Realizacja ZPORR w województwie wielkopolskim ze szczególnym uwzględnieniem priorytetu IIze szczególnym uwzględnieniem priorytetu II

Z uwagi na zakres tematyczny książki, dokonując analizy Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w województwie wielkopolskim, główny ciężar położony zostanie na analizie zadań zrealizowanych w ramach Priorytetu II, dotyczącego rozwoju zasobów ludzkich. Jako materiał do do-konania analizy wykorzystane zostanie sprawozdanie końcowe z realizacji ZPORR w województwie wielkopolskim (K/ZPORR/30).

Podział regionalny części budżetu ZPORR 2004–2006

Podział środków pomiędzy województwa w ramach Zintegrowanego Pro-gramu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego nastąpił na zasadach określonych wcześniej w  Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego na lata 2001–2003.

Algorytm zastosowanego podziału był podobny do tego, który miał zastosowa-nie przy podziale środków budżetu państwa w ramach realizacji kontraktów wojewódzkich w latach 2001–2003 oraz kontraktów wojewódzkich w roku 2004. Zasady podziału utrzymano na niezmienionych warunkach, jednak w sposób znaczący wzrosła kwota środków przekazanych w postaci wkładu Wspólnoty Europejskiej, z 3 043,8 mln zł (681 mln euro), jakie przewidzia-no w „Programie Wsparcia” na lata 2001–2003 do kwoty 13 265,8 mln zł (2 968,5 mln euro), zapisanych w  Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego na lata 2004–2006, co oznaczało jego czterokrotny wzrost względem pierwotnie planowanych nakładów. Poniższy rysunek obrazuje procentowy udział województw w  podziale środków w  ramach ZPORR (Rozporządzenie MGiP, z 1 lipca 2004, s. 483).

Rysunek 33. Procentowy udział województw w podziale środków w ramach ZPORR

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Churski P., Polityka regionalna a kształtowanie się spójności i konkurencyjności regionu wielkopolskiego, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, s. 49.

Kwota środków, która przypadła z  tak przeprowadzonego podziału województwu wielkopolskiemu wyniosła 876 mln  zł (196 mln euro), co z udziałem na poziomie 7,1% środków funduszy strukturalnych w budżecie krajowym ZPORR plasowało województwo na 5 miejscu w kraju, stanowiąc kwotę 223,9 zł (50,1 euro) na 1 mieszkańca województwa. Pod tym wzglę-dem województwo uplasowało się na 14 miejscu w kraju (Rozporządzenie MGiP, z 1 lipca 2004, s. 484).

Większość z  kwoty 876 mln zł (196 mln euro) – aż 83,3% stanowiły środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, a  pozostała część (16,7%) pochodziła z Europejskiego Funduszu Społecznego. Realizacja ZPORR w Wielkopolsce odbywała się bez Regionalnego Programu Operacyjnego w opar-ciu o  priorytety realizowane w  kraju. Na realizację zadań strukturalnych przeznaczono 58,6% alokacji funduszy strukturalnych w ramach Priorytetu I „Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konku-rencyjności regionów”. W  priorytecie III „Rozwój lokalny” zaangażowano 24,8% ogólnego wsparcia z  środków strukturalnych, natomiast najmniej w  priorytecie II „Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w  regionach”

– 16,6%. Priorytet II charakteryzowało największe zaangażowanie środków pochodzących z budżetu państwa, co było konsekwencją zadań realizowa-nych w jego ramach tj. zadań z zakresu polityki pracy, ukierunkowarealizowa-nych na walkę z bezrobociem. Największymi beneficjentami Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w Wielkopolsce były jednostki samorządu

terytorialnego, które wykorzystały 79% środków strukturalnych. Procentowo największy udział w środkach ZPORR miały przedsięwzięcia związane z mo-dernizacją infrastruktury drogowej (37%), modernizacja i budowa oczysz-czalni ścieków (26%) oraz wydatki na rozbudowę infrastruktury społecznej i ochronę zdrowia (16%) (Sprawozdanie ZPORR, K/ZPORR/30).

Działania ZPORR w ramach Priorytetu II – Wzmocnienie rozwoju Zasobów ludzkich w regionie

W priorytecie II realizowanym w ramach Zintegrowanego Programu Ope-racyjnego Rozwoju Regionalnego wyodrębniono 6 następujących działań:

 Działanie 2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regional-nego rynku pracy i możliwości kształcenia ustawiczregional-nego w regionie.

 Działanie 2.2 Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne.

 Działanie 2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa.

 Działanie 2.4 Reorientacja zawodowa osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnymi.

 Działanie 2.5 Promocja przedsiębiorczości.

 Działanie 2.6 regionalne strategie innowacyjne i transfer wiedzy.

Działania w ramach priorytetu drugiego realizowane były przy wykorzy-staniu środków z budżetu państwa oraz Europejskiego Funduszu Społecznego.

Nastawione były na wspomaganie procesu dostosowawczego regionalnych zasobów ludzkich do wymogów europejskiego rynku pracy, poprzez rozwój współpracy sektora badawczo-rozwojowego w regionach ze światem biznesu, wsparcie rozwoju przedsiębiorczości oraz wyrównywania dostępu do edukacji na poziomie wyższym w mieście i na wsi. Warto zauważyć, iż w odniesieniu do wymogów wyrównywania dostępu do edukacji na poziomie wyższym, w  regionach przeprowadzone badania, potwierdzają teorię kumulatywnej przyczynowości Myrdala i  jego koncepcję błędnego koła. To znaczy: dla regionów o wysokim poziomie bezrobocia maleje zainteresowanie studiami, zatem maleje szansa na rozwój, zmianę obecnego stanu, a zarazem regiony rozwijające się będą rozwijać się jeszcze szybciej, dzięki przyrostowi ilości ludzi wykształconych. Widzimy także elementy teorii polaryzacji, co zazwy-czaj objawia się tym, że ludzie uczęszzazwy-czają na studia w pewnych centrach naukowych o  ustalonej renomie, co za tym idzie, w  przypadku malejącej liczby studentów, osoby studiujące skupiają się wokół ośrodków o najwyższej jakości kształcenia. Jak pokazano w literaturze, to aktywna postawa lokal-nych władz może wpłynąć znacząco na zainteresowanie studiami wyższymi, widzimy wtedy realizację tzw. „modeli przyciągania” (Polcyn & Gawrysiak, 2016, ss. 366–367)

Na poniższym rysunku zaprezentowano średnią całkowitą wartość pro-jektów realizowanych w poszczególnych działaniach w ramach priorytetu II w województwie wielkopolskim (Sprawozdanie ZPORR, K/ZPORR/30, s. 9).

Rysunek 34. Średnia całkowita wartość projektu w poszczególnych działaniach Priorytetu II ZPORR w województwie wielkopolskim

Źródło: Sprawozdanie z realizacji ZPORR w województwie wielkopolskim K/ZPORR/30, s. 9.

Najwyższą wartość odnotowano w  ramach działania 2.5 „Promocja przedsiębiorczości”, na realizację którego przeznaczono kwotę 1 116,3 tys. zł, w drugiej kolejności na działanie 2.4 „Reorientacja zawodowa osób zagro-żonych procesami restrukturyzacyjnymi” z kwotą 1 046,3 tys. zł. Niewiele mniej kwotę 1 038,4 tys. zł na działanie 2.3 „Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa”. Dalsze miejsca w zestawieniu zajęły działania 2.1

„Rozwój umiejętności powiązany z  potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie”, na które przeznaczono kwotę 877,8 tys. zł, następnie działanie 2.6 „regionalne strategie innowa-cyjne i transfer wiedzy” z kwotą 363,9 tys. zł. Najmniejszy udział wartości projektu w ramach priorytetu II miało działanie 2.2 „Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne”, na realizację, którego prze-znaczono kwotę 332,6 tys. zł (Sprawozdanie ZPORR, K/ZPORR/30, s. 9).

Działanie 2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami