Rewolucyjno-konserwatywne i narodowo-katolickie podejście do edukacji według programu Prawa i Sprawiedliwości (PiS) i Ligi Polskich Rodzin (LPR) programu Prawa i Sprawiedliwości (PiS) i Ligi Polskich Rodzin (LPR)

Trzecim, wartym poddania analizie podejściem do omawianego w rozdziale wycinka rzeczywistości jest ujęcie zaproponowane przez polityków reprezentujących poglądy rewolucyjno-konserwatywne, należących do Prawa i Sprawiedliwości oraz Narodowo-katolickie, zgrupowanych wokół Ligi Polskich Rodzin. Warto na wstępie zaznaczyć, iż oba te ugrupowania prezentują zupełnie odmienną wizję polityki oświatowej aniżeli środowiska socjaldemokratyczne i konserwatywno-liberalne/neoliberalne. W dużym uproszczeniu można stwierdzić, że zarówno PiS jak i LPR przywiązują bardzo dużą wagę do roli chrześcijańskiego systemu wartości w wychowaniu i kształceniu oraz w urzeczywistnianiu programów gospodarczych, politycznych i społecznych, nierozerwalnie związanych z budową IV RP.

Ponadto, o ile PiS docenia wagę przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, o tyle LPR zajmuje zdecydowanie negatywne stanowisko w tej kwestii.

2.4.1. Prawo i Sprawiedliwość²⁸⁰

280 Prawo i Sprawiedliwość (PiS) powstało w 2001 roku w wyniku „dekompozycji” Akcji Wyborczej Solidarność (AWS) w latach 2000 – 2001 oraz z inicjatywy polityków Porozumienia Centrum (PC) Jarosława i Lecha Kaczyńskiego oraz Ludwika Dorna. Ostre działania Lecha Kaczyńskiego, związane z egzekwowaniem szeroko rozumianej uczciwości w życiu politycznym, ekonomicznym i społecznym i uzyskanie miana „Samotnego Szeryfa” spowodowały znaczny wzrost poparcia dla jego postepowania ze strony elektoratu. Wykorzystując owe poparcie przystąpił wraz z wspomnianym bratem Jarosławem oraz Ludwikiem Dornem do budowy nowego ugrupowania wiosną 2001 roku. 29 maja 2001 roku odbył się zjazd założycielski, z kolei 9 czerwca 2001 roku partia została zarejestrowana w sądzie. Partia ta mimo przegranych wyborów parlamentarnych w 2007 roku,

197 Do istotnych dokumentów programowych PiS, w których opisana została wizja prawidłowego działania edukacji, szkolnictwa wyższego i nauki można zaliczyć:

oraz tragedii smoleńskiej i śmiercią Lecha Kaczyńskiego w 2010 roku praktycznie do dnia dzisiejszego cieszy się znacznym zaufaniem wyborców. Dowodem stałości elektoratu jest wygrana w wyborach parlamentarnych w 2005 roku i sprawowanie władzy przez dwa kolejne lata. Od 5 maja 2006 do sierpnia 2007 PiS rządziło w ramach koalicji z LPR i Samoobroną, tworząc blok katolicko-narodowo-konserwatywno-ludowy. Skrócenie kadencji Sejmu, rozpisanie nowych wyborów i zwycięstwo Platformy Obywatelskiej (w tym oraz 2011 roku) do dziś jak wiadomo nie spowodowało znacznego spadku poparcia dla PiS-u ze strony elektoratu.

Prawdopodobną przyczyną takiego stanu rzeczy są solidnie opracowane dokumenty programowe, w których partia odwołuje się do wartości takich jak: prawo do życia, wyrażające się w sprzeciwie wobec eutanazji i aborcji, oraz szeroko pojmowanej eliminacji brutalnych stosunków między ludźmi spowodowanych przestępczością czy nienawiścią na tle rasowym i kulturowym, obrona wolności w wymiarze jednostkowym i przynależności do wspólnoty, solidarność będąca efektem prawidłowej realizacji prawa do życia i wolności, równość z zachowaniem indywidualnych cech każdego człowieka, sprzyjającą wykorzystaniu pozytywnej energii twórczych osób w poszczególnych dziedzinach życia i gospodarce, równość pozwalająca na zapewnienie takich samych szans w osiąganiu odpowiedniej pozycji społecznej i dóbr materialnych i zapobiegająca wykluczeniu społecznemu, wspólnota, uwzględniająca rolę rodziny i narodu w kreowaniu ludzkiej tożsamości i zabezpieczaniu ciągłości pokoleń, naród rozumiany jako wspólnota kultury, języka, doświadczenia historycznego, tradycji politycznej i wartości cywilizacyjnych i doświadczania losu, Rzeczpospolita wolności i równości, rozumiana jako państwo znoszące różnice stanowe, ograniczenia dla kobiet, dyskryminacje narodowościową; wprowadzające prawa pracownicze i regulacje chroniące słabe ekonomicznie grupy społeczne, pozytywny stosunek do Kościoła katolickiego, jako instytucji, która odegrała znaczną rolę w odrodzeniu Polski niepodległej oraz do zasad Katolickiej Nauki Społecznej , w tym zasady pomocniczości i solidarności, państwo, jako instytucja zapewniająca ochraniająca życie, bezpieczeństwo, wolność, solidarność, sprawiedliwość a koniec końców równość, państwo sprawne, czyli narodowe jako wartość kluczowa, potrzebne do realizacji podstawowych wymienionych wartości, czy wreszcie poparcie dla integracji z Unią Europejską, jako Europą Ojczyzn, działającą w oparciu o takie same reguły życia społecznego jak państwo narodowe.

Wymienione wartości z pewnością wpłynęły na opracowanie programu gospodarczego, który sprowadzał się do następujących postulatów: uzależnienie wysokości podatków od wysokości uzyskiwanego dochodu, wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw poprzez likwidację pozapłacowych kosztów pracy, wprowadzenie budżetu zadaniowego. Sprzeciwia się cięciom w wydatkach socjalnych, prywatyzacji najbardziej strategicznych przedsiębiorstw i kluczowych gałęzi gospodarki (chodzi o zachowanie kontroli w zależności od rangi spółki – 50

% plus jedna akcja lub 25% plus jedna akcja). Sektor energetyczny i kolejowy natomiast nie powinien być prywatyzowany w ogóle i pozostawiony w rękach skarby państwa. Partia ponadto postuluje bezpłatny dostęp do wszystkich szczebli edukacji, finansowanie sektora ochrony zdrowia z budżetu państwa, gwarantowane przez państwo kredyty mieszkaniowe, ulgi podatkowe w zależności od dzieci w rodzinie, wydłużenie urlopu macierzyńskiego oraz podniesienie składki emerytalnej opłacanej przez budżet państwa za osoby przebywające na urlopach macierzyńskich i wychowawczych, pomoc dla dzieci uczących się i pochodzących z ubogich rodzin oraz ulgi przejazdowe dla dzieci. PiS stanowi więc od strony gospodarczej ugrupowanie opowiadające się za istnieniem wolnego rynku, od strony społecznej prezentuje oblicze prosocjalne, z kolei od strony wartości narodowych, tożsamościowych religijnych i kulturowych jawi się jako formacja konserwatywna, co sprawia, iż partia ta jest nazywana przez politologów ugrupowaniem rewolucyjno-konserwatywnym. Obecnie prezesem partii jest Jarosław Kaczyński, z kolei Lech Kaczyński był prezydentem Rzeczpospolitej Polskiej od 23 grudnia 2005 do 10 kwietnia 2010, czyli do śmierci w wyniku katastrofy smoleńskiej. Z kolei od 31 października 2005 aż do 7 lipca 2006 prezesem Rady Ministrów był Kazimierz Marcinkiewicz. Do pozostałych ważnych członków partii należą: wiceprezesi jak: Mariusz Kamiński, Adam Lipiński, Antoni Macierewicz i Beata Szydło. Na temat genezy, działań i programu Prawa i Sprawiedliwości zob. R. Matyja, Od silnego przywództwa do partii monocentrycznej, w: Prawo i Sprawiedliwość, red. M. Migalski, Toruń 2010, s. 24 – 55; Prawo i Sprawiedliwość - konserwatyzm tu i teraz, w: tegoż, s. 56 – 74; K. Kowalczyk, Rodziny partii politycznych w III RP, w: Partie i system partyjny III RP, red. K. Kowalczyk, s. 230; Program Prawa i Sprawiedliwości, Warszawa 2014, s. 7 – 14.

D. Rdzanek, a. Staszczyk, Wizje państwa w programach wyborczych PO oraz PiS. Analiza porównawcza, w:

POPISy w polityce…, op. cit., s. 113 – 117; T. Borejza, PO-PIS pozorna opozycja…, op. cit., s. 49 – 79; K.

Kowalczyk, Prawo i Sprawiedliwość – „rewolucyjni konserwatyści”?, w: Partie i ugrupowania parlamentarne III Rzeczpospolitej…, op. cit., s. 192 – 231.

198 -„IV Rzeczpospolita. Sprawiedliwość dla Wszystkich” Program Prawa i Sprawiedliwości 2005;

- Inwestycja w przyszłość. Prawo i Sprawiedliwość dla młodych, Kraków 2009;

- Program Samorządowy 2010 – 2014, Polska 2010;

- Program Prawa i Sprawiedliwości „Nowoczesna Solidarna Bezpieczna Polska”, Warszawa 2011;

- Raport o stanie Rzeczpospolitej, Warszawa 2011;

- Prawo i Sprawiedliwość „Szansa dla młodych”, Warszawa, czerwiec 2011;

- Program Prawa i Sprawiedliwości 2014.

2.4.1.1. Pożądane cechy polskiego systemu oświaty

Realizacja programu społecznego i gospodarczego, zmierzająca do budowy IV Rzeczpospolitej Polskiej, czyli państwa opartego na tradycji narodowej, chrześcijańskim systemie wartości, solidarności, sprawiedliwości, bezpieczeństwie i pomocniczości wymaga wielu wysiłków związanych z wychowaniem i kształceniem młodego Polaka, by przygotować je do życia w takim właśnie społeczeństwie. Dlatego też system edukacyjny musi, zdaniem członków PiS-u przejść radykalne reformy, by stał się zdolnym nie tylko do kreowania w umysłach młodych ludzi powyższych wartości, lecz także kształtując patriotyzm czynił ich zdolnym do podejmowania i skutecznego realizowania wyzwań, przede wszystkim tych, związanych z życiem rodzinnym, publicznym i gospodarczym. Zmiany te powinny dotyczyć praktycznie wszystkich obszarów działania szkolnictwa, począwszy od programu wychowawczego i nauczania poprzez organizację struktury, kształcenie nauczycieli a na zarządzaniu i finansowaniu skończywszy. Nie ulega wątpliwości, iż odpowiednia polityka oświatowa winna być zadaniem państwa, zwłaszcza w zakresie realizacji równości szans i wychowania, by zapewnić jednolite warunki kształcenia i wychowania na terenie całego państwa dla każdego dziecka bez względu na stan zamożności rodziny pochodzenia. Dlatego wskazane jest, by niezwykle istotnymi elementami funkcjonowania oświaty były: po pierwsze, nacisk na kształcenie ogólne poprzez zwiększenie liczby godzin z języka polskiego, matematyki, fizyki, historii, kształcenie informatyczne i językowe od pierwszej klasy podstawówki, przywrócenie porządku, rangi oceny z zachowania i dyscypliny, ochrona uczniów przed agresją rówieśników w ramach powrotu do funkcji wychowawczej w

199 szkołach, realizacja wychowania patriotycznego i obywatelskiego. Po drugie, odbiurokratyzowanie awansu zawodowego nauczycieli, zwiększenie wynagrodzeń i dodatków oraz kształcenie pedagogiczne nauczycieli mające na celu uczynić z nich osoby w sposób profesjonalny i ciekawy przekazywać wiedzę. Po trzecie, obniżenie cen podręczników poprzez zaostrzenie kryteriów dopuszczenia ich do użytku i wprowadzeniu kryterium cenowego (propozycja ceny 15 zł za podręcznik do szkoły podstawowej, 18 złotych do gimnazjalnej i 20 zł do szkoły średniej). Po czwarte, reformy szkolnictwa wyższego zmierzające do uzyskania możliwości dotowania szkół wyższych niepublicznych, jeżeli te spełniłyby określone kryteria. Takie więc powinny być ogólne cechy nowoczesnego polskiego systemu oświaty²⁸¹.

2.4.1.2. Propozycje reform w zakresie szkolnictwa podstawowego i średniego

Pora przyjrzeć się proponowanej przez prawo i Sprawiedliwość szczegółowej koncepcji reformowania omawianego sektora. Na samym początku eksponowana jest rola rodziny jako podstawowej grupy społecznej w wychowaniu dziecka. Rodzina powinna być grupą silną pod względem moralnym, osadzona w podstawowym kanonie wartości kulturowych (w tym chrześcijańskich) i cechować się wewnętrzną solidarnością, miłością i odpowiedzialnością. Z kolei dziecko, a następnie młody człowiek musi być od początku wdrażany do miłości i odpowiedzialności. Powinien obdarowywać rodziców i najbliższych szacunkiem, chociażby za okazywane mu z ich strony poświęcenie. Celem kształtowania odpowiedzialności ma stać się poważne traktowanie przyszłego związku młodego człowieka z osobą płci przeciwnej, założenie nowej rodziny i obdarowywanie miłością rodzących się dzieci. Co ważne, dziecko powinno przychodzić na świat jako owoc rzetelnej miłości obojga rodziców a nie jako przypadek spowodowanym nieodpowiedzialnym i zbyt wczesnym współżyciem płciowym. Państwo natomiast winno być zobligowane do oddziaływania poprzez media, sprzyjającego krzewieniu postaw, wartości i budowie etyki rodzinnej oraz uczulać na wszelkie patologiczne zjawiska występujące w tych podstawowych komórkach społecznych. Tę rolę powinny spełniać w szczególności telewizyjne programy państwowe, strony internetowe, prasa publiczna. Wskazane jest również odpowiednie oddziaływanie szkoły wraz z licznymi organizacjami pozarządowymi w tejże kwestii²⁸².

281 Szkoła nowoczesna, bezpieczna i patriotyczna, 29 sierpnia 2004, „Biuletyn prasowy Prawo i Sprawiedliwość”

2004, nr 57, s. 4 – 5; Skrót programu komitetu „Prawo i Sprawiedliwość” w zakresie edukacji, Wrzesień 2001, s.

1 – 2.

282 „IV Rzeczpospolita. Sprawiedliwość dla wszystkich” Program Prawa i Sprawiedliwości 2005, s. 80 – 81.

200 Obok rodziny niezwykle ważnym miejscem, w którym dzieci i młodzież przebywają najczęściej jest szkoła. Instytucja ta również powinna obok funkcji edukacyjnej realizować działalność wychowawczą. W związku z tym wskazane jest respektowanie chrześcijańskiego systemu wartości oraz realizowanie wychowania patriotycznego odwołując się do historycznych dziejów Polski. Jednym z ważnych filarów wychowania patriotycznego powinien być odpowiednio przygotowany program kształcenia. Wskazane jest, by zawierał on treści z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie. Te dwa przedmioty powinny być wprowadzone od czwartej klasy szkoły podstawowej, przy czym program historii winien zawierać treści z zakresu dziejów Polski na tle europejskim, natomiast zadanie wiedzy o społeczeństwie koncentrowałoby się na kształtowaniu w młodych umysłach nie tylko postaw obywatelskich i patriotycznych sensu stricte, lecz także przyczyniałby się do nauki promowania Polski za granicą. Należy ponadto doprowadzić do sytuacji, w której program ten odwoływałby się do ważnych rocznic, świąt państwowych/narodowych, celem nieustannego przypominania naszej historii i wzmacniania wrażliwości na losy ojczyzny, umożliwiałby pokazywanie naszych dziejów w sposób atrakcyjny, między innymi poprzez organizację licznych wycieczek do miejsc pamięci narodowej, np. muzeów narodowych, obozów zagłady, np. do Oświęcimia wyjazdów zagranicznych, np. do Katynia, czy Cmentarza Orląt Lwowskich²⁸³. Szkoły winny być również zobowiązane do świadczenia opieki nad jednym z pobliskich miejsc pamięci narodowej, organizowania z udziałem uczniów scen rekonstruujących ważne wydarzenia historyczne, w których ważyły się losy Polski, np. bitew oraz współpracy z ośrodkami historycznymi, jak np. Instytut Pamięci Narodowej czy Muzeum Historii Polski i brać udział w konsultacjach dotyczących konstruowania przez te instytucje edukacyjnych stron internetowych²⁸⁴.

Omawiany rodzaj oddziaływania pedagogicznego winien obejmować również zajęcia realizujące zagadnienia z patriotyzmu lokalnego i kształtujące u uczniów szacunek do tradycji, znajomość historii i kultury najbliższego regionu. Zajęcia te eksponowałyby różnice kulturowe pomiędzy społeczeństwem regionalnym a ogólnokrajowym, a tym samym

283 „Inwestycja w przyszłość” Prawo i Sprawiedliwość dla młodych, Kraków 2009, s. 14. Zbiór materiałów archiwalnych Archiwum Partii Politycznych ISP PAN.

284 „Nowoczesna, solidarna i bezpieczna Polska” Program Prawa i Sprawiedliwości, Warszawa 2011, s. 137 – 138. Zbiór materiałów archiwalnych Archiwum Partii Politycznych ISP PAN.