gos-podarczego, jak i kondycji społeczeństwa. Efektem zmian, jakim ulega współ-czesna rzeczywistość, jest m.in. wzrost znaczenia technologii informacyjno--komunikacyjnych, które stają się jednym z najważniejszych czynników rozwoju gospodarczego oraz społecznego. Z uwagi na rolę, jaką sektor ICT odgrywa w budowie konkurencyjności europejskich regionów, w prezentowanym arty-kule podjęto próbę przybliżenia sytuacji tej części gospodarki w wojewódz-twie wielkopolskim.
uzależniony od ciągłego generowania i pozy-skiwania informacji oraz doskonalenia sposo-bów ich gromadzenia, przetwarzania i wykorzy-stania w sposób optymalnie efektywny i celo-wy. Wobec tego o efektywności GOW stanowią elementy wpływające na możliwość tworzenia oraz zarządzania informacją, takie jak: podmio-ty generujące wiedzę (np. uczelnie wyższe, in-stytucje naukowo-badawcze), dostępność ka-pitału niezbędnego do działań rozwojowych (np. instytucji finansowych i kredytujących) oraz rozwinięta infrastruktura teleinformatycz-na (umożliwiająca nieograniczoną komunikację i możliwość przetwarzania i przekazywania in-formacji). Warunkiem niezbędnym do rozwoju GOW jest także kapitał ludzki, wyspecjalizo-wany i przygotowyspecjalizo-wany do wdrażania i rozwoju nowoczesnych rozwiązań (Wieprow 2015). Cha-rakterystyczne cechy tego typu gospodarki to bardzo silny związek biznesu z nauką oraz szczególne znaczenie innowacji w rozwoju.
Równoległym procesem do kształtowania się GOW są zmiany w uwarunkowaniach życia społecznego, a w efekcie tworzenie się tzw.
społeczeństw informacyjnych. Zgodnie z de-finicją przywołaną przez S. Buregwę-Czumę
ANALIZY I BAD ANIA ANALIZY I BAD ANIA
i K. Garwol (2011, za Stempnakowski 2007)
„społeczeństwem informacyjnym zazwyczaj na-zywa się społeczność znajdującą się na odpo-wiednio wysokim poziomie rozwoju techno-logicznego, dla której najcenniejszym i po-wszechnym dobrem wymiany jest informacja, a najważniejszym kryterium rywalizacji po-między państwami jest dostęp do informacji i możliwość jej kreowania”. Rozwój społe-czeństw informacyjnych w dużym stopniu jest więc zależny od potencjału kapitału ludzkie-go regionu, związaneludzkie-go zarówno z poziomem umiejętności cyfrowych społeczeństwa, jak i ze zmianami w strukturze zatrudnienia, pole-gającymi m.in. na wzroście zapotrzebowania na pracowników usług nowoczesnych.
Rozwój i rosnąca rola sektora ICT
Technologie informacyjno-komunikacyjne z uwa-gi na swoje znaczenie we współczesnej rze-czywistości są często uznawane przez eksper-tów za technologie ogólnego przeznaczenia (ge-neral purpose technologies, GPT), których klu-czowymi cechami są m.in.: możliwość zastoso-wania w wielu obszarach gospodarki, komple-mentarność z innymi technologiami oraz wiele różnorodnych możliwości wykorzystania (Di-melis i Papaioannou 2011, s. 38). Pojawienie się tego typu rozwiązań zmienia rzeczywistość technologiczną i otwiera zupełnie nowe moż-liwości rozwoju dla pozostałych branż. Przy-kładami GPT są m.in.: silnik parowy, kolej, elektryczność czy komputer. Jak wspomniano, niejednokrotnie do tej grupy zalicza się także technologie informacyjno-komunikacyjne, któ-rych pojawienie się oznaczało we współcze-snym świecie rewolucję w komunikacji oraz zarządzaniu informacją. ICT na tle poprzed-nich technologii ogólnego przeznaczenia wy-różnia wyjątkowo dynamiczny rozwój wydaj-ności produktów ICT oraz stosunkowo szybki spadek kosztów związanych z ich użytkowa-niem (EPRS 2018, s. 27).
Sektor ICT ma obecnie szczególne znaczenie, ponieważ z jednej strony jest odpowiedzią na występowanie wymienionych wyżej zjawisk, z drugiej natomiast staje się czynnikiem ge-nerującym kolejne zmiany. W efekcie stanowi on niezwykle ważny element w procesie
roz-woju całej gospodarki. Zdaniem K. Olszewskiej (2011, s. 87–88) zależność ta odbywa się głów-nie poprzez „tworzegłów-nie wartości dodanej wskutek oddziaływania na inne sektory. Do-starczając innym sektorom, niespokrewnionym z ICT, technologii informacyjnych i komunika-cyjnych, sektor ten przyczynia się do wzrostu ogólnej wydajności produkcji w gospodarce, która mierzona jest jako łączna produktywność czynników produkcji (…). Dzięki technologiom wytworzonym przez sektor ICT możliwa sta-ła się informatyzacja państwa, społeczeństwa i biznesu”. Oprócz dostarczania rozwiązań po-prawiających wydajność i efektywność działal-ności poszczególnych gałęzi gospodarczych, nowoczesne ICT zapewniają nieograniczone możliwości przekazywania informacji oraz ko-munikacji w skali globalnej, co ma wpływ za-równo na działanie przedsiębiorstw, jak i ak-tywność w każdym obszarze życia społecznego.
W szczególności należy podkreślić znaczące wydatki w ramach sektora ICT na działalność B+R (Olszewska 2011, s. 87–88). W efekcie technologie informacyjno-komunikacyjne stają się jednym z podstawowych źródeł innowacyj-nych rozwiązań, zwiększają wydajność produk-cji oraz ułatwiają zarządzanie przedsiębior-stwem, co czyni je jednym z głównych czyn-ników decydujących o pozycji konkurencyjnej i sukcesie rynkowym firmy.
Potwierdzeniem wpływu ICT na rozwój współ-czesnych systemów gospodarczych jest ana-liza rozwoju USA oraz krajów europejskich w latach 1980–2000. Zgodnie z wynikami zre-alizowanych porównań do kluczowych czynni-ków, jakie przyczyniły się do dynamicznego rozwoju USA w latach 90., zalicza się znaczący wzrost TFP1 oraz udziału technologii informa-cyjno-komunikacyjnych w wybranych sekto-rach gospodarki. Uwzględniając fakt, że wpływ rozwiązań cyfrowych na efektywność prowa-dzonych działalności jest najbardziej widocz-ny w perspektywie długofalowej, za jedną z przyczyn dynamicznego rozwoju gospodar-czego USA badacze uznają m.in. stosunkowo
1 Łączna produktywność czynników produkcji (total factor productivity) jest syntetycznym miernikiem efektywności procesu produkcyjnego w kraju, wynikającej z postępu technicznego.
Rynek Pracy nr 4/2018 (167)
32
ANALIZY I BAD ANIA
33
ANALIZY I BAD ANIA
wczesne inwestowanie w ICT na terenie tego kraju (lata 80.). Ponadto czynnikiem, jaki do-datkowo umożliwił poprawę mierzonej pro-duktywności w USA w latach 90., była zależ-ność od sektora ICT takich branż, jak: handel hurtowy i detaliczny, usługi finansowe oraz produkcja technologii informacyjno-komuni-kacyjnych. Branże te stanowiły istotną część amerykańskiej gospodarki i w największym stopniu przyczyniły się do wzrostu TFP oraz wkładu kapitału ICT (Dimelis i Papaioannou 2011, s. 39–40).
Rosnące znaczenie sektora ICT znajduje swoje odzwierciedlenie w zmianie struktury firm za-równo na terenie Polski, jak i Unii Europejskiej, polegającej na wzroście liczby przedsiębiorstw, których działalność jest związana z produkcją lub usługami w obszarze technologii informa-cyjno-komunikacyjnych. Łącznie w 2015 r. na terenie UE funkcjonowało 1,108 mln firm sek-tora ICT2, czyli o 0,75% więcej niż w 2014 r.
oraz o ponad 15% więcej niż 3 lata wcześniej.
Liderami w tym obszarze były Wielka Brytania (18,0%) i Francja (12,9%).
W Polsce w 2015 r. funkcjonowało 8,3% spo-śród wszystkich firm sektora ICT w UE, co
za-pewniało jej piątą pozycję. Zgodnie z danymi Eurostat liczba firm ICT w Polsce na przestrze-ni lat systematyczprzestrze-nie rosła. W 2015 r. ich licz-ba zwiększyła się prawie o 7% względem roku ubiegłego, a w porównaniu z 2010 r.
o 44%. Ponadto polski sektor ICT na tle pozo-stałych krajów członkowskich charakteryzował się wysokim udziałem jednoosobowych dzia-łalności gospodarczych (Polska = 73%, UE = 54,2%) oraz stosunkowo niskim odsetkiem firm mikro (Polska = 24%, UE = 40%), a także zatrudniających powyżej 10 pracowników (Pol-ska = 3%, UE = 5,8%).
2 Zgodnie z zastosowaniem Statystycznej Klasyfikacji Działalności Gospodarczej we Wspólnocie Europejskiej, Rec. 2 (NACE Rev. 2), sektor ICT zawiera następujące działy: produkcja elektronicznych elementów i obwo-dów drukowanych (26.1), produkcja komputerów i urzą-dzeń peryferyjnych (26.2), produkcja sprzętu (tele)ko-munikacyjnego (26.3), produkcja elektronicznego sprzę-tu powszechnego użytku (26.4), produkcja magnetycz-nych i optyczmagnetycz-nych niezapisamagnetycz-nych nośników informacji (26.8), naprawa komputerów i sprzętu (tele)komunika-cyjnego (95.1), sprzedaż hurtowa narzędzi informacyj-nych i komunikacyjinformacyj-nych (46.5), działalność wydawnicza w zakresie oprogramowania (58.2), telekomunikacja (61), działalność związana z oprogramowaniem, doradz-twem w zakresie informatyki i działalności powiązane (62), przetwarzanie danych; zarządzanie stronami inter-netowymi (hosting) i podobna działalność; działalność portali internetowych (63.1).
Weronika Dąbrowska Deficyty kadrowe – zagrożeniem rozwoju...
Wykres 1. Udział firm ICT funkcjonujących na terenie danego kraju w ogóle firm ICT w UE w 2015 r.
Źródło: Eurostat, <http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=bd_9bd_sz_cl_r2&lang=en> (do-stęp: 25.09.2018).
Wielka Brytania Francja Niemcy ������ ������ �������� ��������� ������� ������� Rumunia ����� ������ ������� �������� Grecja ���������� ��������� �������� ��������� �������� ����� ���������� ����� ������� ���������� Malta
20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0
ANALIZY I BAD ANIA ANALIZY I BAD ANIA
Wraz ze wzrostem liczby firm rosła także liczeb-ność osób podejmujących pracę w sekto-rze technologii informacyjno-komunikacyjnych.
W 2017 r. na terenie całej UE pracę w sektorze ICT podejmowało 8,4 mln osób, tj. o 2% więcej niż w 2016 r. Prawie połowa spośród nich pra-cowała w Wielkiej Brytanii (19,4%), Niemczech (18,6%) lub Francji (11,8%).
Mimo że Polska była szóstym krajem posia-dającym największą liczbę specjalistów ICT w całej UE, wartość ta w skali europejskiej stanowiła zaledwie 4,8% wszystkich zatrudnio-nych w tym sektorze. Niemniej należy podkre-ślić, że Polska charakteryzuje się ponadprze-ciętnie wysokim udziałem młodych specjali-stów ICT – aż 51% spośród osób pracujących w tym sektorze nie przekroczyło 35. roku ży-cia (UE – 36,5%, Niemcy – 35,9%, Francja – 36,9%, Włochy – 23,9%). W kontekście po-stępujących zmian demograficznych stanowi to optymistyczną perspektywę dla rozwoju polskiego sektora ICT.
Rozwój usług nowoczesnych wpływa nie tylko na wzrost liczby specjalistów ICT, ale także na zmianę charakteru organizacji pracy. Perspek-tywy stwarzane przez nowoczesne
technolo-gie umożliwiają realizowanie części zadań poza siedzibą firmy, co znacząco zwiększa za-kres elastycznego wykonywania pracy. Takie rozwiązania stanowią szansę m.in. na aktywi-zację osób mających trudności z pogodzeniem życia zawodowego z rodzinnym, mogą także mieć konsekwencje w postaci częstszego po-dejmowanie aktywności zawodowej w formie samozatrudnienia (EPRS 2018, s. 5).
Rozwój nowoczesnych technologii jest także uznawany za jeden z czynników wpływających na postępującą zmianę struktury wykształcenia osób pracujących w UE (RPRS 2018, s. 4), pole-gającej na konsekwentnym wzroście udziału osób z wykształceniem wyższym wśród ogó-łu zatrudnionych, przy jednoczesnym spadku udziału osób legitymujących się wykształce-niem gimnazjalnym i poniżej3.
W 2017 r. udział osób z wykształceniem wyż-szym wśród wszystkich zatrudnionych w UE wyniósł 34,4%, co oznaczało wzrost na prze-strzeni 10 lat o prawie 32%. W Polsce przyrost ten był jeszcze większy i w porównaniu z 2007 r.
3 Struktura wykształcenia zgodnie z Międzynarodową Standardową Klasyfikacją Kształcenia ISCED.
Wykres 2. Udział osób pracujących w sektorze ICT w 2017 r. (w tys.) w poszczególnych krajach w ogóle osób pracujących w sektorze ICT w UE
Źródło: Eurostat, <http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=isoc_sks_itspa&lang=en> (do-stęp: 3.08.2018).
Wielka Brytania Niemcy Francja ������ Hiszpania ������ �������� Szwecja Belgia Austria Rumunia ������ ��������� ����� Dania ���������� ������� �������� ��������� Grecja ��������� �������� Litwa �������� ����� Luksemburg Cypr Malta
20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0
Rynek Pracy nr 4/2018 (167)
34
ANALIZY I BAD ANIA
35
ANALIZY I BAD ANIA
wyniósł 52%. Ponadto we wskazanym okre-sie w porównaniu z pozostałymi krajami człon-kowskimi wystąpił wyraźnie niższy udział osób z wykształceniem gimnazjalnym i niższym. Zja-wisko to może wynikać z mniejszego udziału osób przedwcześnie kończących naukę w
Pol-sce, a w efekcie niższego niż w skali europejskiej udziału osób z wykształceniem gimnazjalnym i niższym w strukturze wykształcenia ogółu mieszkańców.
Sektor ICT znacząco wpływa także na zmiany w zapotrzebowaniu na pracowników. Z jednej Wykres 3. Struktura wykształcenia osób zatrudnionych w UE w latach 2007–2017
Źródło: Eurostat, <http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=lfst_r_lfe2eedu&lang=en> (do-stęp: 3.08.2018).
��������������������� �������������������� ������
2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007
17,4% 48,0% 34,4%
17,6% 48,2% 33,9%
17,8% 48,5% 33,4%
18,2% 48,8% 32,6%
18,9% 48,8% 32,0%
18,8% 48,8% 31,0%
20,8% 49,0% 30,0%
21,5% 49,2% 29,0%
22,4% 49,3% 28,1%
23,3% 49,6% 26,8%
24,2% 49,5% 26,1%
Wykres 4. Struktura wykształcenia osób zatrudnionych w Polsce w latach 2007–2017
Źródło: Eurostat, <http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=lfst_r_lfe2eedu&lang=en> (do-stęp: 3.08.2018).
4,9% 60,6% 34,5%
5,2% 61,2% 33,6%
5,6% 61,3% 33,0%
5,7% 61,9% 32,4%
6,0% 63,0% 31,0%
6,5% 63,9% 29,5%
6,9% 65,0% 28,1%
7,2% 65,6% 27,2%
7,7% 66,8% 25,5%
8,5% 68,2% 23,4%
8,9% 68,4% 22,7%
��������������������� �������������������� ������
2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007
Weronika Dąbrowska Deficyty kadrowe – zagrożeniem rozwoju...
ANALIZY I BAD ANIA ANALIZY I BAD ANIA
strony stwarza on popyt na specjalistów posia-dających kwalifikacje umożliwiające wykorzy-stywanie oraz rozwój nowych rozwiązań tech-nologicznych, z drugiej jednak strony możliwo-ści dostarczane przez sektor m.in. w takich dziedzinach, jak automatyka czy mechaniza-cja, mogą doprowadzić do wdrożenia rozwią-zań technicznych ułatwiających wykonywanie określonych zadań bez udziału lub przy bar-dziej niż dotychczas ograniczonym udziale czło-wieka. Wobec tego, w opinii ekspertów, w per-spektywie najbliższych dekad przewiduje się spadek zatrudnienia w zawodach, w których praca człowieka może zostać zastąpiona roz-wiązaniami technologicznymi. Zgodnie z pro-gnozami w perspektywie 10–20 lat całkowite zatrudnienie w USA może zmniejszyć się aż o 47% na skutek cyfryzacji i informatyzacji gos-podarki (RPRS 2018, s. 24–25, za Frey i Osbor-ne 2013); w przypadku UE zakłada się, że może to być nawet 47–60% (RPRS 2018, s. 24–25, za Bowles, 2014), natomiast badania zrealizowa-ne dla krajów OECD wskazują na spadek w gra-nicach 6–12% (RPRS 2018 s. 24–25, za Arntz, Terry i Zierahn 2016).
Szacunki dotyczące skali redukcji zatrudnienia różnią się od siebie w zależności od przyjętych założeń. W analizach przewidujących niższe spadki zatrudnienia zakłada się, że nawet jeśli istnieje w ich ramach pewien zakres obowiąz-ków, który z uwagi na swój charakter może w przyszłości być z powodzeniem realizowany przez produkty ICT, to równocześnie pewien obszar zadań w dalszym ciągu będzie musiał być wykonany wyłącznie przez człowieka (pra-ca zespołowa oraz wszystkie zadania zakłada-jące interakcję z drugim człowiekiem). Ponadto należy podkreślić, że wpływ rozwoju technolo-gicznego na poziom zatrudnienia może przeja-wiać się nie tylko w spadku zapotrzebowania na pracowników (poprzez dostarczanie produk-tów i procesów realizujących zadania wyko-nywane wcześniej przez człowieka), ale także z uwagi na takie zjawiska, jak: konieczność zwiększenia produkcji sprzętu teleinforma-tycznego oraz zmniejszenie kosztów działania przedsiębiorstw na skutek wdrożenia rozwią-zań cyfrowych (a w efekcie rozszerzenie zasię-gu działalności i generowanie nowych zadań oraz wdrażanie nowych produktów/usług)
mo-że spowodować wzrost zapotrzebowania na nowych pracowników (EPRS 2018, s. 23–28).
Technologie informacyjno-komunikacyjne sta-nowią czynnik generujący zmiany w zakresie zarówno rozwoju gospodarczego, jak i struktu-ry zatrudnienia. Na podstawie wyników badań i analiz realizowanych w tym obszarze można stwierdzić, że sektor ICT stanowi ogromny po-tencjał dla pozostałych branż z uwagi na możli-wości wdrażania innowacyjnych rozwiązań, jakie mogą podnieść efektywność i wydajność pro-wadzonej działalności. Należy jednak podkre-ślić, że poziom wykorzystania perspektyw, jakie on daje, zależy od warunków, w jakich funkcjo-nuje dany podmiot. Do czynników umożliwiają-cych efektywne wdrożenie i wykorzystanie ICT zalicza się: odpowiednią infrastrukturę, wykwa-lifikowany personel oraz dysponowanie budże-tem zapewniającym inwestowanie w rozwój ICT.
Oprócz tego wskazuje się, że potencjalne korzy-ści przedsiębiorstwa z wdrożenia ICT zależą od:
rodzaju działalności, jaką dany podmiot prowa-dzi, zmian wewnętrznych firmy (podnoszenie kwalifikacji zatrudnionej kadry) oraz charakteru relacji z dostawcami i klientami (Tarute i Gatau-tis 2014, s. 2–3).
Zatrudnienie w wielkopolskim sektorze ICT Rosnące znaczenie technologii informacyjno- -komunikacyjnych dla współczesnej gospo-darki rodzi potrzebę pozyskiwania i upow-szechniania informacji na temat kondycji tego obszaru oraz uwarunkowań jego rozwoju. Wo-bec tego w 2017 r. na zlecenie Wojewódzkie-go Urzędu Pracy w Poznaniu zrealizowano badanie „Sektor ICT na wielkopolskim rynku pracy”, w ramach którego przeprowadzono 391 wywiadów kwestionariuszowych z przed-stawicielami przedsiębiorstw ICT w Wielko-polsce4, 250 wywiadów kwestionariuszowych
4 Badaniem objęto podmioty reprezentujące następujące działy PKD: produkcja elektronicznych elementów i obwo-dów drukowanych (26.1), produkcja komputerów i urzą-dzeń peryferyjnych (26.2) produkcja sprzętu (tele)komu-nikacyjnego (26.3), produkcja elektronicznego sprzętu powszechnego użytku (26.4), produkcja magnetycznych i optycznych niezapisanych nośników informacji (26.8), naprawa komputerów i sprzętu (tele)komunikacyjnego (95.1), działalność wydawnicza w zakresie oprogramowa-nia (58.2), telekomunikacja (61), działalność związana z oprogramowaniem, doradztwem w zakresie informatyki i działalności powiązane (62), przetwarzanie danych; za-rządzanie stronami internetowymi (hosting) i podobna działalność; działalność portali internetowych (63.1).
Rynek Pracy nr 4/2018 (167)
36
ANALIZY I BAD ANIA
37
ANALIZY I BAD ANIA
ze studentami kierunków ICT oraz 51 indywi-dualnych wywiadów pogłębionych z eksper-tami sektora ICT. Wyniki zrealizowanego bada-nia zostały zawarte w raporcie o tym samym tytule, który jest dostępny na stronie interne-towej WUP w Poznaniu. Głównym celem pro-jektu była diagnoza aktualnego stanu sektora ICT oraz wskazanie szans i barier jego dalsze-go rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji zatrudnienia w sektorze ICT w woje-wództwie wielkopolskim.
W 2017 r. na terenie Polski działalność w sekto-rze ICT prowadziło 119,8 tys. podmiotów gospo-darczych, w Wielkopolsce natomiast 11,853 tys., co stanowiło 10% wartości krajowej. Zarówno w skali ogólnopolskiej, jak i w Wielkopolsce, większość tych firm prowadziła działalność związaną z usługami informatycznymi (91%), telekomunikacja była głównym profilem działal-ności 6% podmiotów, natomiast 3% funkcjono-wało w segmencie produkcji.
W ciągu ostatnich lat w Wielkopolsce syste-matycznie rosła liczba przedsiębiorstw ICT – w 2017 r. było ich o ponad 4% więcej niż w roku ubiegłym, natomiast w porównaniu do roku 2010 wzrost wyniósł 62%.
Największy przyrost firm zaobserwowano w ta-kich działach, jak: działalność związana z opro-gramowaniem i doradztwem w zakresie infor-matyki (o 101%), przetwarzanie danych; za-rządzanie stronami internetowymi (o 41%) oraz produkcja elektronicznych elementów i obwodów drukowanych (o 26%). Liderem
rozwoju technologii informacyjno-komunika-cyjnych w regionie było miasto Poznań oraz po-wiat poznański – ponad połowa (53%) wszy-stkich wielkopolskich firm sektora ICT miało siedzibę w stolicy Wielkopolski, w powiecie poznańskim natomiast około 16%.
W 2016 r. w wielkopolskim sektorze ICT pracowało łącznie 14,195 tys. osób5. Więk-szość z nich podejmowała pracę w firmach, których działalność była związana z oprogra-mowaniem i doradztwem w dziedzinie infor-matyki. W porównaniu z resztą kraju w regio-nie zaobserwowano wyraźregio-nie wyższy udział osób zatrudnionych w takich obszarach, jak:
działalność usługowa w zakresie informatyki oraz produkcja komputerów, wyrobów elek-tronicznych i optycznych.
W ciągu ostatnich lat wyraźnie zaobserwo-wano w Wielkopolsce systematyczny wzrost liczby osób zatrudnionych w branżach związa-nych z sektorem ICT. W porównaniu z rokiem 2010 największy przyrost pracujących nastą-pił w takich działach, jak: telekomunikacja (o 587%), działalność usługowa w zakresie informacji (o 356%) oraz produkcja kompu-terów, wyrobów elektronicznych i optycznych (o 76%). Zgodnie z wynikami badania ankie-towanego zrealizowanego w ramach przywo-łanego projektu badawczego znaczącą część wielkopolskiego sektora ICT stanowi samo Wykres 5. Liczba firm ICT w województwie wielkopolskim w latach 2010–2017
Źródło: opracowanie w ramach badania „Sektor ICT na wielkopolskim rynku pracy”.
7 298 7 706 8 071 8 731
10 074 10 715 11 381 11 853
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
5 Dane GUS dla podmiotów zatrudniających co najmniej 10 osób.
Weronika Dąbrowska Deficyty kadrowe – zagrożeniem rozwoju...
ANALIZY I BAD ANIA ANALIZY I BAD ANIA
zatrudnienie (58%). Zaobserwowano także wy-raźną zależność pomiędzy wielkością fi rmy a dynamiką wzrostu zatrudnienia. W ciągu 3 lat poprzedzających okres realizacji badania w około 75% mikroprzedsiębiorstw poziom za-trudnienia nie zmienił się, ponadto połowa res-pondentów reprezentujących tę grupę uważa-ła, że w perspektywie najbliższych 5 lat także pozostanie on na obecnym poziomie. Aż 74%
średnich przedsiębiorstw zaobserwowało wzrost zatrudnienia w ciągu ostatnich 3 lat, nato-miast aż 80% prognozuje wzrost w najbliższej przyszłości.
Jednym z najważniejszych wniosków prze-prowadzonego badania było potwierdzenie występowania znaczących niedoborów kadro-wych w sektorze ICT. W opinii zarówno praco-dawców, jak i ekspertów, fi rmy z sektora ICT mają coraz większe trudności ze znalezieniem odpowiednich pracowników. Problemy z re-alizacją rekrutacji miało około 63% spośród fi rm zatrudniających co najmniej jednego pra-cownika. Największe trudności wiązały się ze znalezieniem specjalisty na stanowiska infor-matyka i programisty. Wśród poszukiwanych zawodów pracodawcy wymieniali także: pra-cowników technicznych, administratorów (sie-ci, systemów, baz danych), handlowców, ser-wisantów, konsultantów systemów ERP, wdro-żeniowców oraz teleinformatyków. W segmen-cie produkcji poszukiwani byli także technicy elektronicy, mechatronicy, konstruktorzy mon-terzy oraz operatorzy maszyn i urządzeń.
War-to zaznaczyć, że dynamiczny rozwój sekWar-tora generuje zapotrzebowanie na nowe, niewystę-pujące wcześniej zawody/specjalności, stano-wiące odpowiedź na stale pojawiające się po-trzeby gospodarki opartej na wiedzy oraz spo-łeczeństwa informacyjnego. Przykładami tej tendencji są takie profesje, jak: specjalista Ad Words (osoba odpowiedzialna za tworzenie i konfi gurowanie kampanii reklamowych z op-cją płatności za kliknięcie w wyszukiwarce in-ternetowej Google), specjalista Hybris (osoba posiadająca zarówno wiedzę biznesową, jak i umiejętności programistyczne) czy specjali-sta ds. social media (osoba promująca wizeru-nek podmiotu w internecie, odpowiedzialna za opracowanie i realizację strategii komuni-kacji w mediach społecznościowych). Oprócz kierunkowego wykształcenia, doświadczenia i umiejętności praktycznych od kandydatów do pracy oczekuje się takich cech, jak: umie-jętności społeczne umożliwiające nawiązanie relacji z klientem oraz pracę zespołową (w przy-padku kadry menedżerskiej także zarządzanie zespołem), elastyczność, otwartość na zdoby-wanie nowych umiejętności oraz motywację do pracy. Ważnym czynnikiem jest także zna-jomość języków obcych.
Nacisk na pozyskiwanie wysokiej klasy spe-cjalistów oraz pojawianie się nowych zawo-dów/specjalności jest m.in. wynikiem obecnej tendencji wśród fi rm ICT, polegającej na
Nacisk na pozyskiwanie wysokiej klasy spe-cjalistów oraz pojawianie się nowych zawo-dów/specjalności jest m.in. wynikiem obecnej tendencji wśród fi rm ICT, polegającej na