przyjmu-jącego) i kraju reprezentowanego (tj. państwa wysyłającego, w tym przypadku Rzeczypospolitej Polskiej):
∙ Ustawa o służbie zagranicznej z dnia 27 lipca 2001 r. (Dz.U. Nr 128, poz. 1403);
∙ Ustawa o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 lutego 1984 r. (tekst jedn. Dz.U. 2002 Nr 215, poz. 1823) obowiązy-wała do dnia 1 listopada 2015 r. z wyjątkiem art. 21 ust. 2 i 3, art. 41 i art. 45 ust. 3, które wejdą w życie z dniem 1 maja 2018 r.; zastą-piona została Ustawą z dnia 25 czerwca 2015 r. Prawo konsularne (Dz.U. 2015, poz. 1274, dalej: ustawa Prawo konsularne z 2015 r.).
Organy zewnętrzne państwa reprezentują bezpośrednio dany kraj oraz jego interesy na arenie międzynarodowej. Realizują tym-czasowo lub stale określone przez to państwo zadania i funkcje. Korzystają przy tym w państwie przyjmującym i państwach trzecich z określonych przywilejów i immunitetów na podstawie norm prawa zwyczajowego lub traktatowych norm prawa międzynarodowego (konwencji).
Organy zewnętrzne państwa obejmują:
∙ stałe misje dyplomatyczne,
∙ stałe misje i przedstawicieli państw przy organizacjach
mię-dzynarodowych,
∙ urzędy konsularne,
∙ misje specjalne, zwane misjami ad hoc,
∙ ośrodki kulturalno-informacyjne (w przypadku Polski –
Insty-tuty Polskie),
∙ oddziały wojskowe poza granicami,
∙ okręty wojenne,
∙ samoloty wojskowe,
∙ misje wojskowe,
∙ oddziały uczestniczące w doraźnych siłach zbrojnych ONZ,
∙ przedstawicieli państw w komisjach międzynarodowych175.
Ze względu na zakres tematyczny publikacji omówione zostaną tylko niektóre z nich, tj.: ambasady, urzędy konsularne, stałe przedsta-wicielstwa przy organizacjach międzynarodowych i Instytuty Polskie.
3.2.1. Ambasada (przedstawicielstwo dyplomatyczne, placówka dyplomatyczna, misja dyplomatyczna)
Ambasada ma za zadanie reprezentować Rzeczpospolitą Polską za granicą, chronić interesy jej obywateli, tj. osoby fizyczne oraz prawne, działać na rzecz promocji kraju. W gestii ambasady leży również możliwość prowadzenia negocjacji i rokowań z państwem przyjmu-jącym w celu rozwiązania zaistniałych problemów bądź mających na celu podpisanie dwustronnych umów i porozumień. Ambasady podejmują działania służące podtrzymaniu i rozwojowi przyjaznych stosunków między RP a państwem przyjmującym. Pracownicy ambasad są upoważnieni do zdawania, na podstawie powszechnie dostępnych informacji, odpowiednim organom własnego państwa relacji i przekazywania informacji o wydarzeniach mających miej-sce w danym państwie, warunkach życia oraz działalności państwa przyjmującego176.
Misja istnieje niezależnie od zmian w jej składzie osobowym. Nie ma osobowości prawnej w prawie wewnętrznym państwa przyj-mującego i nie może stawać w jego sądach. To państwo wysyłające ponosi odpowiedzialność za działalność misji, którą chroni nietykal-ność i immunitet jurysdykcyjny tego państwa. Jak wynika z przywo-ływanego już Obwieszczenia Ministra Spraw Zagranicznych z dnia
175 J. Sutor, Prawo dyplomatyczne i konsularne, op. cit., s. 61. 176 J. Modrzyńska, Protokół dyplomatyczny…, op. cit., s. 71.
22 maja 2015 r. w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych podle-głych lub nadzorowanych przez Ministra Spraw Zagranicznych, pod-lega mu 88 przedstawicielstw dyplomatycznych.
Aby doszło do utworzenia misji dyplomatycznej, muszą zostać spełnione następujące warunki:
∙ muszą występować dwa podmioty prawa
międzynarodo-wego – państwo przyjmujące i państwo wysyłające;
∙ oba podmioty muszą wzajemnie się uznawać i wyrażać zgodę
na utworzenie misji (prawo legacji czynnej – państwo wysyła-jące może wysłać swoich przedstawicieli do państwa przyj-mującego i prawo legacji biernej – państwo przyjmujące może przyjąć obcych przedstawicieli na swoje terytorium)177;
∙ obowiązuje zasada suwerennej równości państw i wzajemności;
∙ władze państwa wysyłającego, najczęściej rząd, muszą wydać
odpowiednią decyzję w omawianej materii.
W zależności od woli i potrzeby państwa wysyłającego, a nadto przydzielonych jej funkcji178, personelu i zasobów finansowych wewnętrzna struktura misji może przybierać różny stopień złożono-ści179. W małych państwach zdarza się, że poza szefem misji i jego Sekretariatem funkcje o charakterze politycznym, ekonomiczno--finansowym realizuje jedna osoba, która zajmuje się również
wypeł-nianiem czynności konsularnych180.
177 B. Grzeloński, Dyplomacja polska…, op. cit., s. 100–101.
178 Art. 3 ust. 1 Konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych z 1961 r. określa następujące funkcje dyplomatyczne: reprezentowanie państwa wysyłającego w państwie przyjmującym; ochronę w państwie przyjmującym interesów państwa wysyłającego i jego obywateli, w granicach ustalonych przez prawo międzynarodowe; prowadzenie rokowań z rządem państwa przyjmującego; zaznajamianie się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami panującymi w państwie przyjmującym i rozwo-jem zachodzących w nim wydarzeń oraz zdawanie z tego sprawy rządowi państwa wysyłającego; popieranie przyjaznych stosunków pomiędzy państwem wysyłającym a państwem przyjmującym oraz rozwijanie pomiędzy nimi stosunków gospodarczych, kulturalnych i naukowych.
179 Warto podkreślić, że wielkość państwa przyjmującego, czy liczba zamieszku-jącej w nim Polonii nie wpływają bezpośrednio na strukturę i wielkość przedstawi-cielstwa dyplomatycznego. Przykładowo Rzeczpospolita Polska posiada największą liczebnie ambasadę w Rosji, gdzie Polonia nie należy wcale do największych. Informa-cje uzyskane podczas wywiadu z Ambasadorem RP w Rzymie Tomaszem Orłowskim, archiwum własne, dok. nr 3.
180 Aby w ramach Ambasady mógł zostać powołany Wydział, wymagana jest minimalna liczba pięciu pracowników, stąd małe placówki często nie posiadają
Strukturę polskiej misji dyplomatycznej mogą tworzyć następu-jące elementy:
∙ stojący na czele szef misji dyplomatycznej,
∙ podległy szefowi misji sekretariat,
∙ Wydział Polityczny
∙ Wydział Prasowy,
∙ Wydział Ekonomiczny,
∙ Wydział Handlu i Inwestycji,
∙ Wydział Kulturalno-Naukowy,
∙ Wydział Administracyjno-Finansowy,
∙ Wydział Konsularny (stanowiący zawsze część ambasady),
∙ Attachat Obrony (dawniej określany jako Wojskowy),
∙ Administrator Systemu Teleinformatycznego (dawniej Dział
Łączności),
∙ Ochrona Placówki181.
Zgodnie z Konwencją wiedeńską o stosunkach dyplomatycznych z 1961 r. misja i jej szef mają prawo do używania flagi i godła państwa wysyłającego na pomieszczeniach misji, łącznie z rezydencją szefa misji i na jego środkach transportu (art. 20). Państwo przyjmujące powinno zgodnie ze swym ustawodawstwem ułatwić na własnym terytorium nabycie przez państwo wysyłające pomieszczeń koniecz-nych dla jego misji bądź pomóc mu w uzyskaniu takich pomieszczeń w inny sposób. Powinno ono również pomóc misjom w razie potrzeby w uzyskaniu odpowiednich mieszkań dla ich członków (art. 21). Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 1961 r. w art. 1 określa osoby wchodzące w skład misji. Są to: