Wyszukiwarki naukowe zawężają wyszukiwanie do źródeł naukowych, ale często pomocą mogą służyć też świadomie i umiejętnie wykorzystywane wyszukiwarki ogólne. Obec-nie w sieci istObec-nieje kilkaset wyszukiwarek internetowych, ogólnych i specjalistycznych.
Każda z nich posiada różne algorytmy wyszukiwawcze oraz indeksuje odmienne typy dokumentów, a tym samym przedstawia zróżnicowane względem siebie wyniki wyszuki-wania. Dla kompletności wyszukiwania powinniśmy używać dwóch lub więcej narzędzi tego typu. Zanim zaczniemy korzystać z tych narzędzi należy dobrze poznać ich funk-cje i mechanizmy wyszukiwania. Z reguły dokładny opis funkcji znajduje się w Pomocy.
Prezentowana dalej lista zawiera najlepsze (najczęściej wymieniane) wyszukiwarki.
Google (http://www.google.com/)
Bez wątpienia największą i najbardziej popularną wyszukiwarką jest obecnie Google (po-wstała w 1998 roku). Według ComScore Inc. (www.comscore.com) i Compete
(http://com-2.3. Wyszukiwarki, serwisy i portale internetowe 143 pete.com) instytucji zajmujących się badaniem Internetu ok. 75% użytkowników korzy-sta właśnie z tej wyszukiwarki.
Dla wielu użytkowników korzystanie z usług Google stało się równoznaczne z korzysta-niem z zasobów sieciowych. Panuje również przekonanie, iż wyszukiwarka ta indeksuje każdą treść, którą można znaleźć w sieci. Na tak wysoką popularność wpływa przede wszystkim ogromna baza indeksowanych stron internetowych, ułatwiająca dostęp do mi-liardów stron WWW. Google posiada również prosty, intuicyjny interfejs, tworzona jest w kilkunastu wersjach językowych i udostępnia wiele opcji, dzięki którym można precy-zyjniej określić to, czego się szuka.
Do osiągnięcia wysokiej wydajność systemu stworzone zostało unikalne rozwiązanie PageRank (TM) decydujące o rankingu znalezionych stron. Zgodnie z tym mechanizmem, odszukane strony internetowe są porządkowane w ten sposób, że jako pierwsze pokazują się te dokumenty, do których jest najwięcej odnośników z innych stron. Należy jednak pamiętać, że od kilku lat twórcy stron i serwisów internetowych wprowadzają zabiegi pozycjonowania stron (SEO Search Engine Positioning), mające na celu osiągnięcie wysokich pozycji w wyszukiwarkach, co ma potem bezpośredni wpływ na ich popular-ność. Czasami zabiegi takie przeprowadzane są niezgodnie z przyjętymi z zasadami (tzw.
Black Hat SEO) i mogą mieć negatywny wpływ na wyniki wyszukiwania. Dlatego też przeglądając wyniki wyszukiwania należy również brać pod uwagę pozycje wyświetlane w dalszej części listy rezultatów. Google jako pierwsza wprowadziła przeszukiwania nie tylko stron WWW, ale także dokumentów zapisanych w formacie PDF, Word, Excel czy prezentacje PowerPoint. Szczególnie warto zwrócić uwagę na zestaw specjalnych in-strukcji (dyrektyw), które dają możliwość dodatkowego zawężania poszukiwań (Zimnicki, 2006).
Przykłady instrukcji:
intitle: „lung cancer” (wyszukiwanie słów zawartych wyłącznie w tytułach witryn); site:
loc.gov stroke (wyszukiwanie słów na określonej stronie np. The Library of Congress);
hart disease (site: bbc.co.uk OR site:cnn.com), aby wyświetlić strony sieci z donie-sieniami stacji BBC lub CNN na temat chorób serca; breast cancer filetype: PDF wyszukiwanie słów w określonym typie dokumentów PDF.
Instrukcje i zasady wyszukiwania znajdują się pod adresem: http://www.google.pl/intl/pl-/about.html
Dodatkowo za pośrednictwem tego narzędzia można wyszukiwać w zasobach siecio-wych m.in.:
• katalogi (http://directory.google.com/)
• grafikę (http://images.google.com/)
• pliki multimedialne ( http://video.google.com/)
• grupy dyskusyjne (http://groups.google.com/)
• wiadomości (http://news.google.com/)
• patenty (http://www.google.com/patents)
Przedsięwzięcia Google wykraczają poza ramy tradycyjnej wyszukiwarki interneto-wej. W założeniach swoich jej właściciele chcą zorganizować wszelkie informacje do-stępne na świecie i uczynić je powszechnie dostępnymi. Ciągle poszukuje się nowych rozwiązań technologicznych, pojawiają się propozycje nowych usług, np.: Google Chro-me, Google Desktop, Picassa, Google Maps. Więcej informacji można znaleźć na stronie:
144 Moduł 2: Źródła informacji i wyszukiwanie
http://www.google.com/intl/en/options/. Ostatnio firma Google inwestuje również w Mo-bilny Internet, dostosowując swoje serwisy do korzystania za pośrednictwem sieci tele-fonii komórkowej (http://www.google.com/mobile/).
Dla bibliotekarzy szczególnie interesująca może być usługa: Google Books (http://bo-oks.google.com), dająca możliwość przeszukiwania pełnych tekstów książek udostępnia-nych przez biblioteki i wydawców (Library Project). W zależności od dostępności da-nej książki, pod względem praw autorskich, można zobaczyć podgląd okładki, fragment, a nawet pełny tekst. Możliwe jest także dotarcie do recenzji oraz odnośników w sieci do danej pozycji. Mamy też możliwość sprawdzenia, gdzie daną książkę można kupić lub wypożyczyć (The Facts About Google Book Search, http://mitpress.mit.edu/).
Poniżej przedstawiamy zestawienie w formie tabeli, przedstawiające charakterystykę Google, Google Scholar, Scirus w porównaniu do PubMed, zaczerpnięte z HealthLinks, http://healthlinks.washington.edu/howto/googlechart.html).
Google Google Scholar Scirus PubMed
Co przeszukuje? Głównie strony
2.3. Wyszukiwarki, serwisy i portale internetowe 145
Google Google Scholar Scirus PubMed
Wyświetlanie
Yahoo, najstarsze narzędzie tego typu, zostało uruchomione już w 1994 roku. Charakte-rystycznym produktem Yahoo jest (pieczołowicie tworzony przez specjalnych redaktorów) katalog tematyczny. Stanowi on integralną część serwisu, połączoną z wyszukiwarką. Ta dodatkowa cecha umożliwia przeglądanie zasobów sieciowych według danych katego-rii, np.: Medycyna i zdrowie (http://dir.yahoo.com/Health/). W zaawansowanym formu-larzu wyszukiwania (http://search.yahoo.com/web/advanced?ei=UTF-8&p=) Yahoo po-zwala precyzyjnie formułować zapytanie, m.in.: stosując operatory logiczne, wyszuki-wanie według pól oraz wyszukiwyszuki-wanie wg określonych domen (edu, gov, org). Przez lata
146 Moduł 2: Źródła informacji i wyszukiwanie
doskonalono możliwości tego narzędzia wprowadzając nowe rozwiązania technologiczne.
Obecnie Yahoo pozwala na wyszukiwanie stron WWW, grafiki oraz przeglądanie kata-logów i grup newsowych. Uruchamiając usługę „My Yahoo”(http://my.yahoo.com/) użyt-kownicy mogą dokonać personalizacji serwisu, wybrać jedną spośród dziewięciu wersji graficznych witryny, ustalić własne bloki z treścią (newsy, klipy video czy też horoskop).
Tworzone są również europejskie wersje, między innymi Yahoo UK. Wyszukiwarka ta sta-wia dziś na zawartość informacyjną, nie chce być już tylko katalogiem i jest po Google najbardziej popularną wyszukiwarką na świecie. Dodatkowo, Yahoo oferuje następujące usługi: pocztę elektroniczną i komunikator internetowy, radio internetowe, wyszukiwarkę i katalog internetowy, wyszukiwarkę grafiki, liczne działy informacji.
Przykłady innych, popularnych wyszukiwarek (wg najczęściej podawanych rankin-gów).
• AlltheWeb (http://www.alltheweb.com/) zaawansowana wyszukiwarka interneto-wa, wprowadzona na rynek przez norweską firmę Fast Search. Pozwala na standar-dowe wyszukiwanie witryn internetowych, obrazów, spisów adresów, plików PDF, MS Word itd. Można wyszukiwać w 36 językach.
• Bing (http://www.bing.com/) nowa wyszukiwarka firmy Microsoft. Zastosowano w niej nowatorskie rozwiązania technologiczne (silnik podejmowania decyzji), które mają poprawić szybkość i jakość wyszukiwanych wyników.
• Clusty (http://clusty.com/) interesująca metawyszukiwarka klastrowa, która or-ganizuje wyniki w kategorie tematyczne (klastry).
W przypadku poszukiwania informacji sprzed kilku-kilkunastu lat, niewyszukiwanych przez bieżące serwisy wyszukujące, można sięgnąć do stron archiwalnych. Bardzo pomoc-nym narzędziem w poszukiwaniu starszych witryn może być Internet Archive Wayback Machine (http://www.archive.org/) serwis archiwizujący strony internetowe. W swojej bazie posiada 150 bilionów stron, zebranych od 1996 roku. Używając Weyback Machine można wpisując adres URL zobaczyć archiwum danej witryny. Weyback Machine uży-wany jest również w różnych narzędziach badających popularność stron internetowych.
Uwaga
W przypadku przeszukiwania specyficznych informacji dotyczących „danego kraju” cza-sami warto skorzystać z wyszukiwarek lokalnych. W przypadku Polski godna polecenia jest wy-szukiwarka NetSprint (http://www.netsprint.pl), przeszukująca zasoby polskiego Internetu.