138 Powiat złotoryjski
Środowisko przyrodnicze. Historia
Powiat zajmuje powierzchnię 575,5 km2. Północną jego część zajmuje Nizina Śląska, środkową - Pogórze Kaczawskie, a południową - Góry Kaczawskie. Powiat złotoryjski przecinają doliny rzek: Kaczaw y i Skory.
Centralna część powiatu zw ana jest Krainą Wygasłych W ulkanów.
Krajobraz urozmaicają bowiem dawne wulkany, z których W ilcza Góra, Ostrzyca, Grodziec, W ielisławka podlegają ochronie. O kolice W ojcieszowa to jeden z najbogatszych pod względem natężenia zjaw isk krasowych obszar
w Polsce. Do najatrakcyjniejszych form krasowych należą liczne jaskinie 0 bogatej szacie naciekowej. O kolice Złotoryi kryją w sobie nie tylko złoto, natomiast rezerwat przyrody i obszar chronionego krajobrazu „Ostrzyca Proboszczowska", a w W ojcieszow ie rezerwat przyrody „M iłek". Łączna powierzchnia obszarów prawnie chronionych wynosi ponad 4 tys. ha (stanowią one 7,1% ogólnego obszaru powiatu). Na terenie powiatu występuje także wiele pomników przyrody.
Złotoryja jest jednym z najstarszych miast na ziem iach polskich.
Prawa miejskie posiada od 1211 roku. Miasto historycznie zw iązane jest z kopalnictwem złota, a później rud miedzi. Swój rozwój gospodarczy zaw dzięcza także atrakcyjnemu położeniu przy ważnym szlaku handlowym z W rocław ia do Lipska. Do dziś zachowało się wiele śladów średniowiecznego kopalnictwa (górnicze sztolnie XVII-wiecznej Kopalni Złota
„Aurelia" w Złotoryi oraz stare hałdy w Złotym Lesie). Dużą atrakcją powiatu są także XIX-wieczne piece hutnicze do wytopu miedzi.
Interesującymi zabytkami sztuki materialnej na terenie powiatu są: Zamek G rodziec, ruiny zamku w Rokitnicy, romański Kościół św. Jana i Katarzyny w Św ierzaw ie i zabudowa rynkowa w Złotoryi.
Ludność i osadnictwo
Sieć osadniczą powiatu tworzą trzy miasta (Świerzawa, W ojcieszów 1 Złotoryja) oraz 58 miejscowości w iejskich.
Według stanu w końcu 2000 roku w powiecie zam ieszkiwało 47,5 tys.
Powiat złotoryjski 139
Gospodarka powiatu
Na terenie powiatu w końcu 2000 roku zarejestrowanych było 3317 jednostek gospodarczych, z czego do sektora prywatnego należały 3202 podmioty (co stanowiło 9 6 ,5 % ogółu). Wśród jednostek gospodarczych funkcjonujących na terenie powiatu najliczniejsze zw iązane są z następującymi sekcjami: „Handel i naprawy" (1286 podmiotów),
„Budownictwo" (361) oraz „Przetwórstwo przemysłowe" (324).
Powiat ma głównie charakter rolniczo-przemysłowy, choć w ostatnich latach widoczny jest rozwój funkcji turystycznej. Korzystne warunki glebowo- klimatyczne sprzyjają rozwojowi rolnictwa. W czerwcu 2000 roku na terenie powiatu znajdowało się 2371 indywidualnych gospodarstw rolnych.
W strukturze indywidualnego rolnictwa dominowały gospodarstwa o powierzchni od 5,01 do 10,00 ha (563, co stanowiło 23,7% ). Gospodarstwa 0 powierzchni ponad 10 ha (618) stanowiły 26,1% ogólnej ich liczby
w powiecie.
Wśród branż przemysłu rozwijającego się na terenie powiatu wskazać natomiast należy m.in. przemysł drzewny, przemysł mineralny (związany z wydobyciem i przerobem wapienia, piaskowca, bazaltu). Do największych firm w powiecie należy za liczyć spółkę VITBIS (produkcji ozdób choinkowych) oraz firmy Boart Longyear i ZM Lena (produkcja maszyn górniczych).
W powiecie złotoryjskim zlokalizow ana jest część Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej o powierzchni 28 ha. Atutami dla potencjalnych inwestorów w powiecie są odpowiednie zasoby ludzkie, bliskość autostrady A-4, m alow niczy podgórski krajobraz oraz czyste powietrze.
Powiat złotoryjski przywiązuje dużą wagę do rozwoju turystyki 1 wypoczynku. W 2000 roku na terenie powiatu funkcjonowały 4 obiekty noclegowe turystyki dysponujące 194 miejscami noclegowymi.
Rynek pracy
W gospodarce powiatu w końcu 2000 roku pracowało 7,5 tys. osób.
Pracujący w sektorze przemysłowym i budowlanym stanowią 43,8% , a w sektorze usługowym - 51,3% ogółu pracujących.
W końcu 2000 roku odnotowano 5610 osób pozostających bez pracy, a stopa bezrobocia rejestrowanego wynosiła 27,1 % .
W strukturze bezrobotnych 4 ,7 % stanowili absolwenci szkół różnych szczebli (263 osoby).
Infrastruktura osadnicza
Podstawowymi elementami lokalnej infrastruktury technicznej powiatu w 2000 roku były:
>
328,4 km rozdzielczej sieci wodociągowej (w miastach z sieci tej korzystało 85,5% ogółu ludności),>
116,1 km rozdzielczej sieci kanalizacyjnej (w miastach z sieci tej korzystało 81,7% ogółu ludności),>
9 komunalnych oczyszczalni ścieków o łącznej przepustowości 16194 m7d (obiekty te obsługiwały 60,3% ludności powiatu),140 Powiat złoioryjski
> 53,8 km rozdzielczej sieci gazowej (z sieci tej korzystały 5654 gospodarstwa domowe),
V 243 km dróg powiatowych oraz 215 km dróg gminnych.
Zasoby mieszkaniowe powiatu (według stanu w dniu 31 XII 2000 roku) liczyły 13868 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej wynoszącej 923,6 tys. Udział substancji mieszkaniowej stanowiącej własność komunalną wynosił 28,2% . Na osobę przypadało przeciętnie 19,6 m2 powierzchni użytkowej mieszkania. W roku 2000 oddano do użytku 48 mieszkań.
Sieć instytucji infrastruktury społecznej powiatu w 2000 roku tworzyły zaś m .in.:
> 4 przedszkola, do których uczęszczało 351 dzieci,
> 27 szkół podstawowych, do których uczęszczało 4030 uczniów oraz 10 gimnazjów (1608 uczniów),
> 2 licea ogólnokształcące dla młodzieży (łącznie 705 uczniów) oraz 8 średnich szkół zawodowych (1826 uczniów),
V placówki szkolnictwa specjalnego: 2 szkoły podstawowe, 2 gimnazja, 1 zasadnicza szkoła zawodowa,
> 19 bibliotek publicznych (łącznie z filiami) dysponujących księgozbiorem liczącym 250,1 tys. w ol. (na 1000 mieszkańców przypadało 5268 wol.), a wysokie udziały dotyczyły ponadto bezpieczeństwa publicznego (20,7% ) oraz transportu (14,8% ).
Współpraca samorządowa
W 1999 roku przygotowany został program „Powiat Złotoryjski w Zjednoczonej Europie". Zapoczątkował on współpracę z francuskim rejonem A lzacji. Dotychczasowy zakres tej współpracy dotyczy spraw rolnictwa, młodzieży, kultury, aktyw izacji obszarów wiejskich i agroturystyki.
W 2001 roku powiat złotoryjski podpisał umowę z Rejonem Zawodzkim (dzielnica Mińska) na Białorusi. Współpraca ma dotyczyć takich sfer jak:
oświata, sport, kultura i rekreacja.
Strategiczne kierunki rozwoju powiatu
> rozwój turystyki kwalifikowanej,
> rozwój przedsiębiorczości lokalnej,
> przeciwdziałanie bezrobociu,
>
rozwój obszarów wiejskich.Jelenia Góra
142 Jelenia Góra - miasto na prawach powiatu
Łączna powierzchnia obszarów prawnie chronionych wynosi 6,6 tys. ha (stanowią one 61,2% ogólnego obszaru miasta).
Początki miasta sięgają czasów piastowskich, a za datę jego założenia przyjmuje się rok 1108. W XII wieku, poza funkcjami handlowymi i administracyjnymi, zaczyna rozw ijać się uzdrowiskowa funkcja miasta.
W kolejnych stuleciach następuje systematyczny rozwój bazy uzdrowiskowej oraz rozszerzanie zakresu oferowanych kuracjuszom usług, już w wieku XVII cieplickie uzdrowisko znane jest powszechnie w Europie. W drugiej połowie
XVI wieku w mieście i okolicy rozwijała się dynam icznie produkcja włókien lnianych. W yraźne ożyw ienie gospodarcze w wieku XIX nastąpiło zaś w wyniku rozwoju działalności przemysłowej oraz funkcji turystycznej.
Do istotnego rozwoju gospodarczego miasta przyczyniła się również budowa sieci połączeń kolejowych ze Zgorzelcem i W rocławiem .
Do najcenniejszych zabytków architektury w Jeleniej Górze zalicza się:
Stare Miasto, a zw łaszcza Rynek z ratuszem (z lat 1744-1749), gotycki Kościół Erazma i Pankracego, zespół kościelno-cmentarny św. Krzyża (Kościół Łaski wzniesiony w latach 1709-1718 wraz z cmentarzem m ieszczącym m.in.
zespół kaplic grobowych), Pałac Schaffgotschów i zespół zabudowy uzdrowiskowej w Jeleniej Górze-Cieplicach (rezydencja wzniesiona w latach 1784-1788, a przylegający doń park założony w 1819 roku - dziś Park Zdrojowy), XIV-wieczny Zamek Chojnik w Jeleniej Górze - Sobieszowie oraz zespół klasztorny i kościół ewangelicki w Jeleniej Górze-Cieplicach (dawny
klasztor cystersów). jednostek gospodarczych zarejestrowanych w końcu 2000 roku, do sektora prywatnego należało 11205 podmiotów (co stanowiło 9 8 ,0 % ogółu). Wśród jednostek gospodarczych funkcjonujących na terenie miasta najliczniejsze zw iązane są z następującymi sekcjam i: „Handel i naprawy" (4347 podmiotów), „Obsługa nieruchomości i firm; nauka" (1724) oraz
„Budow nictwo" (1082).
Jelenią Górę charakteryzuje w ielofunkcyjny charakter gospodarki. Miasto jest wyspecjalizow anym ośrodkiem produkcyjnym o znaczeniu regionalnym, a nadto znac zącym w kraju ośrodkiem turystycznym. W 2000 roku w mieście funkcjonowało 36 obiektów noclegowych turystyki dysponujących 2990