Uwarunkowania wsparcia turystyki w Ma áopolsce

Ze wzglĊdu na rodzaj wykorzystywanych instrumentów oddziaáywania wyróĪnia siĊ dwa kierunki wsparcia¹:

a) bezpoĞrednie, które angaĪuje transfery finansowe lub w postaci okre-Ğlonych dóbr przy uĪyciu takich instrumentów, jak na przykáad dotacje lub bezpáatne doradztwo; ma charakter selektywny (przyznawane jest indywidualnie przedsiĊbiorcom speániającym okreĞlone kryteria);

b) poĞrednie, związane z ksztaátowaniem materialnego i regulacyjnego otoczenia dziaáalnoĞci gospodarczej przy uĪyciu takich instrumentów jak inwestycje w infrastrukturĊ materialną, regulacje wspierające ochronĊ konkurencji i wáasnoĞci intelektualnej czy ograniczenie biu-rokracji; ma zazwyczaj charakter powszechny (kierowane jest do caáej populacji lub jej okreĞlonych grup, nie zaĞ indywidualnie).

W Unii Europejskiej wsparcie bezpoĞrednie finansowane jest ze Ğrodków bud-Īetowych poszczególnych paĔstw oraz przez system funduszy unijnych i ma charakter pomocy publicznej lub pomocy de minimis. Wsparcie to ma charakter selektywny, to znaczy: dotyczy przedsiĊbiorstw wyodrĊbnionych okreĞlonymi kryteriami, jak: wiek, sektor czy poáoĪenie geograficzne². Wsparcie poĞrednie obejmuje pomoc, która nie jest kierowana do indywidualnych podmiotów, lecz stanowi interwencjĊ paĔstwa w formie inwestycji lub regulacji dotyczących caáej populacji przedsiĊbiorstw (kraju lub jednostki administracyjnej), ma zatem charakter powszechny³.

Fundusze UE są funduszami celowymi, które wspierają dziaáania w ra-mach obszarów priorytetowych okreĞlonych w prograra-mach pomocowych (ope-racyjnych). Jednym z takich obszarów jest turystyka, która stanowi jedną z naj-waĪniejszych gaáĊzi gospodarki województwa maáopolskiego. Przychody rocz-ne z turystyki w Maáopolsce szacuje siĊ na poziomie prawie 10 miliardów záo-tych⁴. Strategia Rozwoju Województwa Maáopolskiego⁵ okreĞla turystykĊ jako

1 COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES, Creating Top-Class Business Support Services, Commission Staff Working Paper, SEC (2001) 1937, Brussels, 28.11.2001.

2 B. Piasecki, PrzedsiĊbiorczoĞü i maáa firma. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Uniwer-sytetu àódzkiego, àódĨ 1997.

3 Ibidem.

4 Województwo Maáopolskie 2007, Urząd Marszaákowski Województwa Maáopolskiego, Kraków 2008.

5 Strategia Rozwoju Województwa Maáopolskiego na lata 2007–2013, Urząd Marszaá-kowski Województwa Maáopolskiego, Kraków 2006.

kluczowy sektor w kontekĞcie konkurencyjnoĞci regionalnej. Warunki dla roz-woju przedsiĊbiorczoĞci w Maáopolsce są korzystne ze wzglĊdu na rozwiniĊtą infrastrukturĊ gospodarczą regionu, dostĊpnoĞü komunikacyjną, atrakcyjny i cháonny rynek zbytu, wielkoĞü i jakoĞü zasobów ludzkich oraz koszty pracy.

AtrakcyjnoĞü turystyczna Maáopolski stanowi podstawĊ rozwoju sektora turystycznego, szczególnie tak zwanego przemysáu czasu wolnego (leisure in-dustry). W rejestrze podmiotów gospodarczych REGON województwa maáo-polskiego zarejestrowano 11 374 przedsiĊbiorstw prowadzących dziaáalnoĞü bezpoĞrednio w turystyce, w tym 894 to podmioty gospodarcze prowadzące obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania, a 362 dziaáają jako organizato-rzy turystyki i poĞrednicy turystyczni⁶.

Do najwaĪniejszych zidentyfikowanych problemów sektora turystyki w Maáopolsce⁷ zalicza siĊ:

a) nierównomierne rozmieszczenie bazy noclegowej w województwie (ponad 80% koncentruje siĊ na czterech powiatach: mieĞcie Krakowie, tatrzaĔskim, nowosądeckim i nowotarskim);

b) braki w zakresie stanu i struktury obiektów bazy noclegowej, miĊdzy innymi niski standard wyposaĪenia obiektów, niewielka moĪliwoĞü zaspokojenia potrzeb rekreacyjnych goĞci;

c) sáabo rozwiniĊtą infrastrukturĊ turystyczną w zakresie wáaĞciwego wyposaĪenia i oznakowania miĊdzy innymi szlaków turystycznych, miejsc biwakowych i tym podobnych;

d) stosunkowo niską jakoĞü oferty turystycznej poza najwiĊkszymi oĞrod-kami ruchu turystycznego;

e) maáą liczbĊ oraz niewielkie zróĪnicowanie oferowanych produktów tu-rystycznych;

f) stosunkowo niski poziom usáug Ğwiadczonych przez uzdrowiska;

g) niski standard i brak promocji oferty agroturystycznej w Maáopolsce;

h) sezonowoĞü dziaáalnoĞci;

i) zbyt maáą liczbĊ szybkich poáączeĔ drogowych oraz kolejowych;

j) niedostatecznie rozwiniĊtą i skoordynowaną sieü punktów informacji turystycznej;

6 Badanie ruchu turystycznego w województwie maáopolskim 2008. Raport koĔcowy, In-stytut Turystyki, Warszawa 2009.

7 Kierunki rozwoju turystyki dla województwa maáopolskiego na lata 2008–2013, Urząd Marszaákowski Województwa Maáopolskiego, Kraków 2009.

k) niewystarczającą promocjĊ produktów i walorów regionu;

l) brak odpowiedniej liczby wykwalifikowanego personelu.

Zarówno maáopolskie instytucje rządowe, jak i samorządowe starają siĊ podej-mowaü nastĊpujące dziaáania mające na celu tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju przedsiĊbiorczoĞci⁸ i poĞrednio sektora turystyki:

a) ulgi i zwolnienia podatkowe dla przedsiĊbiorców podejmujących nowe inwestycje w regionie;

b) specjalne strefy ekonomiczne oraz strefy aktywnoĞci gospodarczej ofe-rujące preferencyjne warunki dziaáalnoĞci gospodarczej;

c) zwiĊkszanie dostĊpnoĞci gruntów pod zabudowĊ gospodarczą;

d) sprzedaĪ lub dzierĪawa nieruchomoĞci pod dziaáalnoĞü gospodarczą stanowiących wáasnoĞü Skarbu PaĔstwa lub jednostek samorządu tery-torialnego;

e) zapewnienie przedsiĊbiorcom przyjaznego otoczenia administracyjne-go, na przykáad punkty obsáugi przedsiĊbiorców oraz propagowanie rozwoju organizacji zrzeszających przedsiĊbiorstwa;

f) wspieranie przedsiĊbiorczoĞci oraz instytucji otoczenia biznesu;

g) programy pomocowe umoĪliwiające pozyskanie Ğrodków z funduszy Unii Europejskiej.

Rozwiązywanie problemów sektora turystycznego wymaga komplekso-wych i wspólnych dziaáaĔ w regionie. Istotna jest tu rola regionalnych (ROT) i lokalnych organizacji turystycznych (LOT), które wspierają samorządy w podejmowanych dziaáaniach poprzez opiniowanie programów pomocowych, dostarczanie informacji o ruchu turystycznym, prezentowanie i promowanie Maáopolski na targach krajowych i zagranicznych, prowadzenie imprez i akcji promocyjnych, szkoleĔ, warsztatów i konferencji, pomoc zainteresowanym pod-miotom w aplikowaniu o Ğrodki unijne. Gáówne dziaáania⁹ zorientowane są na:

a) systematycznym rozwoju oraz podnoszeniu standardów bazy obsáugu-jącej ruch turystyczny (noclegi, gastronomia, wycieczki, serwis, usáugi towarzyszące i tym podobne) oraz infrastruktury tych usáug;

b) rozwoju zaplecza kulturalnego i rozrywkowego (na przykáad budowa sal koncertowych, wystawowych, amfiteatrów i tym podobnych);

8 J. Gancarczyk, M. Gancarczyk, Czynniki rozwoju przedsiĊbiorczoĞci w województwie maáopolskim, Wydawnictwo UrzĊdu Marszaákowskiego, Kraków 2009.

9 Kierunki rozwoju turystyki…

c) tworzeniu infrastruktury rekreacyjnej i wypoczynkowej w oparciu o wykreowane produkty turystyczne;

d) rozwoju funkcji leczniczo-wypoczynkowych w gminach uzdrowisko-wych;

e) utrzymaniu i tworzeniu infrastruktury szlaków i tras turystycznych w regionie z wykorzystaniem markowych produktów turystyki caáo-rocznej;

f) rozwoju stacji narciarskich oraz zbiorników wodnych;

g) tworzeniu nowych markowych produktów turystycznych oraz pakie-tów turystycznych i rekreacyjnych;

h) integracji sektora publicznego z sektorem prywatnym dziaáającym w dziedzinie turystyki;

i) wsparciu przedsiĊbiorstw dziaáających w branĪy turystycznej i okoáo-turystycznej;

j) wspieraniu rozwoju sektora agroturystycznego;

k) stworzeniu zintegrowanego systemu informacji turystycznej;

l) promowaniu regionu;

m) aktywizacji turystycznej i rekreacyjnej oraz promowaniu mniej uczĊszczanych obszarów turystycznych;

n) wydáuĪeniu sezonu turystycznego.

Wiele ze wskazanych powyĪej obszarów wsparcia turystyki zostaáo wpisanych w przykáadowe rodzaje projektów podlegających dofinansowaniu z funduszy Unii Europejskiej.