CO POWINNIŚMY W DALSZYM CIĄGU CZYNIĆ?

Zdając sobie sprawę z powagi sytuacji w 2001 roku szefowie państw Unii Europej-skiej, na spotkaniu w Göteborgu postanowili zatrzymać proces degradacji różnorodno-ści biologicznej w Unii Europejskiej do 2010 r. [14]. W ślad za nimi poszli przywódcy wszystkich krajów na Szczycie Ziemi w Johannesburgu w 2002 roku, gdzie podjęli zobowiązanie zmniejszenia wskaźnika utraty różnorodności biologicznej na świecie do 2010 r. [15]. Z kolei w 2003 roku, na spotkaniu w Kijowie, 40 Ministrów Środowi-ska Europy i Azji podpisało zobowiązanie do zatrzymania utraty różnorodności biologicznej na wszystkich jej poziomach do roku 2010 [16]. Wreszcie 20 grudnia 2006 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych, w rezolucji 61/203 proklamuje rok 2010 Międzynarodowym Rokiem Różnorodności Biologicznej. Postawiono sobie za cel podniesienie świadomości znaczenia różnorodności biologicznej dla dobrostanu ludzi, powstrzymanie aktualnej tendencji zmniejszania się liczby gatunków na Ziemi i propagowanie pozytywnych przykładów ochrony ginących gatunków. Ban Ki-Moon, Sekretarz Generalny ONZ w trakcie inauguracji Międzynarodowego Roku Różnorod-ności Biologicznej, 11 stycznia 2010 r. w Berlinie w dosadnych słowach mówi czym jest dla nas bioróżnorodność: „W tym Międzynarodowym Roku Różnorodności Biolo-gicznej wzywam każdy kraj i każdego obywatela naszej planety – złączmy się we wspólnym przymierzu na rzecz ochrony życia na Ziemi. Różnorodność biologiczna znaczy życie. Różnorodność biologiczna to nasze życie” [17].

Zrozumienie kwestii różnorodności biologicznej stanowi jedno z największych wyzwań stojących przed ludzkością. Czy udało nam się powstrzymać niepokojącą tendencję spadku różnorodności biologicznej? Niestety nie. Mówi się jedynie o spo-wolnieniu tempa spadku bioróżnodności. Czy jednak to wystarczy? Śledząc najnow-sze publikacje naukowe donoszące sytuacji ekologicznej na globie, wszędzie spotykamy się ze wzrostem niekorzystnych parametrów. Autorzy zwykle konkludują, że z ich badań wyłonił się obraz gorszy niż się spodziewali [18].

Na początku 2010 roku brytyjski tygodnik naukowy Nature zapytał osiemnastu wybitnych specjalistów, reprezentujących różne dyscypliny wiedzy o wizję na najbliż-sze dziesięciolecie [19]. Wypowiedzi naukowców zdominował jeden problem: zły stan naszej planety. Ekolog Robert D. Holt z University of Floryda za najważniejsze zadanie dla naukowców wyznacza przewidzenie skutków zmniejszenia bioróżnorod-ności i degradacji funkcji ekosystemów i znalezienie sposobów na złagodzenie. Paul Anastas, chemik z Yale University, nawołuje do zmiany sposobu myślenia uczonych. Przypomina on stanowczo tak wydawałoby się oczywistą kwestię, aby uczeni zawsze dokonywali analizę wynalazków pod kątem ich oddziaływania na Ziemię i ludzi [19].

Czy każdy z nas może coś zrobić dla powstrzymania dalszej utraty bioróżnorodno-ści i uczynienia świata zrównoważonym? Zwykle wydaje się nam, że sprawę za mnie mogą i powinni rozwiązać inni, cóż bowiem może zrobić jednostka. Nie jest to jednak prawdą. Człowiek świadomy ekologicznie zdaje sobie sprawę, że każdy rodzaj jego aktywności jest możliwy dzięki przyrodzie i oddziałuje na świat żywy. Zastanówmy się zatem nad tym jak i dlaczego coś robimy, kupujemy i szukajmy zrównoważonych rozwiązań. Pięknie tą prostą prawd oddał w poniższych słowach Anthony de Mello, pisząc: „Zmienić świat przez zmianę siebie” [20].

LITERATURA

[1] GOODLAND R., The case that the world has reached limits. More precisely that current throughput

growth in the global economy cannot be sustained, [w:] Environmentally sustainable economic

development: Building on Brundtland, UNESCO, Paris 1991, 15–28.

[2] Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych. Dostęp 19.03.2010,

<http://www.unep.org/>

[3] CADOTTE M.W., CARDINALE B.J., OAKLEY T.H., Evolutionary history and the effect of

biodiversity on plant productivity, Proceedings of the National Academy of Sciences, 2008, Vol.

105, No. 44, 17012–17017.

[4] Millennium Ecosystem Assessment 2005. Dostęp 19.03.2010, <http://www.maweb.org/>

[5] ROCKSTRÖM J., STEFFEN W., NOONE K., PERSSON Å., CHAPIN F.S., LAMBIN E.F., LENTON T.M., SCHEFFER M., FOLKE C., SCHELLNHUBER H.J., NYKVIST B., DE WIT C.A., HUGHES T., VAN DER LEEUW S., RODHE H., SÖRLIN S., SNYDER P.K., COSTANZA R., SVEDIN U., FALKENMARK M., KARLBERG L., CORELL R.W., FABRY V.J., HANSEN J., WALKER B., LIVERMAN D., RICHARDSON K., CRUTZEN P., FOLEY J.A., A safe operating

space for humanity, Nature, 2009, Vol. 461, 472–475.

[6] HAILS C. (ed.), Living Planet Report, WWF, Zoological Society of London and the Global Footprint Network, 2008, 48.

[7] VENETOULIS J., TALBERTH J., Ecological footprint of nations 2005 update, Redefining Progress, Oakland, California 2006, dostęp 19.03.2010,

<http://www.rprogress.org/publications/2006/Footprint%20of%20Nations%202005.pdf> [8] WILSON E.O., Różnorodność życia, PIW, Warszawa 1999.

[9] MITTERMEIER R.A., South American River Turtles: Saving Their Future, Oryx, 1978, Vol. 14, No. 3, 222–230.

[10] WERNER D., The Rational Use of Green Iguanas, [w:] Neotropical Wildlife Use and Conservation, pod red. Robinson J. G., Redford K.H., University of Chicago Press, Chicago 1991, 181-201. [11] FARNSWORTH N.R., Screening Plants for New Medicines, [w:] Biodiversity, pod red. Wilson E.O.,

Peter F.M., National Academy Press, Washington D.C. 1988.

[12] MYERS N., A wealth of wild species: storehouse for human welfare, Boulder, Colo.: Westview Press 1983.

[13] EHRLICH P.R., EHRLICH A., Extinction, New York, Random House 1981.

[14] Posiedzenie Rady Europejskiej w Göteborgu, 15 i 16 czerwca 2001 r., Wnioski Prezydencji, Dostęp 8.05.2010, http://libr.sejm.gov.pl/oide/dokumenty/konkluzje/goeteborg200106.pdf

[15] Światowy szczyt w sprawie zrównoważonego rozwoju, Plan realizacji. Decyzja VII/28, Obszary chronione (art. 8 (a) - (e)), dostęp 8.05,2010,

[16] Environment for Europe, Fifth Ministerial Conference, Kiev, Ukraine, 21–23 May 2003, Dostęp 8.05.2010, http://biodiversity-chm.eea.europa.eu/convention/F1117799202/F1122894118 /1117804842/ [17] 2010 – Międzynarodowy Rok Różnorodności Biologicznej, Wystąpienie Sekretarza Generalnego

ONZ Ban Ki-moona, dostęp 8.05.2010,

http://www.mos.gov.pl/kategoria/2958_2010_miedzynarodowy_rok_roznorodnosci_biologicznej/ [18] HALPERN B.S., WALBRIDGE S., SELKOE K.A., KAPPEL C.V., MICHELI F., D'AGROSA C.,

BRUNO J.F., CASEY K.S., EBERT C., FOX H.E., FUJITA R., HEINEMANN D., LENIHAN H.S., MADIN E.M., PERRY M.T., SELIG E.R., SPALDING M., STENECK R., WATSON R., A Global

Map of Human Impact on Marine Ecosystems, Science, 2008, Vol. 319, No. 5865, 948– 952.

[19] 2020 Visions, Nature (7 January 2010), Vol. 463, No. 7, 26–32. [20] MELLO DE A., Śpiew ptaka, Verbinum, Warszawa 1992.

BIOLOGICAL DIVERSITY IN SUSTAINABLE WORLD

The 20th century is known as the period of the significant increase of human welfare. However, it was achieved in a very unsustainable way causing serious decrease in biological diversity. Three of nine interlinked planetary boundaries, among others biodiversity, have already been overstepped. Motives of preservation of biological diversity might be ethical, aesthetic or economic. We usually forget that biodiversity is primarily the guarantee of the ecosystem services and we totally depend on them. The importance of biodiversity was appreciated in international politics and is nowadays one of the greatest challenge facing humanity. However, it is first of all a task for each of us.

edukacja, rozwój zrównoważony, grupy celowe, miary rozwoju Aureliusz MIKŁASZEWSKI*