Nakazy sądowe

Nakaz sądowy wymaga od danej osoby określonego działania lub zaniecha-nia. Zarówno w prawie RE, jak i w prawie Unii dopuszcza się sądowe docho-dzenie roszczeń w szeregu sytuacji. Może to służyć ochronie praw jednostki, ale, tym samym, może też ograniczać prawa innych. Oznacza to, że należy

362 Przykładowo Dyrektywa 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r.

w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji, Dz.U. L 171 oraz Dyrektywa Rady 90/314/EWG z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek, Dz.U. L 158.

363 TSUE, Sprawy połączone C-65/09 i C-87/09, Gebr. Weber GmbH przeciwko Jürgenowi Wittmerowi i Ingrid Putz przeciwko Medianess Electronics GmbH, 16 czerwca 2011 r.

364 TSUE, C-404/06, Quelle AG przeciwko Bundesverband der Verbraucherzentralen und Verbraucherverbände, 17 kwietnia 2008 r., pkt 41–43.

podjąć ostrożne działania równoważące w celu zapewnienia proporcjonalności i słuszności³⁶⁵.

W świetle prawa RE nakazy sądowe były często przedmiotem rozważań w odniesieniu do prawa do wolności wyrażania opinii gwarantowanego na mocy art. 10 EKPC^366. W takich sprawach Trybunał wielokrotnie orzekał, że art. 10 nie stoi na przeszkodzie uprzednim ograniczeniom odnośnie do publi-kacji lub zakazom dystrybucji jako takim³⁶⁷. Jednakże ze względu zagrożenia dla społeczeństwa demokratycznego, jakie wiążą się z tego rodzaju ograni-czeniami należy je bardzo dokładnie zbadać.Podobnie jak w każdej innej spra-wie związanej z ingerencją w wolność wyrażania opinii danej osoby zadaniem ETPC jest zbadanie, czy ograniczenie wprowadzone w danym przypadku było wymagane z mocy prawa, zgodne z uzasadnionym celem³⁶⁸ i proporcjonalne.

Jeśli chodzi o wymogi uprzedniej notyfikacji, ETPC nie wymaga od mediów uprzedniego zgłoszenia zamierzonych publikacji osobom, które w nich wystę-pują. Wymóg tego rodzaju – który umożliwiałby jednostkom wystąpienie o sądowe zabezpieczenie roszczeń w drodze nakazu sądowego zakazującego publikacji w kontekście prawa do poszanowania życia prywatnego – wiąże się z ryzykiem „efektu ostudzenia” atmosfery wolności wyrażania opinii³⁶⁹.

Przykład: W sprawie Brosa przeciwko Niemcom³⁷⁰ skarżący podniósł, że w drodze nakazu sądowego ograniczono prowadzoną przez niego dzia-łalność w zakresie rozpowszechniania ulotek zawierających twierdzenie,

365 TSUE, C-70/10, Scarlet Extended SA przeciwko Société belge des auteurs, compositeurs et éditeurs SCRL (SABAM), 24 listopada 2011 r., pkt 49.

366 Wykraczając poza kontekst krajowy, w odniesieniu do wniosków kierowanych do ETPC z żądaniem zawieszenia decyzji w sprawie usunięcia lub wydalenia z terytorium państwa, ETPC może wydać środek tymczasowy, w którym zwraca się o wstrzymanie decyzji o usunięciu lub wydaleniu skarżących do czasu zakończenia rozpatrywania wniosku przez Trybunał. Zob. np.

ETPC, Abdollahi przeciwko Turcji, nr 23980/08, 3 listopada 2009 r.

367 Zob. np. ETPC, Éditions Plon przeciwko Francji, nr 58148/00, 18 sierpnia 2004 r.

368 Cele tego rodzaju obejmują: w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego; ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu; z uwagi na ochronę zdrowia i moralności; ochronę dobrego imienia i praw innych osób; oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych; lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.

369 ETPC, Mosley przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, nr 48009/08, 10 maja 2011 r., pkt 132.

370 ETPC, Brosa przeciwko Niemcom, nr 5709/09, 17 kwietnia 2014 r.

że kandydat w lokalnych wyborach sympatyzował z organizacją neona-zistowską, naruszone zostało jego prawo do wolności wyrażania opinii w myśl art. 10 EKPC.

Ulotka była rozpowszechniana w okresie przedwyborczym i przedstawiała poglądy skarżącego odnośnie do kwalifikacji kandydata do sprawowania urzędu. Z uwagi na fakt, że miała ona charakter polityczny i dotyczyła kwestii leżącej w interesie publicznym, nie było większej możliwości ogra-niczenia wolności wyrażania opinii skarżącego. Opinia skarżącego nie była pozbawiona oparcia w faktach, ale sąd krajowy domagał się „przekonują-cych dowodów” – nieproporcjonalnie wysokiego stopnia szczegółowości dowodu co do okoliczności faktycznych. Sądowi krajowemu nie udało się zachować odpowiedniej równowagi pomiędzy istotnymi interesami i nie stwierdził nadrzędnej potrzeby społecznej, aby uznać ochronę dóbr oso-bistych kandydata za nadrzędną względem prawa do wolności wyrażania opinii. Trybunał orzekł zatem, że doszło do naruszenia art. 10 EKPC.

W świetle prawa Unii prawo do wolności wypowiedzi [wyrażania opinii] jest gwarantowane na mocy art. 11 Karty praw podstawowych UE. Artykuł 52 ust. 1 Karty określa dopuszczalne ograniczenia praw gwarantowanych na mocy Karty, wskazując w szczególności, że ograniczenia te muszą:

• być przewidziane ustawą;

• szanować istotę praw;

• być proporcjonalne;

• być konieczne;

• rzeczywiście odpowiadać celom interesu ogólnego uznawanym przez Unię lub potrzebom ochrony praw i wolności innych osób.

Przykład: W sprawie UPC Telekabel Wien GmbH przeciwko Constantin Film³⁷¹ spółka zajmująca się produkcją filmową podjęła próbę wstrzyma-nia nieautoryzowanego odtwarzawstrzyma-nia jej filmów na określonej stronie inter-netowej. Dostawca dostępu do Internetu oddalił żądanie zablokowania strony, więc spółka wystąpiła o nakaz sądowy.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zrównoważył interesy wła-ścicieli praw autorskich względem wolności prowadzenia działalności gospodarczej przez dostawcę dostępu do Internetu. Państwa członkow-skie przy transpozycji dyrektywy muszą opierać się na takiej wykładni tej dyrektywy, która pozwoli na zapewnienie odpowiedniej równowagi mię-dzy mającymi zastosowanie prawami podstawowymi chronionymi przez porządek prawny Unii. Państwa członkowskie są zobowiązane do doko-nywania wykładni swojego prawa krajowego w sposób zgodny ze wspo-mnianą dyrektywą i prawami podstawowymi. Nakaz ogranicza wolność prowadzenia działalności gospodarczej, ale, w tym przypadku, nie powo-dował naruszenia „samej istoty tej wolności”.

371 TSUE, C-314/12, UPC Telekabel Wien GmbH przeciwko Constantin Film Verleih GmbH i Wega Filmproduktionsgesellschaft mbH, 27 marca 2014 r., pkt 46–51.

UE Omówione

zagadnienia RE

Uzasadniony cel i proporcjonalność Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47 (prawo do C-317/08 do C-320/08, Rosalba Alassini przeciwko Telecom Italia SpA, 2010

Dopuszczalne

ograniczenia EKPC, art. 6 (prawo do rzetelnego procesu sądowego) EKPC, art. 13 (prawo

do skutecznego środka odwoławczego)

ETPC, Harrison Mckee przeciwko Węgrom, nr 22840/07, 2014

Przykłady ograniczeń przed wydaniem prawomocnego wyroku lub decyzji TSUE, C-530/11, Komisja

Europejska przeciwko Zjednoczonemu Królestwu Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, 2014

Koszty sądowe ETPC, Stankov przeciwko Bułgarii, nr 68490/01, 2007

Nadmierny

formalizm ETPC, Poirot przeciwko Francji, nr 29938/07, 2011