Nadodrzański Oddział Straży Granicznej – struktura, funkcje, kierowanie

Nadodrzański Oddział Straży Granicznej (dalej: NoOSG) z siedzibą w Krośnie Odrzańskim jest jednym z dziewięciu oddziałów (2017 r.) realizujących zadania orga-nizacyjne określone przez ustawodawcę, chroniących granicę państwową z Niemcami i Czechami. Oddział ten został powołany rozporządzeniem z 28 kwietnia 2009 r.

(Rozporządzenie MSWiA, 2009) w miejsce Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej i został utworzony z dniem 1 czerwca 2009 r. W związku z tym wszystkie zadania Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej przejął nowy oddział, co było początkiem reorganizacji na całej granicy zachodniej. Począwszy od 1 października 2009 r. powiaty zgorzelecki i bolesławiecki (województwo dolnośląskie) weszły w skład terytorialnego zasięgu działania NoOSG, po tym jak rozformowano Łużycki OSG. Następnie z dniem 1 stycznia 2010 r. Nadodrzański Oddział Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim powiększył swój terytorialny zasięg o część województwa zachodniopomorskiego.

Jednak ta zmiana okazała się tymczasowa, gdyż 15 października 2013 r. Morski Oddział Straży Granicznej w Gdańsku przejął placówki w Szczecinie wraz z jej zasięgiem tery-torialnym. Od 16 listopada 2013 r., po włączeniu wszystkich dolnośląskich placówek

Straży Granicznej, tj. placówki w Kłodzku, Jeleniej Górze, Legnicy i we Wrocławiu–

Strachowicach, NoOSG obejmuje swym zasięgiem trzy województwa: lubuskie, wiel-kopolskie i dolnośląskie. Odpowiada za 716 km granicy państwowej, w tym nieco ponad 347 km z Republiką Federalną Niemiec i 438 km z Czeską Republiką. Zmiany terytorialne NoOSG wpłynęły na obecny kształt zasięgu formacji (rysunek 2.9).

Siedziba komendy oddziału mieści się w zabytkowych koszarach w Krośnie Odrzańskim. Zostały one wybudowane na terenie majątku „Kamień” w latach 1909-1910.

Całkowite zakończenie budowy i oddanie do użytku nastąpiło 30 września 1911 r. Był

Rysunek 2.9. Nadodrzański Oddział Straży Granicznej z siedzibą w Krośnie Odrzańskim Źródło: opracowanie własne.

oddział placówka placówka współpracy

to pierwszy kompleks koszarowy w Krośnie Odrzańskim, nazwany przez miesz-kańców Alvenslebenkaserne, w którym stacjonował I Batalion Pułku 52. Regimentu Piechoty, utworzony na podstawie zarządzenia o reorganizacji pruskiej armii (z 1860 r.), tzw. Landwehr Abrelung – wojsko z poboru krajowego (rysunki 2.10, 2.11).

W niedzielę, 9 sierpnia 1914 r., batalion opuścił koszary i został skierowany na front do Francji. Do Berlina powrócił 18 grudnia 1918 r. Jeszcze tego roku, 28 grudnia,

Rysunek 2.10. Siedziba Komendy Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej w Krośnie Odrzań-skim (około 1922 r.)

Źródło: Kojtych, 2016.

Rysunek 2.11. Siedziba Komendy Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej w Krośnie Odrzań-skim (wygląd obecny)

Źródło: https://www.google.pl/maps (16.03.2017).

został zdemobilizowany i rozwiązany. Kompleks budynków przejęty na własność przez miasto stał pusty. W związku z tym, że utrzymanie go stwarzało dodatkowe wydatki, w 1922 r. został sprzedany spółce z Berlina oraz prywatnym osobom z Zielonej Góry i Głogowa. Z ówczesnych dokumentów wynika, że transakcja była najbardziej nieudaną w historii miasta. Byłe koszary nabywcy zamienili na zakłady rzemieślnicze, z których największym był zakład wytwarzający wiklinowe kosze.

Po drugiej wojnie światowej, 29 listopada 1945 r. obiekt przejęły jednostki Wojsk Ochrony Pogranicza (dalej: WOP), które we wrześniu 1946 r. zostały przekształcone w Poznański Oddział Wojsk Ochrony Pogranicza nr 2. W kwietniu 1948 r. na jego bazie powstała 10., a w 1950 r. 9. Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza. W 1958 r. formacja zmieniła nazwę na 9. Lubuską Brygadę WOP.

W 1976 r. powstała Lubuska Brygada WOP, która w listopadzie 1989 r. została roz-formowana. Lewy odcinek na Nysie Łużyckiej przekazany został Łużyckiej Brygadzie WOP w Lubaniu Śląskim, natomiast prawy odcinek na Odrze – Pomorskiej Brygadzie WOP w Szczecinie. Pod dowództwem Lubuskiej Brygady WOP w listopadzie 1989 r.

powstał Ośrodek Szkolenia WOP w Krośnie Odrzańskim.

Zarządzeniem nr 47 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 maja 1991 r. w sprawie zorganizowania Straży Granicznej i rozformowania WOP – powstał Lubuski Oddział Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim. Ochrania on odcinek byłej Lubuskiej bry-gady WOP. Z dniem 1 czerwca 2009 r. Lubuski Oddział Straży Granicznej zmienił nazwę na Nadodrzański Oddział Straży Granicznej. Zarządzeniem nr 64 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 2 listopada 2010 r. (Zarządzenie, 2010) określono i wprowadzono symbol Nadodrzańskiego

Oddziału Straży Granicznej (rysunek 2.12).

Od 1 maja 2014 r. funkcjonowanie NoOSG reguluje Zarządzenie nr 52 Komendanta Głów ne go Straży Granicznej z dnia 17 kwiet-nia 2014 r. (Zarządzenie, 2014) w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Ko-men dzie Nadodrzańskiego Oddziału Straży Gra nicznej z siedzibą w Krośnie Odrzańskim.

Jest ona, zgodnie z ustawą o SG, urzędem podległym Komendantowi Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej, zapewniają cym mu merytoryczną, organizacyjną, prawną i kancelaryjno-biurową obsługę do sprawnej i skutecznej realizacji jego ustawowych zadań jako terenowego organu Straży Granicznej.

Komendant ma dwóch zastępców: do spraw granicznych oraz do spraw logistycznych.

Rysunek 2.12. Symbol Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej

Źródło: Oddziały SG, 2016.

Podstawową komórką organizacyjną komendy oddziału jest wydział, kierowany przez poszczególnych naczelników wydziału. W ramach wydziału funkcjonują sekcje (kilku bądź kilkunastoosobowe na czele z kierownikiem). W skład struktury (rysu-nek 2.13) wchodzą:

1. Wydział Operacyjno-Śledczy, 2. Wydział Graniczny,

3. Wydział ds. Cudzoziemców, 4. Wydział Łączności i Informatyki, 5. Wydział Techniki i Zaopatrzenia,

6. Wydział Analiz, Informacji i Współpracy Międzynarodowej, 7. Wydział Kadr i Szkolenia,

8. Wydział Ochrony Informacji, 9. Wydział Koordynacji Działań, 10. Wydział Zabezpieczenia Działań, 11. Wydział Kontroli,

12. Pion Głównego Księgowego,

13. Strzeżony Ośrodek dla Cudzoziemców,

Rysunek 2.13. Struktura organizacyjna Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej Źródło: opracowanie własne.

ds. Granicznych

14. Zespół Stanowisk Samodzielnych, 15. Służba Zdrowia NoOSG,

16. Zespół Audytu Wewnętrznego.

Komendzie oddziału podlegają następujące placówki NoOSG (dalej: PSG), kiero-wane przez poszczególnych komendantów:

1. PSG w Tuplicach, 2. PSG w Kaliszu,

3. PSG w Gorzowie Wielkopolskim, 4. PSG w Zielonej Górze–Babimoście, 5. PSG w Zgorzelcu,

6. PSG w Świecku,

7. PSG w Poznaniu–Ławicy,

8. PSG we Wrocławiu–Starachowicach, 9. PSG w Jeleniej Górze,

10. PSG w Kłodzku, 11. PSG w Legnicy.

Służba w placówkach odbywa się w grupach i podległych im zespołach i refera-tach, wyodrębnionych zasięgiem i rozpiętością kierowania, adekwatnie do wydziałów oddziału, na czele z kierownikiem. Każda z placówek zatrudnia różną liczbę funkcjo-nariuszy (od kilkunastu do kilkudziesięciu), w zależności od jej rozmieszczenia, zadań i zapotrzebowania. Często, w zależności od sytuacji, służba odbywa się w zespołach interdyscyplinarnych składających się z funkcjonariuszy różnych grup. Dlatego funk-cjonariusze na co dzień „zmuszeni” są do współpracy i za nią powinni być oceniani.

W służbie NoOSG, podobnie jak w innych oddziałach, niezbędne do sprawnej realizacji zadań są procesy współdziałania i typy zachowań z nimi związane.