R EKLAMA I MARKETING
Oddech
Dobry oddech, czyli swobodny i głęboki pojawi się, gdy dobrze zbudujesz sylwetkę (patrz „autokontrola sylwetki”).
Dobre gospodarowanie oddechem, dobieranie powietrza w odpowiednim momencie wzmacnia siłę przekazu. Dzięki temu możemy w dowolny sposób operować słowem, frazą, pauzą, czyli elementami kluczowymi dla zrozumienia nasze-go przekazu.
Odbiorca podczas słuchania nieświadomie wpada w rytm oddychania nadawcy. Gdy mówiący nerwowo łapie powie-trze, odbiorcy udzieli się jego niepokój. Jeśli chcesz pozy-skać uwagę słuchaczy, zaangażować w interakcję, zadbaj o ich komfort. Oddychaj.
Nad oddechem możesz pracować. Przykładowe ćwiczenia:
1. Połóż się na plecach, odpręż, rozluźnij ciało i spokojnie głęboko oddychaj przez kilka minut.
2. Weź głęboki wdech i wypowiadaj na jednym wydechu serię: jedna wrona bez ogona, druga wrona bez ogona, trzecia wrona bez ogona itd. Kolejny wdech i znów jedna wrona bez ogona, druga wrona bez ogona, wdech: jedna wrona bez ogona... trzynasta wrona bez ogona.
Dąż do tego by to ćwiczenie wykonywać swobodnie, by twój głos brzmiał lekko. To znaczy, nie próbuj na siłę mówić dłużej, niż pozwala ci oddech.
3. Czytaj spokojnie dowolny fragment trzynastozgłoskowca, po każdym wersie dobieraj spokojny, głęboki wdech, np.:
Ej! Ty na szybkim koniu, gdzie pędzisz, kozacze?
Czy zaoczył zająca, co na stepie skacze?
Czy rozigrawszy myśli, chcesz użyć swobody I z wiatrem ukraińskim puścić się w zawody?
Lub może do swej lubej, co czeka wśrzód niwy, Nucąc żałośną dumkę, lecisz niecierpliwy?
Bo i czapkęś nasunął, i rozpuścił wodze, A długi tuman kurzu ciągnie się na drodze.
Fragment poematu Maria A. Malczewskiego Oczywiście, możesz wybrać do czytania inny tekst. Dobrze by było, żeby był rytmiczny (na przykład Mickiewicz „Pan Tadeusz”, Słowacki „Beniowski”, Tuwim „Kwiaty polskie”).
Barwa głosu
Czy wiesz, że „rządzi się głosem”? Głos ma największy wpływ na budowanie autorytetu, poczucia siły mówiącego.
Uwodzi się też głosem. To głos uspokaja, buduje dobre rela-cje. Często głos mówi więcej niż słowa. W zasadzie zawsze głos mówi więcej niż słowa. Można wypowiadać uprzejme frazy, a brzmieć niegrzecznie.
Barwa jest cechą stałą, ale każdy z nas może pracować nad umiejętnością plastycznego jej wykorzystywania, to znaczy używania wszelkich odcieni w obrębie własnej barwy.
Natężenie głosu
O tym, jakie natężenie głosu jest właściwe, dowiesz się od słuchaczy. Dużo zależy od tego, czy w pomieszczeniu, w któ-rym pracujesz, jest cisza (zamknij okno, jeśli z zewnątrz do-chodzi szum ulicy) i od sprzętu, którym dysponujesz.
Niedobrze, jeżeli musisz zbliżać twarz do mikrofonu w
kom-OGŁOSZENIE
R EKLAMA I MARKETING
puterze/laptopie, żeby być słyszalnym. Jeżeli tak jest, roz-waż zakup dodatkowego mikrofonu dołączanego do laptopa.
Częściej jednak zdarza się, że mówimy do mikrofonu zbyt głośno tak, jakbyśmy chcieli pokonać głosem dystans dzielą-cy nas od słuchacza.
Jeżeli masz delikatny głos, próba zwiększenia głośności może źle się skończyć – łatwo możesz wpaść w wysokie tony, głos staje się wtedy nieprzyjemny w brzmieniu, piskli-wy, skrzeklipiskli-wy, nadmiernie napięty.
Mocny głos powstanie wtedy, gdy potrafisz się posługiwać głębokim, swobodnym oddechem. Człowiek posługujący się takim głosem będzie odbierany jako zdecydowany i pewny siebie, a temu mówiącemu cicho, odbiorca będzie przypisy-wał niepewność, nieśmiałość, wahanie. Staraj się pamiętać, że mikrofon to ucho słuchacza, nie podnoś głosu.
Tempo
Nie spiesz się. Nie chodzi o to, żeby padło jak najwięcej słów, ale żeby słuchacz zapamiętał zasadnicze myśli twoje-go przekazu.
Szybko to nie znaczy interesująco, wolno to nie znaczy nud-no. Nie uosabiaj szybkiego mówienia z dynamiką. Jeżeli chcesz urozmaicić swoje mówienie, to – zamiast zwiększać tempo, naucz się mocniej stawiać akcenty logiczne i pauzy, rozwijaj, wzbogacaj linię intonacyjną (o tym opowiemy w następnym podrozdziale).
Tempo mówienia jest związane z temperamentem mówcy.
Osoby ekstrawertyczne z reguły mówią szybciej, introwerty-cy wolniej. Średnie tempo mówienia, wygodne do słuchania i przyjmowania treści to około stu dwudziestu słów na minu-tę. Rozdział, który czytasz, zawiera około stu dwudziestu słów. Zmierz, ile czasu zajmuje ci przeczytanie tego frag-mentu (od „Nie spiesz się” do „pozwoli ci ocenić obiektywnie
własne tempo mowy”). Więcej niż minutę? Mniej? To po-zwoli ci ocenić obiektywnie własne tempo mowy.
Odbiór przez komunikator nie jest doskonały. Pojawiają się różne zakłócenia, przesunięcie fonii względem wizji, nie masz na to wpływu. Aby być dobrze zrozumianym – mów wolniej niż zwykle. To zwiększa szanse odbiorcy na rozu-mienie Twoich wypowiedzi nawet wtedy, gdy pojawiają się zakłócenia.
Wysokość głosu
O ile nie masz nawykowych zacisków na krtani, to możesz posługiwać się różną wysokością głosu, czyli modulować go.
Budować zmienną intonację.
Ta umiejętność posługiwania się plastycznym głosem to jeden z najważniejszych sposobów utrzymywania uwagi odbiorcy. Jeżeli mówię płasko, monotonnie, prawie cały czas na jednej wysokości, to słuchacz z trudem skupia uwa-gę na tym, co chcę mu przekazać, będzie się nudził albo, co gorsza, irytował.
Prostym sposobem, żeby brzmieć kompetentnie i wiarygod-nie jest zamykawiarygod-nie zdania kropką, czyli wyraźnym obniże-niem intonacji. Osoba tak mówiąca jest odbierana jako pewna siebie i swoich argumentów.
Nad plastycznością możesz pracować:
1. Zbuduj postawę, wprowadź swobodny głęboki wdech i mrucz na wydechu.
2. Jak wyżej, ale mrucz na różnych wysokościach.
3. Śpiewaj, tu nie ma znaczenia, czy dobrze ci to wychodzi, czy źle. Śpiewaj. Rób to tak, by ci było wygodnie, żebyś nie odczuwał żadnych napięć w gardle, w obrębie szyi.
Najważniejsze środki ekspresji Pauza
Najsilniejszy środek ekspresji, budujący dramaturgię
wypo-R EKLAMA I MARKETING
wiedzi. Nie bój się ciszy. Nie wypełniaj jej żadnymi dodatko-wymi dźwiękami typu mmm, aaa, yyyy. Bez pauzy jest nud-no, monotonnie. Pauza ułatwia odbiorcy zrozumienie wypo-wiedzi, prowadzi go przez treści, które wypowiadamy, daje czas na odnalezienie znaczeń. Dzieli wypowiedź na cząstki myślowe, dzięki temu odbiorca łatwiej przyswaja je i zapa-miętuje. Ćwiczenia pauzy:
Kto pod kim dołki kopie // sam w nie wpada.
Jeśli jutro będzie padał deszcz // zostanę w domu.
Mówca powinien pamiętać o tym, żeby wyczerpać temat, //
a nie wyczerpać słuchaczy. W. Churchill
Po śmierci Rudolfa, a następnie jego syna Albrechta // koro-nę cesarską przejęli Luksemburgowie
Akcent zdaniowy
Drugim ważnym środkiem ekspresji, dzięki któremu chętniej będzie słuchana twoja wypowiedź, jest akcent zdaniowy.
Akcent zdaniowy tworzy wrażenie dynamiki, ożywia wypo-wiedź, wpływa na różnorodność i atrakcyjność mówienia.
Stosowanie tego rodzaju akcentu pomaga nadawcy zwrócić uwagę odbiorcy na wybrany fragment zdania.
Polega on na wyróżnieniu głosem kluczowego, twoim zda-niem wyrazu w zdaniu.
Możesz do tego używać zmiany wysokości tonu oraz zwięk-szenia natężenia głosu. Ćwiczenia:
Ten produkt nie spodobał się naszej klientce.
Ten produkt nie spodobał się naszej klientce.
Ten produkt nie spodobał się naszej klientce.
Artykulacja
Opisujemy ją na końcu, ale jest bazą, podstawą tego, żeby-śmy byli zrozumiani na poziomie semantycznym.
Najbar-dziej genialne spostrzeżenia, dojrzałe opinie, starannie dobrane argumenty nie dotrą do odbiorcy, jeśli nadawca nie mówi wyraźnie.
Kilka ćwiczeń na dykcję:
1. Otwieraj usta, gdy wymawiasz samogłoski:
Ta mata ma kolorowe plamy.
Tutaj leżą moje pieniądze (nie tutej, piniądze).
Wyindywidualizował się z profesorskiego grona uniwersytetu (nie skracaj długich wyrazów).
2. Jeszcze raz te same zdania, ale dodatkowo kończ je sta-nowczą kropką, intonacja schodzi wyraźnie w dół.
3. Wymawiaj starannie końcówki wyrazów: gąszcz, złość, fakt, jest, biedactw(f), wprost.
4. Czytaj zdania, wyraźnie wymawiając końcówki. A równo-cześnie mocniej wymawiaj kolejne wyrazy w zdaniu:
Maść na porost włosów.
5. Trudne zbitki spółgłoskowe, wymawiaj starannie: głupi (zadbaj o ł), główny (tu też pilnuj ł), wstrzemięźliwość, wichrzyciel, stokrotce.
6. Zadbaj o staranną wymowę, a równocześnie zastosuj pauzy, zbuduj stan oczekiwania, np.:
Jeśli spojrzysz w świetle zachodzącego słońca na dworzec główny, // dostrzeżesz postrzępione gonty. ◼ Autorki mają za sobą 20 lat pracy logopedy medialnego w wielu stacjach
telewizyjnych i radiowych oraz w szkołach artystycznych na kierunkach aktorskich i wokalnych. Zasady komunikowania się za pomocą mediów opracowały na podstawie doświadczenia w pracy z setkami osób przygotowywanych przez nas do wystąpień publicznych