Rola olimpijskiej narracji w procesie kształtowania kariery zawodnika

gdzie postulat uczestnictwa w sporcie adresowany jest do każdego. Dla innych zaś oznaką olimpizmu będzie honorowe postępowanie fa ir p lay - nawet w trakcie zaciętego

współzawodnictwa. Szeroki zakres płynących z olimpizmu wartości generować może szereg trudności natury teoretycznej. Jak bowiem oddzielić te wartości, które faktycznie od niego zależą, od tych, które nie mają z nim nic wspólnego? Czym w ogóle jest dla współczesnego sportu olimpizm?

Definicję olimpizmu reguluje Karta Olimpijska. Określa ona cele, strukturę i organizację dbającego o obecność myśli olimpijskiej we współczesnym sporcie Ruchu Olimpijskiego. W myśl tego dokumentu olimpizm to: filozofia życia, chwaląca i łącząca w zrównoważoną całość jakość ciała, woli i umysłu. Łącząc sport z kulturą i edukacją, olimpizm dąży do stworzenia sposobu bycia opartego na radości z wysiłku, wychowawczych wartościach dobrego przykładu, odpowiedzialności społecznej i poszanowaniu uniwersalnych podstawowych zasad etycznych?12 Sformułowanie uniwersalne podstawowe zasady etyczne generuje możliwość wielu nadinterpretacji. Zakres wartości, jakie obecnie można łączyć z pojęciem olimpizmu, wydaje się niejasny. Próbę jego ustalenia podjęli E. Pena, H. Preuss i L. DaCosta.373 W poszukiwaniach towarzyszył im zespół składający się z powszechnie uznawanych badaczy myśli olimpijskiej. Warto przybliżyć zastosowaną tam metodologię badań.

Autorzy książki Olimpic idea nowadays. Perception and Insights dotarli do pewnych wniosków ciekawą, pod względem metodologicznym, ścieżką badawczą.

Za właściwe uznano przeprowadzenie takich rozważań z udziałem większej ilości osób. Aby jednak grono składało się z osób merytorycznie do takiej dyskusji przygotowanych, zdecydowano się na przeprowadzenie pewnej selekcji. Do około 1500 badaczy i ekspertów formalnie związanych z Ruchem Olimpijskim (za kryterium uznawano zrzeszenie w organizacjach olimpijskich) wysłano kwestionariusz ankiety. W narzędziu znajdowało się miejsce na to, aby polecić eksperta (ale nie samego siebie), który w opinii ankietowanego najbardziej nadawałby się do wzięcia udziału w badaniach nad olimpizmem. Tą metodą wyłoniono 40 specjalistów z 12 krajów. Na zaproszenie do wzięcia udziału w badaniach odpowiedziało 23 badaczy 10 różnych narodowości.

Tak wyselekcjonowani eksperci mieli napisać esej na jeden z dwóch tematów:

372 Karta Olimpijska, International Olympic Committee, Lausanne 2013, s. 11.

373 E. Pena, H. Preuss i L. DaCosta, Olimpic idea nowadays. Perception and Insights, Centre d'Estudis Olimpics

& Universitat Autonoma de Barcelona, Barcelona 2016.

a) opisz, jakim zmianom uległ Ruch Olimpijski od Igrzysk Olimpijskich w Sydney w 2000 roku i w jakim kierunku będzie on zmierzał w nadchodzących latach;

b) opisz, jak Igrzyska Olimpijskie w Londynie w 2012 roku i Igrzyska Olimpijskie w Soczi w 2014 roku wspierały bądź modyfikowały Ruch Olimpijski.

Część badaczy, zajmując stanowisko w obydwu kwestiach, zdecydowała się na napisanie dwóch publikacji. Powstały w sumie 42 eseje.374 Ich jakościowa analiza umożliwiła wyróżnienie wartości najczęściej łączonych z olimpizmem. Dodać należy, że wartości te nie zostały w jakikolwiek sposób zasugerowane - wyróżnili je sami badacze.

W publikacjach odnoszących się do problemu zmian, jakim uległ Ruch Olimpijski od czasu Igrzysk Olimpijskich w Sydney w 2000 roku (z uwzględnieniem kierunku, w jakim zmiany te będą podążać), zaobserwowano 14 różnych wartości związanych z narracją olimpijską. Część z nich pojawiała się znacznie częściej. Zadecydowało to o konieczności wykreowania swoistego rankingu wartości i zestawienia ich ze sobą według częstotliwości pojawiania się w tekstach. Wartością stosunkowo najczęściej łączoną z ideą olimpizmu okazała się „równość”, którą wspomniano w sześciu różnych publikacjach. Mniejszą popularnością cieszyły się wzmianki o postulowanym przez olimpizm „osobistym rozwoju”,

„dbaniu o edukację i środowisko”, o tym, że „sport jest podstawowym prawem człowieka”, o „łączeniu sportu z kulturą, edukacją i środowiskiem” oraz o „zrównoważonym rozwoju” . Każda z wyżej wymienionych wartości pojawiła się w czterech esejach. O tym, że olimpizm uczy „szacunku dla innych”, pisano w trzech artykułach. Badacze zwrócili też uwagę na płynącą z olimpizmu wartość „internacjonalizmu”, „pokoju”, „fair play” czy „międzykulturowego zrozumienia” - wartości te pojawiły się w dwóch artykułach. „Radość z wysiłku”, „wspólne niesienie znicza olimpijskiego” i „balans pomiędzy ciałem, umysłem a wolą” to wartości pojawiające się stosunkowo najrzadziej, wymieniane tylko przez jednego autora i nie pokrywające się z poglądami innych.375

Analogiczną procedurę metodologiczną zastosowano względem publikacji podejmujących próbę zweryfikowania drugiego zagadnienia: na ile Igrzyska Olimpijskie w Londynie w 2012 roku i Igrzyska Olimpijskie w Soczi w 2014 roku wspierały Ruch

374 tamże, s. 11-13.

375 tamże, s. 14.

Olimpijski. I tak, znów najczęściej łączoną z olimpizmem wartością okazała się „równość”, którą wymieniono w 11 esejach. W czterech artykułach wspomniano o „internacjonalizmie”, a w trzech o tym, że olimpizm przypomina o „sporcie jako podstawowym prawie człowieka”, o „łączeniu sportu z kulturą, edukacją i środowiskiem”, 0 „międzykulturowym zrozumieniu” i o „zrównoważonym rozwoju” . Spośród wszystkich publikacji tylko w dwóch dostrzeżono płynącą z olimpizmu wartość „dbania o edukację 1 środowisko” i „pokoju” . Poglądy o obecności we współczesnym olimpizmie takich wartości jak: „osobisty rozwój”, „fair play” i „radość z wysiłku” zostały odnotowane tylko raz i nie

pokrywały się z wnioskami zamieszczonymi w artykułach innych autorów.376

Wartością najczęściej łączoną z terminem olimpizm jest „równość” . Pojawiła się ona łącznie w 17 z 43 publikacji. Stosunkowo rzadziej (bo w sumie w 7 esejach) zwrócono uwagę na takie wartości j ak: „sport będący podstawowym prawem człowieka”, „łączenie sportu z kulturą, edukacją i środowiskiem” i „zrównoważony rozwój” . Łącznie w 6 różnych artykułach wspomniano o wynikającej z olimpizmu „dbałości o edukację i środowisko” oraz o „internacjonalizmie” . Wartość „osobistego rozwoju”

1 „międzykulturowego zrozumienia” dostrzeżono w 5 tekstach. Pozornie tak często łączony z olimpizmem „pokój” znalazł się tylko w 4 esejach. Jeszcze w mniejszej ilości (bo w 3) wspomniano o „szacunku dla innych” oraz idei „fair play”(!). Spośród 23 badaczy zaledwie 2 wspomniało o „radości z wysiłku”, a tylko 1 o zalecanym przez olimpizm „balansie pomiędzy ciałem, umysłem a wolą” i „wspólnym niesieniu znicza olimpijskiego” . Wyniki, choć zaskakujące, należy też krytycznie ocenić.

W badaniach nie znaleźli się wszyscy spośród zasugerowanych ekspertów. Warto przypomnieć: początkowo wyłoniono 40 badaczy, spośród których tylko 23 zdecydowało się napisać esej. Tak więc prawie połowa ekspertów nie zajęła stanowiska. W dodatku autorzy otrzymali zgodę na napisanie dwóch różnych publikacji na dwa (pozornie) różne tematy. Celem badań (o którym autorzy tekstów nie wiedzieli) było przecież wyłonienie wartości, które można współcześnie łączyć z olimpizmem. W efekcie wyniki końcowe zaburza fakt skumulowania się wybranych poglądów, ponieważ zostały one sformułowane przez tę samą osobę. Książka Olimpic idea nowadays. Perception and Insights zawiera cenne rozważania, ale nie jest też

376 tamże, s. 15.

wolna od niedoskonałości natury metodologicznej.

W kontekście planowanych badań zawodnik preferujący olimpijskie nastawienie do sportu wyróżniać się będzie chęcią rozwijania swoich umiejętności (nawet kosztem słabych wyników) i traktowaniem zawodów jako wartości samej w sobie (bez chęci wygrania za wszelką cenę). Realizować więc będzie konformistyczny styl adaptacji.

5.8. R ola przepisów gry w procesie kształtow ania aprobow anych społecznie