Organizacja zarządzania kryzysowego na poziomie wojewódzkim w województwie łódzkim

Za zarządzanie kryzysowe w województwie łódzkim odpowiada Wojewoda Łódz­ ki. Podstawowym dokumentem planistycznym w tym zakresie jest Wojewódzki Plan Zarządzania Kryzysowego, opracowany w  lipcu 2011 roku, zatwierdzony przez Ministra Spraw Wewnętrznych w 2012 roku. Inne ważne dokumenty zwią­ zane z zarządzaniem kryzysowym w województwie łódzkim to:

– Plan operacyjny ochrony przed powodzią dla województwa łódzkiego; – Plan działania systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne dla wojewódz­

twa łódzkiego;

– Wojewódzki plan działania na wypadek epidemii; – Plan Obrony Cywilnej województwa łódzkiego;

– Wojewódzki plan postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyj­ nych;

– Plan użycia Sił Zbrojnych w sytuacjach kryzysowych;

– Plan użycia Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Łodzi w sytuacjach kry­ zysowych;

– Wojewódzki plan dystrybucji tabletek jodku potasu w przypadku zdarzeń radiacyjnych na terenie województwa łódzkiego;

– Plany działania służb, inspekcji i straży w sytuacjach nadzwyczajnych na terenie województwa łódzkiego;

– Plany działania operatorów telekomunikacyjnych i pocztowych.

10 Więcej w: Załącznik 10. Zasada wyznaczania poziomów zagrożeń bezpieczeństwa. 11 Powodzie opadowe nawalne są efektem gwałtownych ulew letnich.

12 Spowodowane są opadami ciągłymi w zlewni danego cieku wodnego.

13 Towarzyszą zwykle roztopom, a wynikają ze spiętrzania wody spowodowanego zatkaniem przekroju rzeki przez zator w czasie spływu lodów.

14 Czynnikiem sprawczym zatkania przekroju cieku jest zarówno śryż, jak i lód denny. 15 Wojewódzki Plan…, s. 12.

Wojewoda Łódzki wykonuje swoje obowiązki przy pomocy Wydziału Bezpie­ czeństwa i Zarządzania Kryzysowego Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi (WBiZK ŁUW w Łodzi). W strukturze organizacyjnej wydziału funkcjonuje pięć oddziałów16. Łącznie w Wydziale Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego ŁUW w Łodzi zatrudnionych jest 112 osób, w tym część w niepełnym wymiarze godzin (w Centrum Powiadamiania Ratunkowego i Oddziale Zarządzania Kryzysowego). Pracownicy Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego (13 osób) wyko­ nują zadania zarówno w ramach Centrum, jak i Oddziału Zarządzania Kryzysowego.

Wśród zadań Oddziału Zarządzania Kryzysowego można wymienić m.in.: – sporządzanie projektu oraz aktualizacja: Wojewódzkiego planu zarządzania

kryzysowego, Wojewódzkiego planu operacyjnego ochrony przed powo­ dzią, Wojewódzkiego planu działania na wypadek epidemii, Wojewódzkiego planu dystrybucji tabletek jodku potasu w przypadku zdarzeń radiacyjnych na terenie województwa łódzkiego, Wojewódzkiego planu postępowania awaryjnego w  przypadku zdarzeń radiacyjnych, Raportu o  zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego;

– zapewnienie funkcjonowania Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzy­ sowego i dokumentowanie jego prac;

– planowanie oraz organizowanie i prowadzenie szkoleń, ćwiczeń, a także tre­ ningów z zakresu zarządzania kryzysowego;

– dokonywanie ocen i analiz stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego na obszarze województwa;

– dbanie o sprawy związane z finansowaniem bądź dofinansowaniem zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego z zakresu odbudowy czy re­ montów infrastruktury komunalnej zniszczonej lub uszkodzonej w wyniku działania żywiołu oraz z zakresu zarządzania kryzysowego, w tym nadzór nad właściwym wykorzystaniem przydzielonych środków;

– ochrona infrastruktury krytycznej, nadzór nad strażami gminnymi i prze­ kazywanie aktualnych informacji o stanie bezpieczeństwa do właściwych zespołów zarządzania kryzysowego, Rządowego Centrum Bezpieczeństwa i współpraca z powiatowymi zespołami zarządzania kryzysowego;

– planowanie wsparcia innych organów właściwych w sprawach zarządzania kryzysowego oraz użycie pododdziałów lub oddziałów Sił Zbrojnych RP do wykonywania zadań z zakresu zarządzania kryzysowego.

W strukturze tego oddziału funkcjonuje Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego pełniące całodobowy dyżur w celu zapewnienia przepływu infor­ macji na potrzeby zarządzania kryzysowego. Do zadań Centrum należy także

16 Struktura organizacyjna Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi określona została w Regulaminie Organizacyjnym Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi (Załącznik do Zarządzenia Wojewody Łódzkiego Nr 95/2011 z dnia 1 kwietnia 2011 r.).

nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludności. Współdziała ono z centrami zarządzania kry­ zysowego organów administracji publicznej, z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze, poszukiwawcze oraz humanitarne i z podmiotami realizującymi mo­ nitoring środowiska. Dokumentuje ponadto działania podejmowane przez Woje­ wódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego17.

Oddział Spraw Obronnych zapewnia realizację zadań obronnych na terenie województwa oraz kieruje bezpieczeństwem narodowym w czasie pokoju, w ra­ zie wewnętrznego lub zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa kraju, w tym wy­ stąpienia ataków terrorystycznych, i w czasie wojny18.

W  gestii Oddziału Ratownictwa Medycznego leży planowanie, organizowanie i koordynowanie Systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne, opracowywanie i ak­ tualizacja planów w tym zakresie (w tym finansowania zespołów ratownictwa me­ dycznego), określanie sposobu koordynowania działań jednostek systemu (procedur) w sytuacjach wymagających użycia większej liczby jednostek systemu, a także jedno­ stek spoza obszaru działania jednego dysponenta jednostki. Ponadto współpracuje z  Lekarzem Koordynatorem Ratownictwa Medycznego – w  zakresie wyznaczania podmiotów leczniczych zobowiązanych do udzielania pomocy medycznej poszkodo­ wanym w wyniku masowego zagrożenia życia i zdrowia ludności19.

Oddział Obrony Cywilnej odpowiada za opracowanie oraz aktualizacje Wo­ jewódzkiego Planu Obrony Cywilnej, planu wojewódzkiego oraz planów powia­ towych związanych z ochroną zabytków w razie konfliktu zbrojnego oraz sytua­ cji kryzysowych. W gestii oddziału leży też działalność planistyczna w zakresie: budowli ochronnych, zapewnienia ochrony płodów rolnych i  zwierząt gospo­ darskich, produktów żywnościowych i pasz, zabezpieczania ujęć oraz urządzeń wodnych, zapewnienia dostaw wody pitnej dla ludności, wyznaczonych zakładów przemysłu spożywczego, do celów przeciwpożarowych, a  także źródeł energii w miejscach przebywania ludności poszkodowanej. Inne jego zadania to przygo­ towywanie, organizowanie oraz koordynacja ewakuacji ludności w razie wystą­ pienia na terenie województwa masowego zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi. Odpowiada on też za współdziałanie sił obrony cywilnej oraz innych służb, w tym sanitarno­epidemiologicznych, i społecznych organizacji ratowniczych zaangażo­ wanych w prowadzenie akcji ratunkowych i likwidację skutków klęsk żywioło­ wych oraz zagrożeń środowiska, a także za ćwiczenia, treningi i zawody formacji obrony cywilnej szczebla wojewódzkiego. Koordynuje również ćwiczenia pro­ wadzone przez szefów obrony cywilnej powiatów, organizuje szkolenia struktur obrony cywilnej oraz pracowników organów administracji publicznej z  terenu województwa w zakresie ochrony ludności. Prowadzi działalność popularyzator­

17 Więcej: § 24.1 pkt 1 Regulaminu Organizacyjnego… 18 Ibidem, § 24.1 pkt 2.

ską w dziedzinie ochrony ludności, powszechnej samoobrony i współpracuje na tym polu z organami pozarządowymi20.

Centrum Powiadamiania Ratunkowego obsługuje zgłoszenia alarmowe (z wy­ łączeniem systemów sygnalizacji pożarowej), ewidencjonuje i przechowuje w sys­ temie teleinformatycznym dane dotyczące zgłoszeń, współpracuje i wymienia in­ formacje z centrami zarządzania kryzysowego, a także m.in. z Policją, Państwową Strażą Pożarną, dysponentami zespołów ratownictwa medycznego21.

Na obszarze województwa ulokowane są cztery obiekty magazynowe Woje­ wódzkiego Magazynu Przeciwpowodziowego i  Kryzysowego (WMPiK), któ­ re znajdują się w  miejscowościach: Poddębice, Chojne, Wieluń i  Białaczów (rys.  4.1). Zasady działania WMPiK określa „Instrukcja funkcjonowania Wo­ jewódzkiego Magazynu Przeciwpowodziowego i  Kryzysowego”, zatwierdzona Uchwałą Nr 468/13 Zarządu Województwa Łódzkiego z  dnia 9 kwietnia 2013 roku. Dysponentem materiałów oraz sprzętu stanowiących zasoby WMPiK jest Marszałek Województwa Łódzkiego. Decyzję o  uruchomieniu zasobu zgroma­ dzonego w obiektach magazynowych WMPiK podejmuje Dyrektor Wojewódz­ kiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi (lub osoba przez niego upoważniona) na polecenie marszałka (szczególnie w razie zaistnienia sytuacji kryzysowej) lub po ogłoszeniu przez wojewodę pogotowia przeciwpowodziowego na terenie województwa łódzkiego lub jego części, przekraczającej obszar jedne­ go  powiatu. Specjalistyczny sprzęt stanowiący własność WMPiK zgromadzony jest także w Komendach Miejskich/Powiatowych Państwowej Straży Pożarnej.

O ogłoszeniu pogotowia Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego, dzia­ łając w imieniu wojewody, powiadamia niezwłocznie dyrektora WZMiUW w Łodzi. Wydawanie zasobu magazynu jest odpłatne i następuje na wniosek organu samo­ rządu terytorialnego, a dyżurny pełniący dyżur operacyjny w siedzibie WZMiUW w Łodzi niezwłocznie informuje WCZK o wydaniu zasobu z magazynu22.

Na obszarze województwa łódzkiego funkcjonuje także Magazyn Wojewódz­ ki Obrony Cywilnej z siedzibą w Piotrkowie Trybunalskim23. Część wyposażenia

20 Ibidem, § 24.1 pkt 4. 21 Ibidem, § 24.1 pkt 5.

22 Więcej w: „Instrukcja funkcjonowania Wojewódzkiego Magazynu Przeciwpowodziowego i Kryzysowego” zatwierdzona Uchwałą Nr 468/13 Zarządu Województwa Łódzkiego z dnia 9 kwietnia 2013 r. w sprawie zatwierdzenia „Instrukcji funkcjonowania Wojewódzkiego Ma-gazynu Przeciwpowodziowego i Kryzysowego” dla województwa łódzkiego.

23 Funkcjonuje on na podstawie art. 17 ust. 6 Ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obo-wiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2012 r. Nr 0, poz. 461 z późn. zm.) oraz § 3 pkt 14 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu dzia-łania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz.U. z 2002 r. Nr 96, poz. 850), a także Zarządzenia Nr 136/2014 Szefa Obrony Cywilnej Województwa Wojewody Łódzkiego z dnia 30 kwietnia 2014 r. w sprawie ustalenia zasad gospodarowania środka-mi trwałyśrodka-mi i wartościaśrodka-mi niematerialnyśrodka-mi i prawnyśrodka-mi Obrony Cywilnej oraz zasad prowadzenia gospodarki magazynowej majątku Obrony Cywilnej w Łódzkim Urzędzie Wojewódzkim w Łodzi.

magazynu może zostać wykorzystana m.in. w razie realnego lub potencjalnego wystąpienia powodzi. Uruchomienie zasobów magazynu następuje na podstawie decyzji Dyrektora Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego ŁUW w  Łodzi, po rozpatrzeniu pisemnego wniosku jednostki samorządu terytorial­ nego, w którym wskazano rodzaj oraz ilość sprzętu, środków technicznych czy materiałów niezbędnych do realizacji zadań OC w zakresie ochrony przeciwpo­ wodziowej.

Rys. 4.1. Obiekty magazynowe Wojewódzkiego Magazynu Przeciwpowodziowego i Kryzysowe-go dla województwa łódzkieKryzysowe-go

Źródło: http://www.bip.melioracja.lodzkie.pl/data/other/lokalizacja_obiektow_wmpik.pdf (dostęp: 20.04.2015).

System alarmowania i ostrzegania ludności w województwie łódzkim opiera się na syrenach mechanicznych i elektronicznych uruchamianych radiowo. Na te­ renie województwa zlokalizowanych jest 31 centrali alarmowych oraz 297 syren alarmowych (242 mechaniczne i 55 elektronicznych), z czego najwięcej w Łodzi – łącznie 68 (27 mechanicznych i 41 elektronicznych). Ćwiczenia z ich użyciem odbywają się jednak tylko sporadycznie.

Podstawą ewakuacji ludności na obszarze województwa łódzkiego jest Woje­ wódzki plan Obrony Cywilnej. Wojewoda może ogłosić ewakuację w razie wy­ stąpienia zdarzeń radiacyjnych lub zagrożenia powodziowego (przy założeniu wojewódzkiej skali powodzi). W dokumentach planistycznych wskazuje się na realizowanie tego zadania w formie samoewakuacji, co ogranicza się do poinfor­ mowania mieszkańców o konieczności opuszczenia zagrożonego obszaru. Takie założenie ma zagwarantować odciążenie logistyczne prowadzonej akcji przeciw­ powodziowej.

Zabezpieczenie medyczne w  zakresie ratownictwa medycznego stanowią 64 zespoły ratownictwa medycznego podstawowe oraz 33 zespoły ratownictwa me­ dycznego specjalistyczne, a w okresie od 15 czerwca do 15 września na Zalewie Sulejowskim funkcjonuje zespół ratownictwa medycznego podstawowy wodny. Na obszarze województwa istnieje 16 zakładów opieki zdrowotnej posiadających w swojej strukturze szpitalny oddział ratunkowy, a także 15 zakładów opieki zdro­ wotnej będących dysponentami zespołów ratownictwa medycznego. W rejestrze jednostek funkcjonujących w  systemie Państwowe Ratownictwo Medyczne na obszarze województwa łódzkiego zarejestrowanych jest 157 jednostek, w tym 34 jednostki ratowniczo­gaśnicze komend powiatowych/miejskich PSP, 121 jedno­ stek OSP oraz dwie jednostki powiatowego WOPR.

W ramach realizowania zadań z zakresu zarządzania kryzysowego Wojewoda Łódzki zawiera umowy i porozumienia z innymi podmiotami. Wszelkie infor­ macje o charakterze kryzysowym przekazuje mediom Biuro Wojewody Łódzkie­ go, funkcjonujące przy Łódzkim Urzędzie Wojewódzkim. Informacje zbierane są przez Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego – za pośrednictwem Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego – od poszczególnych służb, inspekcji oraz straży działających na obszarze województwa łódzkiego. Informa­ cje te są przetwarzane w Centrum, a następnie trafiają do Wojewody lub do Biura Wojewody, skąd przekazywane są mediom pisemnie (jako np. komunikat e­mail­ owy), telefonicznie lub w formie wywiadu.