Daniel Jakimiec
doktor nauk prawnych
Daniel
Jakimiec
1 Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 12 grudnia 2017 roku IV CSK 718/16, Legalis.
grunty leśne, zaś strona powodowa, uzasadniając swoje żądanie, powołała się na regulacje dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 12 grudnia 1944 roku o przejęciu niektó-rych lasów na własność Skarbu Państwa. Sąd rejo-nowy na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ustalił, że nieruchomość, której dotyczy żądanie pozwu, była oznaczona po
do-1 2
konaniu scalenia numerami 13, 13 , 13 . Według danych z wykazu hipotecznego nieruchomość stanowiła współwłasność osób fizycznych. Na-stępnie protokołem została przejęta od właści-cieli i przekazana w zarząd Lasom Państwowym. W dalszej kolejności komisja działająca w imieniu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Wy-dział Rolnictwa i Leśnictwa zbadała obszar
dzia-1 2
łek nr 13, 13 i 13 , stwierdzając, że wynosi on 30,80 ha. Obszar tych działek obejmuje drzewo-stan uprawy sosnowej oraz drogi.
Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie, sąd rejonowy wskazał, że strona powodowa nie przedstawiła protokołu przejęcia przedmiotowej nieruchomości. Sąd ten zaznaczył też, że sprawa z wniosku Skarbu Państwa o stwierdzenie nabycia własności tej nieruchomości przez zasiedzenie zakończyła się jego oddaleniem, podobnie jak sprawa o założenie księgi wieczystej i wpis prawa własności na rzecz Skarbu Państwa. Przyczyną wydania negatywnej decyzji procesowej w przy-padku ostatniej z wymienionych spraw był brak protokołu przejęcia nieruchomości objętej poz-wem. Sąd rejonowy uznał, że co do zasady strona powodowa wykazała istnienie interesu prawnego w wytoczeniu niniejszego powództwa, gdyż od jego rozstrzygnięcia zależy, czy Skarb Państwa stał się z mocy prawa właścicielem nierucho-mości. Sąd pierwszej instancji oddalił jednak po-wództwo, wskazując, że podział nieruchomości
1 2
na działki nr 13, 13 i 13 wyłączył stosowanie do nich regulacji dekretu Polskiego Komitetu Wy-zwolenia Narodowego o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa. Grunty te nie spełniały przesłanki ich nacjonalizacji, określonej wskazanym aktem prawnym, a mianowicie po-siadały niedostateczny obszar. Dokonując ustaleń w tym zakresie, sąd rejonowy oparł się na opinii biegłego geodety. Z tych względów sąd rejonowy orzekł o oddaleniu powództwa.
Wyrok sądu rejonowego został zaskarżo-ny przez stronę powodową. Na skutek apelacji
strony powodowej sąd okręgowy zaskarżonym wyrokiem zmienił wyrok sądu rejonowego i usta-lił, że Skarb Państwa – Lasy Państwowe jest właś-cicielem nieruchomości składającej się z działki nr 222 oraz działki nr 224/2, powstałej z podziału działki nr 224. Sąd drugiej instancji uzupełnił ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji
1 2
i przyjął, że dawne działki nr 13, 13 , 13 odpo-wiadają obecnym działkom nr 222 i 224. W uza-sadnieniu orzeczenia sąd okręgowy również wskazał, że Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Wydział Rolnictwa i Leśnictwa w dniu 13 listopada 1959 roku stwierdziło przejęcie
dzia-1 2
łek oznaczonych na planie nr 13, 13 , 13 na rzecz Skarbu Państwa protokołem z dnia 26 września 1951 roku w wykonaniu dekretu Polskiego Ko-mitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 12 grud-nia 1944 roku o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa.
Sąd okręgowy, rozważając zagadnienie istnienia interesu prawnego Skarbu Państwa w wytoczeniu powództwa o ustalenie, zwrócił uwagę, że sporządzenie protokołu przejęcia nie było warunkiem nabycia przez stronę powodową lasów i gruntów leśnych na podstawie wyżej wskazanego dekretu. W ocenie tego sądu proto-kół przejęcia jedynie stanowił dowód tego, że w stosunku do określonej nieruchomości zasto-sowane zostały przepisy wymienionego aktu prawnego. Zdaniem sądu okręgowego z tych powodów to na stronie pozwanej spoczywa ciężar dowodu, że nieruchomość obejmująca wy-mienione działki stanowiące użytki leśne nie podlegała przejęciu na własność Skarbu Państwa – Lasów Państwowych. Rozstrzygając o istocie sprawy, sąd okręgowy stwierdził, że wydany wy-rok stanowi przesłankę do wystąpienia z powódz-twem o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rze-czywistym stanem prawnym.
Z wyrokiem sądu okręgowego nie zgo-dziła się strona pozwana, która złożyła skargę kasacyjną. Domagała się w niej uchylenia tego wyroku i oddalenia apelacji, ewentualnie przeka-zania sprawy sądowi okręgowemu do ponow-nego rozpoznania.
Strona pozwana w skardze kasacyjnej podniosła zarzut wydania wyroku przez sąd okrę-gowy z naruszeniem art. 234 ustawa z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania
2
cywilnego (dalej: k.p.c.) . W przekonaniu strony
pozwanej sąd, wydając ten wyrok, nie uwzględnił domniemania prawnego z art. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i
hipo-3
tece (dalej: u.k.w.h.) . Podczas gdy to domniema-nie wiąże rówdomniema-nież sąd w nidomniema-niejszym postępowa-niu, bowiem nie zostało obalone. Według twier-dzenia skarżącej sąd okręgowy pominął tę kwes-tią, czym dopuścił się naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., a w konsekwencji także i naruszenia art. 386 § 1 k.p.c. przez zmianę wyroku sądu pierwszej instancji. Kwestionując rozstrzygnięcie sądu okręgowego, strona pozwana w skardze kasacyj-nej zarzuciła również wadliwe zastosowanie art. 3 u.k.w.h. w zw. z art. 189 k.p.c., przez przyjęcie błędnego stanowiska, że domniemanie zgodnoś-ci prawa wynikającego z treśzgodnoś-ci księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym może zostać obalone w drodze powództwa o ustalenie na pod-stawie art. 189 k.p.c. W odniesieniu do ostatniego z powołanych przepisów, to jest art. 189 k.p.c. w zw. z art. 10 u.k.w.h., nie zgodziła się z wadli-wym w jej przekonaniu rozumieniem interesu prawnego przez sąd okręgowy i co za tym idzie nieprawidłowym przyjęciem, że strona powodo-wa ze względu na okoliczności sprawy jest legi-tymowana procesowo do wytoczenia powództwa o ustalenie. Skarżąca też nie zgodziła się ze stano-wiskiem sądu okręgowego, które według niej jest sprzeczne z art. 6 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny, że to na niej spoczywa ciężar dowodu w wykazaniu prawa do
nierucho-4
mości (dalej: k.c.).
Ocena stanowiska Sądu Najwyższego.
Rozpoznając skargę kasacyjną, Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym dopuszczalne jest badanie przez sąd, czy Skarb Państwa – Lasy Państwowe posiada interes prawny do udziału w nim. Pragmatycznie ujmując, czy stał się właścicielem nieruchomości na podstawie norm aktu prawnego, jakim jest de-kret Polskiego Komitetu Wyzwolenia
Narodowe-go z dnia 12 grudnia 1944 roku o przejęciu
nie-5
których lasów na własność Skarbu Państwa . Twierdzenie w tym zakresie Sąd Najwyższy trafnie uzasadnił przez odwołanie się do regulacji art. 3 u.kw.h. Przepis ten określa domniemanie zgodności prawa jawnego z księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Przy czym jest to domniemanie prawne wzruszalne, którego obalenie może nastąpić w postępowaniu o uzgod-nienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym sta-nem prawnym, ale także w innym postępowaniu sądowym cywilnym. Przypadek taki może mieć miejsce, gdy obalenie tego domniemania stanowi
6
przesłankę rozstrzygnięcia . Z tym że, jak trafnie podkreślił Sąd Najwyższy, powództwo przewi-dziane w art. 10 ust. 1 u.k.w.h. stanowi jedyną drogą umożliwiającą trwałe i skuteczne wobec wszystkich obalenie domniemania z art. 3
7
u.k.w.h.
W kontekście prezentowanych uwag istnienie interesu prawnego Skarbu Państwa – Lasy Państwowe w postępowaniu sądowym o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczy-wistym stanem prawnym nie nasuwa wątpliwości. Interes prawny wynika z poszukiwania przez podmioty ochrony swoich praw i decyduje o po-siadaniu legitymacji procesowej do wytoczenia powództwa. W jurysprudencji M. Safjan oraz A. Żurawik prezentują stanowisko, zgodnie z któ-rym obiektywna potrzeba ochrony prawnej wiąże się z pewną społecznie akceptowaną wartością, jaką w przedmiotowej sprawie jest prawo włas-ności. Gdy ochrona tej wartości przybiera wymiar normatywny, wówczas według nich można mó-wić o interesie prawnym. Sytuacja taka zachodzi w przedmiotowej sprawie. Wynika to bowiem z przedstawionych okoliczności i norm praw-nych, do których odwołują się strony postępo-wania sądowego. Interes prawny musi być skon-kretyzowany i zindywidualizowany, bowiem do-piero wówczas jest możliwe udzielenie ochrony prawnej przez wydanie decyzji właściwego organu państwowego. Interes prawny wiąże się
3 Dz.U. z 1982 r. Nr 19, poz. 147 ze zm.
4 Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.
5 Tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 kwietnia 1994 r., III CZP 54/9, OSNC 1994, nr 11, poz. 215.
6 Na ten temat E. Gniewek, Księgi wieczyste, Warszawa 2018, s. 74–95.
7 Tak Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2010 r., III CZP 134/09, OSNC 2010, nr 10, poz. 131.
z prawem podmiotowym, któremu to prawu towarzyszy element formalny, wyrażający się w korzystaniu z ochrony udzielonej przez usta-wodawcę. Zakres tej ochrony, jak wynika z po-wyższego, wyznacza ustawodawca treścią norm
8
prawnych . Ochrona ta jest realizowana między innymi w postępowaniu sądowym cywilnym. Postępowaniem takim jest także to o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.
Postępowanie sądowe cywilne, przyłą-czając się do poglądu E. Marszałkowskiej-Krześ, można zdefiniować jako prawnie zorganizowane działanie sądów i kompetentnych organów z udziałem zainteresowanych podmiotów. Postę-powanie to jest podejmowane w celu udzielania ochrony prawnej naruszonym lub zagrożonym wartościom. Przy czym są to wartości społecznie akceptowane. Ochrona ta jest urzeczywistniana na podstawie konkretnej normy prawnej poprzez rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy cywilnej. Postępowanie cywilne, jak zauważa wymieniona przedstawicielka jurysprudencji we wskazanym rozumieniu, realizuje dwie funkcje: ochronną i prawną. Pierwsza z nich polega na tym, że postępowanie cywilne służy ochronie jednostki i ładu społecznego. Stąd obejmuje ona interes indywidualny i interes ogółu. W sferze prawnej jednostki ochrona ta następuje już od momentu wszczęcia sądowego postępowania cywilnego i trwa aż do jego zakończenia. Realizacja tej funkcji może polegać na ustaleniu istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa bądź na ukształtowaniu stosunku prawnego lub prawa, jak to ma miejsce w przedmiotowej sprawie. Po-przez ochronę interesu indywidualnego udzielana jest równocześnie ochrona interesu ogółu, który powinien być uwzględniany przez organy działa-jące na rzecz całego społeczeństwa w celu posza-nowania prawnie określonych wartości. W tym zakresie funkcja postępowania cywilnego jest częścią wymiaru sprawiedliwości, który poprzez swoje organy zapewnia ochronę jednostki w za-kresie stosunków cywilnych, rodzinnych i pracy.
Funkcja ochronna jednakże nie jest pozostawio-na wyłącznie organom sądowym, ale również i pozasądowym, które realizują ją przy pomocy
9
określonych prawem środków .
Generalnie rzecz ujmując, w kontekście powyższych uwag można stwierdzić za K. Pia-seckim, że podstawową przesłanką udzielenia ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym jest istnienie interesu prawnego. Na płaszczyźnie nor-matywnej regulacji dotyczącej tego postępowania pojęcie to ujmuje się jako istnienie obiektywnej potrzeby ochrony prawnej w sytuacji, gdy istnieje niepewność zachowania prawa lub stosunku prawnego zarówno z przyczyn faktycznych, jak i prawnych. Interes prawny zachodzi, jeżeli sku-tek, jaki wywoła uprawomocnienie się decyzji procesowej organu orzekającego, zapewni powo-dowi lub wnioskodawcy ochronę jego interesów objętych normatywną regulacją. Ochrona ta może polegać na zakończeniu sporu lub jego za-pobiegnięciu, usunięciu naruszenia prawa bądź jego zagrożenia. Jako przesłanka wszczęcia po-stępowania cywilnego interes prawny powinien być uzasadniony przez powoda lub uczestnika postępowania powołanymi przez niego w pozwie
10
lub wniosku okolicznościami faktycznymi . Stwierdzenie braku interesu prawnego, jak zauważa trafnie H. Pietrzkowski, następuje jednak dopiero na etapie merytorycznego roz-poznania sprawy. Z tych względów brak interesu prawnego powoduje oddalenie żądania o udzie-lenie ochrony prawnej. Przy czym, zdaniem wy-mienionego przedstawiciela jurysprudencji, istnienie interesu prawnego nie stanowi jedynej przesłanki zasadności powództwa. Interes praw-ny jest jednak przesłanką umożliwiającą prowa-dzenie postępowania sądowego, w którym podej-mowane czynności procesowe będą zmierzały do zbadania, czy ustalone prawo lub stosunek praw-ny w istocie istnieje lub nie istnieje. Z tego wzglę-du przyczyną oddalenia żądania udzielenia ochro-ny prawnej może być nie tylko brak interesu prawnego, lecz także negatywne ustalenia
fak-11
tyczne w przedmiocie istnienia takiej potrzeby .
8 M. Safjan, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1. Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012, s. 784; A. Żurawik, Interes publiczny w prawie gospodarczym, Warszawa 2013, s. 102–123, 468–469.
9 E. Marszałkowska-Krześ, [w:] Postępowanie cywilne, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2013, s. 4–5, 28–31.
10 K. Piasecki, Postępowanie sporne rozpoznawcze, Warszawa 2004, s. 150–154.
W przypadku postępowania wieczysto-księgowego o potrzebie udzielenia w nim ochro-ny interesom prawochro-nym zadecydował ustawodaw-ca przede wszystkim treścią norm – m.in. art. 10 ust. 1 u.k.w.h., do którego w skardze kasacyjnej odwoływała się strona pozwana.
Powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym z art. 10 u.k.w.h. nie jest szczególnym rodzajem po-wództwa o ustalenie, lecz powództwem służącym zaspokojeniu roszczenia rzeczowego, przy pomocy którego powód domaga się nie tylko ustalenia prawa lub stosunku prawnego, ale także wydania orzeczenia zastępującego oświadczenie woli osoby błędnie wpisanej do księgi
wieczys-12
tej . W tym miejscu warto przyłączyć się do stanowiska Sądu Najwyższego, że gdy powód może żądać uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, to wówczas nie ma on interesu prawnego w żądaniu ustalenia stosunku prawnego lub prawa, które następnie miałoby stanowić podstawę wpisu do księgi wieczystej. Stąd nie jest więc wykluczony interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenia pra-wa lub stosunku prawnego dotyczącego nieru-chomości objętej żądaniem pozwu w przedmio-towej sprawie, także w przypadku, gdy strona powodowa mogła dochodzić uzgodnienia treści księgi wieczystej prowadzonej dla niej z rzeczy-wistym stanem prawnym.
W kontekście prezentowanych uwag trzeba podkreślić, że interes prawny powoda nie wyczerpuje się jedynie w ujawnieniu w księgach wieczystych aktualnego stanu prawnego danej nieruchomości. Funkcją powództwa wytoczone-go w trybie art. 189 k.p.c., do którewytoczone-go odwołuje się składająca skargę kasacyjną strona pozwana, jest usunięcie poprzez orzeczenie sądu niepew-ności stanu prawnego zachodzącej w stosunkach pomiędzy powodem a pozwanym. Interes praw-ny oznacza więc istniejącą po stronie powoda po-trzebę wprowadzenia jasności i pewności w sfe-rze jego sytuacji prawnej, wyznaczonej
konkret-nym stosunkiem prawkonkret-nym, zagrożonej, a niekie-dy nawet naruszonej już przez pozwanego. Po-wództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym pozostaje w ścisłym związku z ustrojową funkcją ksiąg wieczystych, jaką jest ujawnienie w celu zapew-nienia bezpieczeństwa obrotu – stanu prawnego nieruchomości. Natomiast powództwo oparte na art. 189 k.p.c. służy udzieleniu ochrony prawnej w procesie, przez ustalenie istnienia lub nieistnie-nia prawa lub stosunku prawnego, osobie, która ma interes prawny w jej uzyskaniu. Podstawą wpisu usuwającego niezgodność w księdze wie-czystej może być wydany na podstawie art. 189
13
k.p.c. wyrok ustalający .
Zatem nie jest wykluczone w przedmio-towej sprawie usunięcie niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym na podstawie orzeczenia sądu, bez potrzeby wyko-rzystania postępowania przewidzianego w art. 10
14
u.k.w.h. Stąd na znaczeniu w przedmiotowej sprawie traci stwierdzenie sądu okręgowego że jego orzeczenie stanowi podstawę do wytoczenia powództwa o treści księgi wieczystej z rzeczy-wistym stanem prawnym. Zgodnie bowiem z art. 31 ust. 2 u.k.w.h. wpis potrzebny do usunięcia niegodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem może nastąpić, gdy niezgodność będzie wykazana orzeczeniem sądu
15
lub odpowiednimi dokumentami . Ocena w za-kresie istnienia bądź nieistnienia interesu praw-nego jako przesłanki powództwa przewidziapraw-nego w art. 189 k.p.c. nie może być jednak dokonywana w sposób schematyczny, jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy, lecz zawsze z uwzględnieniem
16
konkretnych okoliczności sprawy .
Zdaniem Sądu Najwyższego strona po-wodowa nie wykazała interesu prawnego w rozu-mieniu art. 189 k.p.c., dlatego zarzutom kasacyj-nym w tej materii nie można odmówić słuszności. Interes prawny istniałby w sytuacji, gdyby przed-miotowa nieruchomość nie miała założonej księgi wieczystej. Uzyskanie wyroku ustalającego
12 Tak Sąd Najwyższy w wyroku z 18 czerwca 2015 r., III CSK 372/14, Legalis.
13 Tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 października 2011 r., IV CSK 13/11, Legalis.
14 Tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 22 lutego 2007 r., III CSK 344/06, OSNC 2008 nr 1, poz. 12.
15 Na ten temat szerzej J. Zawadzka, [w:] Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2014, s. 31–43.
prawo do nieruchomości stanowiłoby wówczas podstawę dla wniosku o założenie księgi wie-czystej i wpis prawa własności. Natomiast w roz-poznawanej sprawie dla nieruchomości składają-cej się z działek nr 222 i 224 jest prowadzona księga wieczysta, w której jako współwłaściciele jest ujawniona strona pozwana. Została ona zało-żona już w toku procesu, ale na skutek odłączenia tej nieruchomości z dawnej czynnej księgi wie-czystej. na podstawie § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 lipca 1986 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych założo-nych przed dniem 1 stycznia 1947 r. oraz utraty mocy prawnej niektórych takich ksiąg
wieczys-17
tych . Okoliczności uzasadniające interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenia muszą ist-nieć w chwili zamknięcia rozprawy odpowiednio
18
do art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy stwierdził, że brak inte-resu prawnego po stronie powodowej w wyto-czeniu powództwa o ustalenie jest oczywisty, bowiem mogła ona wystąpić z powództwem o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczy-wistym stanem prawnym. W przekonaniu takim, jak trafnie podkreślił Sąd Najwyższy, utwierdza to, że strona ta nie wykazuje, aby uzyskanie wyro-ku ustalającego miało inny cel aniżeli ujawnienie prawa własności w księdze wieczystej, względnie by interes ten wykraczał poza tę kwestię. Powódz-two o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rze-czywistym stanem prawnym, w przeciwieństwie do powództwa o ustalenie, zmierza do określenia aktualnego stanu prawnego nieruchomości w sfe-rze podmiotowej.
Na płaszczyźnie okoliczności sprawy Sąd Najwyższy stwierdził, że istotne znaczenie ma fakt niesporządzenia protokołu przejęcia lasów odpowiednio do § 2 rozporządzenia Minis-tra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 20 stycznia 1945 roku w sprawie wykonania dekretu Polskie-go Komitetu Wyzwolenia NarodowePolskie-go z dnia 12 grudnia 1944 roku o przejęciu niektórych lasów
19
na własność Skarbu Państwa . W związku z tym ciężar dowodu, że dany grunt podlegał działaniu dekretu o przejęciu lasów, spoczywa na Skarbie
20
Państwa, a nie na pozwanych .
Zatem według zasługującej na podziele-nie oceny Sądu Najwyższego, że Skarb Państwa – Lasy Państwowe powinien był wykazać, iż w dacie wejścia w życie powyższego dekretu przedmioto-wa nieruchomość stanowiła las bądź grunt leśny o powierzchni przekraczającej 25 ha. Przerzuce-nie przez sąd drugiej instancji na pozwanych cię-żaru dowodu, że sporna nieruchomość nie pod-legała przejęciu na własność Skarbu Państwa w trybie tego dekretu, było nieprawidłowe i
sta-21
nowiło naruszenie art. 6 k.c.
W rozważaniach Sąd Najwyższy wska-zał, że dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 12 grudnia 1944 roku o prze-jęciu niektórych lasów na własność Skarbu Pań-stwa nie zawierał legalnej definicji lasu i gruntu leśnego w znaczeniu wyodrębnionej normatyw-nie jednostki prawnej, stanowiącej samodzielną rzecz nieruchomą, dla której prowadzona jest oddzielna księgą wieczysta. Ponadto nie określił też prawnego rozumienia nieruchomości. Zatem lasy, grunty leśne i inne nieruchomości funkcjo-nalnie związane z lasem i gruntem leśnym, pod-legające przepisom tego dekretu, nie musiały być ujawnione w księgach wieczystych, jak i wyod-rębnione geodezyjnie z innych nieruchomości, a w tym z nieruchomości o charakterze rolnym. Definicji w tym zakresie także brak, jak zauważył Sąd Najwyższy, w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 czerwca 1927 roku o ochronie lasów, niestanowiących własności
22
Państwa .
Normatywne określenie lasu i gruntu leśnego pojawiło się dopiero w dekrecie z dnia 26 kwietnia 1948 roku o ochronie lasów nie stano-wiących własności Skarbu Państwa. Mianowicie art. 2 ust. 1 i 2 tego aktu prawnego stanowił, że lasem są grunty leśne wraz z rosnącymi na nich
17 Dz.U. Nr 28, poz. 141 ze zm.
18 A. Zieliński, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2017, s. 562–564.
19 Dz.U. Nr 4, poz. 16 ze zm.
20 Tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 lutego 2010 r., IV CSK 402/09, Legalis.
21 Na temat ciężaru dowodu szerzej M. Gutowski, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. M. Gutowski, Warszawa 2016, s. 56–62.
drzewostanami, a gruntami leśnymi są grunty: które w chwili wejścia w życie tego aktu prawnego znajdowały się pod uprawą leśną; które w chwili