Kołobrzeg jest miastem powiatowym w woj. zachodniopomorskim, położo-nym na Równinie Białogardzkiej, u ujścia rzeki Parsęty do Morza Bałtyckiego.
Zajmuje obszar 2567ha (25,67 km2) i posiada bezpośredni dostęp do morza na dłu-gości 11 km. Od zachodu i południa graniczy z gminą wiejską Kołobrzeg, od wschodu z gminą wiejską Ustronie Morskie. Liczba ludności wynosi 44984 miesz-kańców co daje 1752 os./km2 (według danych GUS).
Miasto posiada port handlowy, pasażerski, rybacki i jachtowy, a także ką-pielisko morskie oraz liczne sanatoria i domy wypoczynkowe. Miasto jest dobrze skomunikowane z krajem i regionem poprzez sieć drogową i trzy linie kolejowe. Na infrastrukturę drogową Kołobrzegu składają się droga krajowa nr 11 (Kołobrzeg–
Koszalin–Poznań), drogi wojewódzkie nr 102 (Kołobrzeg–Trzebiatów–Kamień Pomorski–Międzyzdroje), 162 (Kołobrzeg–Świdwin), 163 (Kołobrzeg–Białogard–
Wałcz), drogi powiatowe, drogi gminne.
Kołobrzeg jest uzdrowiskiem, które liczy sobie ponad 200 lat. Przed wojną miasto otrzymało miano „Perły Bałtyku”. Działalność uzdrowiskowa (w mieście leczy się osoby cierpiące głównie na schorzenia układu krążenia, choroby układu ruchu, górnych i dolnych dróg oddechowych oraz zaburzenia metabolizmu – cu-krzycę, otyłość oraz choroby tarczycy) i turystyka są głównymi gałęziami lokalnej gospodarki. Największym bogactwem uzdrowiska są solanki (tzw. „białe złoto”, są to naturalne źródła dające silnie stężoną solankę – z dużą zawartością soli sodu, chloru, bromu, jodu; solanka jest wykorzystywana do zabiegów leczniczych), po-kłady borowiny (jakość miejscowej borowiny (złóż torfu leczniczego) jest bardzo wysoka i wysyła się ją do sanatoriów krajowych i zagranicznych), źródła wody mi-neralnej występujące w mieście (oraz okolicach), a także bodźcowy klimat morski
z powietrzem nasyconym cząstkami jodu. (Raport o stanie… 2008; Lokalny Pro-gram Rewitalizacji… 2010–2015)
Część miasta leży w obszarze górniczym Kołobrzeg II (utworzonym dla ochrony złoża wód leczniczych) oraz w strefie chronionego krajobrazu „Koszaliński Pas Nadmorski”. Głównym celem utworzenia tej strefy jest ochrona krajobrazu i naturalnych walorów środowiska przyrodniczego, a w szczególności pobrzeża Bałtyku wraz z pasem wydm. Tworzą je tereny szczególnie atrakcyjne przyrodniczo, pełniące przede wszystkim funkcje turystyczno–wypoczynkowe, jak np. kompleks leśny tzw. „Kołobrzeski Las” (Lokalny Program Rewitalizacji… 2010–2015).
W rejonie Kołobrzegu znajdują się trzy obszary Natura 2000, z czego dwa na terenie miasta, są to: Dorzecze Parsęty z dopływami oraz Trzebiatowsko–
Kołobrzeski Pas Nadmorski. Inną formą ochrony, zostały objęte parki poprzez wpis (jako zabytki nieruchome) do rejestru zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (Gminny Program Opieki… 2009–2012; Lokalny Program Rewitaliza-cji… 2010–2015).
W celu ochrony warunków naturalnych niezbędnych do prowadzenia i roz-wijania lecznictwa uzdrowiskowego oraz w celu kształtowania innych czynników środowiskowych, dla Uzdrowiska Kołobrzeg ustalono obszar ochrony uzdrowisko-wej, który w zależności od rodzaju czynności zastrzeżonych obejmuje 3 obszary (miasto podzielono ze względu na procentowy udział zieleni w przestrzeni miej-skiej: w strefie A (nadmorskiej) wymagany jest 75% udział zieleni, w strefie B– 55%, natomiast w strefie C– około 30%), co determinuje i znacznie ogranicza swobodę w gospodarowaniu lokalną przestrzenią (Uchwała Nr XVI/53/72 Woje-wódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie z dnia 27 stycznia 1972 r. o ustanowieniu statutu Uzdrowiska Kołobrzeg).
Miasto ma zróżnicowaną strukturę urbanistyczną. Posiada elementy zabu-dowy średniowiecznej, XIX–wiecznej i XX–wiecznej– powojennej i współczesnej.
W śródmiejskiej części koncentruje się część zabudowy średniowiecznej oraz nowe budownictwo powstałe w latach 90–tych XX wieku, odtworzone na podobieństwo średniowiecznych kamienic miejskich, zrealizowanych na zachowanych historycz-nych podziałach nieruchomości. Słabo uporządkowana struktura przestrzenna cen-trum miasta jest wynikiem przeplatania się kamienic z budynkami wielkopłytowymi powstałymi w latach 70 i 80–tych XX–wieku. W centrum miasta zabudowa spełnia kilka funkcji: mieszkalną, usługową i administracyjną. W strefie nadmorskiej skon-centrowana jest zabudowa uzdrowiskowa składająca się w przeważającej części z budynków sanatoryjnych oraz hotelowych i pensjonatowych (Raport o stanie Mia-sta Kołobrzeg 2008).
Jednym z istotniejszych czynników determinujących rozwój Kołobrzegu jest realizowana przez lokalne władze polityka przestrzenna. Podstawowym instrumen-tem jej kreowania są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, stanowią one prawo lokalne ustalające m.in. przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu. Stanowią także odniesienie dla innych rozstrzygnięć i opinii, które muszą być zgodne z ich ustaleniami.
Do opracowań planistycznych dotyczących rozwoju miasta, bezpośrednio odnoszących się do sposobu gospodarowania przestrzenią zaliczyć można m.in.
(Urząd Miasta Kołobrzeg):
Lokalny Plan Rewitalizacji na lata 2010 – 2015,
Strategię Rozwoju Kołobrzegu do roku 2020 oraz wdrażające w życie jej założe-nia Programy Operacyjne, jak np.:
Program Operacyjny „Piękniejszy Kołobrzeg” do roku 2013,
Program Operacyjny „Mieszkać w Kołobrzegu” do roku 2013,
Program Operacyjny „Zielony Kołobrzeg” do roku 2013,
Strategię Rozwoju Kultury – Program Operacyjny Kołobrzeg Miasto Kultury,
Strategię Promocji Miasta – Program Operacyjny Kołobrzeg Znany i Otwarty,
Wieloletni Plan Inwestycji,
Strategię Rozwoju Turystyki,
Wieloletni Program Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem,
Plan Gospodarki Odpadami.
Opracowane programy są ze sobą powiązane i wzajemnie się uzupełniają.
Głównym zadaniem jednego z opracowanych programów jest realizacja celu wy-mienianego w pierwszej kolejności, gdy mowa o kreowaniu polityki przestrzennej miasta– czyli zaprowadzenie ładu przestrzennego. Ten program nosi nazwę „Pięk-niejszy Kołobrzeg” i założono w nim, że poprzez poprawę struktury przestrzenno–
funkcjonalnej miasta przysłuży się jego dynamicznemu i zrównoważonemu rozwo-jowi, a także poprawie wizerunku.
W programie założono, że rozwój powinien być dostosowany do wymagań, jakie mają (lub mogą mieć) wobec miejskiej przestrzeni zarówno jej obecni, jak i potencjalni odbiorcy. Dlatego też szczególny nacisk został położony na opracowa-nie działań, które przyczynią się do poprawy struktury miasta i jakości życia miesz-kańców.
Przedsięwzięcia, które zaplanowano w ramach realizacji programu „Pięk-niejszy Kołobrzeg” to (Program Operacyjny… 2013):
Rozwój przestrzenny miasta Kołobrzeg – głównym celem jest zharmonizowanie funkcji ekologicznych z wymogami społecznymi i ekonomicznymi mieszkań-ców oraz wymogami turystycznymi i uzdrowiskowymi wobec jego przestrzeni.
Przedsięwzięcie to ma za zadanie zagwarantowanie ładu przestrzennego miasta poprzez rozwój infrastruktury drogowej, rozwój obszarów inwestycyjnych oraz uzupełnienie historycznej tkanki śródmiejskiej, a także uporządkowanie struktu-ry przestrzenno– funkcjonalnej miasta. Realizacja powyższych zamierzeń przy-czyni się przede wszystkim do zwiększenia atrakcyjności miasta. Przedsięwzię-cie to głównie polegać będzie na opracowaniu miejscowych planów
zagospoda-rowania przestrzennego przy jednoczesnym wskazaniu miejsc, które wymagają uzupełnienia zabudowy, a także miejsc pod nowe inwestycje oraz ich realizacje.
Przedsięwzięcie to ma na celu również wskazanie możliwości stworzenia no-wych połączeń komunikacyjnych, które docelowo spowodują usprawnienie płynności ruchu między poszczególnymi dzielnicami miasta oraz usprawnią do-stępność z zewnątrz,
Kontynuacja rewitalizacji Śródmieścia (Starego Miasta) – ma na celu kontynua-cję rozpoczętego w połowie lat osiemdziesiątych zadania opisanego jako
„Atrakcyjna wizualnie Nowa Starówka”. Niniejsze przedsięwzięcie realizacyjne ma również na celu utrzymanie w dobrym stanie obiektów zabytkowych wyso-kiej klasy, a także uporządkowanie zabudowy śródmieścia, a co za tym idzie zwiększenia potencjału usługowego i turystycznego samej Starówki. Konse-kwencją tych działań będzie możliwość szerszego wykorzystania obiektów za-bytkowych oraz rozwoju turystyki kulturowej, a także stworzenie reprezentacyj-nego miejsca integracji społecznej,
Rewitalizacja nadmorskich terenów uzdrowiskowych oraz Rewitalizacja tere-nów powojskowych – mają na celu poprawę estetyki przestrzeni miejskiej; upo-rządkowanie „starej tkanki” urbanistycznej poprzez odpowiednie zabudowanie pustych przestrzeni w harmonii z otoczeniem przy równoczesnym uwzględnie-niu walorów poszczególnych części miasta; renowację zabudowy budynków, w tym: obiektów infrastruktury społecznej oraz budynków posiadających warto-ści architektoniczne o znaczeniu historycznym, wraz z umożliwieniem ich adap-tacji na cele mieszkaniowe i gospodarcze, społeczne i kulturalne,
Rewitalizacja terenów nad Parsętą – ma ugruntować turystyczny wizerunek mia-sta oraz korzystnie wpłynąć na rozwój systemu ścieżek rowerowych i jakość miejskiej zieleni,
Gminny Program Opieki nad Zabytkami – ma zapewnić właściwą opiekę nad obiektami zabytkowymi wysokiej klasy oraz ich wyeksponowanie, a także ich pełniejsze wykorzystanie.
Główne korzyści z realizacji zaplanowanych w programie przedsięwzięć mają polegać przede wszystkim na (Program Operacyjny… 2013):
szczegółowym określeniu zasad zagospodarowania terenów poszczególnych części miasta (poprzez opracowanie nowych planów miejscowych),
zintegrowaniu ochrony dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego i krajobrazu,
zapobieganiu wprowadzania chaotycznej zabudowy, nie korespondującej z tra-dycją zespołu miejskiego,
wyeksponowaniu zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego,
odtworzeniu historycznej linii zabudowy,
określeniu zasad zagospodarowania i adaptacji zabytków, oraz nadawania im nowych funkcji w celu zwiększenia atrakcyjności komercyjnej zabytków,
budowa sprawnego systemu komunikacji opartego na ramach komunikacyjnych,
poprawie dotychczasowego wizerunku miasta dzięki powstaniu nowych i boga-tych w zieleń osiedli (o nowoczesnej strukturze funkcjonalno–przestrzennej i kulturowej), oraz rewitalizacji starych osiedli, co ma korzystnie wpływać na zwiększenie integracji środowisk kulturotwórczych, wzbogacenie (nie tylko se-zonowej) oferty kulturalnej oraz zwiększyć ilość i poprawić estetykę miejskiej zieleni.
4. Znaczenie polityki przestrzennej wśród determinant rozwoju