72 Powiat lw ów ecki
Środowisko przyrodnicze. Historia
Pod względem geograficznym powiat położony jest w Sudetach Zachodnich (u zbiegu Pogórza Izerskiego, Pogórza Kaczawskiego i Gór Izerskich). Powiat obejmuje powierzchnię liczącą 709,9 km2. Szczególne walory krajobrazowe występują wzdłuż głównych rzek, tj. Bobru (Jezioro Pilchow ickie, przełomowe odcinki rzeki, pożwirowe zbiorniki wodne w okolicach Rakowic) i Kwisy (przełomowa dolina pod Gryfowem Śląskim i Jezioro Złotnickie). Obszarami prawnie chronionymi na terenie powiatu są: część Parku Krajobrazowego Doliny Bobru utworzonego w 1989 roku, dwa rezerwaty przyrody (Torfowisko Izerskie i Góra Zamkowa w rejonie W lenia) oraz część obszaru chronionego krajobrazu Karkonosze - Góry Izerskie, hączna powierzchnia obszarów prawnie chronionych wynosi prawie 19,2 tys. ha (stanowią one 27,0%
ogólnego obszaru powiatu).
Początki obecnych miast powiatu przypadają na przełom X i XI wieku.
Rozwój Lwówka Śląskiego i okolic zw iązany był w dużej mierze z nadanymi
przez
w ładców przywilejam i warzenia piwa i mielenia mąki. Takżewydobywanie złota, srebra i kamieni szlachetnych przyczyniło się do rozwoju osadnictwa. W XIII wieku większe osady tego rejonu otrzymały prawa miejskie (m.in. Lwówek Śląski w 1217 roku). W ielow iekow e tradycje mają także w tym rejonie różne branże wytwórczości (m.in. włókiennictwo).
Do najcenniejszych obiektów zabytkowych na terenie powiatu należą:
Kościół Świętego Maternusa wraz z klasztorem w Lubomierzu, renesansowy dwór i zespół pałacowo-parkowy w M aciejowcu, późnogotycki Kościół
Parafialny Świętej Jadwigi w Gryfowie Śląskim, Kościół Parafialny Najświętszej Marii Panny w Lwówku Śląskim, Zamek Lenno i „W leński Gródek" we W leniu, oraz Zamek G ryf i Kaplica Leopolda w Proszówce. W miastach powiatu zachowały się staromiejskie układy urbanistyczne, w tym zabytkowe ratusze. Do obiektów zabytkowych zaliczyć należy także wzniesioną w latach 1902-1912 zaporę na Jeziorze Pilchow ickim (drugą pod względem wysokości w Polsce) oraz XVI-w ieczny most nad Bobrem w Lwówku Śląskim.
Ludność i osadnictwo
Sieć osadniczą powiatu tworzy pięć miast (Gryfów Śląski, Lubomierz, Lwówek Śląski, Mirsk i W leń) oraz 87 miejscowości w iejskich.
Według stanu w końcu 2000 roku w powiecie zam ieszkiwało 51,3 tys.
ludności, w tym w miastach 51,5% ogółu (26,4 tys. osób).
Powiat lw ów ecki 73
gmina miejsko-wiejska Gryfów Śląski gmina miejsko-wiejska Lubomierz
gmina miejsko-wiejska Lwówek Śląski gmina miejsko-wiejska Mirsk jednostek gospodarczych zarejestrowanych w końcu 2000 roku, do sektora
prywatnego należały 2754 podmioty (co stanowiło 96,3% ogółu). Wśród jednostek gospodarczych funkcjonujących na terenie powiatu najliczniejsze zw iązane były z następującymi sekcjami: „Handel i naprawy" (1026
podmiotów), „Przetwórstwo przemysłowe" (363) i „Obsługa nieruchomości i firm; nauka" (296).
Duże znaczenie w gospodarce powiatu odgrywa rolnictwo i przetwórstwo rolne. Browar (East-West Consulting Poland Prywatny Browar sp. z o.o.
w Lwówku Śląskim) i inne zakłady przetwórcze stymulują rozwój miejscowego rolnictwa. Warunki naturalne sprzyjają przede wszystkim uprawie zbóż, rzepaku, gryki oraz hodowli bydła i koni. W czerwcu 2000 roku na terenie powiatu znajdowało się 2891 indywidualnych gospodarstw rolnych. W strukturze indywidualnego rolnictwa dominowały gospodarstwa o powierzchni od 1,00 do 2,00 ha (928, co stanowiło 32,1% ).
Gospodarstwa dysponujące użytkami rolnymi o powierzchni ponad 10 ha (574) stanowiły 19,9% ogólnej ich liczby w powiecie.
Obszar powiatu, ze względu na zróżnicowaną budowę geologiczną, wyróżnia się bogactwem surowców mineralnych, w tym kruszyw naturalnych (piaski, żw iry, pospółki), surowców skalnych (bazalt, piaskowiec, kwarcyty, melafir), a także gipsu i anhydrytu. W strukturze branżowej gospodarki powiatu istotną rolę odgrywają podmioty przemysłu wydobywczego (m.in. Kopalnia Gipsu i Anhydrytu „N ow y Ląd" w N iw nicach, PKI Bazalt w Rębiszowie, Kopalnia „Jerzy" w O rłow icach), lekkiego (m .in. Zakłady Przemysłu Odzieżowego „G ryfex" w Gryfowie Śląskim), elektronicznego („ART" w Płakowicach), chemicznego (Fabryka N aw ozów Fosforowych
%
„U bocz") oraz drzewnego (liczne tartaki i zakłady meblarskie). Bogate złoża
74 Powiat lw ów ecki
żw iru, piasku, anhydrytu i gipsu stwarzają szerokie m ożliwości rozwoju przemysłu materiałów budowlanych. W ostatnich latach rozwija się także funkcja turystyczna powiatu. W 2000 roku na jego terenie funkcjonowało 16 obiektów noclegowych turystyki dysponujących 449 miejscami noclegowymi.
Rynek pracy
W gospodarce powiatu w końcu 2000 roku pracowało ponad 6,5 tys. osób, a zdecydowana ich większość (60,2% ) zw iązana była z sektorem usługowym.
Pracujący w sektorze przemysłowym i budowlanym stanowili niespełna 38%
ogółu pracujących.
W końcu 2000 roku odnotowano 5887 osób pozostających bez pracy, a stopa bezrobocia rejestrowanego wynosiła 29,4% .
Udział absolwentów szkół różnych szczebli, według stanu z końca 2000 roku, wynosił 2,2% ogólnej liczby bezrobotnych (130 osób).
Infrastruktura osadnicza
Podstawowymi elementami lokalnej infrastruktury technicznej powiatu w 2000 roku było:
> 209,1 km rozdzielczej sieci wodociągowej (w miastach z sieci tej korzystało 95,0% ogółu ludności),
> 57,2 km rozdzielczej sieci kanalizacyjnej (w miastach z sieci tej korzystało 87,1% ogółu ludności),
> 5 komunalnych oczyszczalni ścieków o łącznej przepustowości 9995 m ł/d (obiekty te obsługiwały 46,8% ludności powiatu),
V 41,2 km rozdzielczej sieci gazowej (z sieci tej korzystało 5216 gospodarstw domowych),
> 331 km dróg powiatowych oraz 263 km dróg gminnych.
Zasoby mieszkaniowe powiatu (według stanu w dniu 31 XII 2000 roku) liczyły 15735 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej wynoszącej 1090,8 tys. m2. Udział substancji mieszkaniowej stanowiącej własność komunalną wynosił 20,1% . Na osobę przypadało przeciętnie 22,2 m' powierzchni użytkowej mieszkania. W roku 2000 oddano do użytku 34 mieszkania.
Powiat lw ów ecki 75
Sieć instytucji infrastruktury społecznej powiatu w 2000 roku tworzyło m .in.:
>
7 przedszkoli, do których uczęszczało 875 dzieci,>
26 szkół podstawowych (bez specjalnych), do których uczęszczało 4223 uczniów oraz 5 gim nazjów (1609 uczniów),> 4 licea ogólnokształcące dla młodzieży (łącznie 1065 uczniów) oraz 11 średnich szkół zawodowych (1936 uczniów),
> 25 bibliotek publicznych (łącznie z filiami) dysponujących księgozbiorem liczącym 290,0 tys. w ol. (na 1000 mieszkańców przypadały 5652 wol.),
> placówki szkolnictwa specjalnego: 1 szkoła podstawowa, 1 gimnazjum, 2 średnie szkoły zawodowe,
> jedno kino stałe posiadające 289 miejsc na widowni,
> 6 przychodni i 3 ośrodki zdrowia,
> 2 szpitale ogólne posiadające 215 łóżek,
>
2 domy pomocy społecznej zapewniające opiekę dla 222 pensjonariuszy.Budżet powiatu
Dochody budżetu powiatu w 2000 roku wynosiły 35476,2 tys. zł (na mieszkańca przypadało 690,66 zł). Wydatki budżetu osiągnęły zaś poziom
35225,0 tys. zł. Na inwestycje przeznaczono 6,2 % ogółu wydatków budżetu powiatu. N ajw yższe udziały w budżecie powiatu w roku 2000 dotyczyły wydatków na oświatę i w ychow anie (42,1% ogółu wydatków), opiekę
społeczną (15,7% ) oraz bezpieczeństwo publiczne (15,3% ).
Współpraca samorządowa
Współpraca krajowa i zagraniczna władz powiatu odbywa się w ramach członkostwa w Stowarzyszeniu Gmin Polskich Euroregionu „Nysa", Południowo-Zachodnim Forum Samorządu Terytorialnego „Pogranicze" oraz Zw iązku Powiatów Polskich. W ładze poszczególnych gmin powiatu prowadzą także współpracę z miastami i gminami bliźniaczym i z Czech, Niem iec, Francji i Danii.
76 Powiat lw ów ecki
Strategiczne kierunki rozwoju powiatu
> tworzenie infrastruktury dla potrzeb turystyki,
> wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem naturalnych warunków dla intensyfikacji hodowli bydła mlecznego i mięsnego,
V rozwój funkcji usługowej zw iązanej z nadgranicznym położeniem powiatu (dla potrzeb ruchu tranzytowego),
> rozwój przemysłu materiałów budowlanych na bazie znacznych zasobów surowców.