Do przygotowania materiałów dydaktycznych obecnie prawie zawsze wykorzystywa-ne są narzędzia komputerowe. Poniżej przedstawiono najpowszechniej stosowawykorzystywa-ne formy elektronicznych materiałów dydaktycznych.
Dokumenty tekstowe
Oczywiste jest zastosowanie edytorów do przygotowania materiałów o charakterze tek-stowym. Ze względu jednak na różnorodność tego typu programów, jak najbardziej uza-sadnione jest dystrybuowanie materiałów nie tyle w formacie natywnym edytora, ale w powszechnie akceptowalnym, obsługiwanym przez prawie wszystkie platformy, forma-cie PDF.
Prezentacje multimedialne
Podniesienie efektywności nauczania często osiągane jest poprzez zastosowanie wielu kanałów przekazu informacji nie tylko tekstu, ale także grafiki, animacji, audio i video.
Stąd wiele materiałów przygotowywanych jest jako prezentacje multimedialne. W tym obszarze szerokie jest zastosowanie oprogramowania MS PowerPoint, jednak coraz po-wszechniejsze jest wykorzystanie usług internetowych oferujących możliwość tworzenia i publikowania prezentacji.
Podcast, webcast, screencast, webinars
Rozwój Internetu szerokopasmowego umożliwił transmisję sygnałów audio i wideo, rów-nież w czasie rzeczywistym. Coraz częściej używaną formą przekazu wiedzy są wideo lub audio konferencje. Ich zapisy dostępne są z kolei do późniejszego odtwarzania dla szerokiego grona odbiorców.
Można wyróżnić wiele form przekazu treści cyfrowych w Internecie. Najczęściej spo-tykane to:
• Podcast forma internetowej publikacji dźwiękowej, która ukazuje się w Internecie zazwyczaj w postaci regularnych odcinków. Jest to audycja radiowa lub nagranie video, która nie jest przeznaczona do słuchania na żywo, natomiast jest dostępna do pobrania w sieci np. w formacie MP3.
• Screencast (ang. screen ekran, to cast przedstawiać, por. broadcast) film będący zapisem zdarzeń prezentowanych na ekranie komputera (obrazu widzianego przez użytkownika komputera). Film taki wraz z komentarzem osoby wykonującej czynności może pełnić funkcje instruktażowe lub prezentacyjne, np. demonstro-wać sposób zmiany kroju pisma w edytorze tekstu. Nagrywanie i publikowanie screencastów określane jest z angielska jako screencasting.
70 Moduł 1: ABC uczącego bibliotekarza
• Webcast jest terminem używanym do określenia produkcji, transmisji i dostar-czania prezentacji zawierających video, dźwięk oraz tekst poprzez przeglądarkę internetową. Odbiór nadawanej transmisji odbywa się w czasie rzeczywistym
„na żywo” lub odbywa się na żądanie.
• Webinar to termin służący opisaniu szczególnego rodzaju konferencji siecio-wych (internetosiecio-wych). Zwykle jest to jednokierunkowa transmisja, od wykładowcy do słuchaczy, przy ograniczonej interakcji ze słuchaczami, podobnie jak w webcast.
Webinar może być też bardziej interaktywny i obejmować także sesje pytań i odpo-wiedzi między wykładowcą i słuchaczami. W niektórych przypadkach wykładowca może mówić przez telefon, równocześnie wskazując na informacje na ekranie, zaś słuchacze mogą odpowiadać przez swoje telefony lub mikrofony dla większego komfortu. Można też skorzystać z dostępnych na rynku technologii umożliwiają-cych konferencje sieciowe, które posługują się technologią VoIP.
Poniżej, w Tabeli 2 przedstawiono krótkie podsumowanie różnych rodzajów materiałów, z podaniem ich charakterystycznych cech oraz z przykładami potencjalnych zastosowań w bibliotece.
Tab. 2. Rodzaje materiałów i form przekazu treści dydaktycznych
Typ Charakterystyczne
tekst, grafika jako materiały towarzyszące kursom, materiały do samodzielnego przero-bienia,
przewodniki przewidziane do wydruku podcast nagranie audio ograniczone zastosowanie ze względu
na wykorzystanie tylko dźwięku
webcast zarejestrowane
au-dio i video
prezentacja usług bibliotecznych, wirtualna wycieczka po bibliotece, wywiady z bibliotekarzami i użytkow-nikami
screencast zarejestrowane au-dio i przebieg sesji ekranowej
przewodniki dot. wyszukiwania w ka-talogach i bibliotecznych bazach da-nych, materiały szkoleniowe dot. użyt-kowania czasopism elektronicznych i e-książek, przewodnik korzystania z wypożyczeń międzybibliotecznych
webinar audio i video na
żywo z możliwością zadawania pytań
kursy dedykowane dla małych grup, realizowane zdalnie np. kurs dot. zaso-bów bibliotecznych dla stomatologii, regularne zdalne szkolenia pogłębia-jące zagadnienia wyszukiwania w za-sobach bibliotecznych
1.5. Przygotowanie materiałów dydaktycznych 71 A poniżej, w tabelach 3–4 zamieszczono wskazówki, na co należy zwrócić uwagę prowadząc zajęcia przy użyciu wybranych technologii i sposobów komunikacji.
Tab. 3. Podcast dobre rady Poznaj swoich
słu-chaczy
Określ profil typowego odbiorcy twojego przekazu. Pomoże to właściwie zaplanować podcast.
Określ cele swojego wystąpienia. Bądź zorganizowany
Miej jasno określone cele swego przekazu i nie odbiegaj od nich. Pomoże to uniknąć „zagmatwań” w przekazie.
Poświęć trochę czasu na dokładne przygotowanie treści – przygotuj plan z głównymi punktami, zrób sobie notatki.
Okaż emocje, bądź naturalny
Wyraź w twoim przekazie entuzjazm i zaangażowanie.
Wybierz swój ulu-biony sposób
Monolog: jedna osoba przy mikrofonie. Poprzez to przekaz ma intymny charakter. Musi być treściwy i niezbyt długi. Najle-piej, gdy jest oparty na wcześniej przygotowanym scenariuszu.
Wywiad: często spotykana forma. Przekaz treści następuje w formie konwersacji. Wymaga dobrego przygotowania.
Show telewizyjne: może zawierać monologi, rozmowy z gość-mi, a nawet rozmowy telefoniczne na żywo. Może być efektyw-ny, ale wymaga profesjonalnego przygotowania.Czasochłonne przygotowanie, nagranie i montaż.
Dokument: tematycznie ukierunkowany występ skoncentro-wany na określonym zagadnieniu. Może zawierać klipy z wy-wiadami połączone narracją. Wymaga bardzo szczegółowego przygotowania.
Podręcznik audio: bardziej sformalizowany materiał audio z jasno określonymi celami nauczania i strukturą. Może być dobrym dodatkowym elementem nauczania, ale rzadko trak-towany jest jako podstawowy środek nauczania. Wiąże się to z tym, iż format audio nie jest przyjazny dla przekazu skom-plikowanych informacji technicznych.
Uczyń wystąpienie zwięzłym
Trudno jest słuchaczom zachować uwagę przez długi czas.
Dlatego ostrożnie zaplanuj długość wystąpienia. Całość nie powinna być dłuższa niż 30 minut. Zaleca się podzielenie wy-stąpienia na 5-, 7-minutowe części.
Źródło http://www.kineo.com/elearning-tips/top-18-five-pointers-for-podcasts.html http://www.workhappy.net/2009/02/20-ideas-for-an-excellent-podcast.html
Jeżeli chodzi o technologię video, wiele porad odnoszących się do technicznych aspektów przygotowania materiału wideo można znaleźć na stronie:
http://service.real.com/help/library/guides/RealProducer10/htmfiles/video.htm
72 Moduł 1: ABC uczącego bibliotekarza
Tab. 4. Video dobre rady
Pokaż, nie mów. . . Opowiadanie o rzeczach jest znacznie mniej zajmujące niż pokazanie tych rzeczy.
Miej na uwadze jakość Bezpośredniość i naturalność jest znacznie ważniejsza niż perfekcja (przynajmniej dla większości materiałów video). Odwrotnie jest w przypadku materiałów w for-mie audio.
Aby uzyskać lepszą jakość, użyj statywu zamiast filmo-wać „z ręki”.
Unikaj filmowania poruszających się obiektów, które wypełniają cały kadr.
Stosuj 24- lub 32-bitową paletę kolorów. Mniejsza pa-leta skutkować będzie słabą jakością nagrania.
Ograniczenia w przesyła-niu: wykorzystaj inne usłu-gi
Jeśli twoja sieć komputerowa nie ma wystarczającej przepustowości, możesz pomyśleć o publikacji twojego materiału na serwerach przeznaczonych do publikacji video, np. YouTube.
Źródło http://www.kineo.com/elearning-tips/shoot-this-5-tips-for-video.html http://service.real.com/help/library/guides/RealProducer10/htmfiles/video.htm Tab. 5. Webinar dobre rady
Powiadom o swoim wystąpieniu, wypro-muj je
Przeanalizuj, kto ma być odbiorcą twojego wystąpienia. Za-planuj pod tym kątem promocję.
Wykorzystaj do promocji innych tam gdzie można (we wszel-kich materiałach promocyjnych) umieść odnośnik „zaproś ko-legę”
Przygotuj wszystko wcześniej
Umieść swoje ćwiczenia i prezentacje w ściśle określonym miejscu, do którego będziesz miał szybki i prosty dostęp. Ułóż je w odpowiedniej kolejności.
Szanuj czas twoich odbiorców
Rozpocznij i zakończ zgodnie z harmonogramem.
Przeprowadź próbę i bądź pzygotowany na najgorsze
Technologia nie jest niezawodna bądź przygotowany na naj-gorsze.
Zaplanuj, co najmniej jednokrotne wytestowanie:
• technologii używanych do przekazu,
• długości prezentacji,
• procedur na wypadek braku połączenia audio lub braku połączenia internetowego.
Upewnij się, że każdy posiada kopię prezentacji na wypadek trudności komunikacyjnych (także prowadzący).
Przygotuj wszystko zawczasu
Zbierz wszystkie wykorzystywane pliki w jednym folderze i uporządkuj je we właściwej kolejności.
1.5. Przygotowanie materiałów dydaktycznych 73
Sporządzaj notatki Notuj to, co mówią odbiorcy. Pomoże Ci to odnieść się do zanotowanych zagadnień, podziękować konkretnym osobom za zaangażowanie, stworzyć wrażenie, że są kimś specjalnym.
Stwórz nastrój wzmacniający zaan-gażowanie
Okaż entuzjazm, pasję i radość z tego, co robisz. Miej poczucie humoru.
Notuj uwagi słucha-czy
Pozwoli to odnieść się do wspomnianych zagadnień na końcu wystąpienia.
Angażuj słucha-czy w przebieg wystąpienia
Wykorzystując narzędzia głosowań angażuj odbiorców. Zachę-caj do komentowania,nawet, gdy nie mają ochoty na wypowie-dzi do mikrofonu.
Zapewnij sobie wsparcie
Dobrze mieć wsparcie dodatkowej osoby. Zapewni ona wspar-cie od strony technicznej lub np. w czasie prowadzenia czatu.
Nagrywaj wystąpie-nie
Jeśli nagrasz webinar, będziesz mógł później udostępnić na-granie tym, którzy z różnych przyczyn nie mogli brać w nim udziału.
Pamiętaj o działa-niach po zakończe-niu prezentacji
Udostępnij slajdy i nagrania, zachęć do skomentowania pre-zentacji i wykonania ćwiczeń. Będzie to użyteczne przed na-stępnym webinar’em.
Źródło http://www.kineo.com/elearning-tips/tip-25-top-ten-webinar-tips.html