126 Powiat ząbkow icki
Środowisko przyrodnicze. Historia
Powiat ząbkowicki zajm uje powierzchnię 802 km2. Położony jest pomiędzy Górami Bardzkimi, Sowimi i Złotymi, a wzgórzami Niemczańsko- -Strzelińskimi. Przez teren powiatu przepływa rzeka Nysa Kłodzka.
Prawie 15,7% powierzchni powiatu zajm ują obszary prawnie chronione ze względu na walory przyrodnicze. Na obszarze powiatu utworzono Śnieżnicki Park Krajobrazowy (w rejonie Złotego Stoku) oraz rezerwaty
przyrody (rezerwat cisów w Brzeźnic y, M uszkowicki Las Bukowy).
Subregion ten ma bardzo bogatą historię. Głównym i miejscowościami tego terenu były także w przeszłości miasta Ziębice - siedziba Książąt Ziębickich i Ząbkowic e Śląskie, które administracyjnie i gospodarczo oddziaływały na okoliczne wsie. Z uwagi na sprzyjający klimat, urodzajne gleby i położenie
przy w ażnych szlakach handlowych tereny te były zamieszkane od wczesnego średniowiecza przez ludność polską. Świadczą o tym liczne polskie nazwiska rycerzy, chłopów oraz n a/w y miejscowości występujące w tzw. Księdze Henrykowskiej. W e wspomnianej Księdze
niemiecki mnich Piotr / Klasztoru Cystersów w Henrykowie, zapisał pierwsze zdanie w języku polskim, które brzmi: Daj ut ia pobrusa, a ti poziwaj (daj ja
pomielę, a ty odpocznij).
W powiecie usytuowanych jest wiele zabytków architektury i budownictwa (około 130 obiektów). Do najcenniejszych zabytków regionu należą: zespoły klasztorne cystersów w Henrykowie i Kamieńcu Ząbkowickim , pałac w Kamieńcu Ząbkowic kim oraz zespół parkowo- ogrodowy / połowy XIX w ., sanktuarium maryjne w Bardzie, twierdza górska w Srebrnej Górze oraz
Krzywa W ieża w Ząbkow icach Śląskich. Na uwagę zasługują również interesujące pod względem architektonicznym i historycznym kościoły.
Ludność i osadnictwo
Powiat Ząbkowic ki zam ieszkiwany był w końcu 2000 roku przez 72,8 tys.
m ieszkańców, w tym 4 5 ,4 % stanowiła ludność miejska. Sieć osadniczą powiatu tworzą 4 miasta (Bardo, Ząbkowice Śląskie, Ziębice, Złoty Stok)
i 110 miejscowości wiejskich.
Ludność Powierzc hnia w ha
gmina miejsko-wiejska Bardo 6040 7 3 4 1
gmina miejsko-wiejska Ząbkow ice Śląskie 24148 14688
gmina miejsko-wiejska Ziębice 19286 22224
Powiat ząbkow icki
Ludność
(dok.)
Powierzchnia w ha (dok.)
gmina miejsko-wiejska Złoty Stok gmina wiejska Ciepłowody
gmina wiejska Kamieniec Ząbkowicki gmina wiejska Stoszowice zarejestrowanych było 5288 podmiotów gospodarczych, w tym 95,2%
w sektorze prywatnym. Najwięcej jednostek zarejestrowanych było w następujących sekcjach: „Handel i naprawy" (2093 podmioty), „Obsługa nieruchomości i firm; nauka" (636), „Przetwórstwo przemysłowe" (619) oraz
„Budownictwo" (535).
Na obszarze subregionu rozwija się rolnictwo i przemysł - głównie drzewny i papierniczy (Bardeckie Zakłady Papiernicze), a także elektrotechniczny i produkcja stolarki budowlanej (firma Urzędowski).
Znajdujące się na obszarze powiatu kruszce um ożliw iły rozwój przemysłu wydobywczego, w tym eksploatacji kruszywa na potrzeby budownictwa (żwir i piasek) oraz kamienia sjenitu. Natomiast na terenie dawnej kopalni rud niklowych w miejscowości Szklary występują bogate złoża kamieni ozdobnych (chryzoprazemu, chalcedonemu i opali).
Powiat ząbkowicki można podzielić na dwa obszary rolnicze: gminy, powiatu funkcjonowało 3926 indywidualnych gospodarstw rolnych.
W przeważającej mierze (25,2% ) były to małe gospodarstwa rolne, które
128 Powiat ząbkow icki
wędkowania, kaskady zbiorników wodnych w pobliżu Kamieńca Ząbkowickiego oraz gospodarstwa agroturystyczne. W powiecie w 2000 roku funkcjonowało 8 obiektów noclegowych turystyki, w których z noclegów w ciągu roku skorzystało łącznie 9139 osób. Obiekty te dysponowały 412 miejscami noclegowymi.
Rynek pracy
W powiecie ząbkowickim (według stanu w końcu 2000 roku) pracowało 1 1837 osób, w tym 45,8% w sektorze prywatnym. Najwięcej osób pracowało w przemyśle i budownictwie (37,3% ), w sektorze usług nierynkowych (31,2% ) oraz w sektorze usług rynkowych (26,7% ).
Stopa bezrobocia w grudniu 2000 roku wynosiła 23,9% i była wyższa w stosunku do wielkości ze stycznia o 3,5 pkt. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych sięgała 7632 osób, w tym 4,5 % stanowili absolwenci.
Infrastruktura osadnicza
W ażnym i elementami lokalnej infrastruktury technicznej w 2000 roku były:
> czynna rozdzielcza sieć gazowa, której długość wynosiła 55,3 km;
korzystało z niej 9156 gospodarstw domowych,
V czynna rozdzielcza sieć wodociągowa o długości 285,3 km (w miastach z sieci tej korzystało 97,1% mieszkańców),
V sieć kanalizacyjna (czynna) o długości 89,7 km (w miastach korzystało z niej 86,9% mieszkańców),
> 25 oczyszczalni ścieków, w tym 16 biologicznych,
V spośród wszystkich oczyszczalni 9 to oczyszczalnie komunalne (wszystkie biologiczne) o łącznej przepustowości 17185 m 3/dobę, obsługiwały one 50,9% ludności zam ieszkującej subregion,
>
198 km dróg gminnych,> 391 km dróg powiatowych.
Zasoby mieszkaniowe powiatu składały się w końcu 2000 roku z 21836 mieszkań o łącznej powierzchni 1511,5 tys. m2. Mieszkania komunalne stanowiły 18,7% zasobów m ieszkaniowych powiatu. W 2000 roku do użytku oddano 48 mieszkań o łącznej powierzchni 4457 m2.
Powiat ząbkow icki 129
Istotnymi elementami infrastruktury społecznej powiatu ząbkowickiego w 2000 roku były:
>
24 przedszkola, do których uczęszczało 1525 dzieci,>
35 szkół podstawowych, w których uczyło się 5867 uczniów,> 9 gimnazjów, w których uczyło się 2105 uczniów,
>
1 gimnazjum dla dorosłych, w którym kształciło się 51 osób,> 3 licea ogólnokształcące dla młodzieży (łącznie 946 uczniów) oraz 12 średnich szkół zawodowych (3093 uczniów),
> placówki szkolnictwa specjalnego: 3 szkoły podstawowe, 3 gimnazja, 1 zasadnicza szkoła zawodowa,
> 28 bibliotek publicznych wraz z filiami, które oferowały łącznie 325,2 tys. wol.,
> 1 kino stałe z 400 miejscami na widowni,
> 2 muzea,
> 2 szpitale ogólne, które dysponowały 333 łóżkami rzeczywistym i,
> 5 przychodni oraz 5 ośrodków zdrowia.
Budżet powiatu
W 2000 roku powiat ząbkowicki zrealizow ał dochody budżetowe w wysokości 48604,4 tys. zł. W przeliczeniu na 1 mieszkańca dochody budżetu wyniosły 666,95 zł. Dochody własne stanowiły 7,8% dochodów budżetu ogółem.
Wydatki budżetu powiatu (48945,7 tys. zł) przewyższyły dochody o 341,3 tys. zł. Wydatki inwestycyjne budżetu stanowiły 1,7% łącznej kwoty
wydatków. Największa część wydatków budżetowych przypadała na działy:
oświata i wychowanie (34,2% ), opieka społeczna (24,9% ) oraz bezpieczeństwo publiczne (16,7% ).
Współpraca samorządowa
Powiat należy do Dolnośląskiej Organizacji Turystycznej. G m iny powiatu ząbkowickiego rozwijają przyjazne stosunki i współpracę na różnych płaszczyznach z samorządami z Czech i Niemiec. Partnerskie kontakty polegają głównie na stałych wym ianach w zakresie kultury, edukacji, sportu, turystyki.
130 Powiat ząbkow icki
Strategiczne kierunki rozwoju powiatu
Strategia rozwoju gospodarczego powiatu ząbkowickiego w yznacza 3 kierunki działań strategicznych:
> aktywizacja obszarów wiejskich, V rozwój turystyki,
> rozwój małych i średnich firm usługowo-handlowo-produkcyjnych.
ów