym Jorku. Zmiany ekonomiczne, kulturowe przejawiały się m.in. w no-watorskim, ekstrawaganckim podejściu do mody2. Nowy strój odzwierciedlał dążenie młodego pokolenia do życia w więk-szej swobodzie, wolności – wyrażał ducha aktualnych czasów. Określeniem mod nazywano zarówno młode pokolenie obojga płci, jak również londyński styl modowy, zapocząt-kowany przez Cecil Gee w 1956 roku3. Modsi tworzyli sub-kulturę interesującą się kulturą pop, muzyką eksperymen-talną, popularnymi zespołami brytyjskimi (np. he Beatles). Fascynowali się nowymi trendami w modzie. Mężczyźni nosili dopasowane garnitury, wzorzyste dwurzędowe ma-rynarki z aksamitu, obcisłe koszule o szerokim kołnierzu, wąskie, ekstrawaganckie krawaty4. Często zapuszczali wło-sy do ramion.
2 http://lamode.info/historia-mody-lata-50-w-modzie-damskiej.html 3 Historia mody, red. M. Fogg, Warszawa 2016, s. 364.
Moda końca lat 60. XX wieku…
|
53 Popularnością wśród modsów cieszyły się spodnie z niskim stanem, rozszerzanymi lub wąskimi nogawkami zestawione z brokatowymi, wzorzystymi marynarkami, jedwabnym szalem. Uzupełnienie stroju stanowiło eleganckie, dwukolorowe obuwie noszone często z białymi skarpetami. Modsi inspirowali się czę-ściowo strojem militarnym, zapoczątkowując modę na ubrania quasi-wojskowe. Styl mod cieszył się popularnością wśród zwo-lenników muzyki klubowej do początku lat 80. XX wieku.W latach 60. w Stanach Zjednoczonych i Europie przemysł modowy rozwijał się na dużą skalę. Moda była skierowana przede wszystkim do młodego pokolenia biorącego udział w ruchach społecznych, artystycznych. Głównym ośrodkiem kształtującym zmiany modowe była Wielka Brytania, w której powstawała wielka ilość butików oferujących nie tylko odzież, ale także kosmetyki, książki, elementy dekoracji wnętrz. Nowe trendy zyskiwały coraz większą rzeszę zwolenników. W mo-dzie żeńskiej nastąpiło odejście od noszenia klasycznych gar-sonek, kostiumów dwuczęściowych, rękawiczek, kapeluszy, które postrzegano jako wyraz skostnienia i konserwatyzmu. Nowy strój odzwierciedlał powszechny kult młodości. Zmia-ny zachodzące w modzie nie były narzucane i kreowane przez przemysł odzieżowy; wynikały z osobistych preferencji konsu-mentów. Oryginalne ubranie służyło wyeksponowaniu i pod-kreśleniu wyjątkowości danej osoby.
Za ikony mody wczesnych lat 60. uznawano m. in. Twiggy5 i Jean Shrimpton6. Dużą rolę w kształtowaniu gustu i upodo-5 Twiggy była pierwszą supermodelką, która wyznaczyła nowy kanon pięk-na. Bardzo szczupła, chłopięca sylwetka, wyrazisty makijaż podkreślający duże oczy, dziewczęcość to cechy charakteryzujące Twiggy, która stała się inspiracją dla następnych pokoleń.
6 Modelka Jean Shrimpton zasłynęła m. in. swoim nowoczesnym wyglądem w trakcie zawodów konnych o Puchar Melbourne w Australii w 1965 r. Shrimpton pojawiając się w sukience mini bez pończoch, w płaskim
obu-bań modowych społeczeństwa odgrywali projektanci. W 1962 roku Yves Saint Laurent7 pokazał swoją pierwszą kolekcję ubrań, dokonując rewolucji w sposobie kształtowania sylwetki kobiecej poprzez zastosowanie nowoczesnego fasonu ubrania. Wprowadził do mody żeńskiej androginiczny garnitur smo-kingowy, podkreślając tym samym pozycję kobiet. W 1965– 1966 stworzył słynną kolekcję sukienek w prostokątne wzory inspirowane malarstwem Pieta Mondriana. Saint Laurent był wizjonerem; eksponował kobiece ciało. Tworzył wyjątkowe, oryginalne, odważne kreacje inspirowane egzotycznymi kra-jami, literaturą, sztuką. Jako pierwszy wprowadził do mody motywy wzięte z kultury afrykańskiej, azjatyckiej, zatrudniał do pokazu modelki o różnym kolorze skóry. Zmienił podej-ście do stroju kobiecego, odchodząc od sztywnych kanonów. W projektowanych ubiorach łączył elementy stylu codzienne-go z haute couture; dbał o wysoką jakość wykonania projektu. Moda połowy lat 60. uległa stopniowemu uniezależnieniu od utrwalonych wzorców, zyskała swobodny charakter. Styl
haute couture cieszył się zainteresowaniem wąskiego grona
zamożnych kobiet. W modzie damskiej dominowały krótkie, proste, geometryczne sukienki przed kolano, płytkie dekolty, dopasowane swetry, eleganckie płaszcze, buty na niskim obca-sie. Kobiety zaczęły nosić spódniczki mini jako znak wyzwole-nia, śmiałości, poczucia pewności siebie. Istotnym uzupełnie-niem stroju była starannie ułożona fryzura, często w formie lo-ków, a także makijaż z mocno podkreślonymi oczami (fot. 1)8. wiu, publicznie odrzuciła kanon obowiązujący w modzie żeńskiej (Black-man C., 100 Lat Mody, Warszawa 2013, s. 230).
7 Saint Laurent był pierwszym projektantem, który w bardzo młodym wie-ku osiągnął wysoką pozycję w świecie mody. Objął stanowisko dyrektora francuskiego domu mody Dior mając 21 lat.
Moda końca lat 60. XX wieku…
|
55W przemyśle odzieżowym coraz większą rolę odgrywa-ła produkcja gotowych strojów. Ubrania szyto najczęściej z niedrogich materiałów takich jak popelina, dżersej, ba-wełna kraciasta, tkanina syntetyczna np. PCV. Dużą po-pularnością cieszyły się wzory psychodeliczne, takie jak wi-rujące krążki, igury geometryczne w formie nadruków na tkaninach9. Wykonywano ubrania w stylu młodzieżowym noszone „jeden raz” z jednorazowych, tanich tworzyw ta-kich jak papier, plastik (fot. 2). Wynikało to z jednej strony z dominacji kultury pop, popularności dyskotek wśród mło-dego pokolenia, z drugiej moda na ubrania powstałe z nie-trwałych materiałów służyła podkreśleniu indywidualizmu, wyjątkowości danej osoby, która zakładała określony strój tylko raz.
9 Moda na psychodeliczne wzory wiązała się z powszechnością środków odurzających, m.in. LSD.