W ubiegłych latach nosiły przeglądy bydła charakter nieskoordynowanej akcji hodowlanej. Izba Rolnicza or
ganizowała przeglądy w ośrodkach, wykazujących więk
sze nasilenie pracy nad rozwojem hodowli oraz w miej
scowościach, posiadających lepsze warunki zbytu i ujaw
niających tendencję do podniesienia hodowli. Towarzy
stwa Rolnicze urządzały na własną rękę przeglądy w in
nych miejscowościach i obejmowały akcją propagandową tereny, które, ich zdaniem, zasługiwały na uwzględnienie.
Rozbieżność działania poszczególnych organizacyj ujaw
niała się nietylko w doborze miejscowości, lecz także w sposobie klasyfikowania zwierząt i w systemie nagra
dzania materjału hodowlanego. Dopiero w roku spra
wozdawczym wydało Ministerstwo Rolnictwa ramowe przepisy, ustalające zasady organizowania przeglądów i normujące sposoby sądzenia zwierząt hodowlanych na przeglądach. Na podstawie ustalonych przepisów skoor
dynowano i przeprowadzono w porozumieniu z innemi organizacjami rolniczemi szereg przeglądów hodowlanych na obszarze Województwa.
Z prawdziwem zadowoleniem podkreślić trzeba, że prócz wydatnej pomocy finansowej Ministerstwa Rolnic
twa i Śl. Urzędu Wojewódzkiego znalazły przeglądy hodowlane również poparcie ze strony Wydziałów Po
wiatowych, które dla uzupełnienia państwowych nagród przeznaczyły następujące kwoty pieniężne:
1. Wydział Powiatowy w Rybniku 300.— zł.
2. ,, „ ,, Tarn. Górach 300.— zł.
3. „ „ „ Lublińcu 299.— zł.
4. „ „ „ Pszczynie 149.— zł.
5. Magistrat Miasta Bierunia St. 200.— zł.
WYKAZ
przeglądów hodowlanych, urządzonych według zatwierdzonego przez Ministerstwo Rolnictwa planu:
Data Miejsce
Spęd U d z i e 1 o n o n a g r ó d
buhai krówi jałówek
państw, z dodat
kiem samorządów
Śl. Izby Rol
niczej Wydziałów Powiatów. Mag,
Bieruń
1
w łącznej kwocie
buhaje
|
grupa hodowl. buhaje krowy premia służby buhaje
i zł
24./V1. Bieruń Stary 9 146 3 52 1 — — — — 38 1.309-—
25./VI. Żory 6 37 2 13 — — — — — 7 — 287 —
9./VII. Lubecko 6 71 2 16 1 — — — — 16 — 582-50
10,/VII. Psary 7 64 3 21 — — — — — 16 — 620 —
12./VII. Kornowacz 14 170 5 65 — — — — 1 • -— — 1.510 50
15./V1I. Frelichów 14 154 5 50 — 2 44 — — — — 1.636 50
16./VII. Wisła 11 89 4 33 — 2 39 — — — 1.367-50
17./VIII. Bażanowice 27 103 9 15 — 2 31 3 — — — 2.32050
10./1X. Źyglin 7 41 2 13 — — — — 1 12 — 467-50
ll./IX- Opatowice 4 63 2 26 1 — — — — — — 882-50
Razem 105 938 37 304
3
6 114 2 2 51 38 10.983-50
— 71
Honorowe nagrody Śląskiej Izby Rolniczej przyzna
no następującym hodowcom:
I. medale bronzowe: i. Zarząd folwarku P. W. S. G. W. w Bażanowicach, 2. Zarząd folwarku Szk. Roi. w Międzyświeciu.
II. Listy pochwalne: 1. Zarząd folwarku w Kostko wicach, 2. Zarząd folwarku Szkoły Rolniczej w Międzyświeciu, 3. Zarząd folwarku w Bażanowicach, 4. p. Antoniemu Hupce w Osinach, 5. p. Stefanowi Mo
czulskiemu w Rzuchowie, 6. p. Franciszkowi Czardybo- nowi w Żorach, 7. Hr. Henckel Donnersmarck, dwór w Świerklańcu.
W porównaniu z przeglądami lat poprzednich, twierdzić należy, że wzrosła nietylko ilość przeglądów hodowlanych, lecz zwiększyła się również ilość pokazo
wych zwierząt na poszczególnych spędach. Świadczy to o większem zainteresowaniu rolników przeglądami, które są sprawdzianem rozwoju hodowlanego i propagandą ce
lowych zabiegów, zmierzających do podniesienia opłacal
ności chowu bydła.
Następna tablica przedstawia statystykę przeglądów hodowlanych za ubiegłe lata:
Powiat Ilość przeglądów hodowlanych w latach 24/25 25/26 | 26/27 27/28 j 28/29 | 29/30 Cieszyn... 1 3 1 3 2 Bielsko... — 1 — — 1 1 Pszczyna ... — 2 2 3 1 1 Rybnik... — 2 1 2 1 2 Katowice... — 1 — — — Tarn. Góry... — _ 1 1 1 2
Lubliniec... — 1 2 2 1 2
Razem 1 9 8 8 8 10
Ogólna ilość przedstawionych 157 634 252 416 616 1043
sztuk
— 72 —
Oceniając wyniki publicznych pokazów, stwierdzić należy, że spełniły one swoje zadanie propagandowe, wzbudzając szlachetne współzawodnictwo w wychowie i wzorowem utrzymaniu dobytku hodowlanego i krzewiąc potrzebę współpracy z organizacjami zawodowemi, które mają na celu podniesienie cech użytkowych i wartości ho
dowlanej bydła mlecznego. Wzrastająca ilość sztuk z kon
trolowaną wydajnością uwypukla coraz wyraźniej dążenia do pomyślnego rozwiązania opłacalności w gospodarskim chowie bydła. Udostępnienie wyższych nagród właścicie
lom stadników, które przeznaczone są do pokrywania cu
dzych krów, wpłynie zachęcająco na lepsze utrzymanie reproduktorów, ponadto przyczyni się do rozbudowy sta- cyj rozpłodowych w rejonie działania Związku Hodo
wlanego i pobudzi rolników do samodzielnego wychowu buhai, nadających się do poprawienia i uszlachetnienia pogłowia. Wyższe nagrody dla starszych buhai wpłyną na przedłużenie okresu używania buhai do rozpłodu i przez to wzrośnie rentowność utrzymania cenniejszych i koszto
wniejszych stadników.
POWSZECHNA WYSTAWA KRAJOWA W POZNANIU.
Na wystawie zwierząt hodowalnych, zorganizowanej w ramach Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu, przedstawił grupę bydła rogatego Śląski Związek Hodow
ców Bydła Czerwonego w Cieszynie, oraz Związek Ho
dowców Bydła Nizinnego Województwa Śląskiego (Herd
buchgesellschaft) . Mimo trudnych warunków konkuren
cyjnych reprezentowały Związki Hodowlane godnie ślą
ską hodowlę bydła, o czem świadczy pokaźna ilość uzyska
nych nagród. Szczegóły, dotyczące wystawy, zawarte są w sprawozdaniu odnośnych Związków.
Sprawozdanie
Śl. Związku Kółek Kontroli Obór za r. 1928-29.
Śląski Związek Kółek Kontroli Obór zamknął z dniem 10 maja 1929 r. pięcioletni okres swego istnienia, czyli że ostatni rok sprawozdawczy jest niejako rokiem jubileuszowym Związku. Z wyników można już wywnio
skować, czy istnienie organizacji kontroli obór na terenie województwa śląskiego ma zrozumienie wśród rolnictwa naszego, czy w ciągu swej pięcioletniej pracy Związek dużo, czy też niewiele zdziałał na polu hodowli bydła — jednem słowem, czy praca i fundusze, w akcję kontroli obór włożone, dały rezultat dodatni, a nie poszły na marne.
Na pytania te odpowiedzą cyfry, które obrazują wy
nik pracy Związku w ostatnich pięciu latach, a które umieszczone są poniżej. Na wstępie natomiast przedstawić wypada krótko rozwój Związku:
W r. 1924-tym na terenie Śląska Cieszyńskiego z fol
warków b. Komory cieszyńskiej powstało I K. K. O., w którem zgrupowane było 437 sztuk bydła górskiego, siwobrunatnego, w którem to Kółku z początku zatrudnio
na była jedna siła jako instruktor i kontroler zarazem.
Wydatna praca instruktora, oraz doskonałe wyniki owego I K. K. O., wnet odbiły się echem o postępowsze gospo
darstwa włościańskie w powiatach cieszyńskim i bielskim i już w ciągu pierwszego roku kontrolnego zapisuje się kil
ka obór w Błogocicach, Goleszowie, Jasienicy, Międzyrze
czu, Pruchnej i Dębowcu do tegoż Kółka — zaś z po
czątkiem roku kontrolnego 1925-26 zapisuje się cały sze
reg mniejszej i większej własności w powiatach:
cieszyń-— 74 —
skim, bielskim, pszczyńskim i rybnickim, tak, że powstają w sumie cztery kółka. W roku 1925-26 ciosem dla zor
ganizowanych już 4-ch Kółek były choroby zakaźne, jakie panowały w powiatach: rybnickim i pszczyńskim pryszczyca, w powiecie cieszyńskim sporadyczne wypad
ki zakaźnego ronienia. Mimo nieszczególnych wyników w tymże roku, spowodowanych również drożyzną pasz treściwych, Związek powiększa się z początkiem 3-ciego roku istnienia o piąte Kółko.
Z początkiem roku kontrolnego 1927-28 rozrost nad
mierny istniejących 5-ciu Kółek zmusza do rozbicia tych
że na kółek sześć, a w ostatnim roku kontrolnym zorga
nizowane zostało na terenie po w. lublinieckiego z obór wło
ściańskich i jednej folwarcznej siódme K. K. O.
W ostatnim roku sprawozdawczym kontrolowanych było 2150 krów (od których sporządzono zestawienia roczne), w tern 1581 krów własności większej, zgrupowa
nych w 36 oborach i 559 krów własności średniej i mniej
szej, zgrupowanych w 76 oborach, razem więc liczba kon
trolowanych obór wynosi 112.
Zasady, na jakich prowadzona była kontrola mlecz
ności w roku sprawozdawczym, nie uległy prawie zmia
nom. Wysunięto projekt organizowania obór włościań
skich w specjalne kółka włościańskie, obór folwarcznych w kółka większej własności, co jednak żadnych specjal
nych udogodnień ani członkom, ani pracownikom nie dało, przeciwnie utrudniło tylko pracę i powiększyło koszta administracyjne. To też zarzucono ten system, wychodząc z założenia, że kontrola obory musi w ten sam sposób być przeprowadzana u mniejszego, jak i większego ho
dowcy.
Również opłata za kontrolę mleczności nie uległa podwyższeniu, mimo zmniejszenia ilości krów w poszcze
gólnych kółkach, przez odjęcie obór z kółek, zanadto prze
ładowanych, a przeniesienie takowych do kółek o mniej
szej ilości obór i rozbicie 6-ciu kółek na siedem. Uczyniono
— 75 —
to dlatego, ażeby umożliwić asystentom częstsze objazdy i dokładniejszą pracę. Opłata ta wynosi na krowę mniej
szej własności od początku istnienia Związku 3 zł rocznie, zaś od krowy większej własności 6 zł rocznie. Jest to naj
niższa spotykana składka, gdyż np. w Poznańskiem wy
nosi ona 4 zł od krowy włościańskiej, a 8 zł od krowy większej własności — w niektórych dzielnicach Związki pobierają nawet 12 zł, również zagraniczne organizacje pobierają opłaty dużo wyższe. Zresztą pocóż tłumaczyć, że opłaty u nas są najniższe, przecież choćby nawet były znacznie wyższe, to doświadczenie pięcioletnie u nas, a wieloletnie zagranicą uczy, że koszta prowadzenia kon
troli mleczności zostają hodowcy wielokrotnie zwrócone, a to nietylko przez podniesienie mleczności krów, lecz również przez zainteresowanie się całokształtem hodowli i racjonalne ujęcie tejże, pomijając już poboczne korzyści przez uzyskanie wyższych nagród na pokazach bydła za krowę o wiadomej użytkowości i niejednokrotne uzyskanie wyższej ceny przy sprzedaży buhajka na chów. Wypad
ków, gdzie wskutek niedbalstwa, małej sumienności i nie
odpowiedniego zachowania się asystenta praca w kółku kulała i nie dała spodziewanych wyników, było stosunko
wo mało. Że były, przyznać trzeba, boć stale jeszcze wal
czyć musimy z brakiem odpowiednio przygotowanych ludzi; wypadki niesumienności były jednak z całą bez
względnością tępione.
W każdem sprawozdaniu z kontroli mleczności naj
ważniejszym punktem jest podanie przeciętnej rocznej mleczności i przeciętnego procentu tłuszczu wszystkich obór, będących pod kontrolą, gdyż to jest właściwy wy
nik pracy, uwidaczniający wpływ kontroli na podniesienie wydajności krów.
W roku kontrolnym 1928-29 przeciętna roczna mlecz
ność wszystkich obór wynosiła 3.072.5 kg mleka.W porów
naniu przeciętnej mleczności z rokiem ubiegłym, nadwyż
ka wynosi 89.5 kg mleka na krowę. Poniższa tabelka
— 76 —
wskazuje zestawienie przeciętnej mleczności wszystkich obór przez 5 lat istnienia Związku:
Rok
1924-25 1873 niewylicz. niewylicz. obory wyłącznie większej własności
1925-26 2673 3-27 87.85 pryszczyca i zakaźne
ronienie
1926-27 2776 3 27 90.85
1927-28 2983 3 34 rOO.04
1928-29 3073 3 34 102.72
Spadek przeciętnej mleczności w drugim i trzecim roku istnienia Związku tłumaczy się tern, że podczas kie
dy w pierwszym roku zestawienia roczne sporządzono jedynie z obór większej własności, bo te jedynie były cały rok pod kontrolą, to w następnych dwóch latach z całości zestawień rocznych 40 procent, stanowiły zestawienia z obór włościańskich w roku 1925-26 52.1%, w 1926-27 dochodząc w ostatnim roku do 67.8%. Prócz tego, jak wspomniano na wstępie, panowały wówczas choroby zakaźne.
Gdyby porównano przeciętną mleczność tych obór, które przynajmniej dwa lata zrzędu prowadzone są pod kontrolą, nie uwzględniając tych, które z początkiem roku sprawozdawczego dopiero wstąpiły do Związku, wzrost mleczności na krowę byłby znacznie wyższy. Poniższa tabelka np. wskazuje, jak przedstawia się mleczność prze
ciętna z czterech obór, które od początku prawie o nie
zmienionym składzie oborowym, t. zn. mniej więcej z te- mi samemi krowami, plus naturalnie własny przychówek, bez przerwy należą do dziś do Związku: są to obory: Ba- żanowice (do 10 maja 1929), Pruchna, Górki Wielkie i Międzyświeć. Mleczność przeciętna z tych obór przed
stawia się następująco:
— 11 —
1925-26 3°53 3.40 103.86 zakaźnie ronienie
1926-27 3250 3-37 109.80
1927-28 3452 3.42 118.02
1928-29 3792 3-;; 134.60
Wpływ kontroli na wydajność jeszcze wyraźniej uwi
docznimy, jeżeli porównamy mleczność przeciętną w po
szczególnych latach z jednej i tej samej obory. I tak, np.
w kilku lepszych oborach mleczność ta przedstawia się na
stępująco:
i. Tomaszczyk, Międzyrzecze Dolne, pow. Bielsko (obora włość.): Goleszów, pow. Cieszyn:
2617 kg ml., 3.37% tł.
3068 ,, 3-63% ,, 3070 ,, 3-86% ,,
3041 „ 3-92% ,,
Wobec różnorodnego prowadzenia księgowości w Związkach Kółek Kontroli Obór można porównać wy
niki nasze jedynie z wynikami Poznańskiego, gdzie zasady mniej więcej są te same. Tam przeciętna mleczność na *) **)
*) zakaźne ronienie.
**) procent tłuszczu wzrósł w ciągu czterech lat o 0.65 procent.
— 78 —
krowę wynosi w ostatnim roku 3364 kg. Nie jesteśmy więc na ostatniem miejscu, przeciwnie, na jednem z pierwszych, bo do porównania dodać trzeba, że nasza praca jest o 3 lata krótsza, następnie stosunek obór większej własności do obór mniejszej własności (przeć, ilości 9 krów), przed
stawia się u nas, jak 1:3, podczas gdy w Poznańskiem procent kontrolowanych obór włościańskich jest mniejszy.
Rozdojenie krów wykazuje więc z roku na rok znacz
ne postępy, atoli co do procentu tłuszczu w mleku, to nie możemy pochwalić się zbytniemi postępami.
W roku bieżącym sprawozdawczym osiągnęliśmy mianowicie ten sam procent tłuszczu, co w roku ubie
głym. W porównaniu do procentu tłuszczu z poprzednich lat zwyżka jest znaczna i mamy nadzieję, że pod tym względem w przyszłości osiągniemy lepsze rezultaty. Pro
cent ten w roku sprawozdawczym wyraża się w liczbie 3.34. Słabe podnoszenie się procentu tłuszczu tłumaczyć należy faktem, że rok w rok przystępują nowe obory, któ
re rozpoczynają dopiero pracę nad podniesieniem ho
dowli.
Najwyższą przeciętną mleczność w roku sprawo
zdawczym osiągnęła obora p. inż. Albinowskiego z Bełku, pow. Rybnik, uzyskując przeciętnie od krowy normalnej 5403 kg mleka o % tłuszczu 3.08. Z obór włościańskich obora „Spadkobiercy Spyrów", Urbanowice, pow.
Pszczyna, uzyskując przeciętnie od krowy normalnej 4214.8 kg mleka o 3.12% tłuszczu.
Najwyższą przeciętną wydajność z obory w poszcze
gólnych latach przedstawia niniejsza tabelka:
1924- 2;
3.60% tłuszczu, Pruchna 2.84% „ Rudziczka 3.35% „ Bażanowice 3.02% „ Bełk
3.08% „ Bełk.
Rekordowa wydajność od krowy większej własności wynosi 7771.7 kg mleka o 3.00% tłuszczu (krowa „Tatar
ka“ Nr. ob. 8 z Bełku), od krowy mniejszej własności 5890 kg mleka o 3.04 % tł. (krowa „Freia“, Nr. ob. 1 p. Ryguły
— 79
W. z Kobiora, po w. Pszczyna). Rekordowa wydajność kilogramów tłuszczu od krowy większej własności wynosi 228.5 kg (krowa „Elwa“, Nr. ob. 4 p. Suchanka z Baża- nowic), od krowy mniejszej własności 181.2 kg (krowa
„Kochana“, Nr. ob. 3 p. Cieńciały z Dzięgielowa).
Z poszczególnych ras bydła, będących pod kontrolą, rekordową wydajność w grupie: 1. bydła nizinnego osią
gnęła krowa „Tatarka“ 3 z obory Bcłk — 7771.7 kg ml., 3.00% tłuszczu; 2. bydła „allgau“ krowa „Elwa“ 4 z obo
ry Bażanowice — 6442.6 kg mleka o 3.54% tłuszczu;
3. bydła „czerwonopolskiego“ krowa „Malina“ ZH 124 z obory p. Cieńciały, Dzięgielów — 4632.1 kg mleka o 3.80% tłuszczu.
Z powyższego widać więc, że kontrola obór w sto
sunkowo krótkim czasie w wielkim stopniu przyczyniła się do podniesienia użytkowości bydła, należącego do Związku. Prócz tego wiele pobocznych korzyści przyspo
rzyła hodowcy, choćby wspomnieć tylko lepszą zdrowot
ność bydła związkowego, większą higjenę w oborach związkowych, na czem korzysta nietyłko producent, ale również konsument mleka, gdyż, pijąc mleko z obory, prowadzonej według wskazań Związku, ma gwarancję, że pije mleko czystsze i zdrowsze, niż od niezrzeszonego produkującego mleko w warunkach niehigjenicznych.
Dalszy rozwój Związku zależny jest od pomocy fi
nansowej ze strony Izby Rolniczej, względnie Urzędu Wojewódzkiego, gdyż akcję swą w dalszym ciągu Zwią
zek rozszerzać może głównie na obory włościańskie, bo większe obory prawie już wszystkie poddały się kontroli, a wiadomo, że kółka z przewagą obór włościańskich pra
cują z deficytem, który pokryty musi być z funduszów na
czelnych organizacyj rolniczych.
Wprawdzie w ostatnim czasie Min. Roln. wyraziło ochotę subwencjonowania włościańskich Kółek Kontroli Obór, jednak w sposób, który w naszych warunkach za
stosować się nie da. Zmniejszanie coroczne subwencji na Kółko z 2.400 zł w pierwszym roku do 200 zł rocznie w piątym roku istnienia Kółka, przeniosłoby całkowity ciężar utrzymania kółka na członków. Koła mniejszej
ZESTAWIENIE OBÓR WEDŁUG PRZECIĘTNEJ MLECZNOŚCI W ROKU 1928-29.
1400----l800 1800—2000 2000 —2200 2200—24OO 2400---26oO 2600—2800 28oO----3OOO 3000---3200 3200----3400 3400---38OO
Ilość
obór 5 8 11 6 13 14 13 8 16 5
*) obory folwarczne (reszta włościańskie).
Turek
3600—3800 3800—4000 4000--- 4200 4200--- 44OO 4400—4600 4600—4800 4800—$000 5000---5200 5200---54OO 5400—5600
Ilość
obór 3 5 3 2 1
*) obory folwarczne (reszta włościańskie).
własności mogą obejmować najwyżej 250 krów (objazd obory przez kontrolera jeden raz w miesiącu). Składki miesięczne nie mogą być wyższe od dotychczas praktyko
wanych, t. zn. 2 5 groszy od krowy miesięcznie, co w przy
chodzie da przeć. 62.50 zł na jedno kółko. Wydatki zaś na utrzymanie kontrolera, mieszkanie i koszta podróży wynoszą około 260 zł miesięcznie. Niedobór więc kółka wynosi około 200 zł miesięcznie. Podniesienie składek dla zmniejszenia niedoborów wykluczyłoby możliwość roz
woju kółek i przerwałoby ciągłość pracy, chyba, że przy- szłyby tu w dalszym ciągu Województwo i Izba Rolnicza z pomocą dodatkową.
— 81 —
6
Sprawozdanie
Śląskiego Związku Kółek Kontroli Obór za r. 1929-30.
Z dniem 10 maja b. r. zamykamy szósty rok pracy Związku. W roku sprawozdawczym zamknięto roczne zestawienie od 3.079 krów z następującemi wynikami:
przeciętna ilość mleka od krowy wynosi 3.343.4 kg, prze
ciętny % tłuszczu 3.37, ilość tłuszczu 112.67 kg, co w sto
sunku do roku poprzedniego oznacza nadwyżkę mleka 270 kg od krowy, % tłuszczu o 0.03 i tłuszczu o 9.95 kg.
W poprzednim roku sprawozdawczym 1928-29 zam
knięto roczne zestawienia od 2.140 krów i 112 obór, z czego na włościan przypadało obór 76 z 559 krowami, a na dwory 36 obór z 1.581 krowami o przeciętnej wy
dajności 3.079 kg mleka i 3.34% tłuszczu.
W roku sprawozdawczym 1929-30 zamknięto rocz
ne zestawienia od 3.079 krów i 169 obór, z czego na obo
ry włościan przypada 122 obory i 948 krów na dwory 47 obór i 2.131 krów.
Jak widać z powyższego, zwiększa się coraz bar
dziej udział obór włościańskich w Związku, które w po
czątkach wykazują niższy poziom wydajności i obniżają poważnie przeciętną wydajność mleka w Związku.
Dla zobrazowania udziału obór włościańskich w Związku, umieszczamy niżej tabelę, zestawioną za okres sześciolecia pracy Związku.
— 83 — większej mniejszej większej mniejszej większej | mniejszej większej mniejszej
1924/25 1 12 12 428 428 100 100
1925/26 4 27 18 45 1159 177 1336 60 40 86,8 13,2
1926/27 5 34 37 71 1232 371 1603 47,9 52,1 76,9 23,1 1927/28 6 37 69 106 1684 550 2234 34,9 65,1 75,4 24,6 1928/29 7 36 76 112 1581 559 2140 32,14 67,86 74,53 25,42 1929/30 9 47 122 169 2131 948 3079 27,81 72,19 69,22 30,78
Kontrola obór włościańskich rozpowszechnia się najbardziej w części cieszyńskiej województwa śląskiego, gdzie kontrola wydajności ma swoją tradycję i uznaną została za niezbędny środek podniesienia produkcji w go
spodarstwie hodowlanem.
Świadczy o tern najwymowniej ilość kontrolowa
nych obór włościańskich na Cieszyńskim w porównaniu z powiatami Śląska katowickiego. Na część Cieszyńską przypada 88 gospodarstw i 765 krów, na powiat lubli- niecki i pszczyński 34 gospodarstwa i 183 krów. W po
wiecie rybnickim obejmuje kółko wyłącznie obory więk
szej własności. Wynikiem długoletniej kontroli obór w gospodarstwach włościańskich na Śląsku Cieszyńskim było założenie związku hodowców bydła czerwono-pol- skiego, który obejmuje prawie wyłącznie obory wło
ściańskie.
Tak samo żywienie krów poprawiło się znacznie, a dowodem tego jest fakt, że w roku 1926-27 zużyto prze
ciętnie na jedną sztukę dorosłą w okresie zimowym 120 kg pasz treściwych, a okopowych zaledwie 800 kg, na
tomiast w roku sprawozdawczym wynosi przeciętna ilość na sztukę 600 kg pasz treściwych i 4.000 kg okopowych.
Poza tern założono prawie w każdem gospodarstwie, należącem do kółka kontroli obór, sztuczne pastwiska, względnie utworzono spółki pastwiskowe.
Pokazowe żywienie, przeprowadzone w okresie zi
mowym 1929-30 w niektórych Kółkach Rolniczych, wy
warło pożądany skutek. W powiecie lublinieckim, pszczyń
skim i rybnickim powstały dzięki temu nowe Kółka Kon
troli Obór, wobec czego rozpoczęto rok kontrolny 1930-31 w 13 Kółkach z 3.900 krowami.
— 84 —
Wydajność w poszczególnych latach wykazuje niżej zamieszczona tabela:
Rok
Ilość krów Ilość kółek Prze
ciętnie
UWAGA-1924-25 428 I 2891 3-53 102.00 wyłącznie rasa allgau 1925-26 z336 4 2673 3-V 87.85 pryszczyca i zak. ron
1926-27 1603 5 2776 3-17 90.85
1927-28 2236 6 2983 3-34 IOO.O4
1928-29 H5O 7 3073 3-34 I02./2
1929-30 3°79 9 3343 3-37 112.67
Co do przeciętnej wydajności w roku sprawozdaw
czym 1929-30 wypada zaznaczyć, że nie możemy jej porównać z wynikami lat poprzednich, ponieważ sposób obliczania przeciętnej wydajności uległ zmianie. W latach poprzednich obliczano tylko przeciętną od krów nor
malnych, t. j. tych, które przez całych 365 dni paszy były w oborze, normalnie się ocieliły, zostały pokryte, nie cho
rowały i t. p., natomiast od pierwiastek i po drugiem wy
cieleniu krów dokupionych, oraz jałowych, lub które w przeciągu roku chorowały, przeciętnej rocznej nie obli
czano, wskutek czego sztucznie podnoszono przeciętną roczną wydajność obory.
W roku sprawozdawczym 1929-30 ten system za
rzucono, jako niewłaściwy i posługiwano się systemem, ustalonym przez Ministerstwo Rolnictwa, który tak się przedstawia: sumuje się dni paszy krów, będących pod
czas roku kontrolnego w oborze. Nadto sumuje się wydaj
ność mleka, z której oblicza się ilość mleka o 1% tłuszczu.
Następnie otrzymaną sumę dni paszy dzieli się przez 365 dni i otrzymujemy przeciętną ilość krów normalnych w oborze. Ogólną sumę mleka, wyprodukowanego w obo
rze, dzielimy przez osiągniętą przeciętną ilość krów nor
malnych, taksamo sumę mleka o 1% tł. i otrzymujemy przeciętną wydajność mleka i tłuszczu w kg. Przeciętny % tłuszczu z obory oblicza się, dzieląc ogólną sumę mleka o 1% tłuszczu przez sumę wyprodukowanego mleka i otrzy
mujemy przeciętny procent tłuszczu w mleku z całej obory.
Jako najciekawsze porównanie służyć nam może
obo-— 85 —
ra p. inż. Albinowskiego w Bełku, której wydajność prze
ciętna od krów normalnych wynosiła w roku poprzednim 1928- 29 — 5.403 kg ml., w roku sprawozdawczym 1929- 3° przy obliczeniu dawnym systemem wynosi 6.200 kg. Według nowego obliczenia wynosi wydajność zale
dwie 5.393 kg mleka.
W zestawieniu, ogłoszonem w „Rolniku Śląskim“
Nr. 32 z 10 sierpnia 1930 r., przedstawiono szczegółowe wyniki kontroli mleczności w poszczególnych oborach Związku.
Na obszarze województwa śląskiego, oprócz Śląskiego
Na obszarze województwa śląskiego, oprócz Śląskiego