PANORAMA POWIATÓW
WOJEWÓDZTWA
DOLNOŚLĄSKIEGO
2000
W R O C Ł A W 2001
lu.
Urząd Statystyczny we Wrocławiu
ANALIZY
STATYSTYCZNE
PANORAMA PO WIATO W
WOJEWÓDZTWA
DOLNOŚLĄSKIEGO
2000
W ro c ła w 2001
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
Przewodniczący: Bożena Kodeńiec
Członkowie: Sławomir Banaszak, Maria Czekaj, Krystyna Kalichow icz, Elżbieta Małecka, W iesława Mazur, Alina M ieszczakowska, Marek Obrębalski, Helena Polak, Andrzej Żurakowski
Sekretarz: Halina Urbanek
Opracowanie merytoryczne:
Zespół Ośrodka Statystyki Regionalnej Urzędu Statystycznego we W rocławiu w składzie:
Beata Bal-Domańska, Marek Obrębalski,
Anetta Zielińska
Skład komputerowy i grafika: Monika Lichota, W ojciech Szpakowski
Projekt okładki: Elżbieta Szarubka
ISBN 83-88634-18-6
Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie źródła
Druk: Urząd Statystyczny we W rocławiu W ydział Poligrafii, 59-220 Legnica, ul. jaworzyńska 65
S ł o w o w s t ę p n e
Przeobrażenia systemu administracji publicznej i terytorialnej organizacji państwa dokonane z dniem 1 stycznia 1999 roku coraz silniej utrwalają się w codziennej rzeczywistości, jedną z najbardziej widocznych zmian jest restytucja jednostek samorządu terytorialnego szczebla powiatowego.
Przejawem zachodzących strukturalnych przemian jest m. in. wzmożone zainteresowanie informacjami w przekrojach subregionalnych (powiatowych).
Celem niniejszej publikacji jest zarówno wszechstronna statystyczna charakterystyka powiatów województwa dolnośląskiego jak i ukazanie
ich zróżnicow ania, podstawowych problemów oraz osiągnięć władz samorządowych. Opisano w niej m. in. walory przyrodnicze i historyczne, stan i strukturę demograficzną, rynek pracy, infrastrukturę techniczną
i społeczną, gospodarkę poszczególnych powiatów.
Dane statystyczne obejmują w zasadzie rok 2000. Wzbogacono je informacjami pozastatystycznymi, w tym informacjami pochodzącymi z poszczególnych urzędów powiatowej administracji samorządowej.
Będę zobowiązana za wszelkie uwagi i sugestie mogące przyczynić się do udoskonalenia i wzbogacenia formy i treści publikacji prezentujących województwo dolnośląskie.
Dyrektor
Urzędu Statystycznego we W rocławiu
Kodeniec
W rocław , grudzień 2001 r.
SPIS TREŚCI
Strona
Uwagi metodyczne ... ... 5
Część 1. W O JE W Ó D Z T W O D O L N O Ś L Ą S K IE ... ... 9
CZĘŚĆ 2. P O W IA TY W O JE W Ó D Z T W A D O LN O ŚLĄ SK IEG O ... 15
Powiat bolesławiecki... I 7 Powiat dzierżoniowski ... 23
Powiat głogowski ... 27
Powiat górowski ... 31
Powiat jaworski ... 35
Powiat jeleniogórski ... 39
Powiat kamiennogórski ... 45
Powiat kło d zki... 51
Powiat legnicki ... 57
Powiat lubański ... 61
Powiat lubiński ... 67
Powiat lwówecki ... 71
Powiat milicki ... 77
Powiat oleśnicki ... 81
Powiat oławski ... 85
Powiat polkow icki... 89
Powiat strzeliński... 95
Powiat średzki ... 99
Powiat świdnicki ... 105
Powiat trzebnicki... 109
Powiat wałbrzyski ... 113
Powiat wołowski ... 117
Powiat wrocławski ... 121
Powiat ząbkowicki ... 125
Powiat zgorzelecki ... 131
Powiat złotoryjski ... 137
Miasta na prawach powiatu: Jelenia Góra ... 141
Legnica... 145
W ałbrzych... 151
Wrocław ... ;... 155
Część 3. Z R Ó Ż N IC O W A N IE P O W IA T Ó W W O JEW Ó D Z T W A D O L N O Ś L Ą S K IE G O ... 161
W y k r e s y ...
162-169
Tabl. 1. W ażniejsze dane o powiatach województwa dolnośląskiego w 2000 r... 1 70 Tabl. 2. Studenci i absolwenci szkół w yższych ... I 78 D AN E T E L E A D R E S O W E ... 180U W AGI M ETO D YCZN E
1. Ochrona przyrody i krajobrazu polega na tworzeniu parków narodowych i rezerwatów przyrody, uznaniu za pomniki przyrody poszczególnych tworów przyrody i ich skupień, wprowadzeniu ochrony gatunkowej roślin i zwierząt zagrożonych w swym bycie lub rzadko występujących, tworzeniu parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu i innych form ochrony, jak: stanowiska dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, użytki ekologiczne.
2. Dane o liczbie ludności dotyczą ludności faktycznie zamieszkałej w granicach administracyjnych jednostek podziału terytorialnego.
3. Źródłem informacji o liczbie podmiotów gospodarki narodowej jest rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej KR U PG N REG O N .
4. Dane o liczbie pracujących w układzie powiatowym nie obejmują jednostek osób fizycznych i spółek cyw ilnych o liczbie pracujących do 9 osób, jednostek budżetowych prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego i prezentowane są
według faktycznego miejsca pracy.
5. Dane o pracujących w sektorze przemysłowym i budowlanym obejmują pracujących w następujących sekcjach PKD : „Górnictwo i kopalnictwo",
„Przetwórstwo przemysłowe", „W ytw arzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę" oraz „Budow nictwo".
6. Dane o pracujących w sektorze usług rynkowych obejmują następujące sekcje PKD: „Handel i naprawy", „Hotele i restauracje", „Transport, gospodarka magazynowa i łączność", „Pośrednictwo finansowe",
„Obsługa nieruchomości i firm; nauka" oraz „Pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna".
7. Dane o pracujących w sektorze usług nierynkowych obejmują następujące sekcje PKD : „Administracja publiczna i obrona narodowa;
obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne", „Edukacja" oraz
„Ochrona zdrowia i opieka społeczna".
8. Stopę bezrobocia rejestrowanego obliczono jako stosunek liczby bezrobotnych zarejestrowanych do liczby cyw ilnej ludności aktywnej zawodowo, Ij. bez osób odbywających czynną służbę wojskową oraz pracowników jednostek budżetowych prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego.
6 U w agi m etodyczne
9. Informacje o długości sieci wodociągowej dotyczą przewodów ulicznych (tzw. sieci rozdzielczej) bez połączeń prowadzących do budynków m ieszkalnych i innych obiektów.
10. Dane o długości sieci kanalizacyjnej dotyczą przewodów ulicznych bez kanałów przeznaczonych w yłącznie do odprowadzania wód opadowych.
11. Biologiczne oczyszczanie ścieków następuje w procesie mineralizacji przez drobnoustroje w środowisku wodnym w sposób naturalny lub w urządzeniach sztucznych i polega na usuwaniu ze ścieków zanieczyszczeń organicznych oraz zw iązkó w biogennych i refrakcyjnych.
Podwyższone usuwanie biogenów w ściekach dotyczy zwiększonej redukcji azotu i fosforu w oczyszczalniach ścieków o wysoko efektywnych technologiach oczyszczania.
12. Dane o długości sieci gazowej dotyczą przewodów ulicznych (tzw. sieci rozdzielczej) w miastach bez połączeń prowadzących cJo budynków mieszkalnych i innych obiektów.
13. Informacje o zasobach m ieszkaniowych dotyczą mieszkań, a także izb i powierzchni użytkowej w tych mieszkaniach, znajdujących się w budynkach mieszkalnych i niem ieszkalnych. Dane nie obejmują lokali zbiorowego zam ieszkania (hoteli pracow niczych, domów studenckich i innych) oraz pomieszczeń nieprzeznaczonych na cele mieszkalne, a z różny( h względów zamieszkanych (pomieszczeń inwentarskich, barakowozów, wagonów i innych). Dane o zasobach mieszkaniowych opracowano na podstawie ich bilansu (według stanu w dniu 31 XII).
14. Dane o szkolnictwie (podstawowym i średnim) nie obejmują szkół specjalnych oraz w ychowania przedszkolnego, tj. dzieci w wieku 6 lat objętych edukacją.
15. Do szkolnictwa średniego technicznego i zawodowego zalicza się kształcenie realizowane w zasadniczych szkołach zawodowych oraz w liceach i technikach, liceach zawodowych, liceach technicznych i w szkołach artystycznych II stopnia.
16. Dane o szkolnictwie policealnym obejmują kształcenie realizowane w formie dziennej.
17. Informacje o szpitalach ogólnych dotyczą cyw ilnej służby zdrow ia. Dane o łóżkach w szpitalach ogólnych wykazano łąc/nie z łóżkami na oddziałach szpitalnych przy stac jac h pogotowia ratunkowego i innych samodzielnych oddziałach, natomiast bez miejsc (łóżek i inkubatorów) dla noworodków oraz miejsc na oddziałach dziennego pobytu.
Informacje o leczonych w ciągu roku nie uwzględniają ruchu międzyoddziałowego.
U w agi m etodyczne 7
18. Do księgozbioru bibliotek publicznych zaliczono książki i broszury (wydane po 1800 r.) oraz gazety i czasopisma. Za czytelnika uważa się osobę, która w ciągu roku sprawozdawczego została zarejestrowana w bibliotece i dokonała co najmniej jednego w ypożyczenia.
19. Informacje o kinach dotyczą działalności kin ogólnie dostępnych, tj. powołanych do publicznego udostępniania film ów w formie projekcji na seansach film owych, bez względu na rodzaj stosowanego nośnika filmu. Kina stałe to placówki prowadzące działalność w jednym obiekcie przystosowanym na stałe do publicznego wyświetlania filmów z określoną częstotliwością. Do kin stałych zalicza się także kina letnie.
20. Informacje o bazie noclegowej turystyki (obiekty, miejsca noclegowe) podano według stanu w dniu 31 VII.
21. Na mapkach oznaczono:
« - gminę miejską o - gminę wiejską
■ - gminę miejsko-wiejską
Objaśnienia znaków umownych:
Kreska (-) - zjawisko nie wystąpiło.
Zero: (0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5.
(0,0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05.
Kropka (.) - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych.
Znak x - wypełnienie pozycji jest niem ożliwe lub niecelowe.
"W tym" - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy.
PO W IA TY I P O D R E C IO N Y W W O JEW Ó D Z TW IE D O LN O ŚLĄ SKIM W 2000 R.
Stan w d n i u 31 XII
granice podregionów granice powiatów
Część 1
W OJEW ÓDZTW O DOLNOŚLĄSKIE
10 W o jew ó dztw o dolnośląskie
PRZESTRZEŃ I ŚR O D O W ISK O
» >
Powierzchnia województwa wynosi 19948 km , co stanowi 6,4 % powierzchni Polski. Pod względem obszaru Dolny Śląsk zajmuje 7 miejsce wśród 16 województw.
W ojewództwo dolnośląskie dzieli się administracyjnie na 30 powiatów (w tym 4 miasta na prawach powiatu) oraz 169 gmin (36 miejskich, 54 miejsko-wiejskie i 79 wiejskich).
Od lipca 2000 roku wdrażana jest nomenklatura jednostek terytorialnych dla celów statystycznych dla Polski (NTS). W ojewództwo dolnośląskie, jako jednostka szczebla NTS 2, podzielone zostało na 4 jednostki terytorialne
szczebla NTS 3 (podregiony: jeleniogórsko-wałbrzyski, legnicki, wrocławski 1 miasto W rocław). Podział Polski, a w tym i województwa dolnośląskiego, na jednostki terytorialne różnych szczebli NTS ma istotne znaczenie dla programowania rozwoju regionalnego.
Różnorodność przyrodnicza i ranga walorów krajobrazowych sprawia, iż województwo należy do najbardziej atrakcyjnych w kraju. W roku 2000 prawną ochroną objęta była 1/5 powierzchni województwa.
SYTUACJA D EM O G RA FICZN A
Zaludnienie województwa w końcu 2000 roku wynosiło 2972,7 tys. osób, co stanowiło 7,7% ogółu ludności kraju. Odnośnie liczby ludności region dolnośląski zajm ował 5 miejsce wśród województw kraju (po m azowieckim , śląskim, wielkopolskim i małopolskim).
Dolny Śląsk wyróżnia się wysokim poziomem urbanizacji. W końcu 2000 roku w miastach regionu zam ieszkiwało 71,5% ogółu ludności, podczas gdy przeciętnie w kraju - 6 1 ,8 % . Pod tym względem województwo zajmuje 2 miejsce w kraju (po województwie śląskim - 79,3% ).
Struktura ludności województwa dolnośląskiego według wieku wskazuje, iż społeczeństwo regionu jest nieco starsze aniżeli przeciętnie w kraju.
Według stanu w końcu 2000 roku udział ludności w wieku przedprodukcyjnym w województwie wynosił 22,4% (w kraju - 24,1% ), ludności w wieku produkcyjnym - 62,7% (w kraju - 61,2% ), a ludności w wieku poprodukcyjnym - 14,9% (w kraju - 14,7%).
Przyrost naturalny w województwie wykazuje wartości ujemne (-0,75 na 1000 ludności). Średni wskaźnik dla kraju wynosi +0,3%o. Saldo migracji ludności w 2000 roku wynosiło -0,66%o.
G O SPO D A R K A R EG IO N U
W województwie zarejestrowano (według stanu w grudniu 2000 roku) prawie 270 tys. podmiotów gospodarczych, w tym 13,2 tys. spółek prawa handlowego oraz 4379 firm z udziałem kapitału zagranicznego. W sektorze publicznym zarejestrowanych było ponad 9,2 tys. podmiotów gospodarczych, a w sektorze prywatnym - ponad 260,4 tys. Na 1000 ludności regionu przypadało 90,7 podmiotów gospodarczych, zaś w Polsce 82,5. Pod tym względem województwo sytuowało się na 3 pozycji w Polsce.
W o jew ó dztw o dolnośląskie 11
Województwo dolnośląskie należy do najbardziej uprzemysłowionych regionów kraju. Wartość produkcji sprzedanej przemysłu w sektorze dużych i średnich przedsiębiorstw w 2000 roku wyniosła 33312,6 min zł (7,2%
produkcji przemysłowej kraju), co lokowało region dolnośląski na 4 miejscu w Polsce (po m azowieckim , śląskim i wielkopolskim).
Turystyka jest jedną z podstawowych sfer gospodarki regionalnej. Na terenie Dolnego Śląska w lipcu 2000 roku funkcjonowało (łącznie z kwaterami agroturystycznymi) 880 obiektów noclegowych turystyki (10,2% bazy krajowej) dysponujących ponad 54,3 tys. miejsc noclegowych. W ojewództwo zajmuje 4 miejsce w kraju pod względem liczby miejsc w bazie noclegowej turystyki (po województwach: zachodniopomorskim, pomorskim i małopolskim). Istotnymi elementami wspomagającymi rozwój ruchu turystycznego są liczne przejścia graniczne z Republiką Czeską i z Niemcami.
Na terenie województwa istnieją też bogate i różnorodne złoża wód mineralnych i leczniczych, w tym radoczynnych i termalnych. Tworzą one naturalne podstawy funkcjonowania 11 uzdrowisk statutowych spośród 41 w całej Polsce. W regionie zlokalizowana jest piąta część wszystkich
placówek lecznictwa uzdrowiskowego w kraju. Szpitale i sanatoria uzdrowiskowe w 2000 roku dysponowały 5162 łóżkami (17,2% łącznej ich liczby w kraju). Korzystało z nich natomiast ponad 66 tys. kuracjuszy leczonych stacjonarnie.
W ojewództwo dolnośląskie jest znacznie zróżnicowane pod względem warunków do prowadzenia działalności rolniczej. Użytki rolne stanowiły w końcu 2000 roku 58,3% ogólnej jego powierzchni (w kraju przeciętnie - 58,9% ). Pod tym względem region dolnośląski plasował się na 9 miejscu
w kraju. W strukturze użytków rolnych dominowały grunty orne (77,3%
wobec 76,4% w kraju). Użytki zielone (łąki i pastwiska) natomiast zajm owały 22,0% powierzchni użytków rolnych w województwie i w kraju.
W czerw cu 2000 roku na terenie województwa dolnośląskiego funkcjonowały 91424 indywidualne gospodarstwa rolne. Średnia wielkość gospodarstwa indywidualnego wynosiła 8,4 ha, była w ięc nieco większa niż średnia ogólnokrajowa (8,1 ha). Ponad połowa gospodarstw (52386) znajdowała się w grupie obszarowej 1,01 - 4,99 ha użytków rolnych.
Zdecydowaną większość powierzchni zasiew ów w rolnictwie dolnośląskim przeznacza się na zboża podstawowe (62,3% ogólnego areału zasiewów, podczas gdy w kraju przeciętnie 57,4% ). Plony zbóż podstawowych wynosiły w województwie 35,2 dt/ha, podczas gdy w Polsce były znacznie niższe - 25,6 dt/ha. Pod względem wysokości plonów zbóż podstawowych region dolnośląski zajm uje 2 miejsce w kraju (po województwie opolskim).
Relatywnie mniej rozwiniętym działem rolnictwa na Dolnym Śląsku jest natomiast hodowla zwierząt. Według stanu w połowie 2000 roku pogłowie bydła liczyło niemal 166 tys. sztuk (13 miejsce wśród wojew ództw kraju), zaś trzody chlewnej - ponad 466 tys. (11 lokata). W yraźnie dominującą rolę w produkcji zwierzęcej odgrywa sektor prywatny, w tym głównie gospodarstwa indywidualne. W posiadaniu tego sektora znajduje się 94,4%
stanu pogłowia bydła, 98,3% - trzody chlewnej oraz 95,9% - ow iec.
12 W o jew ó dztw o dolnośląskie
Lasy i grunty leśne w województwie, według stanu w końcu 2000 roku, zajm owały powierzchnię 575,2 tys. hektarów (28,8% ogólnej powierzchni).
Lesistość (% powierzchni lasów w ogólnej powierzchni) wynosiła 28,2%
i była o 0,2 pkt mniejsza niż w kraju. Region dolnośląski pod względem lesistości plasuje się na 9 miejscu wśród województw.
RYNEK PRACY
Liczba pracujących w województwie dolnośląskim w gospodarce narodowej (według stanu w końcu grudnia 2000 r.) wynosiła ogółem
1025,6 tys. osób, co plasowało region na 6 miejscu wśród województw kraju (po m azowieckim , śląskim, małopolskim, wielkopolskim i łódzkim).
Jednym ze wskaźników charakteryzujących strukturę gospodarczą regionu jest sektorowa struktura pracujących. W 2000 roku z sektorem usług zw iązanych było 53,5% ogółu pracujących (z tego usług rynkowych - 35,3%
i nierynkowych - 18,2% ), a z sektorem przemysłowo-budowlanym - 35,4% . W podmiotach gospodarczych nie obejmujących zakładów osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą i spółek cyw ilnych liczba pracujących wynosiła 642,0 tys. osób, w tym w sektorze usług pracowało 58,0% ogółu
pracujących a w sektorze przemysłowo-budowlanym 40% .
W urzędach pracy w grudniu 2000 r. zarejestrowanych było 231,7 tys.
bezrobotnych, co stanowiło 18,4% cyw ilnej ludności aktywnej zawodowo.
Przeciętna zaś stopa bezrobocia w kraju w tym okresie była niższa o 3,3 pkt.
proc. Pod tym względem województwo znajdowało się na 5 miejscu w kraju (po warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim, lubuskim i kujawsko- -pomorskim).
INFRASTRUKTURA TECH N ICZN A
Sieć drogowa województwa należy do najbardziej rozwiniętych w kraju.
Łączna długość dróg publicznych w regionie w 2000 roku wynosiła blisko 25 tys. km. Na 100 km'' powierzchni regionu przypadało 91,3 km dróg publicznych o twardej nawierzchni (w kraju 79,9 km/100 km2). Pod tym względem region dolnośląski lokował się na 4 miejscu w kraju (po województwach: śląskim, małopolskim i świętokrzyskim).
W 2000 roku na 1000 ludności w województwie przypadało 247 zarejestrowanych samochodów osobowych i 41 samochodów ciężarow ych, w kraju zaś wskaźniki te kształtowały się na poziomie 259 i 39. Odnośnie
liczby samochodów osobowych na 1000 m ieszkańców region dolnośląski zajm ował 15 miejsce wśród województw kraju (niższy wskaźnik cechuje jedynie województwo warmińsko-mazurskie).
Według stanu w końcu 2000 roku w województwie dolnośląskim eksploatowanych było 1970 km linii kolejowych, co stanowiło 9 ,1 % łącznej ich długości w całym kraju. Gęstość sieci linii kolejowych województwa wynosiła 9,9 km na 100 km2 (2 miejsce wśród regionów kraju;
po województwie śląskim - 15,6 km na 100 km'').
W szystkie miasta w województwie posiadają wodociągi komunalne, natomiast tereny wiejskie są wyposażone w tego rodzaju urządzenia techniczne w różnym stopniu. Łączna długość rozdzielczej sieci wodociągowej w województwie w końcu 2000 roku wynosiła 11,7 tys. km.
W o jew ó dztw o dolnośląskie 13
Z wodociągu sieciowego korzystało 96,5% ogółu ludności miast województwa dolnośląskiego, w kraju zaś odsetek ten wyniósł 91,7% .
Pod względem powszechności korzystania z wodociągu przez ludność miejską Dolny Śląsk zajmował 1 miejsce w kraju.
Także znaczna część sieci kanalizacyjnej w województwie (łączna długość w 2000 roku wyniosła 4,9 tys. km) związana była przestrzennie z miastami.
Z urządzeń tych korzystać mogło 90,2% ludności miejskiej województwa, podczas gdy w skali miast kraju wskaźnik ten wynosił 8 3 ,0 % . Lokowało to region na 2 miejscu w kraju (po województwie zachodniopomorskim).
Na terenach wiejskich Dolnego Śląska w 2000 roku eksploatowane były relatywnie niewielkie odcinki sieci kanalizacyjnej (1,3 tys. km sieci rozdzielczej).
W końcu 2000 roku w województwie funkcjonowało 200 komunalnych oczyszczalni ścieków (4 mechaniczne, 165 biologicznych oraz 31
z podwyższonym usuwaniem biogenów). Pod względem przepustowości komunalnych oczyszczalni ścieków typu biologicznego (ponad 665 tys. m3 na dobę) województwo zajmowało 2 miejsce w kraju (po m azowieckim).
O czyszczaln ie ścieków w województwie w 2000 roku swym zasięgiem obejmowały 68,6% ogółu ludności (2 miejsce w kraju po województwie pomorskim), podczas gdy w kraju wyraźnie mniej (53,1% ).
W ojewództwo charakteryzuje się ponadto stosunkowo gęstą siecią przewodów gazowych. Długość rozdzielczej sieci gazowej w województwie dolnośląskim w 2000 roku wyniosła 4783,3 km, w tym 3850,9 km na terenach miejskich. W 2000 roku z dostaw gazu sieciowego korzystało blisko 647 tys.
odbiorców (gospodarstw domowych), a wielkość jego zużycia wyniosła prawie 330 hm . Odnośnie wielkości zużycia gazu sieciowego Dolny Śląsk plasował się na 5 miejscu w kraju (po województwach: m azowieckim , wielkopolskim, śląskim i małopolskim).
Infrastrukturę ogrzewnictwa w 2000 roku stanowiło 1217 kotłowni oraz ponad 1260 km sieci cieplnych. Pod względem długości rozdzielczej sieci cieplnej oraz kubatury budynków mieszkalnych centralnie ogrzewanych województwo dolnośląskie zajmuje 7 miejsce w kraju.
Połączeniom telefonicznym w województwie w końcu 2000 roku sprzyjało funkcjonowanie ponad 894 tys. standardowych łączy głównych. Na 1000 ludności kraju przypadało niespełna 280 telefonicznych standardowych łączy głównych, podczas gdy w województwie dolnośląskim - 300.
INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA
System oświaty na Dolnym Śląsku obejmuje w ieloszczeblow y układ placówek, do których uczęszcza ponad 600 tys. dzieci, młodzieży i dorosłych.
W 2000 roku funkcjonowało 1058 placówek wychowania przedszkolnego, w tym 530 przedszkoli. W placówkach tych przebywało ponad 63 tys. dzieci, czyli 51,9% ogółu dzieci w wieku 3-6 lat (w kraju przeciętnie - 51,0% ).
Regionalną sieć placówek szkolnictwa podstawowego dla dzieci i młodzieży (bez specjalnych) na początku roku szkolnego 2000/2001 tworzyło 931 szkół (w tym 901 podległych gminom), sieć gim nazjów zaś 359 szkół (w tym 325 gminnych).
14 W ojew ództw o dolnośląskie
Do szkół podstawowych w tymże okresie uczęszczało ponad 221 tys.
uczniów , a do gim nazjów 84,4 tys. uczniów.
Na początku roku szkolnego 2000/2001 funkcjonowało ponadto 168 liceów ogólnokształcących (69,3 tys. uczniów) oraz 582 średnie szkoły zawodowe (112,4 tys. uczniów). Do szkół policealnych uczęszczało natomiast 22,0 tys.
uczniów i pod tym względem region zajm ował 2 miejsce w kraju (po województwie śląskim).
Istotną rolę w dolnośląskim systemie edukacji odgrywają szkoły w yższe.
Kok akademicki 2000/2001 w wyższyc h uczelniach województwa rozpoczęło ponad 131 tys. studentów (8,3% ogółu studentów w kraju). Pod względem liczby studiujących w szkołach w yższych region dolnośląski plasował się na 4 miejscu w kraju (po województwach: m azowieckim , śląskim i małopolskim).
Do najważniejszych placówek kultury w regionie należą:
> teatry dramatyczne - ich sieć w województwie tworzy 18 placówek dysponujących łącznie 3019 miejscami na widowni (4 lokata w kraju
po województwach m azowieckim , śląskim i małopolskim);
> filharm onia im W . Lutosławskiego we W rocław iu, Filharmonia Sudecka w W ałbrzychu, Filharmonia Dolnośląska w jeleniej Górze (łącznie
instytucje te dysponują 831 miejscami);
>
biblioteki publiczne - ich liczba w końc u 2000 roku wynosiła 690 (łącznie z filiami), a na 1000 ludności przypadało 3668 wol.bibliotecznych (w kraju przeciętnie - 3513 w oli); pod tym względem region dolnośląski zajm uje 6 miejsce w kraju;
> kina ic h regionalną sieć tworzą 62 placówki dysponujące 21,6 tys.
miejsc na widowni (3 pozyc ja w kraju, po województwach m azowieckim i śląskim);
> placówki muzealne - w województwie funkcjonuje 40 placówek tego rodzaju, których eksponaty i wystawy w 2000 roku zw iedziło I 134 tys.
osób (5 miejsce w kraju).
Opieka zdrowotna w województw ie dolnośląskim sprawowana jest przez sieć placówek stacjonarnej i ambulatoryjnej opieki medycznej.
W końcu 2000 roku na terenie województwa funkcjonowały 72 szpitale ogólne dysponujące niemal 15,8 tys. łóżek rzeczywistych (8,2% ogólnej ich lic zby w kraju). W ska/nik łóżek szpitalnych na 10 tys. m ieszkańców wynosił w 2000 roku 53,0 i był w yżs/y ocJ średniego krajowego (49,4). Pod tym względem województwo zajm owało 4 miejsce w kraju (po śląskim, lubelskim
i łódzkim).
Ambulatoryjna podstawowa opieka zdrowotna w roku 2000 sprawowana była przez sieć 434 przyc hodni oraz 150 ośrodków zdrowia.
W roku tym na 10 lys. m ieszkańców przypadało 22,8 lekarzy (kraj - 22,0) oraz 3,7 stomatologów (kraj - 3,0). W skaźniki te potwierdzają relatywnie wyzszą dostępność personelu służby zdrowia na terenie województwa.
W roku 2000 w województw ie dolnośląskim znajdowało się 61 domów i zakładów pomocy społecznej, w których przebywało ponad 5,5 tys.
pensjonariuszy (niespełna 7% ogólnej ich liczby w kraju).
Część 2
POWIATY
WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO
N IE M C Y
granice gmin
LUBUSKIE WIELKOPOLSKIE
OPOLSKIE
granice powiatów
granice województwa
Podział terytorialny województwa dolnośląskiego
Powiat bolesławiecki
18 Powiat bolesław iecki
Środowisko przyrodnicze. Historia
Obszar powiatu (1303,3 km ) przynależy częściowo do geograficznego makroregionu Niziny Śląsko-tużyckiej. Głównym i rzekami powiatu są Bóbr (wraz z Bobrzycą), Kwisa i Czerna W ielka. Występują tu głównie gleby bielicowe.
Powiat należy do rejonów województwa dolnośląskiego o najwyższym poziomie lesistości (49,5% ogólnej powierzchni wobec 28,2% w skali województwa). Największym kompleksem leśnym jest część Borów
Dolnośląskich, składających się niemal w yłącznie z drzewostanów sosnowych.
Podstawowymi formami ochrony przyrody są: rezerwat „Brzeźnik", rezerwat „Torfowisko Borówki", fragment Przemkowskiego Parku Krajobrazowego, część obszaru chronionego krajobrazu „W zgórze Grodziec"
oraz liczne pomniki przyrody. Łączna powierzchnia obszarów prawnie chronionych wynosi ponad 11,8 tys. ha (stanowią one 9,1 % ogólnego obszaru
powiatu).
W ażnym okresem w dziejach subregionu był początek XIII wieku.
W 1202 roku osada Bolesławiec stała się siedzibą kasztelanii. W 1233 roku prawa miejskie otrzymał Nowogrodziec, a w 1251 roku - Bolesławiec. Teren ten w następnych wiekach przeżywał zarówno okresy prosperity jak i recesji.
W końcu XIX wieku nastąpił ożyw iony rozwój gospodarczy. W 1897 roku w Bolesławcu powstała pierwsza szkoła ceramiczna.
W miejscowościach powiatu znajduje się wiele interesujących obiektów kultury materialnej (m.in. ratusz miejski w Bolesławcu, ruiny średnio
wiecznego klasztoru Magdalenek w Nowogrodźcu, ruiny barokowej zabudowy pałacowej w W arcie Bolesławieckiej, późnobarokowy pałac z neoromantycznym parkiem w Kliczkow ie, pałace w Kruszynie, w O cicach i w Zebrzydowej czy też obiekty sakralne w Bolesławcu i w Nowogrodicu) oraz pomników przyrody (m.in. ponad 300-letnie dęby w zabytkowych (jarkach w Zebrzydowej i Wykrotach (gmina Nowogrodziec).
Ludność i osadnictwo
Sieć osadniczą powiatu tworzą dwa miasta (Bolesławiec i Nowogrodziec) oraz 79 miejscowości wiejskich.
Według stanu w końcu 2000 roku w powiecie zam ieszkiwało 90,0 tys.
ludności, w tym w miastach 53,0% ogółu (47,7 tys. osób).
Ludność Powierzchnia w ha
gmina miejska Bolesławiec 43608 2281
gmina miejsko-wiejska Nowogrodziec 14820 17626
Powiat bolesławiecki 19
gmina wiejska Bolesławiec gmina wiejska Gromadka gmina wiejska O siecznica
gmina wiejska Warta Bolesławiecka
Ludność Powierzchnia w
(dok.) (dok.)
11558 28893
5877 26729
6616 43707
7546 11090
Gospodarka powiatu
Sektor prywatny ma dominującą rolę w gospodarce powiatu bolesławieckiego. Spośród 5769 jednostek gospodarczych zarejestrowanych w końcu 2000 roku, do sektora prywatnego należało 5606 podmiotów (co stanowiło 9 7 ,2 % ogółu), z czego zdecydowana większość to podmioty prowadzone przez osoby fizyczne. Na uwagę zasługuje ponadto działalność
112 prywatnych spółek z udziałem kapitału zagranicznego.
Wśród jednostek gospodarczych funkcjonujących na terenie powiatu najwięcej zw iązanych było z następującymi sekcjami: „Handel i naprawy"
(2164 podmioty), „Obsługa nieruchomości i firm; nauka" (672) oraz
„Przetwórstwo przemysłowe" (544).
W strukturze gospodarczej w ielu miejscowości (miejskich i wiejskich) powiatu znaczną rolę odgrywa działalność produkcyjna i budowlana. Teren powiatu bogaty jest w złoża kruszywa naturalnego (żw iry, piaski, pospółka).
Powiat należy także do znaczących pod względem zasobów wysokojakościowyc h surowców dla wyrobu ceramiki szlachetnej (złoża glin ceram icznych i kaolinu o dużym znaczeniu w skali kraju) i przemysłu szklarskiego. Natomiast wśród surowców dla ceramiki budowlanej na terenie powiatu znajdują się wysokiej jakości gliny biało wypalające się i kamionkowe (obfite ich złoża występują w rejonie Nowogrodźca) oraz iły trzeciorzędowe. W skazać ponadto należy na występujące w gminie Warta
Bolesławiec ka złoża gipsu i anhydrytu (Lubichów), piaskowca (Wartowice) oraz wapienia i margli (złoże „Podgrodzie" w Raciborowicach).
Podmioty gospodarcze prowadzące działalność produkcyjną w powiecie bolesławieckim w ykazują istotne zróżnicow anie branżowe. Duże znaczenie w strukturze tejże działalności odgrywa przemysł mineralny (m.in. Kopalnia Gipsu i Anhydrytu „N ow y Ląd" w Lubkowie, Kopalnie Surowców Mineralnych
„Surmin-Kaolin" S.A. w Nowogrodżcu, Kopalnie Piaskowca S.A.
w Bolesławcu, Kopalnia i Zakład Przetwórczy Piasków Szklarskich
„O siecznica" sp. z o.o., Kopalnia i Zakłady W zbogacania Surowców Ceram icznych i Ekologicznych „Ekocer" w Zebrzydowej), chem iczny (Zakłady
20 Powiat bolesław iecki
Chem iczne „W izó w " S.A. w Łące k/Bolesławca), materiałów budowlanych („IBF - Polska" sp. z o.o. w Bolesławcu, Zakłady Płytek Ceram icznych
„Przyborsk" sp. z o.o., Klinkiernia „O łdrzychów " sp. z o.o., Bolesławieckie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych sp. z o.o.) oraz w łókienniczy (m.in.
Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „Sława" sp. z o.o. i Zakłady Tkanin Technicznych „Bonitex" S.A. w Bolesławcu). Do większych zakładów produkcyjnych zlokalizowanych na terenie powiatu bolesławieckiego za liczyć
należy ponadto: Bolesławiecką Fabrykę Materiałów M edycznych „Polfa" S.A., O dlew nię Żeliw a „Gromadka" sp. z o.o., Zakłady Ceram iczne „Bolesławiec"
sp. z o .o ., „Bader Polska" sp. z o.o. w Bolesławcu, Przedsiębiorstwo Eksploatacji Wód „Aquakonrad" S.A. w Iwinach oraz Przedsiębiorstwo Zbożowo-Młynarskie „P Z Z " S.A. w Bolesławcu.
Znaczne możliwości dalszego rozwoju działalności produkcyjnej na terenie powiatu bolesławieckiego łączą się z lokalizacją na jego terenie podstrefy Kamiennogórskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (w gminie Nowogrodziec) oraz podstrefy Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (Krzywa w gminie
Gromadka).
Powiat bolesławiecki nie ma szczególnych predyspozycji do typowej specjalizacji rolniczej. W strukturze indywidualnego rolnictwa obejmującego
w czerwcu 2000 roku 4267 gospodarstw dominowały gospodarstwa o powierzchni od 1,01 do 2,00 ha (1327, tj. 31,1% ogólnej ich liczby).
Gospodarstwa rolne o powierzchni od 5,01 do 10,00 ha stanowiły 22,1% , a 14,4% - gospodarstwa dysponujące użytkami rolnymi o powierzchni ponad
10 ha (615).
Turystyka nie odgrywa istotnej roli w gospodarce powiatu. Na jego terenie w 2000 roku funkcjonowało 9 obiektów noclegowych turystyki
dysponujących 622 miejscami noclegowymi.
Rynek pracy
W gospodarce powiatu zatrudnionych jest ponad 15,5 tys. osób. Pracujący w sektorze przemysłowym i budowlanym stanowią niemal 48 % ogólnej ich liczebności, a z sektorem usługowym zw iązanych jest prawie 49% pracujących na terenie powiatu.
W końcu 2000 roku odnotowano 8886 osób pozostających bez pracy, a stopa bezrobocia rejestrowanego wynosiła 24,0% .
Absolwenci szkół różnych szczebli stanowili, według stanu z końca 2000 roku, 4,2 % ogólnej liczby bezrobotnych (373 osoby).
Powiat bolesław iecki 21
Infrastruktura osadnicza
Podstawowymi elementami lokalnej infrastruktury technicznej powiatu w 2000 roku były:
>
514,8 km rozdzielczej sieci wodociągowej (w miastach z sieci tej korzystało 9 8 ,2 % ogółu ludności),>
197,6 km rozdzielczej sieci kanalizacyjnej (w miastach z sieci tej korzystało 92,3% ogółu ludności),> 6 komunalnych oczyszczalni ścieków o łącznej przepustowości I 5770 m Vd (obiekty te obsługiwały 58,8% ludności powiatu),
>
148,0 km rozdzielczej sieci gazowej (z sieci tej korzystało 14461 gospodarstw domowych),> 3 0 1 km dróg powiatowych oraz 1854 km dróg gminnych.
Zasoby mieszkaniowe powiatu (według stanu w dniu 31 XII 2000 roku) liczyły 26361 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej wynoszącej 1755,9 tys. n r . Udział substancji mieszkaniowej stanowiącej własność komunalną wynosił 17,6% . Na osobę przypadało przeciętnie 19,9 n r powierzchni użytkowej mieszkania. W roku 2000 oddano do użytku
405 mieszkań.
Sieć instytucji infrastruktury społecznej powiatu w 2000 roku tworzyło m .in.:
>
14 przedszkoli, do których uczęszczało 1357 dzieci,> 40 szkół podstawowych, do których uczęszczało 7622 uczniów oraz I I gim nazjów (3016 uczniów),
> 4 licea ogólnokształcące dla młodzieży (łącznie 1717 uczniów) oraz 15 średnich szkół zawodowych (3471 uczniów),
> placówki szkolnictwa specjalnego: I szkoła podstawowa, 1 gimnazjum, 1 zasadnicza szkoła zawodowa,
> 24 biblioteki publiczne (łącznie z filiami) dysponujące księgozbiorem liczącym 351,2 tys. w ol. (na 1000 m ieszkańców przypadało 3900 wol.),
>
3 kina stałe posiadające 817 miejsc na widowni,> 15 przychodni i 7 ośrodków zdrowia,
>
1 szpital ogólny posiadający 250 łóżek.Budżet powiatu
Dochody budżetu powiatu w 2000 roku wynosiły 38786,5 tys. zł (na mieszkańca przypadało 431,71 zł), a wydatki zamknęły się kwotą 38319,5 lys. zł. Na inwestycje przeznaczono 5,6 % ogółu wydatków.
W budżecie powiatu dominowały wydatki na oświatę i w ychow anie (w 2000 roku stanowiły one 4 1 ,4 % ogółu wydatków), bezpieczeństwo publiczne (21,2% ) oraz administrację samorządową (13,3% ).
22 Powiat bolesław iecki
Współpraca samorządowa
W ładze powiatu współpracują z niemieckim powiatem Rhein-Sieg.
Strategiczne kierunki rozwoju powiatu
Cele strategiczne:
> wysoki poziom aktywności gospodarczej,
> wysoki poziom warunków życia mieszkańców,
> wysoka jakość środowiska naturalnego.
Cele operacyjne:
> gospodarcza aktywizacja niewykorzystywanych zasobów naturalnych,
> intensyfikacja rozwoju gospodarczego powiatu,
> stały rozwój sektora produkcji i usług,
> stały rozwój funkcji turystycznych powiatu,
> redukcja poziomu bezrobocia,
> likwidacja najważniejszych źródeł zanieczyszczenia środowiska,
> wysoki poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa,
> osiągnięcie dobrego stanu technicznego dróg i pozostałej infrastruktury drogowej,
V wzrost poziomu opieki zdrowotnej,
> podniesienie jakości życia osób niepełnosprawnych,
> rozwój systemu profilaktyki patologii społecznych, V stały rozwój systemu oświaty,
> upowszechnienie sportu,
>
wysoki poziom bezpieczeństwa publicznego,> wielowym iarowa promocja powiatu.
Dzierżoniów
Pieszyce
Niemcza Piława
Górna
Powiat dzierżoniowski
24 Powiat dzierżoniow ski
Środowisko przyrodnicze. Historia
Powiat dzierżoniowski położony jest na Przedgórzu Sudeckim.
Charakteryzuje się dobrymi glebami i łagodnym klimatem. Zajm uje on powierzchnię 479 km2. Jest to teren w przeważającej części równinny (Kotlina Dzierżoniowska) przepleciony licznymi wzgórzami. Powiat obejmuje również swoim zasięgiem północno-wschodnie stoki Gór Sowich i część Masywu Ślęży.
Ze względu na walory przyrodnicze ustanowiono obszary prawnie chronione, które zajm ują 18,9% powierzchni powiatu.
Początki osadnictwa na tym terenie sięgają średniowiecza. Do ciekawszych miejsc w powiecie można zaliczyć miasto D zierżoniów ze średniowiecznym układem urbanistycznym. Znajduje się tu szereg budowli o znaczeniu historycznym. Wśród nich wym ienić należy: miejskie mury obronne, ratusz, kościół Św. Jerzego, kościół Maryi Matki Kościoła, kościół N.M . Panny.
Ponadto do najbardziej atrakcyjnych zabytków tego subregionu należą: zamek w Niem czy, zamek w Pieszycach oraz kościół św. Jana Chrzciciela
w Mościsku.
Ludność i osadnictwo
Powiat dzierżoniowski zam ieszkiwany był w końcu 2000 roku przez 111,7 tys. m ieszkańców, w tym 81,9% stanowiła ludność miejska. Na obszarze powiatu położonych jest 5 miast (Bielawa, D zierżoniów , Niemcza,
Pieszyce oraz Piława Górna) i 56 miejscowości w iejskich.
Ludność Powierzchnia w ha
gmina miejska Bielawa 33528 3620
gmina miejska D zierżoniów 37516 2007
gmina miejska Pieszyce 9931 6360
gmina miejska Piława Górna 7040 2031
gmina miejsko-wiejska Niemcza 6432 7207
gmina wiejska D zierżoniów 9671 14205
gmina wiejska Łagiewniki 7563 12442
Gospodarka powiatu
Na terenie powiatu w końcu 2000 roku zarejestrowanych było 9046 jednostek gospodarczych, w tym 9 7 ,7 % w sektorze prywatnym. Najwięcej jednostek zarejestrowanych było w sekcjach: „Handel i naprawy" (3546 podmiotów), „Przetwórstwo przemysłowe" (1407), „Obsługa nieruchomości i firm; nauka" (986) oraz „Budow nictw o" (883).
Powiat dzierżoniowski ma charakter przemysłowo-rolniczy. Na tych terenach przez szereg lat rozwijał się przemysł w łókienniczy, jak również elektroniczny i m echaniczny. Obecnie nadal funkcjonują tu firmy z tych branż, wśród których w ym ienić można „Bielbaw " S.A. (tkaniny bawełniane),
„Bester" (spawarki i prostowniki elektryczne). Powiat jest także zagłębiem kamieniarstwa.
Powi.it dzierżoniow ski 25
Największe nadzieje na poprawę sytuacji w powiece w iąże się z „lnvest- Parkiem" - Wałbrzyską Specjalną Strefą Ekonomiczną. Podstrefa Dzierżoniów obejmuje swoim zasięgiem 20,6 ha. W roku 1999 rozpoczęły tu produkcję zakłady: „Ceresit-Henkel" (kleje budowlane), „O rion" (pianka poliuretanowa) i „B TR Automotive" (elementy gumowe do samochodów). Obecnie Podstrefa D zierżoniów zagospodarowana jest w całości.
W 2000 roku powierzchnia użytków rolnych w powiecie wynosiła 33522 ha (tj. 70,0% powierzchni). Wśród użytków rolnych największy obszar zajm owały grunty orne (28677 ha). Na dobrych glebach w środkowej
i północno-wschodniej części subregionu dominowały uprawy pszenicy, buraka cukrowego i rzepaku. Hodowla występuje w znikomej skali.
Na terenie powiatu funkcjonowało 2467 indywidualnych gospodarstw rolnych. Spośród nich 26,0% stanowiły gospodarstwa o powierzchni od 1,00 do 2,00 ha, 23,6% od 5,01 do 10,00 ha, a 24,9% - gospodarstwa obejmujące powyżej 10 ha.
Ze względu na walory przyrodnicze powiat dzierżoniowski jest atrakcyjnym obszarem do uprawiania turystyki, niemniej jednak obecnie nie wykorzystywanym. W powiecie w 2000 roku funkcjonowało 5 obiektów noclegowych turystyki, które dysponowały 278 miejscami. Łącznie z noclegów w ciągu roku skorzystały 9284 osoby.
Rynek pracy
W powiecie dzierżoniowskim (według stanu w końcu 2000 roku) pracowało 17921 osób, w tym 57,0% w sektorze prywatnym. Najwięcej osób pracowało w przemyśle i budownictwie (53,7% ), w sektorze usług nierynkowych (25,8% ) oraz w sektorze usług rynkowych (18,6% ).
W grudniu 2000 r. stopa bezrobocia wynosiła 25,7% i była to wielkość o 1,4 pkt. wyższa w stosunku do poziomu ze stycznia. Na terenie powiatu zarejestrowanych było 10625 bezrobotnych, w tym 5,4% stanowili absolwenci.
Infrastruktura osadnicza
W ażnym i elementami lokalnej infrastruktury technicznej w 2000 roku były:
> czynna rozdzielcza sieć gazowa o długości 218,3 km (korzystały z niej 30473 gospodarstwa domowe),
V czynna rozdzielcza sieć wodociągowa o długości 271,3 km (w miastach subregionu z sieci tej korzystało 90,7% mieszkańców),
V sieć kanalizacyjna (czynna) o długości 224,2 km (w miastach subregionu korzystało z niej 88,9% mieszkańców),
> 11 oczyszczalni ścieków (w tym 9 biologicznych);
> łączna przepustowość 9 oczyszczalni komunalnych wynosiła 57400 m ‘/dobę (w tym 52800 m'/dobę przypadło na oczyszczalnie biologiczne); oczyszczalnie komunalne obsługiwały 79,2% ludności subregionu,
> 506 km dróg gminnych,
>
211 km dróg powiatowych.26 Powiał dzierżoniow ski
Zasoby mieszkaniowe powiatu składały się w końcu 2000 roku z 36016 mieszkań o łącznej powierzchni 2054,4 tys. n r . M ieszkania komunalne stanowiły 27,1% zasobów mieszkaniowych powiatu. W 2000 roku do użytku oddano 100 mieszkań o łącznej powierzchni 1 1946 n r .
Istotnymi elementami infrastruktury społecznej powiatu dzierżoniowskiego w 2000 roku były:
>
24 przedszkola, do których uczęszczało 2304 dzieci,> 36 szkół podstawowych, w których uczyło się 8133 uczniów,
> 12 gim nazjów, w których uczyło się 3049 uczniów,
> 7 liceów ogólnokształcących dla młodzieży (łącznie 261 I uczniów) oraz 27 średnich szkół zawodowych (4232 uczniów),
> placówki szkolnictwa specjalnego: 3 szkoły podstawowe, 3 gimnazja, 1 zasadnicza szkoła zawodowa,
> 25 bibliotek publicznych wraz z filiam i, które oferowały 396,3 tys. wol.,
> 2 kina stałe z 700 miejscami na widowni,
> 3 szpitale ogólne, które dysponowały 339 łóżkami rzeczywistym i,
> 24 przychodnie oraz 4 ośrodki zdrowia.
Budżet powiatu
W 2000 roku powiat dzierżoniowski zrealizował dochody budżetowe w wysokości 51926,1 tys. zł. W przeliczeniu na 1 mieszkańca dało to kwotę 464,90 zł. Dochody własne stanowiły 5,6% dochodów budżetu ogółem.
Wydatki budżetu powiatu (52240,7 tys. zł) przew yższyły dochody 0 314,5 tys. zł. Wydatki inwestycyjne budżetu stanowiły jedynie 1,0% łącznej
kwoty wydatków. Z łącznej kwoly wydatków budżetowych największą część stanowiły wydatki w działach: oświata i w ychow anie (41,9% ), bezpieczeństwo publiczne (19,3% ) ora/ opieka społeczna (15,1% ).
Współpraca samorządowa
Powiat dzierżoniowski nawiązał współpracę z powiatem iławskim (woj.
warmińsko-mazurskie) w zakresie wym iany doświadczeń obu powiatów obejmującej najważniejsze dla lokalnych społeczności zagadnienia społeczno-gospodarcze, tj. ekologię, oświatę, rynek pracy, społeczną aktywność m ieszkańców. Partnerem zagranicznym powiatu jest zaś miasto Komrat / Gagauzkiej Autonomii Republiki Mołdowy. Współpraca polega m iędzy innymi na wym ianie doświadczeń w dziedzinie oświaty i sportu, propagowania walorów gospodarczych, kulturalnych i turystycznych obu regionów oraz stymulowaniu podmiotów gospodarczych do inwestowania
1 tworzenia wspólnych przedsiębiorstw.
Strategiczne kierunki rozwoju powiatu
>
poprawa stopy życiow ej i bezpieczeństwa m ieszkańców powiatu,> powiat czysty ekologicznie,
> powiat bez barier,
> powiat s/ans rozwojowych przedsiębiorczości i turystyki,
> dostępność opieki zdrowotnej - podstawowej i specjalistycznej,
> dostosowanie edukacji do potrzeb gospodarki powiatowej,
> zahamowanie tempa wzrostu przestępczości,
>
wspieranie działalności pozarolniczej na terenach w iejskich.Powiat głogowski
28 Pow i.it głogowski
Środowisko przyrodnicze. Historia
Powiat głogowski położony jest po obu stronach rzeki O dry i zajmuje 443 km2 powierzchni. Dolina Odry stanowi korytarz ekologiczny, będący środowiskiem życia cennych gatunków roślin i zwierząt. Tylko 1,4%
powierzchni powiatu zajm ują obszary prawnie chronione, natomiast lasy zajm ują 19,1% ogólnej powierzchni powiatu.
Głogów jest jednym z historycznych centrów Śląska, już w średniowieczu był stolicą samodzielnego księstwa, co przyczyniło się do jego szybkiego rozwoju i otrzymania praw miejskich w 1256 roku. U schyłku średniowiecza był prężnym ośrodkiem życia gospodarczego.
Na terenie powiatu znajduje się wiele zabytków. Do najistotniejszych zalicza się między innymi dwa krzyże pokutne z okresu średniowiecza, kaplicę z dzwonnicą w Przedmościu, XVIII-w ieczny kościół w W ilko w ie oraz zespół pałacowy, w którego skład wchodzą: pałacyk z XVII wieku, oficyny, folwarczny budynek mieszkalny, spichrze pałacowe i park dworski w Kotli.
Natomiast w W ietrzycach i Jerzmanowej znajdują się XVIII-wieczne pałace.
W wielu miejscowościach gminy Pęcław zachow ały się „rygle O dry", czyli ruiny betonowych schronów bojowych powstałych w latach trzydziestych i czterdziestych obecnego stulecia.
Ludność i osadnictwo
Powiat głogowski obejmuje miasto Głogów oraz 83 miejscowości wiejskie.
W końcu 2000 roku liczba ludności powiatu wynosiła około 92 tys., w tym 8 0 ,9 % stanowiła ludność miejska. Średnia gęstość zaludnienia wynosiła
207 osób na I km2.
gmina miejska Głogów gmina wiejska Głogów
gmina wiejska Jerzmanowa gmina wiejska Kotla
gmina wiejska Pęcław gmina wiejska Żukow ice
Gospodarka powiatu
W powiecie (według stanu w dniu 31 XII 2000 roku) zarejestrowanych było 7570 podmiotów gospodarczych. W sektorze prywatnym funkcjonowało 7419 podmiotów (98% ogólnej liczby); dom inowały podmioty prowadzone przez osoby fizyczne (6131). Natomiast w sektorze publicznym było 151 podmiotów, w tym 103 jednostki prawa budżetowego.
Ludność Powierzchnia w ha
74324 3537
4648 8428
2797 6344
4141 12775
2346 6413
3592 6840
Powiat Kłosowski 29
W 2000 roku najwięcej podmiotów zarejestrowanych było w następujących sekcjach: „Handel i naprawy" (2743 podmioty gospodarcze), „Obsługa nieruchomości i firm; nauka" (1124) oraz „Transport, gospodarka magazynowa i łączność" (778).
Powierzchnia użytków rolnych w 2000 roku w powiecie wynosiła 27435 ha, w tym grunty orne stanowiły 8 5 ,7 % , łąki - 9 ,0 % , pastwiska - 4 ,9 % . W czerwcu 2000 roku funkcjonowało 1960 indywidualnych gospodarstw
rolnych. N ajliczniejszą grupę stanowiły gospodarstwa rolne o powierzchni od 1,00 do 2,00 ha (27,4% ogółu gospodarstw) oraz od 5,01 - 10,00 ha (22,5% ).
Turystyka nie odgrywała istotnej roli w gospodarce powiatu. W 2000 roku istniały 4 obiekty noclegowe turystyki. Miejsc noclegowych było 340, z których skorzystało 22985 osób.
Rynek pracy
W powiecie głogowskim w dniu 31 XII 2000 roku zarejestrowanych było 7752 bezrobotnych. Stopa bezrobocia w grudniu 2000 roku wynosiła 20,6%
i była wyższa w stosunku do poziomu ze stycznia o 1,1 pkt.
W 2000 roku w powiecie było 19622 pracujących, w tym prawie 59%
pracowało w sektorze piywatnym. Najwięcej osób pracowało w sektorze przemysłowym i budowlanym (42% ogółu pracujących), sektorze usług
rynkowyc h (ponad 31%) i sektorze usług nierynkowych (około 25%).
Infrastruktura osadnicza
Do elementów infrastruktury technicznej powiatu w 2000 roku zaliczono:
> 319,5 km czynnej rozdzielczej sieci wodociągowej; w miastach korzystało z niej 73688 ludności ( 99,1% ogółu ludności miejskiej),
> 172,9 km czynnej rozdzielczej sieci kanalizacyjnej; w miastach z sieci tej korzystało 71916 osób (96,8% ogółu ludności miejskiej),
>
13 przemysłowych i 6 komunalnych oczyszczalni ścieków, które obsługiwały 78,8 tys. mieszkańców (85,8% ogółu ludności),> 95,8 km czynnej rozdzielczej sieci gazowej, która obsługiwała 21901 gospodarstw domowych,
>
403 km dróg gminnych,> 138 km dróg powiatowych.
Zasoby mieszkaniowe powiatu liczyły w dniu 31 XII 2000 roku 26783 mieszkania, w tym komunalnych było 3590, co stanowiło ponad I ogółu mieszkań. W roku 2000 oddano do użytku 175 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 16263 n r .
30 Powiat głogowski
Istotnymi elementami infrastruktury społecznej powiatu głogowskiego w 2000 roku było:
>
18 przedszkoli, do których uczęszczało I986 dzieci,>
25 szkół podstawowych, do których w roku szkolnym 2000/2001 uczęszczało 7161 uczniów,>
11 gimnazjów, do których uczęszczało 2920 uczniów,> 36 szkół ponadgimnazjalnych, do których uczęszczało 81 74 uczniów,
> placówki szkolnictwa specjalnego: 2 szkoły podstawowe, 2 gimnazja, 1 szkoła zawodowa,
> 19 bibliotek (łącznie z filiam i) dysponujących księgozbiorem liczącym 278,5 tys. wol. (na 1000 mieszkańców przypada 3032 w ol.),
> 1 kino stałe o 557 miejscach na w idow ni,
>
I szpital ogólny, 15 przychodni zdrowia i 3 ośrodki zdrowia.Budżet powiatu
Dochody budżetu powiatu głogowskiego w 2000 roku wynosiły 55246,5 tys. zł, w przeliczeniu na 1 mieszkańca 601,50 zł. Istotną część dochodów stanowiły subwencje (54% ogółu dochodów) ora/ dotacje celowe z budżetu państwa (około 38%).
Wydatki budżetu powiatu głogowskiego w 2000 roku wynosiły 58139,3 tys. zł, czyli przekraczały dochody budżetowe powiatu o 5% . Największe wydatki poniesiono na oświatę i w ychow anie (52,2% ), na bezpieczeństwo publiczne (16,6% ) oraz na opiekę społeczną (12,5% ).
Współpraca samorządowa
Powiat głogowski w 2000 roku nie prowadził żadnej współpracy samorządowej. Brak jest kontaktów / zagranicznymi organizacjami lub państwowymi jednostkami.
Strategiczne kierunki rozwoju powiatu
W 2000 roku powiat głogowski nie posiadał opracowanej strategii rozwoju.
Powiat górowski
32 Powiat górowski
Środowisko przyrodnicze. Historia
Powiat górowski położony jest w północnej części województwa, na południowych krańcach N iziny W ielkopolskiej. Zajm uje on powierzchnię 738 km2. Dominują tu tereny pradolin i równin poprzecinanych pasmami pagórków. Od strony zachodniej naturalną granicę powiatu górowskiego stanowi rzeka Odra. W granicach powiatu płyną ponadto Barycz i Orla.
Blisko 70,4% powierzchni powiatu zajm ują obszary prawnie chronione ze względu na walory przyrodnicze, w tym obszary chronione - 9 9 ,7 % . Lasy stanowią 27,2% ogólnej powierzchni.
Do bardziej ciekawych zabytków powiatu należy Kościół św. Katarzyny, Kościół św. Bożego Ciała w Górze oraz zabytkowe kamieniczki z XIX wieku, Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Wąsoszu.
Ponadto na północny wschód od miasta Wąsosz usytuowany jest gotycki zamek książęcy z XIV wieku.
Ludność i osadnictwo
Powiat górowski w 2000 roku zam ieszkiwany był przez ponad 38,0 tys.
m ieszkańców, w tym 41,7% stanowiła ludność miejska. Średnia gęstość zaludnienia wynosiła 52 osoby na I km . Na obszarze powiatu położone są
2 miasta (Góra, Wąsosz) oraz 141 miejscowości w iejskich.
Ludność Powierzchnia w ha
21767 26874
7545 19359
3295 12380
5431 15198
gmina miejsko-wiejska Góra
gmina miejsko-wiejska Wąsosz gmina wiejska Jemielno
gmina wiejska Niechlów
r
Gospodarka powiatu
W powiecie górowskim (według stanu w dniu 31 XII 2000 roku) zarejestrowanych było 2051 podmiotów gospodarczych. W sektorze prywatnym funkcjonowały 1964 podmioty (95,8% ogólnej liczby);
dominowały w nim podmioty prowadzone przez osoby fizyczne (1679 podmiotów). Natomiast w sektorze publicznym było 87 podmiotów, w tym 65 jednostek prawa budżetowego państwowych i komunalnych.
Najwięcej podmiotów zarejestrowanych było w 2000 roku w sekcjach:
„Handel i naprawy" (757 podmiotów), „Obsługa nieruchomości i firm; nauka"
(209 podmiotów) oraz „Przetwórstwo przemysłowe" (204 podmioty gospodarcze).
Usytuowane na terenie subregionu zakłady przemysłowe zw iązane są przede wszystkim z przetwórstwem rolno-spożywczym.
Powiat górowski 33
Pod względem gospodarczym powiat górowski ma rolniczy charakter.
Powierzchnia użytków rolnych w 2000 roku wynosiła 45538 ha, w tym grunty orne stanowiły 79,3% , łąki - 12,9% , pastwiska - 7,5% . W czerwcu 2000 roku działały 2444 indywidualne gospodarstwa rolne. Najliczniejszą grupę
stanowiły gospodarstwa rolne o powierzchni od 5,01 do 10,00 ha (25,5%
gospodarstw) oraz od 1,00 do 2,00 ha (22,2% ). Produkcja roślinna, w tym uprawy zbóż, ziem niaków i buraków cukrowych stanowią podstawowe źródło utrzymania znacznej części mieszkańców.
Turystyka była nieistotna w gospodarce powiatu, w 2000 roku nie wykazano czynnych obiektów noclegowych turystyki.
Rynek pracy
W powiecie górowskim pracowało w 2000 roku 4938 osób, w tym 4 4 ,7 % w sektorze prywatnym. Najwięcej osób pracowało w sektorze przemysłowym i budowlanym (39,0% ) i w sektorze usług nierynkowych (33,8% ).
Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie wynosiła w 2000 roku 3833 osoby, w tym absolwenci stanowili 5,0 % . Stopa bezrobocia w grudniu 2000 roku wynosiła 24,8% , uległa zwiększeniu w stosunku do stycznia 2000 roku o 2,0 pkt.
Infrastruktura osadnicza
Do elementów infrastruktury technicznej powiatu w 2000 roku zaliczono:
> 328,7 km czynnej rozdzielczej sieci wodociągowej; w miastach korzystało z niej 99,1% ogółu ludności,
> 30,0 km czynnej rozdzielczej sieci kanalizacyjnej; w miastach z sieci tej korzystało 9 6 ,8 % ogółu ludności,
> 3 (biologiczne) oczyszczalnie ścieków, w tym 2 komunalne o łącznej przepustowości 3932 m Vdobę, które obsługiwały 13,7 tys. (36,0% ogółu
ludności),
V 66,1 km czynnej rozdzielczej sieci gazowej, która obsługiwała 3976 gospodarstw domowych,
> 258 km dróg gminnych,
> 287 km dróg powiatowych.
Zasoby mieszkaniowe powiatu liczyły w dniu 31 XII 2000 roku 10874 mieszkania o łącznej powierzchni 904,2 tys. m2, w tym mieszkania komunalne stanowiły 14,1% . W roku 2000 oddano do użytku 38 mieszkań
a
o łącznej powierzchni użytkowej 2126 m .
Istotnymi elementami infrastruktury społecznej powiatu górowskiego w badanym okresie było:
>
6 przedszkoli, do których uczęszczało 877 dzieci,>
18 szkół podstawowych, w których uczyło się 3541 uczniów,34 Powiat górowski
> 8 gimnazjów, w których uczyło się 1302 uczniów,
> 12 szkół ponadgimnazjalnych, w których kształciło się 2236 uczniów,
> placówki szkolnictwa specjalnego: 1 szkoła podstawowa, 1 gimnazjum,
> 1 2 bibliotek wraz z filiami, które oferowały łącznie 1 77,6 tys. wolum inów (na 1000 mieszkańców przypadało 4670 wol.),
> 1 kino stałe z 228 miejscami na widowni,
> 1 szpital, 3 przychodnie zdrowia i 5 ośrodków zdrowia.
Budżet powiatu
W 2000 roku powiat górowski zrealizował dochody budżetowe w wysokości 21892,7 tys. zł. W przeliczeniu na 1 mieszkańca dochody
budżetu wyniosły 576,32 zł. Dochody własne stanowiły 5,1% dochodów budżetu ogółem.
Wydatki budżetu powiatu wyniosły 21676,4 tys. zł, w tym wydatki inwestycyjne stanowiły 8,8 % . Największe wydatki poniesiono na oświatę i wychowanie (33,3% ), bezpieczeństwo publiczne (20,0% ) oraz ochronę zdrowia (14,3% ).
Współpraca samorządowa
Powiat górowski w 2000 roku nawiązał współpracę z jednym z powiatów saksońskich w Niem czech. Powiat ten ma charakter rolniczy tak jak powiat górowski.
Strategiczne kierunki rozwoju powiatu
W 2000 roku opracowano „Strategię zrównoważonego rozwoju powiatu górowskiego", w której wyodrębniono następujące zadania o charakterze
ponadlokalnym:
> utworzenie Parku Krajobrazowego Doliny Baryczy,
> opracowanie programu rozwoju lecznictwa,
> organizacja poradnictwa, szkoleń i kursów służących rozwojowi nowych umiejętności oraz dostosowaniu do lokalnego rynku pracy,
> wprowadzenie projektu nowej przeprawy na Odrze w Ciechanowie do odpowiednich planów realizacyjnych resortu transportu lub Zarządu
W ojewództwa,
> budowa niezbędnych obwodnic i modernizacja dróg,
V wprowadzenie zadań dotyczących rozwoju sieci w obszarze powiatu do programu rozwoju energetyki dolnośląskiej,
V rozwój bezpośredniej współpracy z ościennymi powiatami dolnośląskimi oraz instytucjami rozwojowymi regionu.
Powiat jaworski
36
Powiat jaworskiŚrodowisko przyrodnicze. Historia
Powiat zajmuje powierzchnię 581,3 km2. Posiada znaczące walory przyrodniczo-krajobrazowe. Ze zróżnicowaną rzeźbą terenu w iążą się obszary ekologiczne prawnie chronione oraz liczne pomniki przyrody.
W 1992 roku na terenie Pogórza Kaczawskiego utworzono Park Krajobrazowy
„Chełm y" o powierzchni wynoszącej 148,8 km2. Park ten urozmaicają liczne wzgórza w ulkaniczne oraz głębokie doliny. W rezerwacie „W ąw óz Myśliborski" chronione są natomiast stanowiska paproci języcznika oraz wiele innych roślin. W rejonie tym bogaty jest także świat zwierząt. Interesującym pomnikiem przyrody nieożywionej jest zaś „Kamień Św. jadwigi" w Wądrożu W ielkim . Łączna powierzchnia obszarów prawnie chronionych wynosi
15,2 tys. ha (stanowią one 26,2% ogólnego obszaru powiatu).
Na terenie Starych Rochowic (gmina fiołków) znajdują się nieeksploatowane ujęcia szczaw ów wód mineralnych określanych mianem glauberskich, jedynych na terenie Polski, bardzo skutecznych w leczeniu chorób układu pokarmowego. W bliskości Jawora znajduje się natomiast zbiornik wodny „Słup" (powierzchnia 450 ha). Na terenie powiatu krzyżują się liczne szlaki turystyczne, a m .in. Szlak Wygasłych W ulkanów i Szlak Cystersów.
Od XVI wieku w powiecie prowadzona była działalność wydobywcza i hutnicza. Górnicy wydobywali przede wszystkim rudę miedzi, żelaza, ołów i srebro.
Na terenie powiatu znajduje się w iele zabytków sztuki sakralnej. Należą do nich m .in.: XV-w ieczny Kościół W niebow zięcia Najświętszej Marii Panny w Słupie, gotycki kościół cmentarny z XIV wieku w Paszowicach, Kościół Świętego Ducha zw an y Kościołem Pokoju o szachulcowej konstrukcji
/ przełomu XVII i XVIII wieku w Jaworze, poklasztorny zespół bernardynów w Jaworze, Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego / XIII wieku w W iadrowie i wc zesnogotycki Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego z przełomu XIII i XIV wieku w Pogwizdowie. Na uwagę zasługują także zamki w Jaworze
i w Bolkowie (wzniesiony w początkach XIV wieku) oraz Pałac w Grobli.
Ludność i osadnictwo
Sieć osadniczą powiatu tworzą dwa miasta (Jawor i Bolków) oraz 92 miejscowości wiejskie.
Według stanu w końcu 2000 roku w powiecie zam ieszkiwało 54,7 tys.
ludności, w tym w miastach 57,4% ogółu (31,4 tys. osób).
Ludność Powierzchnia w ha
gmina miejska Jawor 25625 1880
gmina miejsko-wiejska Bolków 11697 15285
gmina wiejska Męcinka 4922 14778
gmina wiejska M ściw ojów 4348 7183
gmina wiejska Paszowice 3912 10084
gmina wiejska W ądroże W ielkie 4198 8915
