Ogólne działania antykryzysowe

Ogólne działania antykryzysowe podejmowane w Unii Europejskiej można podzielić na dwie grupy. W pierwszej z nich znajdują się dokumenty, za pomocą których próbowano przeciwdziałać zjawiskom kryzysu ekonomicznego. Natomiast w drugiej grupie znajdują się konkretne instrumenty antykryzysowe. Wśród dokumentów można wyróżnić:

 Europejski Plan Naprawy Gospodarczej¹⁹;

 komunikaty o stosowaniu tymczasowych środków pomocowych;

 Europa 2020 – Strategia na rzecz zrównoważonego i inteligentnego rozwoju sprzyja-jącego włączeniu społecznemu;

 Bazylea III.

17

Efektywność programu powinna przejawiać się tym, że każdy uzyskany pieniądz powinien przyczynić się do wzrostu zatrudnienia oraz produkcji.

18

Oznacza to, że program powinien respektować np. zasadę sprawiedliwości społecznej w podatkach.

19

Europejski Plan Naprawy Gospodarczej w części publikacji ekonomicznych określany jest terminem Europej-skiego Planu Odbudowy Gospodarczej.

Pierwszą inicjatywą podjętą w UE, mającą na celu przeciwdziałanie kryzysowi ekono-micznemu, było przedstawienie na przełomie listopada i grudnia 2008 roku przez Komisję Europejską programu antykryzysowego pt.: Europejski Plan Naprawy Gospodarczej. Zawie-rał on propozycje sformułowane na podstawie wcześniejszych inicjatyw poszczególnych kra-jów członkowskich, próbujących samodzielnie formułować programy antykryzysowe. Plan ogłoszony przez KE proponował antycykliczną i makroekonomiczną reakcję na kryzys eko-nomiczny w formie szerokiego spektrum działań wspierających gospodarkę realną. Bodziec mający na celu ograniczenie spowolnienia gospodarczego poprzez krajowe polityki gospodar-cze miał się rozciągać na okres dwóch lat. Środki przewidziane w programie20

miały obej-mować wspieranie średniookresowego wzrostu poprzez: zwiększenie wydatków publicznych na infrastrukturę (sieci drogowe i kolejowe), pomoc w sektorze budownictwa mieszkaniowe-go (w szczególności budownictwo i renowacja) oraz zwiększenie świadczeń i dodatków dla gospodarstw domowych o niskich dochodach i bezrobotnych. Europejski Plan Odbudowy Gospodarczej opierał się na następujących założeniach (Grosse, 2009, s. 18-19; KE, 2009a, s. 67 i 71; Komunikat Komisji do Rady Europejskiej – Europejski Plan Naprawy Gospodar-czej, 2008; Lacina i in., 2011, s. 98; Lin i in., 2013, s. 5):

 istotnym zwiększeniu siły nabywczej, która umożliwiłaby wzrost popytu i zaufania;  konieczności ukierunkowania działań krótkoterminowych w celu podniesienia

konku-rencyjności Europy w długiej perspektywie czasu21

;

 zgodności z zasadami solidarności oraz sprawiedliwości społecznej, a przede wszyst-kim ukierunkowaniu działań na ochronę miejsc pracy i obniżeniu kosztów energii dla najbardziej zagrożonych grup społecznych.

KE określiła ponadto w swym programie antykryzysowym następujące cele strategiczne (Ministerstwo Gospodarki [MG], 2009, s. 7):

 pobudzenie popytu i wzmocnienie zaufania konsumentów;

 zmniejszenie kosztów społecznych spowolnienia gospodarczego i jego wpływu na grupy najbardziej narażone;

 przygotowanie do działania w sytuacji ponownego ożywienia gospodarczego;

20

Komisja Europejska zaproponowała, aby w ramach nadzwyczajnych środków, państwa członkowskie i Unia Europejska uzgodniły natychmiastowy bodziec budżetowy w wysokości 200 mld euro, czyli 1,5% PKB, w celu zwiększenia popytu zgodnie z paktem stabilności i wzrostu.

21

Plan zawierał kompleksowy program ukierunkowania działań na tzw. „inteligentne inwestycje”, co oznaczało inwestowanie w kompetencje właściwe z punktu widzenia przeszłych potrzeb (np.: na rzecz podnoszenia efektywności energetycznej, w celu stworzenia miejsc pracy i oszczędności energii, w czyste technologie oraz

 przyspieszenie przejścia w kierunku gospodarki opartej na technologiach niskoemi-syjnych.

Działania antykryzysowe zawarte w Europejskim Planie Odbudowy Gospodarczej (Komunikat Komisji do Rady Europejskiej – Europejski Plan Naprawy Gospodarczej, 2008), na które szczególny nacisk kładła KE, można ująć w czterech obszarach, którymi są: propo-zycje w zakresie polityki rozwoju, plan antykryzysowy w sektorze finansowym, zmiany w polityce spójności UE oraz tendencje polityczne UE i jej konsekwencje dla polityki rozwo-ju. W przypadku kwestii dotyczących polityki rozwoju plan zaproponowany przez Komisję Europejską kładł nacisk na dwa obszary obejmujące rozwój innowacyjnej gospodarki oraz przeciwdziałanie zmianom klimatycznym i poprawienie bezpieczeństwa energetycznego. Re-komendacje proponowane przez KE do programów antykryzysowych poszczególnych państw członkowskich zakładały większe wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) po-przez wprowadzenie inwestycji informatyczno-telekomunikacyjnych oraz ograniczanie cięża-rów administracyjnych dla biznesu. Kolejną propozycją było zwiększenie rozwoju nowych instrumentów finansowych, w tym związanych z inżynierią finansową. Chodziło w tym przy-padku o to, aby wykorzystując środki unijne zwiększać kredyty i inne instrumenty finansowe niebędące bezzwrotnymi dotacjami dla przedsiębiorstw. KE proponowała w swym planie również zintensyfikowanie działań inwestycyjnych w zakresie transeuropejskiej infrastruktury komunikacyjnej i energetycznej. Europejski Plan Naprawy Gospodarczej zakładał także zwiększenie finansowania działań na rzecz pobudzania badań i innowacji. Było to o tyle waż-ne, że państwa członkowskie słabiej rozwinięte mogły w swej polityce rozwoju kłaść główny nacisk na stymulowanie rozwoju innowacyjnej gospodarki. Jednocześnie sytuacja kryzysowa panująca w UE mogła ograniczyć możliwości państw do inwestowania w badania rozwojowe i innowacyjne technologie. Dlatego też Komisja Europejska zachęcała do skumulowania środków pomocowych w obszary zapewniające natychmiastowe efekty wzrostu lub najbar-dziej zagrożone kryzysem. KE proponowała także, aby w programach antykryzysowych państw pojawiły się zamierzenia dotyczące wspierania budownictwa mieszkaniowego, zwłaszcza w zakresie poprawy oszczędności energetycznej budynków. Propozycja ta dawała zwiększone możliwości wykorzystania funduszy unijnych w polityce mieszkaniowej, która powinna stanowić podstawę polityki rozwoju państwa (Grosse, 2009, s. 19-22; Komunikat Komisji do Rady Europejskiej – Europejski Plan Naprawy Gospodarczej, 2008).

Propozycje do programów antykryzysowych państw, podane przez KE w Europejskim Planie Odbudowy Gospodarczej, nie do końca można odebrać jako skuteczne dla niwelowa-nia skutków kryzysu. Dobrymi propozycjami były te dotyczące wspieraniwelowa-nia małych i średnich

przedsiębiorstw, ponieważ sektor ten ma największe znaczenie dla gospodarek poszczegól-nych państw członkowskich. Wprowadzenie wsparcia i ułatwień dla MŚP powinno dać pod-łoże do stabilniejszego ich funkcjonowania na rynku. Nie do końca dobrym pomysłem było proponowanie rozwoju nowych instrumentów finansowych zwłaszcza, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że to m.in. ich nadmiar i złe szacowanie ich wartości było jedną z przyczyn poja-wienia się kryzysu ekonomicznego na amerykańskim rynku nieruchomości. Oczywiście roz-wój inżynierii finansowej jest nieunikniony i zupełnie nowe instrumenty finansowe będą po-wstawały, ale ich rozwój powinien być skutecznie monitorowany oraz nadzorowany, aby nie doszło do podobnej sytuacji jak w Stanach Zjednoczonych. Dobrą propozycją było zwiększe-nie działań w zakresie transeuropejskiej infrastruktury komunikacyjnej i energetycznej, co mogło dać większe bodźce rozwojowe państwom członkowskim. Jednakże KE kładła w swych propozycjach zbyt duży nacisk na inwestycje komunikacyjne, a w tych dotyczących energii zwracała szczególną uwagę na cele ekologiczne, a nie na kwestie bezpieczeństwa energetycznego. Dla niektórych państw, jak np. Polska, ważniejsze dla polityki rozwoju są kwestie bezpieczeństwa energetycznego aniżeli transeuropejska infrastruktura komunikacyj-na. Korzystną propozycją dla programów antykryzysowych państw było zwiększenie wspar-cia dla budownictwa mieszkaniowego. Ponieważ polityka mieszkaniowa, będąca podstawą polityki rozwoju kraju, jest ściśle powiązana z polityką prorodzinną. Dlatego też wprowadza-ne zmiany i wsparcie mogą okazać się korzystwprowadza-ne dla pobudzania innowacji i rozwoju polityki innowacyjnej. Jak wskazują badania Komisji Europejskiej rozwój gospodarki innowacyjnej jest silnie skorelowany z działaniami publicznymi stymulującymi wzrost dzietności populacji oraz zwiększającymi jej poziom wykształcenia (Strategic Evaluation on Innovation and the knowledge based economy in relation to the Structural and Cohesion Funds, for the pro-gramming period 2007-2013, 2006, s. 43-55).

Plan antykryzysowy w sektorze finansowym zaproponowany przez KE w Europejskim Planie Naprawy Gospodarczej miał silnie rozbudowany komponent działań stabilizujących systemy finansowe państw członkowskich. Przy czym proponowany program nie zawierał wspólnych działań prowadzonych przez instytucje europejskie, a tylko wskazywał kształt i kierunki interwencji poszczególnych rządów. Dodatkowo KE podejmowała inne inicjatywy, takie jak chociażby usuwanie z banków tzw. toksycznych aktywów. Akceptowała ona rów-nież niektóre działania państw w zakresie ratowania instytucji finansowych przed upadkiem. Przykładem takiego działania było przejmowanie przez rządy udziałów w instytucjach finan-sowych w zamian za udzielanie im wsparcia z pieniędzy podatników. Oczywiście pomoc pań-stwa powinna być obwarowana wieloma zastrzeżeniami związanymi z reorganizacją

zarzą-dzania. Jednocześnie KE miała świadomość, że proponowane przez nią zalecenia dla państw mogły przejściowo utrudnić dotrzymywanie kryteriów z Maastricht (Komunikat Komisji do Rady Europejskiej – Europejski Plan Naprawy Gospodarczej, 2008; Komunikat Komisji w sprawie postępowania z aktywami o obniżonej wartości we wspólnotowym sektorze ban-kowym, 2009). Proponowane prze KE zalecenia antykryzysowe były pozytywnym działaniem mającym na celu ukierunkowanie państw członkowskich na skuteczne wprowadzanie ich programów naprawczych. Jednocześnie akceptacja przez KE podejmowanych przez rządy narodowe działań świadczyła o pełnej współpracy w UE, która miała zapewnić stabilność europejskich gospodarek oraz uchronić je przed konsekwencjami kryzysu ekonomicznego. Państwa dotknięte przez kryzys ekonomiczny zaczęły stosować programy antykryzysowe na taką skalę, że zmniejszeniu ulegały wpływy budżetowe, a zwiększały się wydatki z budżetu. W efekcie znacznemu wzrostowi ulegał deficyt budżetowy. Konsekwencją tego było poja-wienie się na przełomie lat 2010-2011 kryzysu finansów publicznych. W niespełna dwa lata od ogłoszenia Europejskiego Planu Naprawy Gospodarczej okazało się, że państwa wprowa-dzając swoje programy antykryzysowe mają jednocześnie problem z przestrzeganiem kryte-riów z Maastricht. Mimo wszystko należy jednak uznać, że inicjatywy antykryzysowe w sek-torze finansów zawarte przez KE w Europejskim Planie Odbudowy Gospodarczej były na tamten czas właściwe i w miarę skuteczne.

Komisja Europejska proponowała również wprowadzenie ważnych zmian w polityce spójności UE. Zaproponowała ona chociażby zwiększenie wysokości pożyczek z Europej-skiego Banku Inwestycyjnego, dla MŚP, z 10 mld euro do 30 mld euro. Wprowadzono także zmiany w zarządzaniu funduszami europejskimi, zwłaszcza tymi wydatkowanymi w ramach polityki spójności UE, dzięki czemu uproszczone zostały zasady finansowania oraz procedury biurokratyczne z tym związane. W przypadku zmian w polityce spójności UE należy zwrócić uwagę na komponenty merytoryczne, które zostały zaproponowane przez KE, mianowicie: zwiększenie inwestycji oraz zakresu finansowania dla przedsiębiorstw, rozwój działań ba-dawczo-rozwojowych (zwłaszcza zwiększona implementacja nowych technologii do przed-siębiorstw) oraz wykorzystanie polityki innowacyjnej do rozwiązywania kluczowych proble-mów rozwojowych, stymulowanie innowacji w energetyce i wspieranie rozwoju mieszkalnic-twa (zwłaszcza inwestycji służących oszczędności energetycznej) (Grosse, 2009, s. 25-26).

Europejski Plan Odbudowy Gospodarczej różni się od pozostałych projektów unij-nych tym, że nie stawia sobie za główny cel osiągnięcie zrównoważonego wzrostu w średnim czy długim okresie, lecz zwiększenie siły nabywczej w gospodarce, wspieranie popytu i pod-trzymywanie ogólnego zaufania do państwa. Tak naprawdę plan ten jest makroekonomiczny,

antycykliczny i krótkookresowy (Kabat-Rudnicka, 2011, s. 182). Wszystkie działania zapro-ponowane przez KE w ramach Europejskiego Planu Naprawy Gospodarczej miały duże zna-czenie dla pobudzania koniunktury gospodarczej, czyli wychodzenia z kryzysu ekonomiczne-go. Jednocześnie miały one także duży wpływ na realizację strategicznych celów krajowej polityki rozwoju poszczególnych państw.

Ważnym działaniem Unii Europejskiej w zakresie zwalczania skutków kryzysu eko-nomicznego było wydanie przez KE komunikatu o stosowaniu tymczasowych środków po-mocowych. Komisja Europejska wydała dwa takie komunikaty, jeden w 2009 roku i drugi w 2011 roku. Celem tymczasowych zasad udzielania pomocy publicznej w warunkach kryzy-su było stworzenie jak najszybszego i najefektywniejszego dostępu do zewnętrznych źródeł finansowych oraz odblokowanie kredytów umożliwiających kontynuację działalności przez przedsiębiorstwa. Ponadto instrument ten miał promować działania o charakterze rozwojo-wym, jak chociażby inwestycje w technologie ekologiczne i innowacje. Przyjęcie założeń wskazanych w zasadach stosowania pomocy tymczasowej miało umożliwić podjęcie działań prowadzących do wzrostu gospodarczego i zwiększenia konkurencyjności gospodarki unijnej. Efektem końcowym tego miało być wyjście gospodarek państw członkowskich i gospodarki unijnej z kryzysu (Komunikat Komisji – Tymczasowe wspólnotowe ramy prawne w zakresie pomocy państwa ułatwiające dostęp do finansowania w dobie kryzysu finansowego i gospo-darczego, 2009, 2011; Podsiadło, 2012, s. 505-506).

Trzecim istotnym dokumentem odnoszącym się do kwestii przeciwdziałania zjawi-skom kryzysu ekonomicznego jest ogłoszona w marcu 2010 roku nowa strategia unijna pt. Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Opracowanie tej długookresowej strategii miało być kolejną inicja-tywą w zakresie koordynacji polityki gospodarczej podjętą na szczeblu Unii Europejskiej, która miała zapewnić stabilność i zapobiec pojawianiu się kryzysów. Realizacji tej strategii mają być podporządkowane wszystkie wspólne polityki, a jej działania ukierunkowane są na przyjęcie rozwoju gospodarczego, który (Komunikat Komisji – Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, 2010): oparty jest na wiedzy i innowacjach, jest trwały i zrównoważony²² oraz sprzyja włą-czeniu społecznemu23

. Strategia ta jednocześnie odnosi się do problemu przywrócenia stabil-ności makroekonomicznej oraz równowagi finansów publicznych, jako podstawowych

22

Co oznacza, że promowane powinno być efektywne korzystanie z zasobów oraz gospodarkę przyjazną środo-wisku i o wiele bardziej konkurencyjną.

runków wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Podkreśla ona konieczność ostrożnego, a także skoordynowanego odchodzenia przez państwa członkowskie od nadzwyczajnych środków antykryzysowych, czyli (Luc, 2011, s. 154-155; Tarchalski, 2014, s. 174-175):

 zaprzestania stosowania bodźców fiskalnych, gdy tylko zostaną stworzone solidne podstawy odbudowy gospodarki;

 wycofania krótkoterminowego wsparcia dla bezrobotnych, gdy stopa zatrudnienia za-cznie rosnąć;

 kontynuowania wspierania dostępu do źródeł finansowania do czasu wystąpienia jed-noznacznych dowodów potwierdzających powrót do normalnych warunków działal-ności gospodarczej;

 uzależnienia zaniechania wspierania sektora finansowego od stanu gospodarki jako ca-łości, a w szczególności od stabilności systemu finansowego;

 relatywnie wczesnego zaprzestania pomocy sektorowej, która zdaniem Komisji Euro-pejskiej osiągnęła już w pełni zamierzone rezultaty.

Ostatnim istotnym dokumentem, którego powstanie zapoczątkowane zostało przez kry-zys ekonomiczny był pakiet porozumień, tzw. Bazylea III. Utracenie płynności przez niektóre banki oraz konieczność dokapitalizowania ich przez państwa zmusiły do stworzenia mechani-zmu umożliwiającego dokładniejsze ocenianie kapitału wewnętrznego, a także podniesienie poziomu absorpcji efektów kryzysowych. Kluczowym celem reform sektora finansowego wynikających z Bazylei III było promowanie niższego poziomu dźwigni oraz niższego ryzyka wraz z jego lepszym pokryciem. W efekcie miało to dać bardziej odporny system finansowy, który wspierałby silny i trwały wzrost gospodarczy. Implementacja nowych regulacji bazylej-skich ma również doprowadzić do wzrostu bezpieczeństwa działalności banków. Przy czym trzeba zauważyć, że pakiet Bazylea III nie zabezpieczy w pełni sektora bankowego przed ewentualnymi kolejnymi turbulencjami, czy też kryzysami w skali lokalnej i globalnej (Bank for International Settlements [BIS], 2010a; BIS, 2010b; Markiewicz i Mrzygłód, 2015, s. 194-196; Young, 2014, s. 38; Zaleska, 2011, s. 273-274).

Do drugiej grupy ogólnych działań antykryzysowych zaliczają się konkretne instru-menty, a wśród nich:

 wsparcie płynnościowe sektora bankowego;  wsparcie finansowe państwa;

 Europejski Instrument Stabilności Finansowej;  Europejski Mechanizm Stabilności Finansowej;

 Europejski System Nadzoru Finansowego;  Europejski Mechanizm Stabilności.

Jednym z pierwszych instrumentów przeciwdziałania zjawiskom kryzysowym, które stosowano w państwach członkowskich UE było wsparcie płynnościowe pojedynczych ban-ków lub też całego sektora bankowego. Przywrócenie płynności na rynku finansowym było jednym z najpoważniejszych wyzwań EBC i banków centralnych w państwach członkow-skich. W celu poprawienia płynności banków i zapobiegnięciu ich niewypłacalności, spowo-dowanej paniką klientów wycofujących depozyty, podwyższano kwoty depozytów objętych gwarancjami skarbu państwa (Kościelecki, 2013, s. 93). Wsparcie płynnościowe udzielane pojedynczym bankom bądź też całemu systemowi bankowemu nie do końca przyniosło za-mierzone efekty, gdyż w niektórych przypadkach było to tylko chwilowe poprawienie kondy-cji finansowej podmiotów finansowych zagrożonych upadłością.

Podobnym rozwiązaniem, ale stosowanym na znacznie szerszą skalę było wykorzy-stywanie wsparcia finansowego przez poszczególne państwa. Takiego wsparcia finansowego państwom zagrożonym upadłością, udzielały inne państwa członkowskie. Najlepszym przy-kładem takiej pomocy międzynarodowej jest udzielenie wsparcia finansowego przez UE oraz MFW dla Grecji, Irlandii i Portugalii. Pomoc ta została przekazana krajom, którym groziła upadłość, ale tylko pod warunkiem wprowadzenia reform w systemie ich finansów publicz-nych (Dudkiewicz, 2011, s. 9; Mesjasz, 2012, s. 124).

W 2010 roku w ministrowie finansów państw członkowskich UE zainicjowali działa-nie Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej (European Financial Stability Facility – EFSF) oraz Europejskiego Mechanizmu Stabilizacji Finansowej (European Financial Stabi-lisation Mechanism – EFSM). Głównym zadaniem EFSF było wspieranie państw dotkniętych kryzysem, które zaciągały długi na ratowanie swego sektora finansowego i bankowego. Dzia-łalność EFSF sprowadza się przede wszystkim do udzielania pożyczek krajom strefy euro, które były lub są zagrożone nadmiernym zadłużeniem. Natomiast głównym zadaniem EFSM jest wspieranie państw członkowskich UE (głównie z Eurolandu) zagrożonych wystąpieniem nadmiernych zachwiań sytuacji finansowej. Działalność EFSM sprowadza się do udzielenia państwom członkowskim UE pomocy finansowej (w formie pożyczki lub linii kredytowej). Jednakże udzielenie tej pomocy obwarowane jest przymusem wprowadzenia przez państwo, które otrzyma pożyczkę, reform gospodarczych, które ustabilizują sytuację finansów publicz-nych (Bauer i Becker, 2013, s. 5-9).

Innym z wprowadzonych działań antykryzysowych było powołanie w UE w 2011 ro-ku Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego (European System of Financial Supervisors

– ESFS). System ten składa się z czterech podmiotów nadzorujących rynek finansowy, do których zaliczają się: Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (European Banking Authority – EBA), Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (European Insurance and Occupational Pensions Authority – EIOPA), Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (European Securities and Markets Authority – ESMA) oraz Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (European Systemic Risk Board – ESRB). ESFS prowadzi nadzór mikro- i makroostrożnościowy. Za nadzór mikroostrożno-ściowy odpowiadają EBA, EIOPA i ESMA, a głównym celem tych podmiotów nadzorczych jest zapewnienie właściwego wdrażania przepisów dotyczących sektora finansowego w spo-sób umożliwiający zachowanie pełnej stabilności finansowej oraz zapewnienie jak najwięk-szego zaufania do systemu finansowego, jako całości. Ponadto czuwają one nad ochroną kon-sumentów na rynku usług finansowych oraz oceniają zagrożenia i słabości w sektorze finan-sowym. Mikroostrożnościowy nadzór pokazuje z jednej strony utrzymanie podejścia sekto-rowego, a z drugiej chęć, a nawet konieczność zapewnienia jak największej spójności między nadzorem nad poszczególnymi segmentami rynku finansowego. Natomiast głównym zada-niem ESRB jest czuwanie nad stabilnością systemu finansowego UE w kontekście rozwoju sytuacji makroekonomicznej oraz ogólnych tendencji pojawiających się na rynkach finanso-wych, a zatem podmiot ten prowadzi nadzór makroostrożnościowy. Analizy przeprowadzane przez Radę mają wyłącznie charakter doradczy i ewentualnie perswazji moralnej, a więc nie ma ona prerogatyw do wydawania wiążących aktów prawnych. ESRB w bardzo dużym stop-niu współpracuje z MFW, Radą Stabilności Finansowej (Financial Stability Board – FSB) oraz wszelkimi innymi instytucjami prowadzącymi politykę makroostrożnościową w krajach trzecich. Powołanie ESRB miało również na celu wzmocnienie roli banków centralnych w nadzorowaniu krajowych systemów finansowych. Wynikało to przede wszystkim z tego, że coraz częściej stawiano tezę, iż trzeba koordynować politykę pieniężną i nadzorczą w sekto-rze finansowym, aby dzięki temu unikać nadmiernego ryzyka powstawania bąbli spekulacyj-nych (Koberska, 2011, s. 46-50; Luc, 2011, s. 152-154). Brak właściwego nadzoru nad ryn-kiem finansowym w UE stanowił jedną z głównych przyczyn kryzysu ekonomicznego, który dotknął sektor bankowy. Dlatego też powołanie tych dwóch instytucji poprawiło nadzór nad europejskim systemem finansowym, jednak nie został on w całości przeniesiony na poziom całej UE. Oczywiście pojawienie się dwóch nowych podmiotów nadzorczych w postaci ESFS i ESRB spowodowało zwiększenie stabilności systemu finansowego na poziomie unijnym. Przy czym stabilność finansowa w poszczególnych państwach członkowskich nadzorowana

jest nadal przez krajowe instytucje nadzorcze, których niezależność została nienaruszona, a ich kompetencje nie w całości zostały przeniesione na szczebel unijny.

W 2012 roku powołany został przez kraje strefy euro Europejski Mechanizm Stabilno-ści (European Stability Mechanism – ESM). Mechanizm ten udziela pomocy finansowej kra-jom, które są lub mogą się znaleźć w trudnej sytuacji finansowej, zagrażającej stabilności finansowej strefy euro jako całości i jej państw członkowskich. Przy czym pomoc finansowa jest dostępna tylko dla państw, które ratyfikowały traktat o stabilności, koordynacji i zarzą-dzaniu. Przy czym w połowie 2013 roku ESM zastąpił dwa inne mechanizmy wsparcia finan-sowego, powołane tymczasowo w pierwszej fazie kryzysu, którymi były EFSF i EFSM