WOJEWÓDZKI RYNEK PRACY
Działanie 2.6 Regionalne strategie innowacyjne i transfer wiedzy Działanie to miało na celu podniesienie potencjału regionów w sferze
innowacji, poprzez wzmocnienie współpracy pomiędzy sektorem badaw-czo-rozwojowym i gospodarką, czego efektem miało być podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw działających na regionalnym i lokalnym rynku. Adresatami działań w ramach 2.6 ZPORR były jednostki samorządu terytorialnego, szkoły wyższe, jednostki naukowe oraz instytucje wspierające rozwój innowacyjny regionów (w szczególności centra transferu technologii, parki naukowo-technologiczne i przemysłowe, inkubatory technologiczne i przedsiębiorczości, agencje rozwoju regionalnego i lokalnego). Z kolei bene-ficjentami ostatecznymi były uczelnie wyższe, jednostki badawczo-naukowe, przedsiębiorstwa, instytucje wsparcia, uczestnicy studiów doktoranckich.
W ramach działania 2.6 „Regionalne strategie innowacyjne i transfer wiedzy w Wielkopolsce”, w latach 2006–2009, po przeprowadzeniu pięciu konkursów, podpisano łącznie 43 umowy o dofinansowanie projektów; kon-kursy nie były ogłoszane w latach 2007–2008 z uwagi na wyczerpanie środ-ków. Ostatnie 9 umów w ramach działania 2.6 podpisanych zostało w roku 2009 wskutek nadkoncentracji środków. Realizacja projektów w większości nastąpiła w I połowie 2007 r. oraz I połowie 2008 r. Projekty, które uzyskały finansowanie w roku 2009 w ramach nadkoncetracji rozliczone zostały do końca II kwartału 2009 roku.
Średnia wartość realizowanych projektów wynosiła ok. 365 000 zł, naj-niższa odnotowana wartość dofinansowania wyniosła ok. 32 600 zł, z kolei najwyższa ok. 1 750 000 zł. Łączna wartość projektów po dokonaniu rozliczeń wniosków o płatność końcową wyniosła 16 014 797,90 zł, z czego kwotę 11 730 850,77 zł stanowiły środki z Europejskiego Funduszu Społecznego, stanowiąc 75,00% udziału publicznych środków wspólnotowych. W ramach środków krajowych pochodzących z budżetu państwa na zadania w ramach działania 2.6 ZPORR przeznaczono kwotę 3 910 283,7 zł (Sprawozdanie ZPORR, K/ZPORR/30, s. 16).
Tabela 43. Wartość umów o dofinansowanie projektu w ramach działania 2.6 ZPORR Priorytet/
Działanie
Umowy (decyzje) o dofinansowanie projektu
Liczba Wartość PŚW jako%
alokacji
Ogółem w tym PŚW
0 4 5 6 7
Działanie 2.6 43 16 014 797,90 11 730 850,77 104,66
Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika nr 1 Sprawozdania końcowego z realizacji ZPORR w województwie wielkopolskim K/ZPORR/30.
Tabela 44. Zestawienie wartości płatności zrealizowanych na rzecz beneficjentów końcowych i odpowiadającego im współfinansowania krajowego (od początku
realizacji, w PLN) w ramach działania 2.6 ZPORR
Działanie
Ogółem EFS Ogółem Budżet
państwa
2.6 15 641 134,55 11 730 850,77 11 730 850,77 3 910 283,78 3 910 283,78 75,00%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika nr 1 Sprawozdania końcowego z realizacji ZPORR w województwie wielkopolskim K/ZPORR/30.
W ramach działania 2.6, wyróżniono 5 typów projektów. Pierwszy z nich wspierał tworzenie lub rozwój regionalnych strategii innowacyjnych.
W Wielkopolsce w okresie programowania zrealizowano 3 tego rodzaju projekty. Drugi typ projektów dotyczył tworzenia i rozwoju sieci współ-pracy w zakresie innowacji, pomiędzy sektorem badawczo-rozwojowym, przedsiębiorstwami i innymi podmiotami, zarówno na poziomie lokalnym jak i regionalnym, mającym za cel transfer know-how i technologii. W Wiel-kopolsce zrealizowano 14 z 43 tego typu projektów. Największą liczbę projektów prowadzono w ramach trzeciego typu projektów wspierających tworzenie i rozwój systemu komunikacji i wymiany informacji, w tym do-tyczących zbierania danych i tworzenie ich baz, w szczególności z zakresu działań edukacyjnych oraz innych przedsięwzięć wspierających rozwój in-nowacji. W ramach tego typu zadań zrealizowano 23 projekty. Dotyczyły one w głównej mierze organizowania imprez promujących innowacje oraz inicjatyw, służących wymianie innowacji, w formie dni informacji, dni otwartych drzwi, dni konsultacji, działań mających na celu analizę i iden-tyfikację kluczowych narzędzi niezbędnych do realizacji regionalnych stra-tegii innowacyjnych w regionach, działań służących zwiększaniu poziomu wiedzy i umiejętności partnerów opracowujących i realizujących regionalne strategie innowacyjne w zakresie planowania strategicznego, budowania partnerstwa oraz zarządzania projektem. Czwarty typ w ramach Działania 2.6 stanowiły projekty dotyczące organizacji staży dla absolwentów szkół wyższych, niezarejestrowanych jako bezrobotni i pracowników sektora badawczo-rozwojowego, służące transferowi wiedzy i innowacji pomiędzy sektorem badawczo-rozwojowym a przedsiębiorstwami. W Wielkopolsce w ramach tego działania zrealizowano zaledwie dwa projekty tego typu.
W ramach piątego typu projektów, dotyczących stypendiów dla najlepszych absolwentów szkół wyższych kontynuujących naukę na studiach doktoranc-kich z zakresu nauk ścisłych, technicznych i innych dziedzin naukowych, przyczyniających się do rozwoju strategicznych obszarów regionu, zreali-zowano zaledwie 1 projekt.
W odniesieniu do wskaźnika produktu, biorąc pod uwagę liczbę finan-sowanych projektów dotyczących tworzenia i dostosowywania regional-nych strategii innowacyjregional-nych, zrealizowano 3 z 16 zakładaregional-nych projektów.
Z kolei w odniesieniu do liczby finansowanych projektów komunikowania się, gromadzenia i wymiany informacji oraz transferu innowacji pomiędzy podmiotami na poziomie lokalnym i regionalnym zrealizowano 37 z 64 projektów pierwotnie założonych w ZPORR. Liczba finansowanych pro-jektów grantów stażowych oraz finansowanych propro-jektów stypendialnych dla doktorantów była znikoma. Wyniosła ona odpowiednio dla projektów grantowych i stażowych 2 z 48 pierwotnie zakładanych staży, z kolei dla projektów związanych z finansowaniem stypendiów dla doktorantów 1 z 48 zakładanych (Sprawozdanie ZPORR, K/ZPORR/30, s. 77).
Wskaźnik rezultatu w odniesieniu do liczby podmiotów gospodarczych, które podpisały porozumienie o współpracy ze szkołami wyższymi oraz jednostkami naukowymi i innymi instytucjami wspierającymi rozwój in-nowacyjny regionu był niski i wynosił 27 podpisanych porozumień z 800 założonych w ZPORR. Biorąc pod uwagę liczbę podmiotów gospodarczych uczestniczących w realizacji Regionalnej Strategii Innowacyjności, zatrudniają-cych do 250 osób, odnotowany wskaźnik rezultatu również pozostał na niskim poziomie, a zaangażowanie tego rodzaju podmiotów w realizacji Regionalnej Strategii Innowacyjności dotyczyło 23 podmiotów względem 650, zgodnie z pierwotnymi założeniami ZPORR. Wskaźnik oddziaływania uwzględniający udział przedsiębiorstw, które wprowadziły innowacje w okresie 18 miesięcy po zakończeniu realizacji projektów w ogólnej liczbie przedsiębiorstw uczest-niczących w projektach wyniósł 35,07% z 50% zakładanych dla działania 2.6 ZPORR (Sprawozdanie ZPORR, K/ZPORR/30, ss. 77–78).
Tabela 45. Wskaźniki postępu rzeczowego w realizacji działanie 2.6 ZPORR – regionalne strategie innowacyjne i transfer wiedzy
Jednostka
1. Liczba finansowanych projektów tworzenia i dostosowywania regionalnych strategii innowacyjnych
szt. 16 3
2. Liczba finansowanych projektów komunikowania się, gromadzenia i wymiany informacji oraz transferu innowacji pomiędzy podmiotami na poziomie lokalnym i regionalnym
szt. 64 37
3. Liczba finansowanych projektów
grantów stażowych szt. 48 2
4. Liczba finansowanych projektów
stypendialnych dla doktorantów szt. 48 1
5. Liczba osób korzystających
ze staży osoby 1600 123
mężczyźni % 50 34,96% (43/123)
kobiety % 50 65,04% (80/123)
6. Liczba osób otrzymujących
stypendia osoby 800 62
mężczyźni % 50 62,9% (39/62)
kobiety % 50 37,1% (23/62)
Jednostka ze szkołami wyższymi oraz jednostkami naukowymi i innymi wspierającymi rozwój innowacyjny regionu w wyniku realizacji projektów
szt. 800 27
2. Liczba podmiotów
gospodarczych uczestniczących w realizacji RSI, zatrudniających do 250 osób
szt. 650 23
Wskaźnik oddziaływania 1. Udział przedsiębiorstw, które
wprowadziły innowacje 18 miesięcy po zakończeniu realizacji projektów w ogólnej liczbie przedsiębiorstw uczestniczących w projektach
% 50 35,07% (47/134)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika nr 2 Sprawozdania końcowego z realizacji ZPORR w województwie wielkopolskim K/ZPORR/30.
Ocena wartości wskaźników oddziaływania oraz rezultatu działań podję-tych w ramach w ramach Priorytetu 2. ZPORR Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego, dokonana została po zakończeniu programu w czerwcu 2008 r. w dokumen-cie Raport z Badań Beneficjentów Ostatecznych Priorytetu 2, sporządzonym na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Wyniki przeprowadzonego ba-dania wskazują na niski poziom skuteczności podjętej interwencji w ramach Działania 2.1 „Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie”, Działaniu 2.3
„Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa” oraz Działaniu 2.4
„Reorientacja zawodowa osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnym”.
Biorąc za wskaźnik liczbę osób, które znalazły nowe zatrudnienie w okresie 6 miesięcy po zakończeniu uczestnictwa w projekcie w ogólnej liczbie osób biorących udział w projektach realizowanych w ramach Działania 2.1, wyniósł on 9%, 9,5% dla Działania 2.3 oraz 12,5% dla Działania 2.4. Korzystnie na tym tle wypadają wskaźniki oddziaływania odnotowane dla Działania 2.5
„Promocja przedsiębiorczości”, skierowanego do osób pracujących i studen-tów oraz Działania 2.2 „Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne”. Wartość wskaźnika oddziaływania dla Działania 2.5 biorąc
pod uwagę liczbą nowo utworzonych mikroprzedsiębiorstw, które działają na rynku 18 miesięcy po ich utworzeniu w liczbie mikroprzedsiębiorstw nowo utworzonych w projektach oraz ilość miejsc pracy we wspartych przedsię-biorstwach stworzonych lub utrzymanych 18 miesięcy po ich utworzeniu wyniosła 65,9% ogółem w okresie 2005–2007. Najkorzystniej wskaźnik w odniesieniu do działania 2.5 „Promocja przedsiębiorczości” kształtował się w roku 2006, w którym osiągnął poziom 80%. Wysoki poziom osiągnął również wskaźnik dla działania 2.2, określony jako udział osób kontynuują-cych naukę w szkole wyższej wśród ogółu osób, które otrzymywały stypen-dium w ostatniej klasie szkoły ponadgimnazjalnej, który ogółem w latach 2005–2007 osiągnął poziom 70,6%. W poniższej tabeli przedstawiono szcze-gółowe wartości wskaźników oddziaływania działań w ramach Priorytetu 2, realizowanych w województwie wielkopolskim w podziale na lata (Raport ARC czerwiec, 2008, ss. 77–91).
Tabela 46. Wartości wskaźników oddziaływania działań w ramach Priorytetu 2 w województwie wielkopolskim w latach 2005–2007
Nazwa działania Nazwa wskaźnika rok
ogółem
Udział osób, które znalazły nowe zatrudnienie w 6 miesięcy po zakończeniu uczestnictwa w projekcie w ogólnej liczbie biorących udział w projektach
12,30% 9,4% 7,50% 9,0%
w tym mężczyźni / kobiety 57%/43% 56%/44% 82%/18% 67%/33%
Uczestnictwo w kształceniu ustawicznym osób w wieku
25–64 lat 22,8% 26,3% 22,9% 24,0%
Działanie 2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa
Udział osób, które znalazły nowe zatrudnienie poza rolnictwem 6 miesięcy po zakończeniu uczestnictwa w projekcie w ogólnej liczbie uczestników szkoleń
6,30% 11,10% 8,80% 9,50%
w tym mężczyźni / kobiety 0%/100% 40%/60% 33%/67% 33%/67%
Działanie 2.4
Udział osób, które znalazły nowe zatrudnienie w 6 miesięcy po zakończeniu uczestnictwa w projekcie w ogólnej liczbie biorących udział w projektach
11,10% 16,90% 6,00% 12,50%
w tym mężczyźni / kobiety 0%/100% 62%/38% 33%/67% 53%/47%
Nazwa działania Nazwa wskaźnika rok które działają na rynku 18 miesięcy po ich utworzeniu w liczbie mikroprzedsiębiorstw nowo utworzonych w projektach ilość miejsc pracy we wspartych w szkole wyższej wśród ogółu osób, które otrzymywały stypendium w ostatniej klasie szkoły ponadgimnazjalnej
70,90% 70,10% 70,60%
udział populacji w wieku 25–34 lat, która osiągnęła
wyższe wykształcenie 76,50% 75,00% 76,20%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli 10.2 Wartości wskaźników oddziaływa-nia w podziale na lata i województwa w Raporcie z Badań Beneficjentów Ostatecznych Priorytetu 2 ZPORR, ARC Rynek i Opinia na zlecenie MRR, czerwiec 2008 r., s. 77–89.
Wartość wskaźnika rezultatu w odniesieniu do ogółu interwencji podejmowanej w ramach działań w Priorytecie 2 wskazana w Raporcie z Badań Beneficjentów Ostatecznych Priorytetu 2 ZPORR w województwie wielkopolskim wyniosła ogółem zaledwie 9,98% (Raport ARC czerwiec, 2008, s. 91).
Warto zauważyć, iż w programach operacyjnych z perspektywy finansowej 2007–2013 zabrakło działań, które stanowiłyby bezpośrednią kontynuację założeń realizowanych w ramach Działania 2.6 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. W nowej perspektywie, po zakończeniu ZPORR, zadania związane z regionalnymi strategiami innowacyjnymi re-alizowane były przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka oraz Wielkopolskiego Regionalnego Programu Opera-cyjnego na lata 2007–2013.
4.3. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 2007–2013
Realizacja programów operacyjnych stanowiła kolejny etap pomocy fi-nansowej Wspólnoty Europejskiej, której członkiem Polska stała się w 2004 roku. Po uzyskaniu wsparcia finansowego w latach 2004–2006 Polska otrzymała kolejne na lata 2007–2013 – będąc największym beneficjentem unijnej polityki spójności w tym okresie, dysponującym blisko 1/5 środków, przeznaczonych na realizację jej celów w państwach członkowskich UE.
Fundusz w tej perspektywie podzielony został w ramach tzw. programów operacyjnych: krajowych oraz regionalnych. Zasady dotyczące podziału środków pozyskanych tą drogą zapadały na poziomie ministerialnym, co stanowi istotną różnicę w porównaniu z wcześniej realizowanym Zintegrowa-nym Programem OperacyjZintegrowa-nym Rozwoju Regionalnego, który zarówno na etapie przygotowania, wdrażania oraz zarządzania zależny był od Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Tym samym, samorząd regionalny zyskał realny wpływ na celowość wydatkowania środków w ramach WRPO, który stał się rzeczywistym programem regionalnym, nie tylko z nazwy jak miało to miejsce w perspektywie 2004–2006 w ramach ZPORR, który choć z nazwy był programem regionalnym, faktycznie zarządzany był przez Ministerstwo.
Decyzja o wdrożeniu 16 programów regionalnych w miejsce jednego zinte-growanego odzwierciedlało nowe podejście Polski do polityki regionalnej, którego zasadniczą przesłanką była decentralizacja programowania rozwoju regionów, a w konsekwencji dążenie do zwiększania stopnia efektywności prowadzonych działań rozwojowych, wzmocnienia zaangażowania społecz-ności lokalnych w kształtowanie i realizację polityki rozwoju, a także do lepszej identyfikacji regionalnych potrzeb rozwojowych oraz zapewnienia regionalnych specjalizacji. Zdecydowano się również na znaczną decentrali-zację przyznanych środków – 1/4 z nich została przeznaczona na programy regionalne (Bąk, Piotrowska, Chmielewski, 2008, ss. 4–5). Realizowane w la-tach 2007–2013 regionalne programy operacyjne stanowić miały element systemu wdrażania Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, stanowiąc element polityki spójności Unii Europejskiej. Polska przygotowała 22 progra-my operacyjne wykorzystujące środki polityki spójności: sześć programów krajowych (zarządzanych centralnie) oraz szesnaście regionalnych programów operacyjnych (w każdym z województw).
Sposób realizacji programów w takim układzie stanowił wyraz decen-tralizacji procesów programowania polityki regionalnej, celem wzmocnienia efektywności działań rozwojowych, jak również wzmocnienia zaangażowania oraz zwiększenia stopnia odpowiedzialności społeczności lokalnych za rozwój regionalny. Wyrazem tak pojmowanego zaangażowania oraz decentralizacji była konieczność opracowania w każdym z województw odrębnego
regio-nalnego programu operacyjnego uwzgledniającego potrzeby oraz odrębność, wynikającą ze zróżnicowanej sytuacji społeczno-gospodarczej regionów.