1. P rze m y sł en erg etyczn y w sy stem ie go spodarki narodow ej
Pod pojęciem p rzem ysłu energetycznego w mowie potocznej rozum iem y zakłady elek
tryczn e w szystkich system ów a d m in is tra c ji; bę
d ą to elektrow nie i sieci elektryczne C en tra ln e go Z arząd u E n e rg ety k i i sam orządów m ie j
skich oraz elektrow nie p rz y zakładach przem y słowych należące do różnych C. Z. Przem ysłów . P rzem ysł energetyczn y z a tru d n ia ł w 1946 roku około 4 % ogółu zatru d n io n y ch w całym przem yśle.
W artość p ro d u k cji i usłu g przem ysłu e n e r
getycznego w r. 1946 w yniosła w cenach z 1937 roku około 5,2% w a rto śc i b ru tto ogólnokrajo
wej p ro d u k cji przem ysłow ej.
U dział energii elektrycznej w kosztach p ro d u kcji przem ysłu w cenach 1937 ro k u w yniósł 2 ,3% w 1946 roku w poró w nan iu do 1,3% w ro ku 1938; w zro st udziału en ergii elektrycznej w kosztach pro d u k cji tłu m aczy się zm ianam i w a p a ra c ie p ro d u k cy jn y m ; w skaźn ik p ro d uk cji przem ysłow ej w stosunku do 1938 roku w yniósł około 80, n a to m ia st w skaźnik dla en erg ii elek
try czn ej w yniósł około 144.
W yższe w skaźniki niż en e rg ia elektryczna m iały b. nieliczne to w ary , a m ianow icie: w ago
ny kolejow e (8 8 6), parow ozy (5 4 3 ), zapałki (178).
W ty c h w a ru n k a c h przem ysł energetyczny s ta ł się jed ny m z głów nych konsum entów w ęgla odpadkow ego — m iału — u ży tk u ją c około 16%
ogólnej m asy w ęgla spożytego w k ra ju .
Mimo, iż w arto ść pieniężna en erg ii e le k try cznej je s t stosunkow o nieduża, przem ysł energetyczny należy do przem ysłów kluczo
w y ch; pochodzi to stąd , iż ponad 88% m aszyn w przem yśle m a n ap ęd elek try czn y ; dostarczo
n a kilow atogodzina zw iększa koszty p rod u k cji o 1,3% — 2,3% , n iedo starczo n a zaś przy n o si s tr a ty gospodarce narodow ej 40 do 100-krotnie w iększe niż w a rto ść en ergii elektrycznej.
W obec d y sp ro po rcji, ja k a istn ie je obecnie m iędzy sta n e m zakładów elektrycznych a zada
niam i przem ysłu energetycznego, zaszła p o trz e ba szerokich inw estycji w te j dziedzinie; C.Z.E.
m a 13,3% ogólnej kw oty k red y tó w in w esty cyj
n y ch całego przem ysłu n a rok 1947. Pod w zglę
dem wielkości k red y tó w inw estycyjnych w 1947 ro k u C. Z. E . u stę p u je tylko przem ysłow i w ę
glowemu.
2. O rganizacja p o lsk ie j en e rg e tyk i w edług sy ste m ó w a d m in istra c ji w 19UG
W łaściw ością e n e rg ii elektrycznej ja k o to w a ru je s t niem ożliwość je j m agazynow ania.
W każdym m om encie w ytw orzona ilość en erg ii je s t fu n k c ją chwilowego je j zap o trzeb ow an ia;
w te n sposób w y tw ó rca je s t całkow icie uzależ
niony od ogółu swoich odbiorców. Z drug iej stro n y odbiorca je s t uzależniony od swego do
staw cy en erg ii — m onopolisty n a d an y m te r e nie.
O dbiorca m ógł jed n a k usam odzielnić się, bu
d u jąc elektrow nię dla potrzeb sw ojej fa b ry k i czy k o p a ln i; ta k ą elektrow nię nazyw am y elek
tro w n ią użyteczności p ry w a tn e j lub elektrow n ią niezaw odow ą, w odróżnieniu od elektrow ni użyteczności publicznej lub inaczej elektrow ni zaw odow ej, p o siad ającej ustaw ow o określony obowiązek sprzedaży en erg ii elektrycznej.
Podział elektrow ni n a elektrow nie zawodowe i niezaw odow e je s t więc podstaw ow ym podzia
łem o rg an izacy jny m . Im w iększy je s t udział elektrow ni zaw odow ych w ogólnej w ytw órczoś
ci e n e rg ii elektrycznej, ty m w iększej m ożem y się spodziew ać k o n c e n trac ji w y tw arzan ia.
W skaźnik udziału elektrow ni zawodowych w ogólnej w ytw órczości je s t więc w ielkością c h a ra k te ry z u ją c ą w sposób ja k n a jb a rd z ie j ogólny org an izacy jn y stopień rozw oju en erg e
ty k i każdego k ra ju .
W roku 1936 udział elektrow ni zawodowych w w ytw órczości energ ii elektrycznej w yniósł w U. S. A 80% , w Niem czech 55% , w Polsce 41% , w Czechosłow acji 40% , w Z.S.R .R. w 1933 roku 78% , w Czechosłow acji w 1946 r. (p lan ) 48,5% .
Dział V — E N E R G E T Y K A
Elektrownie o mocy instalowanej ponad 1000 kW. wg systemów administracji w 1946 roku
(ponad 97% wytwórczości) Tabela 1
G r u p a e l e k t r o w n i
Liczba zakła
dów
Moc instalowana WW Wytwórczość MWh
XII.46 r.
przyrost w % do XII.38 r.
udział grup w %
46 r. udział w grupie
udział w całości
1 2 3 4 5 6 7 8
Elektrownie zaw odow e 9 2 1 1 3 2 + 7 5 , 8 5 2 ,9 3 4 4 6 0 9 1 _ 6 0 ,2
„ niezaw odow e 1 3 0 1 0 0 9 + 1 8 ,1 4 7 ,1 2 2 7 3 3 6 6 — 3 9 ,8
R a z e m 2 2 2 2 1 4 1 + 4 2 , 9 1 0 0 ,0 5 7 0 8 4 5 7 — 1 0 0 ,0
E l e k t r o w n i e z a w o d o w e
Elektrownie C. Z. E. 7 0 9 3 9 8 2 ,9 3 0 3 6 6 9 4 8 8 ,4 5 3 ,2
„ samorządowe 18 1 3 8 1 2 ,2 2 8 6 5 2 0 8 ,3 5 ,0
Różne 4 5 5 4 ,9 1 1 2 8 7 7 3 ,3 2 ,0
R a z e m 9 2 1 1 3 2 1 0 0 ,0 3 4 3 6 0 9 1 1 0 0 ,0 6 0 ,2
E l e k t r o w n i e n i e z a w o d o w e
C. Z. Przem. W ęglow ego 3 7 5 4 8 + 3 7 , 7 5 4 ,3 1 2 6 0 0 0 3 5 5 ,4 2 2 ,1
„ „ Hutniczego 1 0 9 0 - 4 ,3 8 ,9 2 2 1 8 0 0 9 ,8 3 ,0
„ „ Chemicznego 11 1 1 7 - 4 ,1 1 1 ,6 3 6 7 5 7 8 1 6 ,2 6 ,3
„ „ W łókienniczego 1 9 5 3 + 1 0 , 4 5 ,3 9 5 0 8 7 4 ,2 1 ,7
„ „ Cukrowniczego 28 8 2 + 3 2 , 3 8 ,1 4 0 9 9 5 1 ,8 0 .7
„ „ Papierniczego 6 5 4 — 5 ,3 1 2 7 3 0 4 5 ,6 2 ,2
„ Materiałów Budowlanych 7 3 5 + 6 ,1 3 ,5 1 0 2 6 7 6 4 ,5 1 ,8
R ó ż n e 12 3 0 + 7 ,1 3 5 7 8 7 3 2 ,5 1 ,1
1 3 0 1 0 0 9 + 1 8 , 1 1 0 0 ,0 2 2 7 3 3 6 6 1 0 0 ,0 3 9 ,8
Zw iększenie udziału elektrow ni zawodowych w Polsce w 1946 ro ku do 60,2% w ytw órczości odzw ierciedla nie tylko w pływ e n e rg e ty k i Ziem O dzyskanych (gdzie udział elektrow ni zawodo
w ych w yniósł w 1946 r. 7 5 ,5 % ), ale rów nież i fa k t, że elektrow nie niezaw odow e nie w yzy
sk ały jeszcze sw ej m ocy w ty m sto p niu , co elektrow nie zawodowe. E lek tro w n ie niezaw odo
w e dysponow ały 47,1% m ocy instalo w an ej, a w ytw orzyły w 1946 ro k u tylko 39,8% energii.
E lek tro w n ie niezaw odow e i zawodowe w p rze w aż a ją c e j części należą do system u a d m in is tra c ji C en traln y ch Z arząd ó w Przem ysłu, bezpośrednio zależnych od dyspozycji M in iste r
s tw a P rzem ysłu i H a n d lu ; je s t to 9 c e n traln y ch zarządlów różnych przem ysłów o raz C e n tra ln y Z a rz ą d E n e rg ety k i. O rganizacje te w sw ojej a d m in is tra c ji m a ją pon ad 93 % m ocy elektrow n i i ponad 94 % w ytw órczości. E lek tro w n ie s a m orządow e, kolejow e i w ojskow e m a ją razem około 6 % w ytw órczości.
W śród ty c h c e n traln y c h zarządów , C. Z. E . je s t nie tylko osobowością p raw n ą , z a rz ą d za ją cą sw oim i elektrow niam i, ale rów nież w ładzą e n e r
g etyczną, sp ra w u ją c ą n ad zó r techniczny z r a
m ienia M in is tra P rzem y słu i H and lu n a d w szystkim i elek tro w niam i zawodowym i i n ie
zaw odow ym i za pośrednictw em 13 terenow ych Zjednoczeń E nergetycznych.
Spośród o rg an iz ac ji a d m in istru ją c y c h elek
tro w n ia m i niezaw odow ym i w y ró żn ia się Cen
tra ln y Z arząd P rzem ysłu W ęglowego, k tó ry w y tw a rz a ponad 5 -tą część e n e rg ii elektrycz
nej ; ponad to C Z PW je s t n ajw iększym k onsu
m entem en erg ii elektrycznej w Polsce.
R ola C ZPW w w y tw a rz an iu en erg ii elek
try c z n ej o p iera się o p osiadanie całego szeregu elektrow ni zawodowych, zasilający ch liczne ko
palnie, zakłady innych przem ysłów , sieci sam o
rząd ów o raz in sta la c je drobnych odbiorców ; elektrow nie C Z PW w 1947 rok u p la n u ją zw ięk
szenie sw ojej w ytw órczości o 20% , kosztem 825 mil. in w e sty c ji; in w esty cje te przew ażn ie idą n a rozbudow ę en ergety ki zawodowej z n a jd u ją cej się obecnie w p osiad an iu C Z P W ; część k re dytów przeznaczono rów nież n a elektrow nie n ie
zawodowe CZPW .
Mimo, iż en e rg e ty k a niezaw odow a je s t u stę
p u ją c ą fo rm ą gospodarczą — ogrom ny, chociaż
Dział V — E N E R G E T Y K A
p rzestarzały , p a rk m aszynow y elektrow ni n ieza
wodowych m u si być s ta ra n n ie rem ontow any i m odernizow any, a to do czasu aż e n e rg e ty k a zaw odow a będzie w sta n ie dostarczyć dostatecz
n ą ilość en erg ii elektrycznej z nowoczesnych elek tro w n i; z re sz tą p rz y p ra c y rów noległej elektrow ni n a sieć ok ręgow ą z a c ie ra się g ra n i
ca m iędzy elek tro w n ią zaw odow ą a niezaw o
dową.
Rolę elek tro w n i niezaw odow ych n a n a jb liż szym etap ie rozw oju, ja k o w ytw órców en erg ii i o rg an iz ato ró w je j praw idłow ego w y k o rzy sta
nia, tru d n o przecenić. N ależy się spodziewać, iż w yrazem u zn an ia te j roli będzie w ydzielenie elektrow ni niezaw odow ych w osobne branżow e zjednoczenie w ram a ch sw ych ce n traln y c h z a rządów .
P o stęp u ją c a w sp ó łpraca elektro w n i zawodo
w ych z niezaw odow ym i m u si być u łatw io n a i uproszczona; w y starczy w spom nieć o w spól
nych zagadnieniach im p o rtu urząd zeń i ich re m ontu, oszczędności w użyciu en erg ii o raz o udziale elektrow ni niezaw odow ych w układach energetycznych, aby uśw iadom ić sobie w ażność organ izacy jn eg o w yod ręb n ienia e n erg ety k i nie
zawodowej. Ju ż obecnie u s tró j naszego p rzem y
słu w yb itn ie s p rz y ja w spółpracy, ale dalsze o r gan izacy jn e udoskonalenia s ą n arzu can e przez sam bieg życia gospodarczego.
W polskiej energetyce sam o rząd y m iejskie odgryw ały w 1946 r . w y b itn ą ro lę : 29 % od
biorców było z a o p atry w a n e w en erg ię przez za
kład y a d m in istro w an e przez sam orządy, k tó re rozdzielały ponad 12,4% ogólnej ilości energii oddanej ko n su m en to m ; z ogólnej ilości en erg ii rozdzielanej przez sam o rządy 59% pochodziło z w łasn ych elektrow ni, 41% z zaku p u z sieci p aństw ow ej.
Sam orządow e zakłady elektryczne z a tru d
n ia ją 21,5% ogółu pracow ników zatrudn io nych w energetyce zawodlowej.
U dział sam orządów w gospodarce elektrycz
nej zakładów zaw odow ych o g ran icza się do m ia st i okolic bezpośrednio graniczących z m ia stam i, p rzy czym w zasilaniu m ia st o zaludnie
n iu ponad 20.000 m ieszkańców udział sam o rzą
dów w z ra sta do 44% .
W n iek tó ry ch o kręgach udział sam orządów w gospodarce zawodowych zakładów elektrycz
nych był d o m in u jąc y : w okręgach M azowiec
kim (IV ) i Lubelskim (V I) w y tw a rz an ie ener
gii w 100% należało do elektrow ni sam orządo
wych. W ty ch okręgach sam orządy z a o p atry w a ły odpow iednio 66,2% i 63,1% ogółu odbiorców.
W ok ręg u P oznańskim (X ) udział sam orządu w w y tw a rz an iu w ynosi 72% , zaś w ilości od
biorców 49,3% .
Te trz y okręgi razem o b e jm u ją 28% po
w ierzchni P a ń s tw a z 23 % zaludnienia.
M ożemy więc stw ierd zić, że k oncepcja lokal
n ej en ergetyki realizow ana przez sam orządy te ry to ria ln e niem al n a trzeciej części te ry to riu m P a ń s tw a w ro k u 1946 była dom inująca. W o krę
gach X III, X I, V zakładów elektrycznych w a d m in is tra c ji sam orządów p raw ie nie było.
O kręgi te ob ejm u ją 19,8% P a ń s tw a i 11,9%
zaludnienia. W w iększości okręgów , o b e jm u ją cych 52,2% pow ierzchni i 55,1% zaludnienia, obydw ie koncepcje o rg an iz ac y jn e w y stę p u ją jednocześnie z w y b itn ą przew ag ą koncepcji en ergetyki państw ow ej.
P o nad podziałem w łasnościow o a d m in is tra cyjnym w 1946 ro k u zostało zorganizow anych 5 układów energetycznych, w ram a ch k tó rych w sp ó łpracuje ju ż 35% elektrow ni obejm ujących 64% m ocy i 73% w ytw órczości.
T abela 2 d a je c h a ra k te ry sty k ę ty ch ukła
dów.
Układy energetyczne w Polsce
grudzień 1946 r. Tabela 2
Moo w M W *o _ •
bSsc
W sp ó ln icy układów energetycznych W tym elektrow
-Lp . U K Ł A D E N E R G E T Y C Z N Y
Ilo ść C . Z . E . Sam o rzqd C . Z . P. nie wodne
z a k ła dów
Instalo
wana
S z c z y to wa t e -i
s *■§
O!
Ilo ść zakładó w
M oc inst.
M W Ilo ś ć zakładó w
M oc insf.
M W Ilo ść zakładó w
M oc in s ł.
M W Ilo ść zakładó w
M oc inst.
M W
a b c d e ł 9 h i i k 1 m
1 Sląsko-Warszamski 42 890 588 299 12 494 3 29 27 367 5 38
2 Dolno-Sląski 13 264 140 63 9 114 3 45 1 105 5 20
3 Łódzki 11 133 79 32 2 98 1 3 8 32 — __
4 Wybrzeże 8 51 26 13 8 51 — — _ __ 5 23
5 Mazurski 4 26 22 7 4 26- — — — — 3 2
6 Razem 78 1.374 855 414 35 783 7 77 36 504 18 83
7 ui % wartości ogólno
polskich 35 64 68 73 50 83 39 57 27 47 51 70
Dział V — E N E R G E T Y K A
D la tech n ik a układem energetycznym je s t zespół elektrow ni i łączących je linii elektrycz
nych, k ierow an y je d n ą służbą ro zrząd u mocy, po siad ający w spólną rezerw ę mocy, k tó rą moż
n a użyć w dowolnej części układu. D la ekono
m isty układ energetyczny stanow i zespół za
kładów elektrycznych pow iązanych w szech
stro n n ie z całokształtem gospodarki narodow ej n a danym terenie. Sposób pow iązania ok reśla isto tn ą tre ść ro zp a try w a n ej o rg a n iz a c ji; w ybór p ierw o tn ej bazy energetycznej u k ładu m usi w ynikać z rozw iązan ia problem u całkow itego w y k o rzy stan ia m iejscow ych zasobów en erg e
ty czn y ch ; p rze strz e n n e u k ształto w an ie układu p o w sta je ja k o część p lan u inw estycyjnego ro z
m ieszczenia sił w ytw órczych n a danym teren ie.
E lek tro w n ie układu m a ją być „w plecione"
w sieć zakładów przem ysłow ych potrzebu jący ch ciepła dla procesów technologicznych o raz w sieć zakładów p o siadających odpadkow e czy w tó rn e zasoby en erg etyczn e; ponadto układ energ etyczny m usi być ściśle zw iązany z zakła
dam i prow adzącym i go spodarkę w odną n a te r e nie jego działania.
Ja k ic h korzyści m ożem y oczekiwać z rozw o
ju w Polsce układów energetycznych św iadczą n iek tó re przy k ład y z p ra k ty k i Belgii, A nglii i F ra n c ji* ).
W spółp raca elektrow ni u k ładu energetycz
nego w roku 1935 w Belgii obniżyła o 35,5%
rozchód w ęgla, o 32,7% w y d atk i osobowe, 0 13,5% moc n a pokrycie szczytowego obciąże
n ia — w szystko to w p o ró w naniu z p ra c ą ty ch sam ych elektrow ni p rac u jąc y c h indyw idualnie.
W A nglii w 1937 rok u zapotrzebow anie mocy in stalo w an ej po stw o rzeniu układu zm niejszy
ło się o 4 -tą część w p orów naniu z p ra c ą odosob
nionych elektrow ni, co dało 17 m il. fu n tó w szterl. oszczędności i stanow iło w ięcej niż poło
w ę kosztów in w esty cji n a pow iązanie elek tro w ni sieciam i w ysokiego n a p ię c ia ; oszczędność n a paliw ie w ciągu jednego tylko rok u w yniosła dalszych 1,8 m il. fu n tó w szterl.
D ialektyczny zw iązek m iędzy sto su nk am i p ro dukcyjny m i a tech n ik ą w y tw a rz a n ia i roz
działu w przem yśle energetycznym je s t szcze
gólnie siln y : ty p o rg an izacji o k reśla poziom techn iki i n a odw rót rozw ój techn iki łam ie s ta re 1 n a rz u c a nowe ra m y org an izacy jn e.
J a k ie ekonom iczne e fe k ty d a je rozw ój tec h niki w y tw a rz a n ia n a tle k o n c e n trac ji w y tw a rz a n ia i w spółp racy elektrow ni, w idać z rozw oju zasilan ia P a r y ż a : w okresie od 1893 do 1908 ro ku m iasto było zasilane przez 12 lokalnych elek
tro w n i położonych w obrębie m ia sta — po za
stą p ie n iu ich czterem a elektrow niam i położony
m i poza m iastem cena kilow atogodziny zm niej
szyła się o 60% . W 1929 roku, gdy zasilanie m ia
*) SpolprJice znarodnenych elektraren. Jarosław Ibler, Praha 1946 r.
s ta zostało p rzek azan e dw u w ielkim elektrow niom — cena energii znów obniżyła się o 6 0 % ; w lata ch 1929 do 1940, gdy została n a w iązan a w sp ółp raca z p ań stw o w ą siecią 220 kV, e n e r
g ia znów s ta n ia ła o 70% .
W rezultacie n a p rze strz e n i ubiegłego 50-le- cia cena en ergii elektrycznej zm niejszyła się 2 0 -k ro tn ie ; z n a ją c tem po rozw oju techn iki m oż
n a z g ó ry powiedzieć, iż sztyw ność ra m o rg a n i
zacyjnych ham ow ała postęp.
O siągnięcia w spółczesnej fizyk i rew olucjo
n iz u ją technikę w y tw a rz a n ia energii, d latego skostniałość fo rm o rg an iz ac y jn y c h j e s t szcze
gólnie niebezpieczna w energetyce.
O w ynikach p rac y naszych układów e n e r
getycznych jeszcze za w cześnie je s t mówić— nie
w ątp liw ie jed n ak , iż droga, k tó rą kroczy en e r
getyka, je s t słuszna. W ro k u 1947 należy oczekiwać połączenia układów energetycznych D olnośląskiego, Łódzkiego i śląsk o -W arszaw skiego siecią p ań stw o w ą najw yższych napięć.
W te n sposób zostanie zbudow ana m ocna pod
sta w a ogólnopolskiego u k ład u energetycznego.
W 1946 ro k u u k ład y energetyczne ro z w ija ją c się w w a ru n k a c h o rg an izacy jn ie rozprosz- kow anej energetyki, stw a rz a ły przesłan k i do p o w stan ia jed n o litej o rg an izacji en ergetycznej.
J e s t to jedno z podstaw ow ych osiągnięć Z je d noczeń E n erg ety czn ych i C.Z.E o n iep rz em ija jący m znaczeniu i daleko sięg ających skutkach.
P ra c a n ad stw orzeniem technicznie i o rg a n izacyjn ie nowoczesnej en erg ety k i polskiej je d noczy dziś najlepszych en ergetyków elektrow ni
C. Z. E., C. Z. P . i sam orządów .
3. T eryto ria ln e rozm ieszczenie zakładów e lektryczn ych
W Polsce p rze w aż a ją c a część przem ysłu je s t sk o n cen tro w an a dokoła zasobów węglow ych G órnego i Dolnego Śląska i sk ra w k a w ojew ódz
tw a krakow skiego. P rz y zasobach m iału węglo
wego pow stał też potężny przem ysł energetycz
n y ; o k ręg (V III) Z agłębia W ęglowego m a 5,4%
pow ierzchni P a ń s tw a i 12,4% zaludnienia, r e p re z e n tu je zaś 45,1% m ocy in stalo w an ej i 57,9% w ytw órczości en erg ii elektrycznej P o l
ski.
W ytw órczość en erg ii elektrycznej n a głowę ludności w ynosi w ty m okręgu 1.120 kW h, czyli niem al 5 -k ro tn ie p rze k ra cz a p rzeciętn ą k r a jo w ą 245 k W h m a głowę. O dm ienny je s t obraz w okręgach rolniczych ja k M azowieckim , L ubel
skim a zwłaszcza B iałostockim okręgu, gdzie p ro d u k c ja n a głowę ludności w ynosi zaledw ie 5,6 k W h 'n a głowę.
P odniesienie w yd ajn o ści p ra c y ludzkiej przez ekonom icznie uzasadnione rozłożenie sił w ytw órczych je s t m ożliw e tylko w system ie go
sp o d ark i planow ej.
Dane o okręgachenergetyczychrok 1946Tabela3
*) WedługplanuC. Z. E. na1947r. Ludnośći powierzchnia wedługspisu ludności na1.II. 1946r.
Dział V — E N E R G E T Y K A
P la n 3-letn i zw iększając jeszcze bard ziej udział o k ręg u (V III) Z agłębia W ęglowego w w y tw a rz an iu en erg ii elek try czn ej, zapew nia jednocześnie środ k i je j rozprow adzenia — n a ra - zie do najb liższy ch o k rę g ó w ; w dalszych lata ch praw dopodobnie pow stan ie w ielki ek sp o rt en e r
gii elektrycznej n a południe, do czego m am y w iele przesłanek.
P rz y cią g ają c e oddziaływ anie zasobów e n e r
getycznych u jaw n iło się też w okręgu (IX ) D olnośląskim i w zachodnim sk ra w k u okręg u
(V II) K rakow skiego.
B ard ziej d o kładne w y jaśn ien ie istn ieją ce j dyslokacji p ro d u k cji energii elektrycznej w y n i
k a z p o ró w n an ia spożycia en erg ii elektrycznej w r. 1946 z dyslokacją poszczególnych p rzem y
słów.
Spożycie energii e le k try c zn e j p rzez p rzem y sł w ro k u 191*6 w Polsce
C Z P W ęglowego 41,50/d 1.597 mil.
C Z P Chem icznego 13,7o/o 526 „ C Z P H utniczego 14,4o/o 556 C Z P W łókienniczego 7,2o/o 277 „ C Z P P apierniczego 5,7o/o 220 „ C ZP Budow lanego 4,5o/o 171 „
C ZP M etalowego 2,5o/o 97 „
CZ E n e rg ety k i 5,9o/o 228 „
inne przem ysły 4,6o/o 178 „
R a z e m : 100,0% 3.850 mil. kW h W ty m spożyciu energ ii elektrycznej od
zw ierciedla się jednocześnie te ry to ria ln ie roz
m ieszczenie spożycia — p u n k t w y jścia do p la
n ow an ia rozm ieszczenia zakładów elektrycz
nych.
P la n tery to ria ln e g o rozm ieszczenia p ie rw szych trz e ch przem ysłów w okresie najbliższym określa re jo n y p ro d u k cji en ergii elektrycznej.
Podział n a o k ręg i energetyczne (podany n a m ap ach gazow nictw a) o k reśla zasięg działa
n ia poszczególnych zjednoczeń energetycznych ja k o p rzed sięb io rstw o raz jak o w ładz energe
tycznych ; podział, k tó ry się n a rz u c a ł z k o n fig u ra c ji sieci i rozm ieszczenia elektrow ni, w m ia rę m ożliwości dostosow ano do podziału ad m in i
stra c y jn e g o n a w ojew ództw a. W rezultacie o kręgi n ad g ra n icz n e m ało się różnią od odpo
w iednich wojewóidlztw — okręgi c e n tra ln e zbli
ż a ją się raczej do przedw ojennego podziału n a o k ręgi energetyczne. W zw iązku z rea liz a c ją P la n u 3-letniego, zw łaszcza w dziedzinie budo
w y państw ow ej sieci najw yższych napięć, s ta je się a k tu a ln a rew iz ja tego podziału.
Ziem ie O dzyskane wchodzą w skład okręgów IX , X I i X I I I oraz częściowo V, X, V I I I i X II, ich ogólny udział w m ocy in stalo w an ej w y ra ż a się 28 % z 28,2% ogólnej w ytw órczości en erg ii elektrycznej. W niosły one cenny w k ład w p o staci 60% rozciągłości czynnej sieci w ysokiego napięcia i 50% m ocy elek tro w n i w odnych.
1*. W ielkość cieplnych i w od nych e le k tro w n i
K oszty w łasne elek tro w n i cieplnej n a 1 kW h w ytw orzonej en erg ii elektrycznej w zasadzie są odw rotnie p ro p o rcjo n aln e do m ocy in stalo w a
n ej o raz do czasu je j w y k o rzystania.
W n aszych w a ru n k a ch w ielkość szczytowego obciążenia w g ru d n iu d a je pojęcie o m ocy in s ta low anej, n a d a ją c e j się do ruchu.
W idzim y, iż zaledwie kilk a zakładów o dużej mocy w y tw a rz a p odstaw ow ą ilość en erg ii elek
try c z n ej ; z ogólnej ilości 222 elektrow ni — 11 elektrow n i o m ocy p on ad 40 M W w y tw a rz a
Elektrownie o mocy instalowanej ponad 1 M W gw wielkości zakładu Tabela 4
L. p. Grupa elektr. w MW
E l e k ł r o w n i e z a w o d o w e E 1 e k ł r o w n i e n i e z a w ó d o w e Ilość
zakła.
dów
Moc w MW Wytwór
czość w mil.
kWh
Zużycie własne w
%
Ilość zakła
dów
Moc w MW Wytwór
czość w mil.
kWh
Zużycie własne w
insł. szczyt. insi. szczyt. %
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 Razem cieplne i modne 92 1132 775,5 3436 7,86 130 1009 554,5 2273 8,59
2 Razem cieplne 57 1014 682 3074 8,6 130 1009 554,5 2273 8,59
3 ponad 100 2 231 182 1081 10,4 1 104 43 206 1 1 ,0
4 od 40—100 6 366 232 1098 8 ,0 2 1 1 0 77,5 371 7,7
5 od 20-40 7 20 1 11 1 380 7,3 6 187 74 398 8 ,8
6 od 1 0 - 2 0 7 108 77 254 6,7 18 242 144 630 8,3
7 od 1 - 1 0 35 108 80 261 7,1 103 366 216 6 6 8 8,4
8 Razem modne 35 118 93,5 362 2,0 — — — — —
9 od 20 -4 0 1 31 19,2 89 — — — — — —
1 0 od 1 - 1 0 34 87 74,3 273 — — — — — —
UWAGA: rubryki 6, 10 1 11 podają w artości roczne, 5 , 7 i 12 z grudnia 1946 roku.
D ział V — E N E R G E T Y K A
Niektóre wskaźniki ekonomiczno-techniczne dla grup elektrowni
według wielkości zakładu Tabela 5
L .p . Grupa elektrowni uj MW
Elektrownie zawodowe Elektrownie niezawodowe Ilość
zakła
dów
Moc w % w H-twór*
czość U> %
Wykorzystanie mocy w °/o Ilość
zakta-drtu]
Moc w % w H-twór
czość Ul 0/,
Wykorzystanie mocy w 0/0 inst. szczyt. lnst. szczyt. inst. szczyt. inst. szczyt.
i 2 3 4 5 6 7 8 » 10 11 12 13 14
1 Razem cieplne i wodne . 92 1 0 0 1 0 0 ,0 1 0 0 34,6 51 130 1 0 0 1 0 0 1 0 0 23,7 56,0 2 Razem cieplne . . . . 57 89,5 8 8 ,0 89,5 34,6 52,0 130 1 0 0 1 0 0 1 0 0 23,7 56,0 3 ponad 1 0 0 ... 2 20,4 23,5 31,5 53,6 61,5 1 10,3 7,7 9,1 23,7 55,0 4 od 40 do 100 ... 6 32,4 30,0 32,0 33,6 49,0 2 10,9 14,0 16,3 37,6 49,5 5 od 20 do 40 ... 7 17,8 14,3 1 1 ,0 21,3 40,0 6 i 8,5 13,3 17,5 24,6 55,0
6 od 1 0 do 20 ... 7 9,5 9,8 7,4 27,4 37,0 18 24,0 26,0 27,7 30,0 50,0 7 od 1 do 1 0 ... 35 9,4 10,4 7,6 27,7 33,5 103 36,3 39,0 29,4 2 0 ,8 35,5
8 Razem wodne . . 35 10,5 12,0 10,5 35,0 49,0
48,2% en erg ii elek tryczn ej. W g ru p ie elek tro w n i zawodowych, 8 elek tro w n i n a ogólną ilość 92, w y tw a rz a 63,5% energii elektrow ni zawodo
wych. E lek tro w n ie te j sam ej m ocy niezaw odo
w e są lepiej w yzyskane niż analogiczne zaw o
dowe prócz elek trow n i o m ocy po n ad 100 MW.
W yzyskanie m ocy in stalow an ej elektrow ni za
wodow ych w szystkich g ru p łącznie je s t je d n a k w iększe niż elektrow ni niezawodow ych. T akie odw rócenie n a s tę p u je w sk u tek złego w ykorzy
s ta n ia elektrow ni niezaw odow ej („ W ik to ria " ) o m ocy ponad 100 MW i doskonałego w ykorzy
s ta n ia elektrow ni niezaw odow ej („ W ik to ria " ) o m ocy ponad 100 MW i doskonałego w ykorzy