Motywy uczestnictwa w szkoleniach i podejmowania dzia áalnoĞci agro- turystycznej

Podstawowe przyczyny podjĊcia kaĪdej dziaáalnoĞci gospodarczej, a moĪe nawet najwaĪniejsze, tkwią w motywacji ludzi, która jako wewnĊtrzna siáa uru-chamia i organizuje ich zachowanie skierowane na osiągniĊcie zamierzonego celu. Jak wynika z badaĔ, 93% uczestników zapisaáa siĊ na szkolenie, poniewaĪ interesuje siĊ agroturystyką i chciaáa zdobyü wiedzĊ z tego zakresu. Dla 4%

ankietowanych byáa to moĪliwoĞü na poznanie nowych ludzi, dla 2% – sposób na spĊdzenie wolnego czasu, a 1% uczestników skorzystaáa ze szkoleĔ z cieka-woĞci.

Tylko czterech respondentów uczestniczyáo wczeĞniej w szkoleniach o podobnej tematyce organizowanych przez oĞrodek doradztwa rolniczego, dla pozostaáych byáo to pierwsze szkolenie z tego zakresu.

Przeprowadzona analiza stanu wiedzy uczestników przed szkoleniami i po nich na temat dziaáalnoĞci agroturystycznej wykazaáa, Īe wszyscy uczestnicy podnieĞli swoje umiejĊtnoĞci. Najliczniejsza grupa poprawiáa poziom wiedzy o ponad 30% (rys. 3).

(0–15%) – poziom poprawy stanu wiedzy.

Rys. 3. Poprawa stanu wiedzy na temat dziaáalnoĞci agroturystycznej uczestników szkolenia

ħródáo: opracowanie wáasne.

Ankietowanych zapytano takĪe o to, czy są zainteresowani rozpoczĊciem dziaáalnoĞci agroturystycznej. Dwie osoby zdeklarowaáy siĊ, Īe prowadzą juĪ takie gospodarstwa. Jedna od dwóch lat, a druga od póá roku. SpoĞród pozosta-áych uczestników 35% planuje rozpoczĊcie dziaáalnoĞci w ciągu najbliĪszych dwóch lat, a 54% ma podobne plany, ale bardziej oddalone w czasie. Pozostali nie wykazują chĊci prowadzenia dziaáalnoĞci agroturystycznej w najbliĪszym czasie. WystĊpuje wyraĨna korelacja pomiĊdzy liczbą osób, które posiadają juĪ gospodarstwo rolne, i tymi, które chcą rozpocząü dziaáalnoĞü agroturystyczną w ciągu najbliĪszych lat. Odkáadanie decyzji o zaáoĪeniu gospodarstwa agrotu-rystycznego wiąĪe siĊ zwykle z planem zakupu gospodarstwa rolnego w przy-száoĞci.

Respondentom postawiono pytanie o gáówne motywy, które skáaniają ich do podjĊcia dziaáalnoĞci agroturystycznej. Mieli oni moĪliwoĞü wyboru i usze-regowania odpowiedzi w zaleĪnoĞci od stopnia waĪnoĞci w skali od 1 do 10 (1 – najwaĪniejsza, 10 – najmniej waĪna).

Poziom waĪnoĞci poszczególnych motywów okreĞlono wedáug Ğredniej wyliczonej na podstawie uzyskanych odpowiedzi. Otrzymane wskaĨniki mogáy przyjąü wartoĞü od 1 do 10, im wiĊksza wartoĞü wskaĨnika, tym mniejsze zna-czenie danego motywu (rys. 4).

Rys. 4. Motywy skáaniające do rozpoczĊcia dziaáalnoĞci agroturystycznej ħródáo: opracowanie wáasne.

Ankietowani za najwaĪniejszy motyw skáaniający ich do rozpoczĊcia dzia-áalnoĞci agroturystycznej uznali wzglĊdy ekonomiczne (rys. 4). Drugim co do waĪnoĞci motywem jest moĪliwoĞü stworzenia miejsc pracy dla pozostaáych czáonków rodziny i wzglĊdy przyjemnoĞciowe, wynikające z realizacji swoich marzeĔ. W obu przypadkach wskaĨnik wyniósá 3,3. Na kolejnych miejscach uplasowaáy siĊ takie powody zakáadania gospodarstw agroturystycznych, jak:

lokalny popyt na usáugi turystyczne, moĪliwoĞü kontaktów z ludĨmi, chĊü wy-remontowania wáasnego domu, moĪliwoĞü sprzedawania wáasnych produktów turystom, przykáady sukcesów odniesionych w tej dziedzinie przez sąsiadów i znajomych. Najmniejsze znaczenie miaáy tradycje rodzinne w przyjmowaniu turystów.

Podobne badania prowadziáa I. Kurtyka⁶ w obiektach turystyki wiejskiej i agroturystyki powiatu káodzkiego. Uzyskane przez nią wyniki wskazują, Īe dla 76% ankietowanych gáównymi motywami podjĊcia dziaáalnoĞci agrostycznej byáy uzyskanie dodatkowego dochodu i poáoĪenie w atrakcyjnym tury-stycznie regionie. Na drugim miejscu stawiano chĊü wykorzystania wolnych pomieszczeĔ (58%). MoĪliwoĞü realizacji wáasnych zainteresowaĔ byáa istotna dla 42% osób.

K. KrzyĪanowska⁷ uzyskaáa nieco inne wyniki w swoich badaniach. We-dáug nich gáównym motywem podjĊcia i prowadzenia dziaáalnoĞci agrotury-stycznej byá przykáad znajomych i sąsiadów. DuĪą rolĊ odgrywaáa takĪe moĪli-woĞü realizacji wáasnych marzeĔ, chĊü poznania i obcowania z innymi ludĨmi i moĪliwoĞü wykorzystania wolnych pomieszczeĔ. MoĪliwoĞü poprawy sytuacji finansowej poprzez uzyskanie dodatkowego dochodu znalazáa siĊ na piątym miejscu.

W niniejszych badaniach podjĊto równieĪ próbĊ ustalenia zaleĪnoĞci miĊ-dzy motywami podjĊcia dziaáalnoĞci agroturystycznej przez ankietowanych a ich cechami demograficznymi. Pod uwagĊ wziĊto wiek i poziom wyksztaáce-nia. UwzglĊdniono motywy, które byáy podawane jako najwaĪniejsze. Dane

6 I. Kurtyka, Szanse i bariery rozwoju turystyki wiejskiej w Sudetach, w: Ekonomiczne i spoáeczne aspekty rozwoju turystyki wiejskiej, red. I. Sikorska-Wolak, Wyd. SGGW, Warszawa 2008, s. 71.

7 K. KrzyĪanowska, Ekonomiczne uwarunkowania powstawania i funkcjonowania go-spodarstw agroturystycznych, w: Ekonomiczne uwarunkowania powstawania i funkcjonowania gospodarstwa agroturystycznego, red. K. KrzyĪanowska, Wyd. SGGW, Warszawa 2009, s. 76.

okreĞlające zaleĪnoĞü miĊdzy motywami podjĊcia dziaáalnoĞci agroturystycznej a wiekiem beneficjentów szkoleĔ prezentuje tabela 3.

MoĪliwoĞü uzyskiwania dodatkowych Ĩródeá dochodów jako najwaĪniej-szy motyw podjĊcia dziaáalnoĞci agroturystycznej wskazywali najczĊĞciej re-spondenci w wieku 45–55 lat (63,2%). Na drugim miejscu stawiali oni wzglĊdy przyjemnoĞciowe wynikające z prowadzenia takiej dziaáalnoĞci (26,3%). Tylko w tej grupie wiekowej jako gáówny powód zainteresowania agroturystyką poda-li respondenci rodzinne tradycje w przyjmowaniu goĞci. Podobnie dla máodszej grupy wiekowej ankietowanych wzglĊdy ekonomiczne byáy najwaĪniejsze. Dla osób poniĪej 35 lat waĪnym motywem byáa takĪe moĪliwoĞü stworzenia no-wych miejsc pracy dla pozostaáych czáonków rodziny (29,6%) i moĪliwoĞü realizacji swoich zainteresowaĔ (18,5%). Dodatkowo wskazywali oni na moĪ-liwoĞü wyremontowania domu dziĊki pozyskaniu Ğrodków finansowych na prowadzenie dziaáalnoĞci agroturystycznej. Dla osób w wieku 35–45 lat prak-tycznie równie waĪne jak wzglĊdy ekonomiczne są aspekty związane z samo-realizacją i speánianiem swoich marzeĔ (tabela 3).

Tabela 3

Wpáyw wieku na motywy wyboru dziaáalnoĞci agroturystycznej Udziaá w zaleĪnoĞci od wieku (%) Wyszczególnienie

< 35 lat 35–45 lat 45–55 lat > 55 lat wzglĊdy ekonomiczne (chĊü uzyskania

dodat-kowego dochodu) 44,4 38,5 63,2 0,0

moĪliwoĞü pracy dla pozostaáych czáonków

rodziny 29,6 7,7 0,0 20,0

tradycje rodzinne w przyjmowaniu turystów 0,0 0,0 10,5 0,0 moĪliwoĞü kontaktów z ludĨmi 0,0 3,8 0,0 0,0 wzglĊdy przyjemnoĞciowe, moĪliwoĞü realizacji

wáasnych zainteresowaĔ 18,5 34,6 26,3 40,0

przykáad (sukcesy) sąsiadów i znajomych 0,0 0,0 0,0 20,0 lokalny popyt na usáugi turystyczne 0,0 3,8 0,0 0,0 chĊü wyremontowania wáasnego domu 7,4 3,8 0,0 20,0 moĪliwoĞü sprzedawania wáasnych produktów

turystom 0,0 0,0 0,0 0,0

inne 0,0 7,7 0,0 0,0

ħródáo: opracowanie wáasne.

WĞród uczestników szkoleĔ byáo 5 osób powyĪej 55. roku Īycia. Dwie z nich jako gáówny powód planowanego rozpoczĊcia dziaáalnoĞci agrotury-stycznej podaáy moĪliwoĞü realizacji swoich zainteresowaĔ.

Jako czynnik ksztaátujący motywy podjĊcia dziaáalnoĞci agroturystycznej wziĊto takĪe pod uwagĊ poziom wyksztaácenia uczestników szkoleĔ. Dane okreĞlające zaleĪnoĞü miĊdzy motywami podejmowania dziaáalnoĞci agrotury-stycznej a poziomem wyksztaácenia prezentuje tabela 4.

Tabela 4

Wpáyw wyksztaácenia na motywy wyboru dziaáalnoĞci agroturystycznej Udziaá w zaleĪnoĞci od wyksztaácenia (%) Wyszczególnienie

zawo-dowe Ğrednie wyĪsze wzglĊdy ekonomiczne (chĊü uzyskania dodatkowego

dochodu) 0,0 42,9 49,1

moĪliwoĞü pracy dla pozostaáych czáonków rodziny 0,0 4,8 12,7 tradycje rodzinne w przyjmowaniu turystów 0,0 4,8 1,8

moĪliwoĞü kontaktów z ludĨmi 0,0 4,8 0,0

wzglĊdy przyjemnoĞciowe, moĪliwoĞü realizacji wáasnych

zainteresowaĔ 100,0 38,1 21,8

przykáad (sukcesy) sąsiadów i znajomych 0,0 0,0 1,8 lokalny popyt na usáugi turystyczne 0,0 0,0 1,8 chĊü wyremontowania wáasnego domu 0,0 0,0 7,3 moĪliwoĞü sprzedawania wáasnych produktów turystom 0,0 4,8 0,0

inne 0,0 0,0 3,6

ħródáo: opracowanie wáasne.

Na podstawie zestawionych powyĪej danych moĪna stwierdziü, Īe nie-zaleĪnie od poziomu wyksztaácenia ankietowani podkreĞlali znaczenie motywu ekonomicznego i wzglĊdy przyjemnoĞciowe poprzez realizacjĊ swoich zaintere-sowaĔ. Przy czym u osób z wyksztaáceniem Ğrednim realizacja swoich planów byáa na pierwszym miejscu, a u osób z wyksztaáceniem wyĪszym pierwszo-planową rolĊ odgrywaáy wzglĊdy ekonomiczne. Ankietowani ze Ğrednim wy-ksztaáceniem wymieniali równieĪ wĞród swoich motywów nastĊpujące: moĪli-woĞü pracy dla pozostaáych czáonków rodziny, tradycje rodzinne w przyjmowa-niu turystów, moĪliwoĞü kontaktów z ludĨmi, moĪliwoĞü sprzedawania wáas-nych produktów turystom. Wszystkie one otrzymaáy po 4,8% wskazaĔ.

MoĪliwoĞü pracy dla pozostaáych czáonków rodziny byáa trzecim pod wzglĊdem waĪnoĞci motywem podjĊcia dziaáalnoĞci agroturystycznej przez osoby z wyksztaáceniem wyĪszym (12,7%). Pozostaáe osoby naleĪące do tej grupy wskazywaáy takie motywy, jak: chĊü wyremontowania wáasnego domu (7,3%), tradycje rodzinne w przyjmowaniu turystów, przykáad (sukcesy) sąsiadów i znajomych oraz lokalny popyt na usáugi turystyczne – odpowiednio po 1,8%.

Podsumowanie

W latach 2004–2012 zrealizowano w Polsce 105 projektów o tematyce agroturystycznej dofinansowanych z EFS. Stanowiáo to tylko 0,2% wszystkich projektów zrealizowanych w tym okresie w ramach EFS.

W pierwszym okresie programowania, to jest w latach 2004–2006, absorp-cjaĞrodków finansowych z EFS na realizacjĊ projektów agroturystycznych byáa wielokrotnie mniejsza niĪ w nastĊpnym okresie programowania. W latach 2004–2006 pozyskano 412 tysiĊcy záotych, natomiast w latach 2007–2012 – 6 854 tysiące záotych.

W sumie w analizowanym czasie dofinansowanie otrzymali beneficjenci z 15 województw. Tylko w województwie opolskim nie pozyskano Īadnych Ğrodków na dofinansowanie do projektów o tematyce agroturystycznej w ra-mach EFS. Liczba zrealizowanych projektów i ich wielkoĞü w poszczególnych województwach byáa zróĪnicowana. NajwiĊkszą efektywnoĞcią wykazaáy siĊ województwa: mazowieckie, Ğląskie, i lubelskie.

Badania przeprowadzone wĞród uczestników jednego z projektów wykaza-áy, Īe gáównym motywem uczestnictwa w nim dla 93% osób byáa chĊü pozy-skania wiedzy na temat dziaáalnoĞci agroturystycznej, a pozostali uczestniczyli w nim w celu poznania nowych osób (4%), spĊdzenia wolnego czasu (2%) albo z ciekawoĞci (1%). Udziaá w szkoleniach przyniósá zaplanowane efekty. Wszy-scy uczestnicy podnieĞli poziom swojej wiedzy, a u ponad poáowy osób efek-tywnoĞü byáa na poziomie ponad 30% wzrostu wiedzy.

Tylko niecaáe 2% spoĞród beneficjentów prowadzi juĪ gospodarstwo agro-turystyczne, natomiast 35% chce rozpocząü taką dziaáalnoĞü w ciągu

najbliĪ-szych dwóch lat. Gáównym celem prowadzenia dziaáalnoĞci agroturystycznej jest chĊü pozyskania dodatkowych dochodów i poprawa sytuacji materialnej.

Literatura

Charakterystyka gospodarstw rolnych. Powszechny Spis Rolny 2010, GUS, Warszawa 2010.

http://www.ebda.org.pl (3.04.2013).

http://www.efs.gov.pl (3.04.2013).

KrzyĪanowska K., Ekonomiczne uwarunkowania powstawania i funkcjonowania go-spodarstw agroturystycznych, w: Ekonomiczne uwarunkowania powstawania i funkcjonowania gospodarstwa agroturystycznego, red. K. KrzyĪanowska, Wyd. SGGW, Warszawa 2009.

Kurtyka I., Szanse i bariery rozwoju turystyki wiejskiej w Sudetach, w: Ekonomiczne i spoáeczne aspekty rozwoju turystyki wiejskiej, red. I. Sikorska-Wolak, Wyd. SGGW, Warszawa 2008.

Sawicki B., Golian S., Baza noclegowa w gospodarstwach agroturystycznych w woje-wództwie lubelskim, w: Spoáeczno-gospodarcze aspekty turystyki regionów przy-granicznych, red. J. Ruta, A. Nizioá, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2009.

Sawicki B., Mazurek-Kusiak A., Agroturystyka w teorii i praktyce, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Lublin 2010.

OBTAINING FUNDS FROM THE ESF TO AGRO-TOURISM