6.1. Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej w badanych placówkach
6.1.3. Specjaliści
Badani specjaliści wypowiadali się w kwestiach dotyczących dzieci, którymi się zajmują czyli tymi, które posiadają orzeczenia lub opinie wystawione przez po-radnie psychologiczno-pedagogiczne, ale także tymi dziećmi, które takich dokumen-tów nie posiadają, lecz wymagają indywidualnego wsparcia przez specjalistę (np. sytuacja traumatyczna). Tabela 21 obrazuje ten fakt.
Tabela 21. Dzieci z opiniami i orzeczeniami w badanych przedszkolach według danych uzyskanych od specjalistów
Liczba
ankietowa-nych specjalistów %
Dzieci z opiniami i orzeczeniami 51 92,73
Dzieci bez opinii i orzeczeń 4 7,27
Suma 55 100,00
Źródło: badania własne.
Według specjalistów pracujących w badanych przedszkolach wskazali oni na wysoki procent dzieci posiadających opinie lub orzeczenia. Taka ocena sytuacji wy-nika z faktu zatrudniania specjalistów przede wszystkim w przedszkolach integra-cyjnych lub z oddziałami integracyjnymi. Nie mają oni kontaktu z dziećmi bez opinii i orzeczeń, za wyjątkiem dzieci bez tego typu dokumentów lecz, z przebytą traumą (np. molestowanie, choroba przewlekła) lub doświadczonych sytuacji traumatyzu-jących (np. śmierć rodzica).
Tabela 22. Dzieci z opiniami i orzeczeniami według danych uzyskanych od specjalistów
Liczba dzieci z opiniami
i orzeczeniami* Liczba
ankietowa-nych specjalistów %
1 3 5,45
2 4 7,27
4 1 1,82
5 5 9,09
6 5 9,09
20 6 10,91
21 2 3,64
25 5 9,09
29 6 10,91
30 9 16,36
49 1 1,82
50 4 7,27
Brak danych 4 7,27
Opis: * – wskazania wielokrotne.
Źródło: badania własne.
Dane z tabeli 23 stanowią uszczegółowienie informacji zawartej w tabeli 21.
Badani specjaliści podawali liczbę dzieci uczęszczających na zajęcia indywidualne z nimi oraz posiadające opinię lub orzeczenie i liczbę dzieci bez opinii.
Tabela 23. Powołanie zespołów psychologiczno-pedagogicznych w badanych przedszkolach według danych uzyskanych od specjalistów
Powołanie zespołu Liczba
Dane z tabeli 23 pokazują, iż wszystkie dzieci z opiniami i orzeczeniami zostały objęte pomocą psychologiczno-pedagogiczną poprzez powołanie zespołu dla każ-dego z nich.
Tabela 24. Liczba powołanych zespołów psychologiczno-psychopedagogicznych według danych uzyskanych od specjalistów
Liczba powołanych
Dane z tabeli 24 pokazują, w pracy ilu powołanych zespołów uczestniczą an-kietowani specjaliści. Najwięcej z nich pracuje w 1 zespole, czyli z 1 dzieckiem. Po-jedynczy specjaliści prowadzą zajęcia nawet w kilkudziesięciu zespołach. Liczba ze-społów może być wskaźnikiem liczby dzieci, z którymi pracują.
Tabela 25. Rodzaje powołanych zespołów psychologiczno-psychopedagogicznych według danych uzyskanych od specjalistów
Rodzaje powołanych
Zespołów Liczba* %
Niepełnosprawności 48 87,27
Upośledzenie umysłowe 41 74,55
Zaburzenia komunikacji językowej 34 61,82
Choroby przewlekłe 16 29,09
Niedostosowanie społeczne 12 21,82
Specyficzne trudności w uczeniu się 10 18,18
Niepowodzenia edukacyjne 10 18,18
Trudności adaptacyjne 7 12,73
Sytuacje traumatyczne 5 9,09
Zaniedbania środowiskowe 4 7,27
Szczególne uzdolnienia 3 5,45
Inne 8 14,55
Opis: * – wskazania wielokrotne.
Źródło: badania własne.
Dane z tabeli 25 pokazują fakt powoływania największej liczby zespołów do-tyczących dzieci z niepełnosprawnością umysłową, niepełnosprawnością i zaburze-niami komunikacji językowej. W większości przypadku u badanych dzieci niepełno-sprawność umysłowa jest sprzężone z niepełnosprawnością ruchową.
Pozostałe zespoły dotyczą dzieci z: trudnościami edukacyjnymi, trudnościami adaptacyjnymi (dzieci polskie powracające z rodzicami z zagranicy oraz dzieci cu-dzoziemskie), po zdarzeniach traumatycznych (śmierć najbliższego członka ro-dziny, molestowanie, rozwód) oraz zaniedbane środowiskowo (alkoholizm rodzi-ców).
Pozostałe zespoły zajmują się dziećmi z chorobą przewlekłą (cukrzyca) i nie-dostosowaniem społecznym.
W kategorii „inne” zawarto zespoły, które powołano dla potrzeb dzieci z auty-zmem (4 dzieci), afazją (2 dzieci), niedosłuchem (1 dziecko), niedowidzeniem (1 dziecko).
Dane z tabeli 26 wskazują, iż w skład powoływanych zespołów w badanych przedszkolach wchodzi najwięcej takich specjalistów jak: logopedzi, psycholodzy, nauczyciele i rehabilitanci ruchowi. Pozostałe osoby to specjaliści zatrudniani do konkretnych orzeczeń (zgodnie z wytycznymi poradni psychologiczno-pedagogicz-nych zawartymi w orzeczeniach).
Tabela 26. Składy powołanych zespołów psychologiczno-psychopedagogicznych w badanych przedszkolach według danych uzyskanych od specjalistów
Osoba wchodząca w skład
Zespołu Liczba* %
Logopeda 45 81,82
Psycholog 36 65,45
Nauczyciele 34 61,82
Rehabilitant ruchowy/fizjoterapeuta 27 49,09
Pedagog specjalny 26 47,27
Pedagog 22 40,00
Terapeuta SI 17 30,91
Oligofrenopedagog 16 29,09
Rodzice 14 25,45
Dyrektor 12 21,82
Muzykoterapeuta 5 9,09
Inni specjaliści 11 20,00
Opis: * – wskazania wielokrotne.
Źródło: badania własne.
W kategorii „inne” ujęto następujące wąsko wyspecjalizowane osoby: tera-peuta umiejętności społecznych (TUS) (7 osób), socjoteratera-peuta (1 osoba), artetera-peuta (1 osoba), dogoteraartetera-peuta (1 osoba) i hipoteraartetera-peuta (1 osoba).
Tabela 27 ilustruje fakt, iż w większości przypadków to dyrektorzy wnioskują o powołanie zespołów psychologiczno-pedagogicznych.
Innymi osobami, które w badanych przedszkolach wnioskują o powstanie ze-społu byli rodzice dziecka lub nauczyciele pracujący z dzieckiem
Mała liczba pedagogów jako wnioskujących o powołanie zespołu wynika z faktu, iż to rodzice przynoszą orzeczenie do nauczyciela lub dyrektora placówki, więc pedagodzy nie mają udziału w procedurze zgłasania. Ponadto zespoły doty-czące dzieci zdolnych, nieśmiałych lub po przejściach traumatycznych powoływane są bezpośrednio przez nauczycieli.
Tabela 27. Wnioskodawcy powoływanych zespołów psychologiczno-psychopedagogicznych według danych uzyskanych od specjalistów
Osoba wnioskująca Liczba* %
Dyrektor 32 58,18
Rodzic 17 30,91
Nauczyciel 12 21,82
Pedagog 1 1,82
Osoby zgodnie z Rozporządzeniem
MEN** 7 12,73
Brak danych 1 1,82
Opis: * – wskazania wielokrotne; ** – Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierp-nia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielasierp-nia pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicz-nych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2017 r., poz. 1591); Pomoc udzielana jest z inicja-tywy: ucznia lub rodziców ucznia, asystenta rodziny, kuratora sądowego, dyrektora, nauczyciela, wy-chowawcy grupy wychowawczej, specjalisty lub pomocy nauczyciela, asystenta nauczyciela, asystenta wychowawcy świetlicy, pielęgniarki lub higienistki szkolnej, poradni, asystenta edukacji romskiej, pra-cownika socjalnego, organizacji pozarządowej, innej instytucji lub podmiotu działających na rzecz ro-dziny, dzieci i młodzieży.
Źródło: badania własne.
Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny – IPET
Poza powołaniem zespołów psychologiczno-pedagogicznych dla dzieci posia-dających orzeczenia wydane przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne dyrektor przedszkola może, lecz nie musi powołać zespół dla dziecka nie posiadającego orze-czenia.
Tabela 28. Realizowanie Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutyczny według danych uzyskanych od specjalistów
Liczba
ankietowa-nych specjalistów %
Realizowanie IPET 54 98,18
Brak realizacji IPET 1 1,82
Suma 55 100,00
Źródło: badania własne.
Dane zawarte w Tabeli 28 obrazują obrazują fakt, iż w tej grupie badanych przedszkoli, gdzie zatrudnieni są specjaliści większość z nicj pracuje z dziećmi po-siadającymi Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (IPET). W 1 przy-padku specjalista prowadzi zajęcia z dzieckiem nieposiadającym IPET.
W tabeli 29 przedstawiono dane zgodne z informacjami uzyskanymi od spe-cjalistów, a dotyczące realizowania Indywidualnych Programów Edukacyjno-Tera-peutyczny prowadzonych przez specjalistów wskazanych w orzeczeniu.
Tabela 29. Liczba Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutyczny (IPET) według danych uzyskanych od specjalistów
Liczba IPET* Liczba
Jednak liczba IPET w przedszkolach nie jest tożsama z liczbą orzeczeń (por.
tabela 4), ponieważ istnieją placówki, w których dzieci bez orzeczeń posiadają IPET realizowany przez powołany zespół psychologiczno-pedagogiczny. Różnice te spo-wodowane są tym, że nie każdy specjalista musi uczestniczyć w pracach każdego powołanego w przedszkolu zespołu psychologiczno-pedagogicznego (np. logopeda nie uczestniczy w posiedzeniu zespołu u dziecka z orzeczeniem, w którym brak wskazań do pracy z logopedą).
Karta Indywidualnych Potrzeb (KIP) obowiązywała zgodnie z Ustawą410 w pracach zespłu psychologiczno-pedagogicznego.
Tabela 30. Realizowanie wzoru Karty Indywidualnych Potrzeb (KIP) według danych uzyskanych od specjalistów
Liczba
ankietowa-nych specjalistów %
Brak realizacji KIP 42 76,36
Realizowanie KIP 11 20,00
Brak danych 2 3,64
Suma 55 100,00
Źródło: badania własne.
410 § 27.1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2010 r. nr 228, poz. 1487).
Dane z tabeli 30 pokazują, iż pomimo jej zlikwidowania w niektórych bada-nych przedszkolach nadal specjaliści wypełniają Kartę KIP. Konsekwencją tego jest niezgodne z obowiązującą Ustawą tworzenie tego dokumentu dla dzieci posiadają-cych opinię wystawioną przez Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczną.
Jednak z pogłębionej analizy informacji uzyskanych od dyrektorów badanych przedszkoli wynika, iż konstrukcja Karty jest tak przejrzysta i wygodna do przepro-wadzania ewaluacji pracy zespołu psychologiczno-pedagogicznego, iż decydują się na dalsze jej wykorzystywanie, przy świadomości faktu zlikwidowania. Wzór Karty KIP stał się dokumentem wewnętrznym przedszkoli.