z przeprowadzonego badania wynika, że firmy pożyczkowe będące przed-miotem badania w zdecydowanej większości przypadków (66,07% działających wyłącznie w Internecie, 85,10% wskazań w grupie przedsiębiorstw oferujących swoje produkty w punktach stacjonarnych, 68,75% wskazań wśród podmiotów wykorzystujących mieszany kanał dystrybucji i) oferują pożyczkę w wysokości powyżej 1000 zł (por. tab. 7.5). Na uwagę zasługuje również fakt, że pożyczki o niższych kwotach dostępne są częściej za pośrednictwem internetowego kanału sprzedaży (19,64% przedsiębiorstw w stosunku do 4,26% działających stacjonarnie i 6,25% o profilu mieszanym), niż w przypadku tradycyjnego sposobu dystrybucji, tj. w punkcie stacjonarnym.
Tabela 7.5. Kwota udzielonej pożyczki w zależności od kanału sprzedaży
Wysokość kwoty Internet Punkty stacjonarne Mieszany kanał dystrybucji a. Poniżej tysiąca 11 (19,64%) 2 (4,26%) 1 (6,25%)
b. Tysiąc i więcej 37 (66,07%) 40 (85,10%) 11 (68,75%)
c. Brak informacji 8 (14,29%) 5 (10,64%) 4 (25,00%)
łącznie 56 (100,00%) 47 (100,00%) 16 (100,00%)
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Tabela 7.6. Terminy spłaty pożyczki w wysokości do 1000 zł w zależności od kanału dystrybucji pożyczki
Termin spłaty Internet Punkty stacjonarne Mieszany kanał dystrybucji
Do 30 dni 14 (25,00%) 16 (34,04%) 9 (56,25%)
3 miesiące 10 (17,86%) 0 (0,00%) 2 (12,50%)
6 miesięcy 3 (5,36%) 16 (34,04%) 1 (6,25%)
Powyżej 6 miesięcy do 1 roku 4 (7,14%) 6 (12,77%) 2 (12,50%)
Ponad 1 rok 5 (8,93%) 4 (8,51%) 1 (6,25%)
Brak danych 20 (35,71%) 5 (10,64%) 1 (6,25%)
łącznie 56 (100,00%) 47 (100,00%) 16 (100,00%)
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Jak wynika z danych zaprezentowanych w tabeli 7.6 w przypadku podmiotów działających w Internecie i wykorzystujących różne kanały sprzedaży okres spłaty pożyczki w wysokości do 1000 zł najczęściej nie przekracza 30 dni. W przypadku firm posługujących się tradycyjnym kanałem dystrybucji taka pożyczka najczę-ściej udzielana jest również na okres do 30 dni bądź do 6 miesięcy. W każdym z analizowanych kanałów dystrybucji najrzadziej oferowana jest możliwość spłaty pożyczki w wysokości do 1000 zł w terminie 3 miesięcy lub powyżej 6 miesięcy.
Na uwagę zasługuje również fakt, że darmowe pożyczki posiadają w swojej ofercie niemal wyłącznie firmy świadczące usługi za pośrednictwem Internetu (28,57% wskazań). W przypadku pożyczkodawców dystrybuujących swoje usługi w punktach stacjonarnych darmową pożyczkę udzielało zaledwie 2,13% firm (tab. 7.7). żadna z firm wykorzystujących mieszane kanały sprzedaży nie posia-dała takiej pożyczki w swojej ofercie. Głównym założeniem darmowej pożyczki jest przyciągnięcie nowych klientów. Celem tak skonstruowanej usługi jest danie klientowi możliwości wypróbowania usługi bez ponoszenia dodatkowych kosztów i zachęcenie do skorzystania z niej ponownie. W przypadku darmowych pożyczek potencjalnym źródłem zysku dla wierzyciela są dochody płynące z udzielenia tym klientom kolejnych pożyczek, jednak objętych regularną ofertą.
Tabela 7.7. Liczba podmiotów udzielających darmowych (pierwszych) pożyczek
Darmowa (pierwsza)
pożyczka w ofercie Internet Punkty stacjonarne Mieszany kanał dystrybucji
Tak 16 (28,57%) 1 (2,13%) 0 (0,00%)
Nie 29 (51,79%) 31 (65,96%) 6 (37,50%)
Brak danych 11 (19,64%) 15 (31,91%) 10 (62,50%)
łącznie 56 (100,00%) 47 (100,00%) 16 (100,00%)
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Należy zwrócić uwagę na fakt, że firmy udzielające pożyczki przez Internet nastawiają się przede wszystkim na czerpanie korzyści z oprocentowania (39,29%) oraz prowizji (17,86%), w mniejszym stopniu natomiast z usług dodatkowych takich jak ubezpieczenie, opłata przygotowawcza i opłata za udzielenie pożyczki.
Wśród opłat i kosztów towarzyszących udzielaniu pożyczek przez przedsiębiorstwa świadczące usługi tradycyjnymi kanałami najczęściej zalicza się do nich oprocen-towanie (70,21% wskazań) i ubezpieczenie (19,15% wskazań). W przypadku firm udzielających pożyczek mieszanym kanałem dystrybucji wśród koszów i opłat związanych z udzieleniem pożyczki przeważało również oprocentowanie (31,25%
wskazań), a dodatkowo niekiedy wymagano poniesienia opłaty przygotowawczej (12,50% wskazań), (por. tab. 7.8).
Tabela 7.8. Rodzaje kosztów i opłat związanych z udzieleniem pożyczki według kanału dystrybucji
rodzaj kosztu/opłaty liczba wskazań według kanału dystrybucji
Internet punkty stacjonarne mieszany kanał dystrybucji
oprocentowanie 22 (39,29%) 33 (70,21%) 5 (31,25%)
Prowizja 10 (17,86%) 0 (0,00%) 1 (6,25%)
Ubezpieczenie 5 (8,93%) 9 (19,15%) 0 (0,00%)
opłata przygotowawcza 4 (7,14%) 1 (2,13%) 2 (12,50%) opłata za udzielenie pożyczki 2 (3,57%) 0 (0,00%) 0 (0,00%) opłata za elastyczny plan spłaty 0 (0,00%) 0 (0,00%) 1 (6,25%) Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
W każdym z analizowanych kanałów dystrybucji istniała możliwość rozło-żenia spłaty zobowiązań na raty. W przypadku firm działających w Internecie i wykorzystujących mieszane kanały dystrybucji odsetek firm oferujących taką możliwość wyniósł 25,00%. Natomiast w przypadku podmiotów świadczących usługi w punktach stacjonarnych taką opcję zadeklarowało 44,68% z nich.
Tabela 7.9. Możliwość rozłożenia spłaty zobowiązania na raty w zależności od kanału sprzedaży
Możliwość rozłożenia na raty Internet Punkty stacjonarne Mieszany kanał dystrybucji
Tak 14 (25,00%) 21 (44,68%) 4 (25,00%)
Nie 33 (58,93%) 11 (23,41%) 5 (31,25%)
Brak danych 9 (16,07%) 15 (31,91%) 7 (43,75%)
łącznie 56 (100,00%) 47 (100,00%) 16 (100,00%)
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Kolejnym zagadnieniem poddanym analizie w ramach badania prowadzo-nego techniką „tajemniczego klienta” był rodzaj dokumentów i danych wymaga-nych przez firmy pożyczkowe umożliwiających zaciągnięcie pożyczki. rezultaty badań wskazują, że zdecydowana większość przedsiębiorstw wymaga przedło-żenia dokumentów przy podpisywaniu umowy. Jedynie 3 podmioty oferowały możliwość udzielenia pożyczki bez okazania dokumentów potwierdzających
tożsamość, status materialny, miejsce zatrudnienia itp. W przypadku próby in-ternetowej najczęściej wymaganym dokumentem był dowód osobisty (28,57%
wskazań), kolejnym ważnym elementem potrzebnym do uzyskania pożyczki była informacja o dochodach (16,07% wskazań), następnie numer konta i adres e-mail (10,71% wskazań). Ponadto pożyczkodawcy chcieli uzyskać numer telefonu (8,93% wskazań), potwierdzenie zatrudnienia (7,14% wskazań) i wyciąg z konta bankowego (5,36% wskazań). Tylko w dwóch przypadkach badani pożyczkodawcy zadeklarowali możliwość uzyskania pożyczki bez konieczności przedstawiania jakichkolwiek dokumentów (3,57% wskazań). W jednym przypadku podstawą rozpatrzenia naszego wniosku miał być rachunek za media. Wśród podmiotów oferujących swoje usługi w punktach stacjonarnych najczęściej wymaganym dokumentem był dowód osobisty (59,57% wskazań), wyciąg z konta bankowego (42,55% wskazań), potwierdzenie zatrudnienia (29,79% wskazań) i rachunek za media (23,40% wskazań). Najrzadziej lub wcale nie wymagano natomiast numeru konta (bez wyciągu) (6,38% wskazań), numeru telefonu (6,38% wskazań) i adresu e-mail (0,00% wskazań). W przypadku podmiotów wykorzystujących mieszane kanały sprzedaży wymagano najczęściej numer telefonu klienta (81,25% wskazań), dowód osobisty (43,75% wskazań) i informację o dochodach (31,25% wskazań).
W tej grupie najrzadziej proszono klientów o potwierdzenie zatrudnienia (6,25%
wskazań) i rachunek za media (6,25% wskazań), (por. tab. 7.10, rys. 7.1, 7.2, 7.3).
Tabela 7.10. Rodzaje dokumentów i danych wymaganych przed udzieleniem pożyczki
rodzaj dokumentów/danych Internet Punkty stacjonarne Mieszany kanał dystrybucji
Bez dokumentów 2 (3,57%) 0 (0,00%) 1 (6,25%)
Wyciąg z konta bankowego 3 (5,36%) 20 (42,55%) 2 (12,50%) Numer konta (bez wyciągu) 6 (10,71%) 3 (6,38%) 2 (12,50%)
Numer telefonu 5 (8,93%) 3 (6,38%) 13 (81,25%)
Adres e-mail 6 (10,71%) 0 (0,00%) 2 (12,50%)
Dowód osobisty 16 (28,57%) 28 (59,57%) 7 (43,75%)
Potwierdzenie zatrudnienia 4 (7,14%) 14 (29,79%) 1 (6,25%) Informacja o dochodach 9 (16,07%) 4 (8,51%) 5 (31,25%)
rachunek za media 1 (1,79%) 11 (23,40%) 1 (6,25%)
* Spośród wszystkich otrzymanych odpowiedzi.
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Rysunek 7.1. Odpowiedzi respondentów w zakresie rodzaju wymaganych dokumentów i danych przed udzieleniem pożyczki przez Internet
3 60%
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Rysunek 7.2. Struktura odpowiedzi respondentów w zakresie rodzaju
wymaganych dokumentów i danych przed udzieleniem pożyczki w mieszanym kanale dystrybucji
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Rysunek 7.3. Struktura odpowiedzi respondentów w zakresie rodzaju
wymaganych dokumentów i danych przed udzieleniem pożyczki w punktach stacjonarnych
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
W kwestii ponoszenia dodatkowych kosztów przy przedłużeniu okresu spłaty pożyczki wszystkie podmioty, które udzieliły odpowiedzi na to pytanie bez względu na kanał dystrybucji, wskazały na taką konieczność (83,93% wskazań w grupie internetowej, 57,45% wskazań wśród przedsiębiorstw wykorzystujących trady-cyjny kanał dystrybucji, 56,25% wskazań w grupie mieszanej). W przypadku jednego podmiotu udzielającego pożyczek w punktach stacjonarnych w razie przedłużenia terminu spłaty pożyczki do 7 dni klient nie był obciążony żadnymi dodatkowymi kosztami. Natomiast po przekroczeniu tego terminu firma naliczała odsetki, których wysokość zależała od warunków udzielenia pożyczki zawartych w umowie (tab. 7.11).
Tabela 7.11. Koszty przedłużenia okresu spłaty pożyczki udzielonej przez instytucje pożyczkowe
Koszty przy przedłużeniu Internet Punkty stacjonarne Mieszany kanał dystrybucji
Tak 47 (83,93%) 27 (57,45%) 9 (56,25%)
Nie 0 (0,00%) 0 (0,00%) 0 (0,00%)
Brak danych 9 (16,07%) 20 (42,55%) 7 (43,75%)
łącznie 56 (100,00%) 47 (100,00%) 16 (100,00%)
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
W kwestii konieczności ponoszenia dodatkowych opłat przed zawarciem umowy o udzielenie pożyczki, informacje przekazywane przez firmy pożyczkowe są zróżnicowane i w dużej mierze zależą od kanału dystrybucji usługi. W przy-padku podmiotów dystrybuujących swoje usługi za pośrednictwem Internetu, ponad 60,71% odpowiedzi potwierdziło konieczność ponoszenia takich opłat.
Należy jednak zaznaczyć, że opłata ta w wielu przypadkach jest marginalna, ma charakter symboliczny i związana jest z koniecznością wykonania przelewu na konto pożyczkodawcy z reguły w wysokości 1 gr w celu weryfikacji konta banko-wego pożyczkobiorcy. Wśród odpowiedzi uzyskanych od podmiotów świadczą-cych usługi pożyczkowe zarówno za pośrednictwem Internetu, jak i w punktach stacjonarnych, na konieczność poniesienia dodatkowej opłaty przed udzieleniem pożyczki wskazało 18,75% z nich. W przypadku firm udzielających pożyczki wy-łącznie w punktach stacjonarnych, tylko jeden podmiot potwierdził pobieranie opłat przed zawarciem umowy. Tak jak w przypadku firm udzielających pożyczek przez Internet, klient musiał wykonać przelew w wysokości 1 gr na konto pożycz-kodawcy (tab. 7.12).
Tabela 7.12. Pobieranie opłaty przed zawarciem umowy z instytucją pożyczkową
opłaty przed zawarciem umowy Internet Punkty stacjonarne Mieszany kanał dystrybucji
Tak 34 (60,71%) 1 (2,13%) 3 (18,75%)
Nie 2 (3,58%) 35 (74,47%) 9 (56,25%)
Brak danych 20 (35,71%) 11 (23,40%) 4 (25,00%)
łącznie 56 (100,00%) 47 (100,00%) 16 (100,00%)
Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.
Jak wynika z danych zaprezentowanych w tab. 7.13 dominującą formą prze-kazania gotówki po zawarciu umowy z klientem w przypadku każdego z ro-dzajów przedsiębiorstw jest przelew. W przypadku firm dystrybuujących swoje usługi poprzez punkty stacjonarne 15 podmiotów (31,92% wskazań) oferowało również możliwość wypłaty gotówki w punkcie obsługi klienta, na poczcie lub w banku. Wśród przedsiębiorstw wykorzystujących mieszane kanały sprzedaży taką możliwość zadeklarowało 25,00%. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w przy-padku wypłaty na poczcie lub w banku klient z reguły ponosi dodatkowy koszt w wysokości 15–20 zł. W przypadku przedsiębiorstw świadczących swoje usługi za pośrednictwem Internetu zdecydowana większość badanych zadeklarowała, że formą przekazania pożyczki jest przelew (89,29% wskazań). Tylko w jednym