• Nie Znaleziono Wyników

Parki naukowo–technologiczne na Dolnym Śląsku

W dokumencie Wyzwania polityki regionalnej i lokalnej (Stron 150-156)

W literaturze przedmiotu parki naukowo – technologiczne są zaliczane, po-dobnie jak inkubatory przedsiębiorczości, preinkubatory, centa transferu technologii, regionalne i lokalne fundusze pożyczkowe lub poręczeniowe, czy ośrodki szkole-niowo – doradcze, do tzw. ośrodków innowacji i przedsiębiorczości. Podstawową cechą ośrodków innowacji i przedsiębiorczości jest ich niekomercyjny charakter, czyli ich działalność nie powinna być nastawiona na zysk, lecz na szeroko pojęty rozwój lokalny i regionalny, przy uwzględnieniu aspektu innowacyjności (Dominiak 2004). Na koniec 2011 r. na Dolnym Śląsku funkcjonowało 50 ośrodków innowacji i przedsiębiorczości2 co stanowiło 7% wszystkich tego typu instytucji w kraju. Ich przestrzenne rozmieszczenie przedstawia ryc. 1.

Większość instytucji tego typu działała w zachodniej i południowej części regionu. Relatywnie mniej było ich natomiast w północnej i wschodniej części wo-jewództwa, gdzie dominacja Wrocławia jako miejsca koncentracji ich działalności była wyraźna. Ponadto występowanie owych instytucji w zasadzie ograniczało się do największych miastach regionu.

W regionie, podobnie jak w kraju, największy udział wśród analizowanych instytucji stanowiły ośrodki szkoleniowo – doradcze, ponad 38% (ryc. 2). W woje-wództwie nie funkcjonowały natomiast inkubatory technologiczne i Sieci Aniołów Biznesu.

Parki technologiczne są organizacyjnie i koncepcyjnie najbardziej rozwinię-tym typem ośrodków innowacji i przedsiębiorczości w Polsce, łączącym często

2 Zarejestrowanych w SOOIPP.

w jednej strukturze funkcje wszystkich pozostałych jednostek (Kowalak 2010). Par-ki technologiczne stanowiły 10% wszystPar-kich ośrodków innowacyjności i przedsię-biorczości funkcjonujących w regionie w 2011 r. Na Dolnym Śląsku na koniec roku 2011 działały następujące parki technologiczne:

 KGHM Letia Legnicki Park Technologiczny S.A. – zlokalizowany w Legnicy,

 Dolnośląski Park Technologiczny S.A. – zlokalizowany w Szczawnie Zdrój,

 Wrocławski Park Technologiczny S.A. – zlokalizowany we Wrocławiu,

 Wrocławski Medyczny Park Naukowo – Technologiczny Sp. z o.o.– zlokalizo-wany we Wrocławiu.

W fazie rozruchu znajdował się Dolnośląski Park Innowacji i Nauki S.A., a w fazie przygotowania ChemiPark Technologiczny w Brzegu Dolnym3.

LEGNICA

JELENIA

GÓRA ŚWIDNICA

WROCŁAW

WAŁBRZYCH

NOWA RUDA ZŁOTORYJA

BRZEG DOLNY

ŚWIERZAWA

STRZELIN GŁOGÓW

SZCZAWNO ZDRÓJ

DZIERŻONIÓW

LICZBA INSTYTUCJI

1 11 21

Ryc. 1. Przestrzenne rozmieszczenie instytucji działających aktywnie na rzecz wzrostu przedsiębiorczo-ści, innowacyjnoprzedsiębiorczo-ści, transferu technologii i rozwoju lokalnego na Dolnym Śląsku na koniec 2011 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych SOOIPP.

Przyjmuje się, że koncepcja parków technologicznych nawiązuje do dzie-więtnastowiecznej koncepcji marshallowskich dystryktów przemysłowych (indu-strial district), mówiącej, że skupienia na zamkniętym obszarze przedsiębiorstw i usług okołobiznesowych wywołuje efekty synergiczne, co w połączeniu z działal-nością badawczo–rozwojową (B+R) i finansowaniem przedsięwzięć wysokiego ryzyka (venture capital), może przerodzić się w środowisko innowacyjne.

3 Według informacji dostępnych autorom realizacja tego przedsięwzięcia została na chwilę obecną wstrzymana.

Liczba instytucji

Ryc. 2. Rodzaje ośrodków innowacji i przedsiębiorczości na Dolnym Śląsku na koniec 2011 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych SOOIPP (www.sooipp.org.pl).

Międzynarodowe Stowarzyszenie Parków Naukowych4 przyjęło następującą definicję tej instytucji: „Park Technologiczny” to organizacja zarządzana przez wy-kwalifikowanych specjalistów, której celem jest podniesienie dobrobytu społeczno-ści, która działa poprzez promowanie kultury innowacji i konkurencji wśród przed-siębiorców i instytucji opartych na wiedzy. Aby osiągnąć te cele park (Matusiak 2008):

 stymuluje i zarządza przepływem wiedzy, technologii pomiędzy szkołami wyż-szymi, jednostkami badawczo–rozwojowymi, przedsiębiorstwami i rynkami;

 ułatwia tworzenie i rozwój przedsiębiorstw, opartych na wiedzy poprzez inku-bowanie i proces pączkowania (spin–off i spin–out);

 dodaje przedsiębiorstwom wartości poprzez wysokiej jakości usługi oraz obiekty i terytorium o wysokim standardzie”.

Główną istotą działalności parków technologicznych jest komercjalizacja badań naukowych. Stąd też obecność lub zaangażowanie uczelni wyższych jest czynnikiem niezbędnym i odróżniającym je od innych rozwiązań mających na celu wzrost przedsiębiorczości w regionie. Dzięki działalności parków następuje zwięk-szenie powiązań pomiędzy światem nauki i światem przemysłu. Działalność parków technologicznych opiera się na zapewnianiu firmom przestrzeni biurowej, laborato-ryjnej (badawczej) i produkcyjnej wraz z niezbędną infrastrukturą oraz oferowanie szeregu usług wspierających ich działalność. Ważnym elementem tego wsparcia jest pośredniczenie w kontaktach między środowiskiem naukowym a biznesowym oraz dostarczanie usług doradczych związanych z transferem i komercjalizacją wiedzy.

4 Zrzeszające także Parki Technologiczne z Polski – http://www.iasp.ws/publico/intro.jsp

Zadania te są szczególnie istotne z punktu widzenia rozwoju innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw, których potencjał i wiedza są niewystarczające, aby wprowadzać innowacje samodzielnie. Park technologiczny, działając na styku biz-nesu i sfery badawczo–rozwojowej, ma szansę stanowić efektywne narzędzie dyfu-zji innowacji i nowych technologii, przyczyniając się do rozwoju firm, a efekcie także do powstawania nowych miejsc pracy. W zależności od skali prowadzonej działalności, efekty działalności parków mogą być widoczne zarówno na poziomie lokalnym, jak i regionalnym (Matusiak 2008).

Według Bąkowskiego i Snarskiej – Świderskiej (2008) w działalności par-ków naukowo – technologicznych można wyróżnić siedem typowych zadań:

 inkubowanie firm rozpoczynających działalność,

 świadczenie usług biznesowych,

 wynajem powierzchni biurowej, produkcyjnej i laboratoryjno–produkcyjnej dla rozwijających się podmiotów, wychodzących po zakończeniu okresu inkubacji z inkubatora technologicznego, firmom poszukującym powierzchni biurowej, produkcyjnej i laboratoryjnej oraz otoczenia innych firm technologicznych,

 usługi badawcze – świadczone przez laboratoria ulokowane w parku,

 usługi w zakresie transferu technologii,

 zarządzania terenami inwestycyjnymi przeznaczonymi dla firm technologicz-nych w fazie ekspansji oraz prowadzenie biura obsługi inwestora,

 działalność szkoleniowo–edukacyjna w zakresie podejmowania działalności gospodarczej, zarządzania i finansowania przedsięwzięć technologicznych oraz szeroko pojęta działalność edukacyjna, w zakresie kształtowania postaw przed-siębiorczych i rozwijania kreatywności.

Do kluczowych czynników mogących przyczynić się do sukcesu inicjatywy parkowej zalicza się przede wszystkim (Matusiak, Bąkowski 2008; Marciniec 2007;

Kwieciński 2005):

 bliskość szkoły wyższej zaangażowanej w działania na rzecz przedsiębiorczości akademickiej (Uniwersytet III Generacji), aktywizującej postawy przedsiębior-cze wśród potencjalnych lokatorów inkubatora w parku,

 działający na terenie parku inkubator oraz preferencje i usługi skierowane do osób rozpoczynających działalność gospodarczą,

 lokalny klimat partnerstwa między administracją, a środowiskiem biznesu, sprzyjający rozwojowi inicjatywy parkowej,

 dostęp do wyspecjalizowanych usług wsparcia,

 dostęp do instrumentów finansowych: fundusz pożyczkowy, seed–capital, ventu-re capital, leasing i dotacje ułatwiające rozwój firm,

 bliskość innych firm technologicznych, przedsiębiorstw sieciowych, przyciąga-jące potencjalnych lokatorów,

 bliskość dużych skupisk miejskich, jeśli lokalizacja parku znajduje się poza mia-stem, zapewniająca zaspokojenie większości wymagań lokalizacyjnych firm wy-sokich technologii, tworząca rynek na usługi,

 możliwość rozbudowy/rozwoju firm na terenach parku oraz brak ograniczeń rozwoju przestrzennego parku, zapewniające jego atrakcyjność dla lokatorów (zabezpieczenie terenów wokół parku pod kątem ewentualnej jego późniejszej ekspansji),

 urządzenia/drogi na terenie parku, wskazujące na poważne zaangażowanie zain-teresowanych (władz lokalnych, uczelni) w projekt,

 dostępność komunikacyjna, w tym bliskość międzynarodowego portu lotnicze-go, będąca ważnym wymogiem lokalizacji firm wysokich technologii, potrzebu-jących międzynarodowych kontaktów,

 estetyczny, atrakcyjny, zachowujący spójność przestrzennej koncepcji park jest magnesem dla potencjalnych rezydentów,

 ścisłe, lecz elastyczne umowy i regulaminy zasiedlania i funkcjonowania firm,

 szybkie wybudowanie i zasiedlenie pierwszych budynków parku,

 szerokie działania marketingowe i prezentacja dobrych przykładów, pomagające w walce o konkurencyjność rozwijającego się parku,

 koncentracja na określonych potencjalnych lokatorach (np. branżach) oraz od-powiedni dobór lokatorów, w tym np. lokatora strategicznego zwiększa szanse wystąpienia synergii i interakcji pomiędzy lokatorami oraz pomaga w wypraco-waniu skoncentrowanego, ukierunkowanego marketingu,

 „kluczowe osoby” stymulujące poparcie dla parku technologicznego,

 mocne wsparcie ze strony państwa i lokalnego sektora publicznego, ułatwiające społeczności akceptację projektu,

 aktywne wsparcie ze strony szkół wyższych i naukowców, zapewniające dobrą łączność między lokatorami parku a środowiskiem naukowym,

 atrakcyjne otoczenie jako miejsce do zamieszkania.

Działające na terenie Dolnego Śląska parki technologiczne oferują szeroką gamę usług, świadczonych zarówno bezpłatnie, jak i odpłatnie. Jak wskazują bada-nia przeprowadzone na potrzeby aktualizacji Regionalnej Strategii Innowacji dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2011–2020 (UMWD 2010), przedsiębiorcy wciąż w niewielkim stopniu korzystają z usług instytucji otoczenia biznesu w zakre-sie transferu technologii, natomiast w znacznie większym stopniu są oni zaintereso-wani wsparciem lokalowym (infrastrukturalnym), finansowym oraz szkoleniami.

W wyniku niniejszej analizy opracowano katalog usług dostępnych na terenie regio-nu, wraz z informacją o tym, na jakich warunkach są one oferowane (bezpłat-nie / odpłat(bezpłat-nie, usługi dostępne tylko dla lokatorów itp.). Katalog ten został przed-stawiony w tab.1. Z tabeli tej wynika, że zdecydowana większość usług świadczo-nych przez omawiane instytucje jest płatna.

Stosunkowo rzadko lub w ogóle nie są oferowane następujące typy usług:

 dzierżawa i sprzedaż terenów inwestorom,

 obsługa prawna,

 obsługa księgowa,

 doradztwo przy wdrażaniu ekoinnowacji,

 doradztwo w zakresie optymalizacji kosztów.

Należy zaznaczyć także, że choć zakres usług świadczonych przez parki w regionie Dolnego Śląska jest bardzo szeroki, to jednak istnieje luka w tym zakre-sie. Mianowicie dotyczy ona usług odnoszących się do badań przedwdrożeniowych.

Z jednej strony chodzi w niej o aspekt rozpoznania popytu na potencjalną „innowa-cję”, z drugiej o wsparcie na etapie przed wdrożeniem wyników badań, czyli o po-moc przy uzyskiwaniu odpowiednich certyfikatów oraz doradztwa na temat potrze-by ubiegania się o ochronę prawną własności intelektualnej.

Analizując działalność dolnośląskich parków technologicznych należy po-nadto określić profil ich klientów, kryteria ich selekcji i wyodrębniania oraz główne powody, dla których przedsiębiorcy decydują się lokalizować swą działalność w tego typu instytucjach.

Wszystkie omawiane instytucje stosują kryteria rekrutacji klientów. Przy se-lekcji podmiotów korzystających z usług instytucje te zwracają uwagę m.in. na na-stępujące aspekty (UMWD 2010):

 wczesny etap rozwoju przedsiębiorstwa,

 innowacyjność pomysłu na przedsięwzięcie; rozwój i komercjalizacja wiedzy zdobytej podczas studiów,

 status studenta lub absolwenta (do 5 lat od ukończenia studiów), pracownika naukowego lub administracyjnego publicznej uczelni w regionie,

 ocena potencjału rozwojowego przedsiębiorstwa na podstawie strategii (ocena jest najczęściej dokonywana w oparciu o biznesplan).

Wśród firm obsługiwanych przez parki technologiczne zdecydowana więk-szość to mikroprzedsiębiorstwa, które stanowiły 85% wszystkich klientów. Udziały przedsiębiorstw małych, średnich i dużych wyniosły kolejno ok.: 10%, 3% oraz 2%.

Część instytucji świadczy swe usługi także dla szkół wyższych, organizacji poza-rządowych, jednostek naukowych czy innych instytucji otoczenia biznesu (UMWD, 2010).

Jako główne powody nawiązania współpracy z instytucją proinnowacyjną klienci, którzy byli lub są lokatorami parków najczęściej wymieniali (UMWD, 2010:

 atrakcyjną cenę wynajmu działki bądź nieruchomości (60%),

 możliwość współpracy z innymi lokatorami instytucji (48%),

 dobrą lokalizację instytucji (28%),

 dostęp do laboratoriów (18%),

 świadczoną ofertę doradczą (18%).

Tabela 1. Katalog usług oferowanych w wybranych instytucjach wsparcia.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: podstawie stron internetowych instytucji oraz UMWD (2010).

Instytucja WPT KGHM

Oznaczenia: P – płatne; P+L – płatne i dla lokatorów; B – bezpłatne; BL – bezpłatne dla lokatorów;

X – nie występują

3. Charakterystyka działalności dolnośląskich parków naukowo –

W dokumencie Wyzwania polityki regionalnej i lokalnej (Stron 150-156)