Raport z badania TDI (telefoniczne pogłębione wywiady indywidualne)

Badanie zostało zrealizowane na przełomie marca i kwietnia 2016 roku za pomocą metody telefonicznych pogłębionych wywiadów indywidualnych. Jest to metoda badań jakościowych, polegająca na szczegółowej, wnikliwej rozmowie z respondentem. Celem badania jest dotarcie do precyzyjnych informacji, poszerzenie wiedzy związanej z danym tematem. W trakcie wywiadu zadawane są pytania o charakterze eksploracyjnym. Przebieg wywiadu jest rejestrowany a podstawą interpretacji wyników jest pogłębiona analiza informacji uzyskanych z rozmowy. W badaniu wzięło udział 20 lokalnych Liderów Opinii (m.in. radni, sołtysi, członkowie organizacji pozarządowych, przedstawiciele organizacji pomocniczych gminy – Biblioteki Publicznej, Ośrodka Kultury i Sportu, Ośrodka Pomocy Społecznej, dyrektorzy placówek oświatowych).

Analiza szczegółowa. Atuty Gminy Radzymin

Głównym atutem gminy Radzymin, wg Liderów Opinii, jest jej położenie – bliskość Warszawy.

Liderzy Opinii podkreślają też walory przyrodnicze gminy: duża ilość terenów zielonych, bliskość Zalewu Zegrzyńskiego, Narwi, Bugu. Walory przyrodnicze wraz z atrakcyjnym położeniem - bliskość dużej aglomeracji, sprawiają, że gmina spostrzegana jest jako atrakcyjne miejsce zamieszkania:

Gmina się rozwija pod względem zamieszkiwania przez mieszkańców, czyli budownictwo mieszkalne.

To generuje większy przychód dla gminy. Blisko Zalewu, bliskość S8, która się buduje – to wpływa na rozwój gminy. (Respondent nr 1)

Lokalizacja blisko Warszawy, będzie dobrze skomunikowana po zakończeniu budowy obwodnicy.

Atutem jest też to, że Radzymin nie jest dużym miastem i miło się tutaj żyje. Dużo lasów, stawów, jezior wokół Radzymina. Warunki naturalne są więc też ogromną zaletą. (Respondent nr 6)

Kolejny atut, podkreślany przez Liderów Opinii, to bogata historia, zabytki gminy. Ten atut w połączeniu z walorami przyrody sprawia, że gmina przedstawiana jest jako obszar atrakcyjny turystycznie. Daje możliwość realizacji zarówno aktywnej turystyki jak i turystyki historycznej:

Położenie Radzymina, blisko Warszawy, dosyć dużo lasów, piękne tereny jeżeli chodzi o wszelkiego rodzaju sporty –duże możliwości do ich uprawiania. (Respondent nr 3)

Turystyka. I to chyba wszystko w tej chwili co przychodzi mi do głowy. Generalnie potencjał turystyczny. I oczywiście lokalizacja naszej gminy – bliskość Warszawy, bliskość Zalewu, Bliskość Narwi i Bugu. (Respondent nr 10)

Przede wszystkim położenie w kontekście turystyki –blisko Zalewu Zegrzyńskiego, blisko Bugu, blisko lasów, bogata historia. (Respondent nr 17)

Małe miasto z wielką historią. Położenie – niedaleko Warszawy, a jednocześnie bardzo blisko Zalewu Zegrzyńskiego. Można tutaj wypoczywać i poznać tą historię z najwyższej półki. Mnóstwo możliwości do rekreacji i wypoczynku. Szlaki rowerowe. (Respondent nr 19)

Na pytanie o konkretne miejsca, które z punktu widzenia mieszkańców mogą przyczynić się do atrakcyjności Radzymina jako miejsca wypoczynku Liderzy Opinii wymieniali tereny zielone takie jak Park Eleonory Czartoryskiej, Puszczę Słupecką, Zalew Zegrzyński, rzekę Rządzy, Bug, a także wskazywali na takie wsie jak Załubice czy Arciechów. Nawiązując do wypoczynku i aspektów turystycznych wskazywali na takie zabytki jak: Kościół Przemienienia Pańskiego czy Stary Cmentarz.

Załubice, Arciechów – to miejsca atrakcyjne wypoczynkowo. (Respondent nr 14)

Dobrze pojechać jest nad Zalew Zegrzyński, żeby wypocząć. Można pojechać nad Bug i tam spędzić swój wolny czas. (Respondent nr 15)

Wypoczynek – Zalew Zegrzyński, rzeka Rządza, tereny zalesione wokół, wędkowanie, rowery po trasach. (Respondent nr 16)

Tereny wokół Załubic, Arciechowa –to tereny rekreacyjne, blisko zalewu. Rzeka Rządza również może stać atrakcją wypoczynkową naszej gminy. (Respondent nr 19)

Jeśli chodzi o miejsce zamieszkania, to wg Liderów Opinii, atrakcyjnym miejscem jest zarówno centrum miasta (zostały wskazane takie ulice jak: ul. Jana Pawła II, plac Tadeusza Kościuszki, czy Stary Rynek), jak i jego obrzeża. Badani podkreślali znaczenie powstających inwestycji dla atrakcyjności Radzymina jako miejsca zamieszkania – nowych osiedli i rozbudowującej się infrastruktury sportowej, jak i już istniejącej np. ośrodek zdrowia.

Na pewno atrakcyjne mieszkaniowo są te osiedla bloków, które powstają. I baza sportowa, która powstanie w gminie –mieszkańcy będą mogli tam aktywnie spędzać czas. (Respondent nr 5) Powstały również na peryferiach miasta dwa duże osiedla mieszkaniowe. (Respondent nr 8) Bardzo ważnym punktem dla mieszkańców jest ośrodek zdrowia. (…) Podoba mi się osiedle Reymonta. (Respondent nr 7)

Pl. Kościuszki – jest to miejsce, gdzie tych mieszkańców jest bardzo dużo. I chyba też Stary Rynek – tam również mieszka bardzo dużo osób. (Respondent nr 12)

Do zamieszkania – ogólnie cała gmina jest atrakcyjna do zamieszkania. Ja wybrałabym obrzeża Radzymina. (Respondent nr 14)

Badani pytani o miejsca w gminie szczególnie atrakcyjne dla prowadzenia własnej działalności gospodarczej mówili o terenach inwestycyjnych położonych przy trasie S8, zwłaszcza o wsi Emilianów.

Podkreślali, że teren całej gminy ze względu na bliską odległość do stolicy jest atrakcyjny dla prowadzenia własnej działalności.

Działalność gospodarczą – to tereny inwestycyjne położone przy trasie S8. Mogą się tam pojawić duże inwestycje. (Respondent nr 1)

Jako że jesteśmy blisko Warszawy to mamy atrakcyjne miejsca inwestycyjne w całej gminie.

(Respondent nr 4)

Mamy sporo terenów inwestycyjnych blisko trasy, zwłaszcza w okolicach Emilianowa. (Respondent nr 6)

Położenie blisko stolicy – na pewno atut w prowadzeniu działalności. (Respondent nr 8)

Z wypowiedzi Liderów Opinii wynika, że gmina Radzymin ma znaczny potencjał jako miejsce zamieszkania, wypoczynku czy miejsce działalności gospodarczej. Jej atuty nie są jednak w pełni wykorzystywane. Badani zawracają uwagę na potrzebę większej promocji walorów przyrody oraz zabytków gminy Radzymin, zwłaszcza Parku Księżnej Eleonory Czartoryskiej. Według badanych nie wykorzystuje się także zabytkowego centrum miasta Radzymin – zabytkowych kamienic. Liderzy Opinii wskazują też konkretne miejsc, które po renowacji, mogłyby spełniać rolę punktów informacyjnych oraz same w sobie stanowić źródło atrakcji np. stacja PKS. Obiektem, który wg Liderów Opinii, nie jest w pełni wykorzystywany jest również Stadion RKS Mazur Radzymin i miejskie targowisko.

Jeżeli chodzi o zabytki historyczne to nie do końca się o nich informuje. Powinna być zbudowana jakaś ścieżka historyczna, turystyczna. Jakiś informator turystyczny, który wskaże przyjezdnym miejsca, które warto u nas zwiedzić. (Respondent nr 1)

Puszcza Słupecka w ogóle nie jest wykorzystywana pod względem turystycznym. Nie ma tutaj w ogóle agroturystyki i takiej turystycznej infrastruktury. (Respondent nr 4)

Zaniedbany jest park i pałacyk księżnej Eleonory. Jest on przede wszystkim mało reklamowany.

(Respondent nr 9)

Jest to Park Eleonory Czartoryskiej z pałacykiem. Mógłby to być piękny zabytkowy obiekt, ale niestety brak na to funduszy. A jest to coś pięknego. (Respondent nr 13)

Centrum miasta – ta stara zabudowa – okolice pl. Kościuszki. Są tam bardzo, bardzo brzydkie kamienice wokół – należy jak najszybciej zrobić z tym porządek. Powinna to być wizytówka miasta.

(Respondent nr 12)

Stacja PKS przychodzi mi do głowy. Można by to wykorzystać jako jakieś muzeum, bądź jakąś restaurację ze starymi zdjęciami Radzymina w środku, może też jako punkt informacyjny, którego brakuje w Radzyminie. Na pewno stadion Mazur nie jest wykorzystywany tak jak powinien.

(Respondent nr 3)

Na przykład targowisko miejskie. Uważam, że to miejsce ma bardzo duży potencjał, a jest zaniedbane i trochę zapomniane. Przydałaby się rewitalizacja tego miejsca, budowa sanitariatów. (Respondent nr 6)

Problemy społeczne Gminy Radzymin

Omawiając kwestie problemów społecznych Liderzy Opinii zwrócili uwagę na częste dewastacje przestrzeni publicznej. Efekt braku monitoringu, wystarczającej liczby patroli policji, ale także brak infrastruktury umożliwiającej, zwłaszcza młodzieży, spędzanie czasu wolnego na świeżym powietrzu.

Przede wszystkim brak alternatywy na spędzanie wolnego czasu. Nie ma jakiejś infrastruktury sportowej. Głównie brak możliwości spędzania wolnego czasu na świeżym powietrzu. I też bezpieczeństwo – brak monitoringu, niewystarczająca liczba patroli policji, częste dewastacje przestrzeni publicznej. (Respondent nr 2)

Brak, póki co, miejsc do uprawiania spotu dla mieszkańców. Brakuje też parku, zielonego miejsca do spotkań rodzinnych, placu zabaw dla dzieci. Trzeba się skupić na rozwoju miejsc do relaksu dla naszych mieszkańców. Żeby mieli oni możliwości odpoczynku. (Respondent nr 5)

Brakuje takich miejsc, gdzie można by organizować kulturalne wydarzenia dla mieszkańców.

(Respondent nr 9

Problemem jest również ograniczony dostęp do lekarzy specjalistów oraz placówek edukacyjnych, a także stan tych, które już istnieją– niesatysfakcjonująca infrastruktura.

Ze strony zdrowotnej, to brakuje specjalistów lekarzy. Ludzie nie mają się jak do nich dostać. Brakuje ich i ciągle się słyszy o tym problemie. Problem jest też ze szkołami i przedszkolami. Warunki jakie panują w szkole pozostawiają bardzo wiele do życzenia – czterdzieści lat są nie zmieniane. Chociażby ogrzewanie. Są 4 klasy na 70-ciu uczniów. (…) Brakuje nam też liceum na jakimś wysokim poziomie.

Nie mamy szkoły średniej a jesteśmy bardzo dużą gminą. Wszyscy uciekają do Warszawy lub do Wołomina. (Respondent nr 3)

Ważnym problemem była dostępność miejsc w szkołach i przedszkolach. Teraz to się trochę zmieniło na lepsze i mam nadzieję, że ten temat zostanie zaspokojony. Ale trzeba pomyśleć już o budowie kolejnych szkół ze względu na przyrost. Problemy są też z opieką medyczną. Jest na wysokim poziomie, ale niewystarczająca jest ilość specjalistów. (Respondent nr 5)

Brakuje przedszkoli, brakuje miejsc w szkołach. Ale działania podejmowane są. Powstaje nowe gimnazjum, buduje się nowe przedszkole. Także idzie to w dobrym kierunku, ale to wciąż za mało.

(Respondent nr 8)

Liderzy Opinii zwracają też uwagę na problem bezrobocia i powiązany z nim problem ubóstwa i alkoholizmu. Problemem społecznym jest także ograniczony dostęp do mieszkań komunalnych i wciąż niewystarczająca liczba nowych inwestycji na rynku mieszkaniowym.

Myślę, że alkoholizm. Trochę problemów bezdomności też jest w gminie. Myślę, że bezrobocie w jakimś stopniu również. Jest też duże ubóstwo, jest bardzo dużo rodzin, które dostają zasiłki.

(Respondent nr 6)

Może w tych mniejszych miejscowościach problemem może być alkoholizm. (Respondent nr 10) Bezrobocie jest faktycznie jakimś problemem, ale mamy blisko Warszawę, więc pracę można znaleźć.

Ale jak musiałbym wybierać jakiś społeczny problem, to decyduję się na bezrobocie. (Respondent nr 11)

Na pewno problemem jest ubóstwo, bezrobocie. (Respondent nr 20)

Największym problemem jest chyba jednak kwestia mieszkaniowa. Bardzo dużo osób czeka na mieszkania komunalne, a tych mieszkań jest niewiele. Niektóre osoby mieszkają przez to w bardzo opłakanych warunkach. Również kwestia zatrudnienia – brak pracy. Brak zakładów lokalnych, gdzie mieszkańcy gminy mogliby znaleźć pracę. (Respondent nr 14)

Badani podkreślają też, że społeczeństwo gminy Radzymin jest niezintegrowane – niski jest potencjał działania na rzecz dobra wspólnego.

I z tego co zaobserwowałem to wydaje mi się, że społeczeństwo jest mało zintegrowane. Mało angażuje się w cele społeczne, cele wspólne dla gminy. Każdy sobie i każdy zamyka się na siebie- reszta jest mniej ważna. (Respondent nr 12)

Mieszkańcy są jednak zamknięci w takich enklawach. Sporo nowych mieszkańców, którzy tutaj osiedli traktuje Radzymin jako sypialnię. Nie spędza tutaj wolnego czasu, nie ma potrzeby wspólnoty, nie widzą Radzymina jako miejsca, w którym warto i można ciekawie spędzić czas. I przez to Radzymin jest raczej sypialnią, a nie miejscem aktywności zawodowej mieszkańców. (Respondent nr 16)

Badani, dopytywani jakie obszary gminy w szczególności narażone są na problemy społeczne, twierdzili, że problemami społecznymi obarczona jest cała gmina, aczkolwiek jako miejsca szczególnie niebezpieczne, gdzie często dochodzi do dewastacji przestrzeni publicznej, wskazywali zwłaszcza tereny zielone, teren kirkutu, czy obszar wokół byłej mleczarni. Podkreślali też, że problemy mieszkaniowe bliższe są samemu miastu Radzymin niż terenom wiejskim.

Według mnie dotyczy to całej gminy. (Respondent nr 4)

Myślę, że te problemy dotyczą całej gminy, a nie poszczególnych terenów. (Respondent nr 6) Jeżeli chodzi o szkoły to problem dotyczy całej gminy. (Respondent nr 5)

W zasadzie, jeżeli chodzi o tą infrastrukturę do spędzania wolnego czasu, to ten problem dotyczy całego terenu. Może poza 2-3 sołectwami, gdzie jakieś tego typu miejsca są i w miarę funkcjonują.

Problem bezpieczeństwa dotyczy całej gminy, a w szczególności parków miejskich. I też teren kirkutu i teren wokół byłej mleczarni- tam też z tym bezpieczeństwem jest źle. (Respondent nr 2)

Te problemy najbardziej dotyczą samego Radzymina. Na wsiach ten problem mieszkaniowy nie jest zauważalny. Często tam nawet stoją pustostany, są ogromne wille. (Respondent nr 14)

PODSUMOWANIE BADANIA

 Barierami rozwoju gminy Radzymin są też problemy społeczne. Jednym z nich jest wandalizm – dewastacje przestrzeni publicznej. Jest to efekt braku monitoringu, wystarczającej liczby patroli policji, ale także braku infrastruktury umożliwiającej, zwłaszcza młodzieży, spędzanie czasu wolnego na świeżym powietrzu. Problemem jest również ograniczony dostęp do lekarzy specjalistów oraz placówek edukacyjnych, a także stan tych, które już istnieją – niesatysfakcjonująca infrastruktura. W gminie pojawia się również problem bezrobocia i powiązane z nim problemy ubóstwa i alkoholizmu. Problemem społecznym jest także ograniczony dostęp do mieszkań komunalnych i wciąż niewystarczająca liczba nowych inwestycji na rynku mieszkaniowym. Liderzy Opinii podkreślali też, że społeczeństwo gminy Radzymin jest niezintegrowane – niski jest potencjał działania na rzecz dobra wspólnego, co również jest poważnym problemem.

W opinii badanych problemy społeczne nie dotyczą konkretnych obszarów gminy, ale całego jej obszaru.

 Główne atuty gminy Radzymin to jej położenie – bliskość Warszawy, walory przyrodnicze, a także bogactwo historyczne. Atuty te sprawiają, że gmina postrzegana jest jako atrakcyjne miejsce zamieszkania (bliskość Warszawy, walory przyrodnicze), obszar o potencjale turystycznym – turystyka rekreacyjna, historyczna (bliskość Warszawy, walory przyrodnicze, bogactwo historyczne) oraz region sprzyjający prowadzeniu własnej działalności (bliskość Warszawy).

 Potencjał gminy jako regionu turystycznego tkwi przede wszystkim w terenach zielonych takich jak Park Eleonory Czartoryskiej, Puszcza Słupecka, Zalew Zegrzyński, rzeka Rządzy, Bug, a także w osadach wiejskich: Załubice, Arciechów, czy zabytkach typu: Kościół Przemienienia Pańskiego, czy Stary Cmentarz. Jako atrakcyjne miejsca zamieszkania wskazywane jest centrum miasta Radzymin jak i jego obrzeża. Obszarem najbardziej atrakcyjnym pod kątem prowadzenia własnej działalności jest teren inwestycyjny położony przy trasie S8, zwłaszcza wieś Emilianów.

 Z wypowiedzi Liderów Opinii wynika, że gmina Radzymin ma znaczny potencjał jako miejsce zamieszkania, wypoczynku czy miejsce działalności gospodarczej. Jej atuty nie są jednak w pełni wykorzystywane. Badani zwracają uwagę na potrzebę większej promocji walorów przyrody oraz zabytków gminy Radzymin, zwłaszcza Parku Księżnej Eleonory Czartoryskiej.

Nie wykorzystuje się także zabytkowego centrum miasta Radzymin – zabytkowych kamienic.

 Miejsca na terenie gminy Radzymin, które wg Liderów Opinii, powinny zostać poddane rewitalizacji to centrum miasta, Park Eleonory Czartoryskiej, stadion RKS Mazur Radzymin, cmentarz żydowski, Park Miejski, budynek szkoły elementarnej, targowisko, budynek młyna, teren po „starej” mleczarni. Wg Liderów Opinii najpilniejsze jednak są trzy inwestycje rewitalizacyjne: Park Eleonory Czartoryskiej, kamienice w centrum miasta, Park Miejski.

 Liderzy Opinii Park Eleonory Czartoryskiej wskazują jako priorytetową inwestycję rewitalizacyjną z powodu bardzo złego stanu budynku znajdującego się na terenie Parku, a mającego wartość historyczną. Poza tym, w Parku Eleonory Czartoryskiej dostrzegają olbrzymi potencjał dla rozwoju gminy pod kątem rekreacji. Kluczowym działaniem dla rewitalizacji Parku Eleonory Czartoryskiej jest renowacja tzw. „domku administratora”, stawu znajdującego się na terenie Parku, części spacerowej – deptaku, tzw. małej architektury. Niezbędne jest ogrodzenie całego obszaru i wyposażenie go w nową infrastrukturę „parkową”, a także zapewnienie punktów gastronomicznych i rozrywki dla dzieci. Konieczne jest też zwiększenie nakładów na utrzymanie czystości i bezpieczeństwa w Parku. Inwestycje te sprawiłyby, że Radzymin zyskałaby teren rekreacyjno-wypoczynkowy dla swoich mieszkańców, ale również znacząco rozwinął swój potencjał turystyczny. Być może udałoby się również zmniejszyć liczbę aktów dewastacji w przestrzeni publicznej, a także pozytywnie wpłynąć na niski poziom integracji lokalnej społeczności.

 W przypadku Parku Miejskiego oczekuje się, że będzie miejscem spotkań lokalnej społeczności, miejscem zabaw dla dzieci i młodzieży, terenem rekreacyjno-wypoczynkowym w przestrzeni miejskiej. Obecnie Park Miejski w Radzyminie nie spełnia takich funkcji. Głównie przez brak odpowiedniej infrastruktury, stąd też postulat objęcia go działaniem rewitalizacji. Priorytetowymi inwestycjami jest przygotowanie terenu pod imprezy piknikowe, budowa sanitariatów, infrastruktury dla dzieci. Zagwarantuje to miejsce do spędzania czasu na świeżym powietrzu dla mieszkańców Radzymina, tutejszej młodzieży, dzieci, co może przyczynić się do zmniejszenia aktów dewastacji przestrzeni publicznej, a także może mieć pozytywny wpływ na niski potencjał działania na rzecz dobra wspólnego wśród mieszkańców gminy Radzymina

 Postulat rewitalizacji centrum miasta Radzymin związany jest z przekonaniem, że centrum miasta stanowi jego wizytówkę. Obecnie zaś, kamienicom tworzącym centrum miasta daleko jest do obiektów reprezentacyjnych. W centrum miasta, rewitalizacji wymaga przede wszystkim elewacja większości kamienic – jedną z nich jest budynek urzędu miasta.

Atutem tych budowli jest ich wartość historyczna. Przy ich rekonstruowaniu niezmiernie ważne jest zachowanie jednolitego stylu. Zachowanie jednolitego stylu powinno odnosić się nie tylko do elewacji budynków, ale też tzw. małej architektury tj. koszy na śmieci czy latarni. Niezbędne jest stworzenie dobrego planu zagospodarowania przestrzennego gwarantującego powstanie w centrum terenów wypoczynkowo – rekreacyjnych, lokali gastronomicznych, ale także przestrzeni handlowej. Pojawiają się opinie nawołujące do relokacji Domu Opieki Społecznej, który teraz znajduje się w centrum. W celu zapewnienia większego bezpieczeństwa rekomendowane jest założenie monitoringu. Przy rewitalizacji centrum istotne są także prace remontowe nawierzchni dróg.

 Stosunek Liderów Opinii do Programu Rewitalizacji Gminy Radzymin na lata 2016 – 2023 jest bardzo pozytywny. Przedstawiciele lokalnej społeczności dostrzegają w nim szanse rozwoju gminy, a także poprawę własnej jakości życia poprawę własnego życia chociażby poprzez zyskania przestrzeni rekreacyjno-wypoczynkowej.