Pozarządowe specjalistyczne organizacje ratownicze

Do organizacji tych należą:

1. W zakresie ratownictwa górskiego: Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Tatrzań-skie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe oraz inne podmioty, jeżeli uzyskały zgodę mini-stra właściwego do spraw wewnętrznych192.

2. W zakresie ratownictwa wodnego: Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe oraz inne podmioty, jeżeli uzyskały zgodę ministra właściwego do spraw wewnętrznych193.

Organizacje mają prawo i organizowania pomocy oraz ratowania osób, w tym udzielania pomocy przedmedycznej, organizowania i przeprowadzania szkolenia służby ratowniczej, programowania i prowadzenia profi laktycznej działalności w zakresie bezpieczeństwa osób, stwierdzenia zagrożeń bezpieczeństwa osób na swoim terenie działania, nadawania stopni ratowniczych oraz określania uprawnień do prowadzenia działań ratowniczych w zależności od posiadanych kwalifi kacji.

190 S. Lipiński (red.), Skuteczne ratownictwo…, dz. cyt., s. 19.

191 Ustawa z 12 października 1990 r. o straży granicznej…, dz. cyt., art. 11.

192 Ustawa z 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich (Dz.U. z 2011 r. nr 208 poz.1241 z późn. zm.).

193 Ustawa z 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych (Dz.U. z 2011 r. nr 208 poz. 1240).

Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR) jest jedną z pierwszych na świecie organizacją ratownictwa górskiego o  charakterze specjalistycznym, działającą od 1909 roku. Celem powstania stowarzyszenia było poszukiwanie zaginionych turystów i niesienie pierwszej pomocy w nieszczęśliwych wypadkach na obszarze Tatr. TOPR jest profesjonalną organizacją ratowniczą skupiającą wysokiej klasy specjalistów ratownictwa górskiego i dobrze wyszkolonych wolontariuszy. Prowadzi wszelkie formy ratownictwa górskiego, począwszy od ratownictwa na zorganizowanych terenach narciarskich, po ratownictwo jaskiniowe wraz z działaniami nurko-wymi i pirotechnicznymi, ratownictwo ścianowe i lawinowe z psami lawinonurko-wymi, a także ratow-nictwo powietrzne194. W  akcjach ratowniczych dominują wypadki na stokach narciarskich. TOPR współpracuje z następującymi ośrodkami narciarskimi: PKL, Kotelnica Białczańska, Szy-moszkowa, Małe Ciche, Harenda, Nosal, Witów, Czarna Góra, Jurgów, Rusiński Wierch, Buko-wina Tatrzańska oraz schroniskami górskimi: Chochołowska, Hala Gąsiennicowa, Morskie Oko, Pięć Stawów. TOPR liczy około 260 członków, w  tym około 140 to członkowie tzw. Straży Ratunkowej – osoby o odpowiednich kwalifi kacjach, z odpowiednim wyposażeniem i stanem zdrowia do przeprowadzania czynności ratowniczych. W skład Straży Ratunkowej wchodzi 33 ratowników zawodowych; pozostali członkowie to ratownicy w stanie spoczynku, którzy uczest-niczą czynnie w organizacji przez dyżury informacyjne czy też wspieranie innych działań statuto-wych. Działalność TOPR jest współfi nansowana przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.

Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR), to specjalistyczne stowarzyszenie kultury fi zycznej o  zasięgu ogólnokrajowym195, do którego należy organizowanie pomocy i ratowanie osób, które uległy wypadkowi lub zostały narażone na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia. GOPR działa na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, głównie na terenach górskich, a także poza granicami kraju. Swoje zadania statutowe realizuje przez siedem grup regionalnych, tj. grupy: beskidzką, bieszczadzką, jurajską, karkonoską, krynicką, podhalań-ską i wałbrzysko-kłodzką.

GOPR zabezpiecza pasma gór polskich od Karkonoszy poprzez Jurę Krakowsko-Często-chowską do Bieszczad, łączna powierzchnia to 20410 km kw., 7200 km szlaków turystycz-nych, 425 urządzeń narciarskich. Skupia 104 ratowników etatowych, wspomaganych przez 1307 ratowników-ochotników i  219 kandydatów na ratowników196. GOPR organizuje i prowadzi służbę ratowniczą, działalność zapobiegawczą oraz zajmuje się ochroną natural-nego środowiska górskiego.

194 http://www.topr.pl (dostęp: 30.04.2019).

195 Ustawa z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz.U. z 2010 r. nr 127 poz. 857 z późn. zm.).

Na organizację i prowadzenie służby ratowniczej składa się: – zrzeszenie i szkolenie ratowników górskich,

– działalność ratownicza,

– tworzenie i utrzymywanie stacji i punktów ratunkowych, – pomoc przy likwidacji skutków klęsk żywiołowych i katastrof, – doskonalenie i rozwijanie ratownictwa górskiego,

– zapewnienie warunków pełnienia górskiej służby ratowniczej, – współpraca z organizacjami krajowymi i zagranicznymi.

Działalność zapobiegawcza polega głównie na: kontrolowaniu przestrzegania warunków bezpieczeństwa dla osób przebywających w górach, ogłaszaniu alarmów lawinowych i innych stanów zagrożenia, programowaniu i  prowadzeniu działalności profi laktycznej w  zakresie bezpieczeństwa osób przebywających w  górach, prowadzeniu działalności informacyjnej i instruktażowej w zakresie warunków atmosferycznych oraz bezpieczeństwa, zapobieganiu wypadkom oraz krzewieniu zasad prawidłowego zachowania się w  górach, współpracy z  organami administracji rządowej, samorządami terytorialnymi, organizacjami społecz-nymi, gospodarczymi, naukowymi oraz służbami publicznymi197.

Całodobowe dyżury ratownicze pełnione są w stacjach centralnych i 33 stacjach ratunko-wych należących do GOPR. Stacje Centralne to: Szczyrk, Sanok, Podlesie, Jelenia Góra, Krynica Zdrój, Rabka Zdrój, Wałbrzych. GOPR funkcjonuje także w obiektach, które nie należą do organizacji, to jest w 77 sezonowych stacjach ratunkowych i 23 punktach ratun-kowych. GOPR dysponuje rozwiniętą siecią radiołączności opartą na sprzęcie Motorola.

Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (WOPR) jest organizacją działająca na zasadzie dobrowolności i  samorządności. Główne jej zadania to zapewnienie bezpieczeństwa osób pływających i kąpiących się w wyznaczonych do tego miejscach oraz uprawiających sporty wodne. Organizacja funkcjonuje na zasadzie non-profi t, czyli bez zysku. WOPR jest zrze-szone w międzynarodowej organizacji ratownika. Jej podstawowymi celami statutowymi są: – współdziałanie z  podmiotami zainteresowanymi obronnością państw, bezpieczeństwem

powszechnym, porządkiem publicznym, obrony cywilnej i ochrony środowiska wodnego, – prowadzenie akcji ratowniczych podczas zagrożeń powszechnych, katastrof naturalnych

i awarii technicznych w tym pożarów i powodzi na wodach,

– prowadzenie profi laktycznej działalności z zakresu bezpieczeństwa wodnego,

197 Na podstawie statutu Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego uchwalonego w 1990 roku przez IV zjazd delegatów GOPR.

– organizowanie i szkolenie służb ratowniczych z nadawaniem stopni ratownikom wodnym i ich uprawnień,

– nauczanie pływania198.

WOPR współpracuje ze służbami państwowymi: Ministerstwem Obrony Narodowej, Policją, Państwową Strażą Pożarną, Obroną Cywilną i innymi stowarzyszeniami, które są zaintereso-wane bezpieczeństwem na wodach, tj. z Polskim Związkiem Motorowodnym, Związkiem Har-cerstwa Polskiego, Lotniczym Pogotowiem Ratunkowym, Górskim Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym, Tatrzańskim Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym, Polskim Związkiem Kajakarskim199. WOPR działa na szczeblu centralnym, wojewódzkim, terenowym i gminnym. W  poszczególnych województwach tworzone są grupy operacyjne WOPR, zaś na poziomie powiatowym tzw. grupy interwencyjne. Grupy WOPR przeznaczone są do działania w ekstre-malnych warunkach – to zadania z dziedziny ratownictwa wodnego, ratownictwa w warunkach zimowych i  działalność w  warunkach klęsk naturalnych, np. powodzi. Swoje zadania mogą realizować w ramach systemu KSRG we współpracy z jednostkami PSP, Policją, Obroną Cywilną i wydziałem zarządzania kryzysowego. Stacjonują w bazach jednostek wojewódzkich WOPR. Są to mobilne grupy gotowe do podjęcia akcji w dowolnym miejscu w kraju, samodzielnie bądź wspólnie z innymi podmiotami. Posiada 16 jednostek, które odpowiadają administracyjnemu podziałowi kraju. A swoją działalność opiera głównie na pracy społecznej członków.

WOPR pełni wiele istotnych funkcji w zakresie:

– pomocy bezpośredniej, czyli ratowania osób, które uległy wypadkowi lub są narażone na nie-bezpieczeństwo utraty życia czy zdrowia w wodach śródlądowych i kąpieliskach morskich, – profi laktycznej, czyli promowaniu zasad bezpieczeństwa na wodach i powszechnej nauce

pływania,

– innowacyjnej – urzeczywistnianie nowych pomysłów i rozwiązań, inicjowanie prac budow-niczych z zakresu bezpieczeństwa na wodach, opiniowanie sprzętu przydatnego na wodach, – aktywizacji,

– wychowawczej, poprzez kształtowanie postaw ukierunkowanych na niesienie pomocy potrzebującym i poszanowania środowiska naturalnego200.

WOPR działa na podstawie ustawy z 18 stycznie 1996 roku o kulturze fi zycznej oraz ustawy z 7 kwietnia 1989 roku prawo o stowarzyszeniach.

198 J. Telak, Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w systemie reagowania kryzysowego, Warszawa – Kajetanów k. Kielc 2007, s. 21.

199 J. Telak, Wodne Ochotnicze Pogotowie…, dz. cyt., s. 24.

Mazurska Służba Ratownicza (MSR) – ogólnokrajowe stowarzyszenie, które łącznie z takimi organizacjami, jak: TOPR, WOPR i GOPR tworzy system ratowniczy Minister-stwa Spraw Wewnętrznych. Swoją służbę wykonuje od około 30 lat. Organizacja współ-działa ze wszystkimi służbami: z Policją, Strażą Pożarną oraz WOPR.

Główne cele MSR to:

– niesienie pomocy załogom jachtów turystyczno-sportowych, żaglowym, motorowym, łodzi wędkarskich, kajaków i innym użytkownikom na wodach Wielkich Jezior Mazur-skich w zakresie ratowania życia i ochrony przeciwpożarowej na wodzie,

– organizacja i rozbudowa posterunków ratowniczych na Wielkich Jeziorach Mazurskich działających w systemie organizacyjnym MSR jako sekcje ratownicze,

– prowadzenie działalności profi laktycznej poprzez organizowanie prelekcji, wykładów oraz wydawanie broszur o tematyce bezpieczeństwa żeglugi na wodach Wielkich Jezior Mazur-skich ze szczególnym uwzględnieniem ratownictwa wodnego i podstawowej nauki pływania, – prowadzenie zespołu operacyjnego do akcji ratowniczych w zakresie ratownictwa wod-nego, ochrony przeciwpożarowej na wodzie i sekcji zwalczania rozlewów olejowych oraz działań ratowniczych w przypadku klęsk żywiołowych na terenie całego kraju,

– systematyczna rozbudowa osłony ratowniczej obejmująca cały systemat Wielkich Jezior Mazurskich,

– współpraca z organizacjami o podobnym charakterze w kraju i za granicą201.

W sezonie żeglarskim MSR zabezpiecza imprezy odbywające się na wodzie, regaty, spływy i zloty żeglarskie; przeprowadza patrole prewencyjne na terenie objętym swoim działaniem. W sezonie zimowym zabezpiecza zawody i imprezy bojerowe na jeziorze Śniardwy za pomocą poduszkowca. W sezonie żeglarskim w MRS działają wolontariusze – pełna obsada w sezo-nie letnim to około 100 członków, w większości to doświadczeni ratownicy, nurkowie i kapi-tanowie zespołów ratowniczych.

Polski Czerwony Krzyż (PCK) to system ratownictwa współpracujący i  wspomagający działania ratownicze prowadzone przez wszystkie jednostki obecne podczas akcji. Polski Czerwony Krzyż powstał 27 kwietnia 1919 roku z inicjatywy Stowarzyszenia Samarytanin Polski po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

System ten jest utworzony przez następujące zintegrowane działanie trzech rodzajów jed-nostek:

1) Grup Ratownictwa (GR PCK) – ich zadaniem jest osiągnięcie odpowiedniego wyposaże-nia i wyszkolewyposaże-nia, aby w razie katastrofy grupa mogła zadysponować Ratowników, którzy wypełnialiby zadania patroli ratowniczych;

2) Grup Ratownictwa Medycznego (GRM PCK) – ich zadaniem jest organizowanie polo-wego punktu medycznego w celu udzielania pomocy medycznej poszkodowanym oraz zadysponowanie patroli ratowniczych działających na terenie katastrofy;

3) Grup Ratownictwa Specjalnego (GRS PCK) – ich zadaniem jest podejmowanie działań ratownictwa specjalistycznego zgodnego ze specyfi ką danej grup – w celu pomocy patro-lom ratowniczym, w działaniach poszukiwawczych, wydobycia, transportu poszkodowa-nych w miejscach trudno dostępposzkodowa-nych (ratownictwo wodne oraz wysokościowe)202. W szeregach PCK działa wielu wszechstronnie wyszkolonych ratowników specjalistów sku-pionych w zespołach: medycznym, poszukiwawczo-wydobywczym, wodno-powodziowym, ratownictwa technicznego, łączności i  zaopatrzenia203. Grupy skupiają ratowników gór-skich i  wodnych, nurków, alpinistów grotołazów, ratowników górniczych, lekarzy oraz funkcjonariuszy wojska, Policji i Państwowej Straży Pożarnej. Ratownicy działają ochotni-czo, a najczęściej funkcjonująca nazwa określająca ratowników GRS PCK, to „komandosi nadziei”204. System PCK wspomaga działanie dwóch systemów krajowych: krajowego sys-temu ratowniczo-gaśniczego i syssys-temu Państwowe Ratownictwo Medyczne. System ten ma być częścią Krajowego Systemu Ratownictwa205. Celem działania wszystkich grup ratow-nictwa jest udzielanie kwalifi kowanej pierwszej pomocy i prowadzenie medycznych czyn-ności ratunkowych na miejscu katastrofy oraz prowadzenie tych działań długotrwale; zakres tych działań wyznacza koordynator działań ratowniczych lub koordynator medycznych działań ratunkowych.

Zakres działań ratowniczych grup PCK to: – wydobycie poszkodowanych,

– transport poza teren zagrożenia,

– opieka medyczna w polowym punkcie medycznym.

202 http://www.pck.pl (dostęp: 30.03.2019).

203 S. Lipiński (red.), Skuteczne Ratownictwo…, dz. cyt., s. 12.

204 Tamże, s. 13.

Każdą akcję pomocy Polski Czerwony Krzyż rozpoczyna od doraźnego wsparcia material-nego. Wykorzystuje wtedy zgromadzone w magazynach interwencyjnych przedmioty pod-stawowego użytku: koce, śpiwory, pościel, karimaty, odzież, bieliznę, łóżka polowe, naczynia i inne sprzęty domowe. W pierwszym etapie pomocy równie ważne jest zaopatrzenie ludno-ści w żywność, wodę, środki czystoludno-ści, a nierzadko także zapewnienie noclegu. Organizo-wane akcje są uzupełnieniem opiekuńczej roli Państwa. W  tle działań doraźnych oraz w stałej współpracy z przedstawicielami władz rządowych i samorządowych, zbiera szczegó-łowe informacje o rozmiarze zniszczeń, liczbie poszkodowanych oraz zapotrzebowaniu na konkretne środki pomocy. Pozwala to skuteczniej kierować dystrybucją darów oraz plano-wać pomoc długofalową. W sytuacjach trudnych PCK prosi o pomoc społeczeństwo – na gruncie lokalnym bądź też ogólnopolskim; w sytuacji przekraczającej możliwości stowarzy-szenia apel o pomoc trafi a na forum międzynarodowe. Sukces każdego przedsięwzięcia cha-rytatywnego wymaga sprawnej koordynacji i logistyki w zarządzaniu środkami pomocy oraz ich dystrybucji, ogromnych nakładów pracy, których ciężar spoczywa nie tylko na pracow-nikach biur PCK, ale zależy także od wolontariuszy i ofi arodawców. PCK zajmuje się pomocą długofalową, gdy ustanie już „medialność” klęski czy katastrofy, gdy zdarzenie znika już z pierwszych stron serwisów informacyjnych. To odbudowa zniszczeń, wyposażenie poszko-dowanych w  sprzęt niezbędny do codziennego życia, pomoc materialna, psychologiczna; pomoc ta może często trwać nawet kilka lat. PCK odpowiada także na prośby o pomoc pły-nącą z zagranicy.

Polski Czerwony Krzyż od samego początku swojej działalności w  zakresie ratownictwa i ochrony ludności współpracuje z władzami publicznymi i instytucjami, gdzie w zależności od skali i potrzeb wspiera pomoc humanitarną, medyczną i materialną. PCK prowadzi dzia-łania wraz z PSP, jednostkami Ochotniczej Straży Pożarnej, Policją, Państwowym Ratownic-twem Medycznym, Obroną Cywilną Kraju oraz Siłami Zbrojnymi.

Przedstawiona analiza podmiotów, które z  racji swoich obowiązków ustawowych – jeżeli chodzi o podmioty państwowe, jak i statutowych – w przypadku organizacji pozarządowych, wskazuje na ich dużą liczebność, jak i różnorodność form działania. Wydaje się, że koniecz-nym jest stworzenie podstaw prawnych, które w sposób formalny usankcjonowałyby istnie-jący system ratowniczy, nadając mu status systemu powszechnego.

Analiza identyfi kacyjna aktualnych zasad i procedur współpracy

Podejmując próbę analizy identyfi kacyjnej aktualnych zasad i procedur współpracy podmiotów ratowniczych w wielopodmiotowych akcjach ratowniczych, należy przyjąć pewną płaszczyznę

tej analizy. Wydaje się być zasadnym, aby tą płaszczyzną analizy były zasady i  procedury współdziałania i powiadamiania podmiotów ratowniczych w akcjach ratowniczych. Tak jak analizowanie zasad i procedur wyznaczania podmiotu wiodącego w akcji ratowniczej, jego roli w tej akcji, zasady przekazywania obowiązków podmiotu wiodącego przeprowadzono według dwóch zasadniczych kryteriów, tj. prowadzenia akcji ratowniczej przez podmioty krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego oraz prowadzenia akcji ratowniczej w  trybie zarządzania kryzysowego, identycznie należy dokonać analizy identyfi kacyjnej aktualnych zasad i procedur współpracy podmiotów ratowniczych podczas wielopodmiotowych akcji ratowniczych. Analizę tę należy oprzeć o dwa podstawowe akty prawne regulujące problemy ratownictwa i  reagowania w  wyniku zaistnienia zdarzenia zagrażającego życiu i  zdrowiu ludzi, mieniu i środowisku. Są nimi:

– ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej206, – ustawa z 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym207.

W  art. 22 ust. 2 ustawy o  ochronie przeciwpożarowej zapisano, że minister właściwy do spraw wewnętrznych określa w  drodze rozporządzenia szczegółowe zasady kierowania i współdziałania jednostek ochrony przeciwpożarowej biorących udział w działaniu ratowni-czym. Natomiast w ustawie o zarządzaniu kryzysowym, w art. 5 ust. 2 dotyczącym procedur reagowania kryzysowego, określono zespół przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowych, mowa tu o „uruchamianiu działań przewidzianych w planie reagowania kryzysowego oraz o  zasadach współdziałania” podmiotów ratowniczych w  organizowaniu rozmiarów strat i usuwaniu skutków zagrożeń.

Jak wynika z powyższych zapisów obydwu ustaw, współdziałanie (współpraca) podmiotów ratowniczych podczas akcji ratowniczych, w tym także wielopodmiotowych akcji ratowni-czych, opiera się na podobnych zasadach.

Współdziałanie podmiotów ratowniczych (jednostek ochrony przeciwpożarowej) biorących udział w działaniu ratowniczym

Jak już podano na wstępie, minister właściwy do spraw wewnętrznych, wykonując treść art. 22 ust. 2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, wydał rozporządzenie z 31 lipca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania i  współdziałania jednostek ochrony przeciwpożarowej

206 Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie…, dz. cyt.

biorących udział w działaniu ratowniczym208. Rozporządzenie w § 5 ust. 1 stanowi, że współ-działanie jednostek biorących udział w działaniu ratowniczym polega na:

– wzajemnej pomocy w celu zachowania ciągłości i skuteczności procedur ratowniczych, – powiadamianiu o występujących zagrożeniach oraz zastosowanych i wymaganych

środ-kach ochrony osobistej ratowników i zabezpieczaniu terenu działań ratowniczych, – informowaniu o stosowanych technikach ratowania życia, zdrowia, środowiska i mienia

oraz sposobach ewakuacji poszkodowanych i  zagrożonych ludzi oraz zwierząt ze strefy zagrożenia,

– wzajemnym wsparciu logistycznym prowadzonych działań ratowniczych,

– zapewnieniu łączności i ciągłości wymiany informacji z powiatowym (miejskim) stanowi-skiem kierowania.

Współdziałanie jednostek (podmiotów) biorących udział w działaniu ratowniczym organizuje kierujący akcją ratowniczą. Można zatem uznać, że to właśnie podmiot wiodący w czynno-ściach ratowniczych organizuje współpracę między tymi jednostkami. Jednak te zasady nie obejmują wszystkich sytuacji i  zdarzeń zagrażających życiu, zdrowiu, środowisku i  mieniu występujących w  transporcie morskim, lotniczym i  na obszarach objętych prawem górni-czym. W tych przypadkach zasady i procedury współpracy określają stosowne plany działań ratowniczych. Ponadto zasady współdziałania podmiotów ratowniczych podczas akcji ratow-niczej prowadzonej w zakładzie, w którym istnieje zakładowa jednostka ratownicza, określone są w planach działań ratowniczych dla tego zakładu, a taki plan podlega uzgodnieniu z komen-dantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej wówczas, gdy przewidywany jest udział w działaniach ratowniczych innych jednostek ratowniczych (spoza zakładu). Rozwinięcie oraz uszczegółowienie zasad i procedur współpracy oraz powiadamiania jedno-stek biorących udział w  działaniu ratowniczym określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 18 lutego 2011 roku w sprawie szczegółowych zasad organi-zacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego209. Rozporządzenie stanowi, że zasady współ-pracy z jednostkami krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, które nie są jego ustawowymi podmiotami, określa komendant powiatowy (miejski), wojewódzki lub Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej w umowie cywilno-prawnej zawieranej na zasadzie dobrowolno-ści wyrażającej wolę danego podmiotu do udziału w akcji ratowniczej.

208 Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 11 kwietnia 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie szczegółowych zasad kierowania

i współdziałania jednostek ochrony przeciwpożarowej biorących udział w działaniu ratowniczym (Dz.U. z 21 czerwca 2013 poz. 709).

Wspomniane umowy cywilno-prawne określają między innymi:

– gotowość operacyjną i podwyższoną gotowość operacyjną z uwzględnieniem czasu dyspo-nowania sił i środków,

– zasady i  procedury postępowania w  stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego ludzi, nagłych zagrożeń życia i zdrowia zwierząt lub wystąpienia nagłego zagrożenia mienia lub środowiska,

– zakres współdziałania w  celu zachowania ciągłości i  skuteczności działań ratowniczych wobec zagrożonych i poszkodowanych osób, środowiska lub mienia,

– organizację łączności na potrzeby działań ratowniczych, – zabezpieczanie logistyczne działań ratowniczych,

– udział w aktualizacji analiz zagrożeń oraz analiz operacyjnego zabezpieczenia,

– udział w  aktualizacji wybranych elementów powiatowych lub wojewódzkich planów ratowniczych,

– udział w ćwiczeniach ratowniczych,

– udział w analizowaniu działań ratowniczych,

– częstotliwość i zakres prowadzenia inspekcji gotowości operacyjnej,

– ponoszenie kosztów wyposażenia, osobowych i innych związanych bezpośrednio z udzia-łem w akcji ratowniczej, w szczególności kosztów materiałów zużywalnych, stosownych ubezpieczeń i  profi laktyki medycznej, w  tym odtwarzanie zniszczonych lub zużytych środków ratowniczych,

– obszar chroniony dla podmiotu współdziałającego w ramach współpracy.

Zasady współpracy, współdziałania i  powiadamiania podmiotów ratowniczych w  ramach krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego zawiera powiatowy plan organizacji systemu na terenie powiatu, województwa i  kraju. W  systemie funkcjonowania KSRG na terenie powiatu określa się zasady powiadamiania, alarmowania i współdziałania podmiotów pod-czas działań ratowniczych.

Organizacja systemu na obszarze województwa ustala między innymi zasady powiadamiania i współdziałania podmiotów ratowniczych na obszarze województwa.

Identyczne zasady ustalone są w strukturze organizacji i funkcjonowania systemu na obsza-rze kraju. Struktura i zasady funkcjonowania krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na terenie kraju przewidują ponadto „aktualizację danych dotyczących gotowości operacyjnej centralnego odwodu operacyjnego i podmiotów przewidzianych do współdziałania na obsza-rze kraju oraz poza jego granicami”.

W celu ujednolicenia i zoptymalizowania zasad współpracy podmiotów ratowniczych w zakresie powiadamiania i współdziałania w akcjach ratowniczych, Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej ustanowił „Zasady powiadamiania i współdziałania podmiotów na obszarze kraju pod-czas działań ratowniczych”210. Według nich współdziałanie „jest współpracą podmiotów mającą na celu zachowanie ciągłości i skuteczności działań ratowniczych od momentu otrzymania informacji o zdarzeniu lub zagrożeniu, poprzez proces dysponowania zasobów ratowniczych i powiadamiania podmiotów, jak również w procesie realizacji zadań na miejscu zdarzenia, do czasu zakończenia działań ratowniczych”. Natomiast powiadamianiem jest „przekazywanie informacji o zdarzeniu lub zagrożeniu do podmiotów i służb przewidzianych do współdziałania w każdej fazie organizacji lub prowadzenia działań ratowniczych, zgodnie z ich kompetencjami i zakresem zobowiązań”.