THE IMPORTANCE OF EU FUNDS FOR THE DEVELOPMENT OF TOURISM IN MALOPOLSKA REGION
3. Wykorzystanie Ğrodków Unii Europejskiej na wsparcie rozwoju tury- tury-styki na LubelszczyĨnie
Nieodzownym elementem poprawy jakoĞci Ğwiadczonych usáug jest po-dejmowanie dziaáaĔ w zakresie poprawy konkurencyjnoĞci lokalnej i regional-nej gospodarki turystyczregional-nej. Wspóáczesne regionalne gospodarki turystyczne konkurują ze sobą, wykorzystując do tego celu róĪne narzĊdzia, a przede wszystkim stawiając na wysoko konkurencyjny i innowacyjny produkt10. WiĊk-szoĞü produktów turystycznych regionu tworzą przedsiĊbiorstwa lokalne11.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego obejmuje w Priorytecie VII. Kultura, turystyka i wspóápraca miĊdzyregionalna Dziaáania:
7.1. Infrastruktura kultury i turystyki, 7.2. Promocja kultury i turystyki oraz 7.3. Wspóápraca miĊdzynarodowa.
Do gáównych celów Dziaáania 7.1 naleĪą: poprawa atrakcyjnoĞci tury-stycznej regionu oraz zwiĊkszenie dostĊpnoĞci do dóbr kultury. Poprawa stanu technicznego zabytków, obiektów kultury oraz rozwijanie bazy turystycznej przyczyni siĊ do peániejszego wykorzystania posiadanych zasobów poprzez zwiĊkszenie ich dostĊpnoĞci. Dziaáania te pozwolą na zlikwidowanie sezono-woĞci w sferze turystyki oraz przyciągną szersze grono turystów takĪe spoza regionu. W ramach dziaáania bĊdą realizowane projekty infrastrukturalne z za-kresu kultury i turystyki związane miĊdzy innymi z utrzymaniem i ochroną dziedzictwa kulturowego, ochroną historycznego charakteru przestrzeni,
10 A. Panasiuk, Wspóápraca samorządu terytorialnego i przedsiĊbiorstw turystycznych.
Zagadnienie instytucjonalne, w: Gospodarka turystyczna w regionie. PrzedsiĊbiorstwo. Samo-rząd. Wspóápraca, red. A. Rapacz, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocáawiu, Jele-nia Góra 2006, s. 153–161.
11 E. Dziedzic, Obszar recepcji turystycznej jako przedmiot zarządzania strategicznego, Wydawnictwo Szkoáy Gáównej Handlowej, Warszawa 1998, s. 117–118.
rzeniem warunków powszechnej dostĊpnoĞci do obiektów i dóbr kultury oraz obiektów turystycznych, a takĪe z rozwijaniem kompleksowego systemu infor-macji i promocji kulturalnej i turystycznej.
Do gáównych celów Dziaáania 7.2 naleĪy wypromowanie wizerunku Lu-belszczyzny jako miejsca o duĪej atrakcyjnoĞci kulturalnej i turystycznej. Pro-mocja i informacja kulturalna oraz turystyczna powinna staü siĊ instrumentem aktywnej promocji i staáego kreowania atrakcyjnego wizerunku województwa lubelskiego w kraju i regionach europejskich. W ramach dziaáania bĊdą reali-zowane projekty informacyjne i promocyjne z zakresu kultury i turystyki zwią-zane z podniesieniem konkurencyjnoĞci oraz atrakcyjnoĞci regionalnych i lo-kalnych produktów kulturowych i turystycznych. Projekty mogą byü realizowa-ne na obszarze Unii Europejskiej.
Do gáównych celów Dziaáania 7.3 naleĪy stworzenie efektywnych powią-zaĔ partnerskich w ramach wspóápracy miĊdzyregionalnej (w ukáadzie siecio-wym i dwustronnym). Skutecznie prowadzona wspóápraca miĊdzyregionalna w ukáadzie dwustronnym lub sieciowym, realizowana w ramach dziaáania, pro-wadziü ma do podniesienia jakoĞci zasobów ludzkich i sprzyjaü rozwojowi go-spodarki regionu, wpáywając na wzrost zaufania spoáecznego i aktywnoĞci obywatelskiej. Efekty realizacji projektów prowadziü mają do wzrostu konku-rencyjnoĞci Lubelszczyzny, zwiĊkszając zdolnoĞü instytucjonalną regionu.
WaĪną funkcją projektów realizowanych w ramach tego dziaáania jest spójnoĞü priorytetów wspóápracy zagranicznej regionu z dziaáaniami mającymi na celu poprawĊ wewnątrzregionalnych standardów spoáeczno-gospodarczych.
W skali województwa lubelskiego w latach 2007–2013 z funduszy unij-nych w ramach Priorytetu VII nie skorzystaá tylko powiat áukowski (tabela 1).
Najbardziej dynamicznym powiatem w zakresie pozyskiwania Ğrodków na kulturĊ, turystykĊ i rozwój miĊdzyregionalny byáo miasto Lublin (rys. 1), które zrealizowaáo 20 projektów na kwotĊ 90 134 042,28 záotych, obejmującą 20%
caákowitej wartoĞci projektów w województwie. Kolejny powiat to miasto Za-moĞü – zrealizowaá tylko 7 projektów, ale wykorzystane fundusze unijne sta-nowiáy 14% puli przyznanej województwu – 61 927 446,40 záotych. Na trzecim miejscu znalazá siĊ powiat puáawski, w którym na realizacjĊ 14 projektów zosta-áo przeznaczone 49 383 525,60 zzosta-áotych, co stanowi 11% caákowitej wartoĞci projektów dofinansowanych ze Ğrodków PRO WL.
Tabela 1
Porównanie powiatów województwa lubelskiego
wedáug liczby realizowanych projektów w ramach RPO WL 2007–2013 – Kultura, turystyka i wspóápraca miĊdzyregionalna
Powiat Liczba projektów
powiat m. Lublin 20
powiat puáawski 14
powiat zamojski 11
powiat wáodawski 9
powiat opolski 8
powiat m. ZamoĞü 7
powiat lubartowski 7
powiat biágorajski 7
powiat bialski 6
powiat tomaszowski 5
powiat lubelski 5
powiat kraĞnicki 4
powiat janowski 4
powiat m. Cheám 4
powiatáĊczyĔski 4
powiat radzyĔski 3
powiat krasnostawski 3
powiat rycki 3
powiat cheámski 2
powiat parczewski 2
powiatĞwidnicki 2
powiat hrubieszowski 1
powiat m. Biaáa Podlaska 1
powiatáukowski 0
Ogóáem 132 ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: www.
rpo.lubelskie.pl (22.03.2013).
Do beneficjentów naleĪaáy samorządy terytorialne – 87 projektów, KoĞcio-áy i związki wyznaniowe – 14 projektów, instytucje kultury – 8 projektów i placówki oĞwiatowe – 3 projekty, przedsiĊbiorcy prywatni – 18 projektów, organizacje pozarządowe – 2 projekty (rys. 2). Ogóáem zostaáy zrealizowane 132 inwestycje na áączną kwotĊ 456 326 786,00 záotych.
Rys. 1. WartoĞü projektów województwa lubelskiego dofinansowana ze Ğrodków UE w ramach Priorytetu VII
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: www.rpo.lubelskie.pl (22.03.2013).
Rys. 2. Udziaá beneficjentów w projektach ze Ğrodków unijnych uzyskanych w ramach
Priorytetu VII
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: www.rpo.lubelskie.pl (22.03.2013).
W ramach Dziaáania 7.1. Infrastruktura kultury i turystyki moĪna siĊ ubie-gaü o dofinansowanie w wysokoĞci do 85% kosztów kwalifikowanych projektu.
Rozkáad Ğrodków w podziale na powiaty prezentuje tabela 2.
Tabela 2
Wykaz powiatów, które skorzystaáy z funduszy strukturalnych w ramach Dziaáania 7.1.
Infrastruktura kultury i turystyki Liczba
zrealizowanych projektów
Dofinansowanie UE w záotych
WartoĞü projektów w záotych
1 2 3 4
powiat m. Lublin 15 49 194 232,84 84 549 014,24 powiat puáawski 12 29 947 961,45 47 735 493,19 powiat zamojski 8 18 698 152,07 27 240 422,77 powiat biágorajski 7 20 099 304,37 29 974 327,68 powiat m. ZamoĞü 6 36 604 388,92 60 798 869,04 powiat wáodawski 6 13 196 157,31 19 953 571,43
powiat opolski 4 9 733 182,43 16 775 744,19
powiat janowski 4 19 840 202,91 30 376 212,95 powiat lubartowski 4 6 254 009,97 10 062 376,86 powiat lubelski 3 5 853 616,52 8 073 954,36
powiat bialski 3 4 823 137,20 8 184 664,84
powiat radzyĔski 2 4 570 655,38 7 339 989,88 powiat tomaszowski 2 5 626 929,28 8 257 395,32 powiat kraĞnicki 2 8 106 580,85 11 800 029,81
powiat rycki 2 10 301 281,89 19 401 967,34
powiat hrubieszowski 1 201 759,60 288 228,00
1 2 3 4
powiat krasnostawski 1 6 973 327,20 9 961 896,00 powiat m. Cheám 1 3 714 724,20 5 306 748,86 powiatáĊczyĔski 1 1 539 951,82 2 199 931,19
powiatĞwidnicki 1 448 166,75 649 278,24
powiat m. Biaáa Podlaska 1 6 571 734,90 10 228 992,15 Ogóáem 88 2 622 44 457,86 4 191 59 108,34 ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: www.rpo.lubelskie.pl (22.03.2013).
W ramach dziaáania o dotacjĊ mogą ubiegaü siĊ:
a) jednostki samorządu terytorialnego;
b) związki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu teryto-rialnego;
c) samorządowe jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych posiadające osobowoĞü prawną;
d) organizacje pozarządowe prowadzące dziaáalnoĞü statutową w zakresie kultury i/lub turystyki;
e) podmioty dziaáające w oparciu o ustawĊ o partnerstwie publiczno- -prywatnym prowadzące dziaáalnoĞü statutową w zakresie kultury i/lub turystyki;
f) regionalne lub lokalne organizacje turystyczne niedziaáające w celu osiągniĊcia zysku;
g) KoĞcioáy i inne związki wyznaniowe oraz osoby prawne KoĞcioáów i innych związków wyznaniowych;
h) PGL Lasy PaĔstwowe i jego jednostki organizacyjne;
i) parki narodowe i krajobrazowe/podmioty zarządzające obszarami chronionymi;
j) jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych prowadzące dzia-áalnoĞü statutową w zakresie kultury i/lub turystyki.
WĞród inwestycji zrealizowanych w ramach Dziaáania 7.1 moĪna wymie-niü: adaptacjĊ baraku nr 62 w PaĔstwowym Muzeum na Majdanku, budowĊ:
Akademii Golfa nad Zalewem Zemborzyckim, bezpiecznego systemu ĞcieĪek rowerowych w Lublinie, nowoczesnego OĞrodku ĩeglarskiego nad Zalewem Zemborzyckim, Europejską StolicĊ Turystyki Rowerowej w Lublinie, konser-wacjĊ najcenniejszych zabytków, rewaloryzacjĊ i zagospodarowanie Zespoáu Zamkowego w Kazimierzu Dolnym, Szlak NadwiĞlaĔskiej Kolejki Wąskotoro-wej po atrakcjach turystycznych regionu lubelskiego, odtworzenie zabytkowego centrum ZwierzyĔca – serca Roztocza, „PiĊü zalewów – morze atrakcji” i inne.
W ramach Dziaáania 7.2. Promocja kultury i turystyki moĪna siĊ ubiegaü o dofinansowanie w wysokoĞci do 85% kosztów kwalifikowanych projektu.
Rozkáad Ğrodków w podziale na powiaty prezentuje tabela 3.
Tabela 3
Wykaz powiatów, które skorzystaáy z funduszy strukturalnych w ramach Dziaáania 7.2.
Promocja kultury i turystyki Liczba
powiat tomaszowski 1 362 399,06 518 374,71
powiat krasnostawski 1 95 986,80 137 124,00
powiat kraĞnicki 1 259 728,00 371 040,00 ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: www.rpo.lubelskie.pl (22.03.2013).
Typy projektów, które byáy realizowane w ramach Dziaáania 7.2:
a) organizacja imprez i wydarzeĔ kulturalnych i/lub turystycznych;
b) przygotowanie i realizacja programów rozwoju i promocji regional-nych lub lokalregional-nych produktów kulturowych i/lub turystyczregional-nych o szczególnym znaczeniu dla regionu;
c) kultywowanie i promocja tradycji regionalnych oraz tradycyjnej, charak-terystycznej dla regionu twórczoĞci artystycznej, rzemiosá i zawodów;
d) opracowanie i wydawanie materiaáów promocyjnych, filmów, multi-mediów i tym podobnych.
Do najwaĪniejszych moĪna zaliczyü: „Kresy piĊkne z natury”, program promocji walorów turystycznych i kulturowych centrum turystyczno-rekrea-cyjnego Okuninki nad Jeziorem Biaáym, program promocji walorów kulturo-wych i turystycznych Wáodawy – „Miasta trzech granic i trzech kultur”, kam-pania promocyjna „Krainy Lessowych Wąwozów”, promocja Lubelszczyzny
„Kajakiem po Bystrzycy i Wieprzu”, „Rowerem przez krainĊ Lewarta”.
W ramach Dziaáania 7.3. Wspóápraca miĊdzynarodowa moĪna siĊ ubiegaü o dofinansowanie na projekty z zakresu partnerskich inicjatyw miĊdzyregional-nych (80% Ğrodków z dziaáania) i projekty z zakresu maáych inicjatyw regio-nalnych (20% Ğrodków z dziaáania). Tabela 4 przedstawia wykaz powiatów, które uzyskaáy dofinansowanie w ramach Dziaáania 7.3.
Tabela 4
Wykaz powiatów, które skorzystaáy z Funduszy Strukturalnych w ramach Dziaáania 7.3. Wspóápraca miĊdzynarodowa
Liczba zrealizowa-nych projektów
Dofinansowanie UE w záotych
WartoĞü projektów w záotych powiat m. Lublin 3 1 802 910,84 2 728 177,92
powiat m. Cheám 2 860 299,99 1 229 000,00
powiat tomaszowski 2 689 036,85 990 145,34
powiatáĊczyĔski 1 44 421,76 64 664,99
powiat bialski 1 425 686,79 608 124,01
powiat cheámski 1 220 500,00 315 000,00
powiat kraĞnicki 1 55 950,99 79 930,00
powiat krasnostawski 1 38 618,23 56 101,33
powiat zamojski 1 905 529,21 1 293 613,17
powiat opolski 1 163 811,76 235 549,56
powiatĞwidnicki 1 244 108,77 348 726,82
Ogóáem 15 5 450 875,19 7 949 033,14
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: www.rpo.lubelskie.pl (22.03.2013).
Projekty, które zostaáy zrealizowane w ramach Dziaáania 7.3, to: „LU-BELSKIE.EU” – Europejska sieü wspóápracy turystycznej, program „Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej”, „MiĊdzynarodowe spotkania máodzieĪowych rad miast partnerskich w Lublinie”, „Partnerskie wspóádziaáanie na rzecz pro-mocji Roztocza Tomaszowskiego jako atrakcji turystycznej Unii Europejskiej”,
projekt „JesteĞmy razem – máodzi w Europie”, „Zielone serca Europy – promo-cja walorów kulturowych i turystycznych terenów gminy ZamoĞü” oraz inne.
Rys. 3. Udziaá projektów finansowanych ze Ğrodków RPO WL w ramach Priorytetu VII w latach 2007–2013 z podziaáem na dziaáania
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: www.rpo.lubelskie.pl (22.03.2013).
Rysunek 3 pokazuje, Īe w województwie lubelskim 92% dotacji zostaáo przeznaczonych na projekty w ramach Dziaáania 7.1; finansowanie wyniosáo 2 622 44 457,86 záotych (tabela 2). Projekty w ramach Dziaáania 7.2 pocháonĊáy 17 842 118,70 záotych, co stanowiáo 6% puli Ğrodków unijnych przeznaczonych na Priorytet VII (tabela 3). Na projekty związane z wspóápracą miĊdzynarodową – Dziaáanie 7.3 – przypadáo tylko 2% dotacji unijnych, czyli 5 450 875,19 záotych (tabela 4).
Podsumowanie
W roku 2001 na szczycie Unii Europejskiej w Lizbonie paĔstwa czáon-kowskie przyjĊáy cel strategiczny zakáadający dynamiczny i trwaáy rozwój go-spodarki opartej na wiedzy, któremu towarzyszyü bĊdzie iloĞciowa i jakoĞciowa poprawa zatrudnienia oraz spójnoĞci spoáecznej. W kontekĞcie tego celu szcze-gólną uwagĊ zwrócono na turystykĊ jako dziedzinĊ istotnie sprzyjającą rozwo-jowi ekonomicznemu regionów dotkniĊtych restrukturyzacją przemysáu, rolnic-twa czy wzrostem bezrobocia. Polska jeszcze przed przystąpieniem do struktur unijnych korzystaáa z funduszy wspierających rozwój turystyki (PHARE),
a bĊdąc od maja 2004 roku czáonkiem UE, w peáni korzysta ze wspólnotowych instrumentów finansowych.
Województwo lubelskie odznacza siĊ wyjątkowo korzystnymi uwarunko-waniami dla rozwoju turystyki. NiezbĊdne Ğrodki finansowe na rozwój marko-wych produktów turystycznych województwa zapisane są w obszarach prioryte-towych programów unijnych w szczególnoĞci w Regionalnym Programie Ope-racyjnym Województwa Lubelskiego. Odnosząca siĊ bezpoĞrednio do turystyki OĞ priorytetowa VII zakáada dofinansowanie inicjatyw mających na celu pod-niesienie atrakcyjnoĞci turystycznej regionu poprzez rozwój zasobów struktu-ralnych województwa. DuĪy nacisk káadzie siĊ na realizacjĊ projektów mają-cych na celu stworzenie i rozwój regionalnych i ponadregionalnych produktów turystycznych opartych na zasobach województwa, wpáywających na wydáuĪe-nie sezonu turystycznego, poprawĊ stanu oraz rozbudowĊ infrastruktury kultu-ralnej oraz rewitalizacjĊ i pobudzenie gospodarcze obszarów problemowych.
Szansa, która pojawiáa siĊ wraz ze wstąpieniem Polski do UE, w postaci uruchomienia unijnych Ğrodków pomocowych powinna zostaü prawidáowo wykorzystana. Podstawowym problemem dla przedsiĊbiorców są skompliko-wane procedury aplikacyjne, jak równieĪ brak wiedzy o moĪliwoĞciach pozy-skania dofinansowania. Z tego powodu to jednostki samorządu terytorialnego, mając wiĊksze doĞwiadczenie w procedurach unijnych, zdecydowanie áatwiej i czĊĞciej siĊgają po fundusze unijne.
Literatura
Dziedzic E., Obszar recepcji turystycznej jako przedmiot zarządzania strategicznego, Wydawnictwo Szkoáy Gáównej Handlowej, Warszawa 1998.
Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku, Ministerstwo Sportu i Turystyki, Warszawa 2008.
Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Narodowa Strategia SpójnoĞci, Ministerstwo Rozwoju Regional-nego, Warszawa, maj 2007.
Panasiuk A., Wspóápraca samorządu terytorialnego i przedsiĊbiorstw turystycznych.
Zagadnienie instytucjonalne, w: Gospodarka turystyczna w regionie. PrzedsiĊ-biorstwo. Samorząd. Wspóápraca, red. A. Rapacz, Wydawnictwo Akademii Eko-nomicznej we Wrocáawiu, Jelenia Góra 2006.
Sawicki B., The Role of Globalisation In the Development of Rural Tourism In Poland, w: Regional Tourism Versus European Integration and Globalisation, red.
K. ObodyĔski, W. Cynarski, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rze-szów 2005.
Strategia Rozwoju Kraju 2007–2015, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warsza- wa 2006.
SzymaĔska A., Fundusze unijne i europejskie 2007–2013, Placet, Warszawa 2006.
Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dziaáalnoĞci gospodarczej, DzU z 2007 roku, nr 155, poz. 1095.
Wojciechowska-Solis J., Pozyskiwanie Ğrodków unijnych dla przedsiĊbiorstw sektora turystycznego, „PrzedsiĊbiorstwo i Region”, nr 4, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2012.
www.rpo.lubelskie.pl (22.03.2013).
THE UTILIZATION OF EU FUNDS FOR TOURISM DEVELOPMENT