W powojennym Wrocławiu początki badań i kształcenia studentów na kierunku melioracje wodne mają związek z utworzeniem 15 grudnia 1945 r. Katedry Melioracji i Inżynierii Rolnej na Wydziale Rolnictwa z Oddziałem Ogrodniczym, utworzonym w sierpniu 1945 r., wchodzącym w skład jedynej we Wrocławiu uczelni – Uniwersytetu i Politechniki. Profesor Stanisław Bac (senior), wybitny uczony Politechniki Lwow-skiej, zorganizował od podstaw wyżej wspomnianą Katedrę, doprowadził do utworzenia w 1949 r. specjalizacji z melioracji rolnych, którą ukończyło 12 absolwentów, a w 1950 r. Oddziału Melioracji Rolnych, na którym rozpoczęło naukę 50 studentów. Samodzielny Wy-dział Melioracji Rolnych powstał w 1951 r., jeszcze w ramach Uniwersytetu i Politechniki, a od 17 listopada 1951 r. działał w strukturach już samodzielnej Wyższej Szkoły Rolniczej. Pierwszym dziekanem został prof. S. Bac, a prodziekanem z-ca profesora mgr Roman
Hli-bowicki – kierownik Katedry Miernictwa.
W 1951 r. istniały na wydziale następujące jednostki orga-nizacyjne:
Katedra Melioracji Rolnych i Leśnych (do 23 listopada 1951 r. •
Katedra Melioracji i Inżynierii Rolnej) – kierownik prof. dr hab. inż. Stanisław Bac;
Katedra Budownictwa Wodnego – kierownik doc. dr hab. inż. •
Jan Wierzbicki;
Katedra Matematyki – kierownik z-ca profesora dr Rudolf •
Hohenberg;
Katedra Miernictwa (od 1954 r. Katedra Geodezji) – kierownik •
z-ca profesora dr inż. Roman Hlibowicki;
Katedra Meteorologii i Klimatologii – kierownik doc. dr hab. •
Adam Schmuck;
natomiast od 1954 r. działa Katedra Gruntoznawstwa i Budow-nictwa Ziemnego – kierownik z-ca profesora mgr inż. Karol Tworowski.
W pierwszym dziesięcioleciu (1950–1960) liczba katedr wzrosła do 14. Do grona katedr pionierskich dołączyły kolejno katedry: w 1957 r. – Mechaniki Budowli i Konstrukcji Budowlanych (kierownik z-ca profesora mgr inż. Bronisław Broś), Budownictwa Wiejskiego (z-ca profesora dr inż. Czesław Wajdzik), Ekologii Roślin (prof. dr hab. inż. Eugeniusz Ralski), w 1960 r. – Torfoznawstwa (prof. dr hab. inż. Marian Niklewski), Geodezji Wyższej oraz Fotogrametrii (obydwiema kierował z-ca profesora dr inż. Roman Hlibowicki), Rolniczego Użytkowania Terenów Zmeliorowanych (doc. dr hab. inż. Józef Dzieżyc) oraz Geodezyjnych Urządzeń Rolnych (doc. dr hab. inż. Marek Urban).
Wydział rozpoczął działalność, dysponując bardzo skromną bazą lokalową (jedna sala wykładowa, dwa laboratoria, sześć pomieszczeń dla pracowników). Znaczna poprawa wa-runków lokalowych nastąpiła w latach 1952–1955, kiedy to Wydział otrzymał budynek przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie 42 (na skrzyżowaniu z ul. C.K. Norwida), wyremontowany
W y d z i a ł I n ż y n i e r i i K s z t a ł t o w a n i a Ś r o d o w i s k a i G e o d e z j i 141
przy znacznym udziale pracowników i stu-dentów. W 1954 r. Wydział Melioracji Rol-nych zmienił nazwę na Wydział Melioracji Wodnych.
Dynamiczny rozwój naukowy i or-ganizacyjny Wydziału stanowił podstawę uruchomienia w roku 1960 studiów na kie-runku geodezja urządzeń rolnych, głównie z inicjatywy doc. dr. inż. Romana Hlibo-wickiego.
W roku 1960 Wydział otrzymał do-datkowe pomieszczenia w gmachu Poczty Głównej przy ul. Krasińskiego 1, w których zlokalizowano Katedrę Budownictwa Wiej-skiego oraz 4 sale dydaktyczne. Znaczna poprawa warunków nastąpiła w latach 1969–1971, gdy Wydziałowi przekazano pomieszczenia w nowych budynkach przy pl. Grunwaldzkim 24 i przy ul. Grunwaldz-kiej 53.
W 1970 r. wprowadzono w uczelniach instytutową strukturę organizacyjną i na Wydziale utworzono:
Instytut Budownictwa Wod nego i Ziemnego – dyrektor prof. dr hab. inż. Julian •
Wołoszyn,
Instytut Geodezji i Zastosowań Matematycznych – dyrektor prof. dr inż. Roman •
Hlibowicki,
Instytut Melioracji Rolnych i Leśnych – dyrektor prof. dr hab. inż. Stanisław Marcilonek, •
Instytut Planowania i Urządzania Terenów Wiejskich – dyrektor prof. dr hab. inż. Marek •
Urban,
Instytut Rolniczych Podstaw Melioracji – dyrektor prof. dr hab. inż. Józef Dzieżyc, •
Instytut Budownictwa Rol niczego (powstał w 1972
• r.) – dyrektor doc. dr hab. inż. Czesław
Wajdzik.
Struktura organizacyjna Wydziału ulegała w jego histo-rii różnym przeobrażeniom, wynikającym z dostosowania jej do osiąg niętego stanu rozwoju, liczby kadry naukowej oraz za dań dydaktycznych i naukowych. W latach 1950–1970 podstawowymi jednostkami naukowo-dydaktycznymi były katedry, w latach 1971–1981 instytuty, od roku 1981 funkcjonują na Wydziale instytuty i katedry. Na Wydziale Melioracji Wodnych od 1985 r., a nawet już dużo wcześniej, w programach kształcenia studentów i działalności nauko-wo-badawczej coraz więcej miejsca poświęcano problema-tyce wpływu szkodliwej działalności ludzkiej na środowisko przyrodnicze, a zwłaszcza na glebę, wody powierzchniowe i gruntowe. Coraz szerzej uwzględniano problematykę ochrony środowiska i proekologiczną działalność człowieka. Przekształcania tego środowiska nierzadko doprowadzały do jego degradacji. Uznano, że wiedzę z zakresu stosowa-nia pro ekologicznych środków kształtowastosowa-nia środowiska
Prof. Stanisław Bac (piąty z lewej) i prof. Roman Hlibowicki (czwarty z prawej) z pracownikami i studentami Wydziału (1952)
Budynek Wydziału przy ul. M. Skłodowskiej-Curie róg ul. C.K. Norwida przed remontem (1945)
DZIEJE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU
142
Starostowie pierwszych roczników absolwentów kierunku melioracje wodne
od lewej – K. Pietraszko, H. Orzeszyna, J. Krężel, M. Kosicki
Uroczystość oddania do użytku gmachu Wydziału Melioracji Wodnych przy pl. Grunwaldzkim 24 (1969)
i jego ochrony powinien posiadać każdy nowoczesny inżynier. Uwzględniając ten fakt, w latach 1991–1992 dokonano modernizacji planów studiów, jak również od 1 kwietnia 1991 r. zmieniono nazwę Wydziału na Wydział Melioracji i Inżynierii Środowiska. 1 grudnia 2000 r. nastąpiła kolejna zmiana jego nazwy na Wy-dział Inżynierii Kształtowania Środowis ka i Geodezji. W następstwie modernizacji studiów i zmiany profilu badań dokonywano też zmian nazw niektórych jednostek orga-nizacyjnych: w 1993 r. – Instytut Budownictwa Wodnego i Ziemnego zmienił nazwę na Instytut Inżynierii Środowiska, Instytut Melioracji Rolnych i Leśnych na Instytut Melioracji i Kształtowania Środowiska, Instytut Planowania i Urządzania Terenów Wiejskich prze-kształcono w Katedrę, w 1995 r. – Katedrę Rolniczych Podstaw Melioracji w Katedrę Rolniczych Podstaw Kształtowania Środowiska. Kolejne zmiany nastąpiły w 2000 r. – po uruchomieniu studiów na kierunku archi-tektura krajobrazu; Instytut Budownictwa Rolniczego zmienił nazwę na Instytut Budownictwa i Architek-tury Krajobrazu a Instytut Melioracji i Kształtowania Środowis ka na Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska.
W roku 2006 rozwijający się ciągle Wydział otrzymał pomieszczenia dla pracowników Instytutu Ar-chitektury Krajobrazu oraz dwie sale wykładowe, cztery sale ćwiczeniowe (trzy wyposażone w 44 stanowiska komputerowe każda) i pomieszczenia dla dziekanatu w nowo wybudowanym Centrum Dydaktyczno-Na-ukowym przy placu Grunwaldzkim 24a. W roku 2008 dziekan prof. dr hab. inż. Jerzy Sobota rozpoczął starania o wybudowanie Centrum Geo-Info-Hydro na po-trzeby rozwijającego się Wydziału kształcącego ponad 3 tysiące studentów, co zostało uwieńczone wprowa-dzeniem w 2009 r. budowy Centrum na listę rezerwową inwestycji MNiSW realizowanych ze środków Unii Europejskiej.
Uruchomione nowe kierunki studiów: gospo-darka przestrzenna i inżynieria bezpieczeństwa oraz planowane uruchomienie kolejnego kierunku inżynieria i gospodarka wodna, a przede wszystkim wdrożenie Procesu Bolońskiego na Wydziale w formie studiów pierwszego stopnia (inżynierskie) i drugiego stopnia (magisterskie) wymagały rekonstrukcji Wydziału. Także nowy sposób finansowania badań wpłynął na jego reorganizację, zwłaszcza zgromadzenie w jednej jednostce wszystkich osób prowadzących badania z danej specjalności bądź dyscypliny. Te przesłanki były podstawą rozpoczętej w 2005 r. przez dziekana
W y d z i a ł I n ż y n i e r i i K s z t a ł t o w a n i a Ś r o d o w i s k a i G e o d e z j i 143
Budynek Wydziału przy pl. Grunwaldzkim 24
prof. Jerzego Sobotę reorganizacji Wydziału. W pierwszej jego fazie w 2006 r. rozwiąza-no Instytut Budownictwa i Architektury Krajobrazu i powołarozwiąza-no Instytut Architektury Krajobrazu i Katedrę Budownictwa i Infrastruktury. Następnie zlikwidowano Katedrę Rol-niczych Podstaw Kształtowania Środowiska, której pracownicy zasilili Instytut Architek-tury Krajobrazu i Instytut Inżynierii Środowiska, natomiast w miejsce Stacji Nawadniania Roślin w Samotworze powołano Ośrodek Edukacji Ekologicznej Samotwór, utworzono Instytut Budownictwa na bazie Zakładu Budownictwa Rolniczego z Katedry Budownictwa i Infrastruktury, którą rozwiązano oraz Zakład Mechaniki Budowli i Konstrukcji Inżynier-skich z Instytutu Inżynierii Środowiska. Zakład Techniki Sanitarnej z rozwiązanej Katedry Budownictwa i Infrastruktury przyłączono do Instytutu Inżynierii Środowiska. W ramach przeprowadzonej reorganizacji zlikwidowano także Wydziałowe Laboratorium Komputerowe oraz utworzono Wydziałowe Laboratorium Technologii Wody i Ścieków.
W wyniku dokonanej restrukturyzacji Wydziału od 1 stycznia 2010 r. działają w jego ramach następujące jednostki:
Instytut Architektury Krajobrazu (dyrektor – prof. dr hab inż. Andrzej Drabiński, •
od 1 grudnia 2010 r. – dr hab. inż. Irena Niedźwiecka-Filipiak),
Instytut Budownictwa (od 1 stycznia p.o. dyrektora – prof. dr hab. inż. Jerzy Sobota, •
od 1 grudnia 2010 r. dr hab inż. Zbigniew Mańko, prof nadzw.),
Instytut Geodezji i Geoinformatyki (dyrektor – dr hab. inż. Andrzej Borkowski, •
prof. nadzw.),
Instytut Inżynierii Środowiska (dyrektor – prof. dr hab. inż. Stanisław Czaban), •
Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska (dyrektor – prof. dr hab. inż. Leszek •
Pływaczyk),
Katedra Gospodarki Przestrzennej (p.o. kierownika – prof. dr hab. inż. Józef Sasik), •
Katedra Matematyki (p.o. kierownika – dr hab. Ryszard Deszcz), •
Wydziałowe Laboratorium Technologii Wody i Ścieków (kierownik – mgr Krystyna •
Stempniak),
Ośrodek Edukacji Ekologicznej Samotwór (kierownik – inż. Zdzisława Jakubowska), •
Stacja Dydaktyczno-Badawcza Mściwojów (kierownik – dr inż.
• Olgierd Kempa).
Czytelnia-biblioteka Wydziałowa (kierownik – mgr Ewa Wiśniewska). •
DZIEJE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU
144
działalnoŚĆ dydaktyczna
W 1950 r. na Oddziale Melioracji Rolnych Wydziału Rolniczego, należącego do Uniwersytetu i Politechniki, studia rozpoczęło 50 osób, z których 7-semestralne studia inżynierskie ukończyły 43 w 1954 r. W 1957 r. pierwsze dyplomy magistrów melioracji wodnych wręczono 54 osobom.
W 1960 r. uruchomiono na Wydziale studia na kierunku geodezja urządzeń rolnych. W 1972 r., z inicjatywy doc. dr. hab. inż. Czesława Wajdzika, utworzono na Wydziale kierunek studiów budownictwo – specjalność budownictwo rolnicze, a w roku 2000 dzięki staraniom dziekana Wydziału – dr. hab. inż. Andrzeja Drabińskiego, prof. nadzw. czwarty już kierunek – architektura krajobrazu. W roku 2001 uruchomiono z inicjatywy prof. dr hab. inż. Zofii Więckowicz kolejny kierunek – gospodarka przestrzenna, a w 2009 r. kierunek inżynieria bezpieczeństwa z inicjatywy dziekana prof. dr. hab. inż. Jerzego Soboty. W 1965 r. na kierunkach melioracje wodne oraz geodezja urządzeń rolnych, a w 1999 r. na kierunku budownictwo uruchomiono też na Wydziale 10-semestralne studia zaoczne.
Wydział systematycznie poszerzał ofertę dydaktyczną i modyfikował profil kształcenia. Oprócz kształcenia na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych rozwinęło się, i to znacząco, dokształcanie na studiach podyplomowych, na których dyplomy uzyskało prawie 1 400 osób. Największym zainteresowaniem od 1994 r. cieszy się studium Wycena Nieruchomości.
Łącznie na Wydziale od 1951 r. do 30 listopada 2010 r. wydano 13 686 dyplomy, w tym: na studiach stacjonarnych 10 654, z czego:
•
4 458 – na kierunku melioracje wodne (do 1991 r.) i po zmianie nazwy na kierunku inżynieria środowiska,
3 612 – na kierunku geodezja urządzeń rolnych (do 1991 r.) oraz geodezja i kartografia, 1 656 – na kierunku budownictwo,
568 – na kierunku architektura krajobrazu, 360 – na kierunku gospodarka przestrzenna; na studiach niestacjonarnych 3 032, z czego: •
1 141 – na kierunku melioracje wodne (do 1991 r.) i po zmianie nazwy na kierunku inżynieria środowiska,
1 377 – na kierunku geodezja urządzeń rolnych (do 1991 r.) oraz geodezja i kartografia, 170 – na kierunku budownictwo,
190 – na kierunku architektura krajobrazu, 154 – na kierunku gospodarka przestrzenna.
W roku 2000 na Wydziale istniały następujące kierunki, specjalnoś ci i specjalizacje studiów:
inżynieria środowiska (dawniej melioracje wodne), z dwiema specjalnościami: inżynieria •
wodna i sanitarna z czterema specjalizacjami: inżynieria wodna, ochrona zasobów wod-nych, technika sanitarna wsi, składowanie i zagospodarowanie odpadów oraz inżynieria melioracyjna i ochrona środowiska, z siedmioma specjalizacjami: gospodarowanie wodą w rolnictwie, inżynieria melioracyjna, kształtowanie i ochrona małej retencji wodnej, ochrona środowiska i rekultywacja, ochrona wód i gleb, rolnicze wykorzystanie ścieków i odpadów, stawy rybne;
geodezja i kartografia (dawniej geodezja urządzeń rolnych), z jedną specjalnością: geo-•
dezja gospodarcza i gospodarka nieruchomościami i dwiema specjalizacjami – geodezja gospodarcza i gospodarka nieruchomościami;
budownictwo z jedną specjalnością – budownictwo rolnicze oraz dwiema specjalizacjami •
– budownictwo inwentarskie oraz budownictwo towarzyszące; architektura krajobrazu.
W y d z i a ł I n ż y n i e r i i K s z t a ł t o w a n i a Ś r o d o w i s k a i G e o d e z j i 145
W roku 2002, zgodnie z przyjętym przez Polskę kształceniem w Systemie Bolońskim, wdrożono na Wydziale studia dwustopniowe: 7-semestralne studia I stopnia, po ukończeniu których absolwent otrzymuje tytuł zawodowy inżyniera oraz 3-semestralne II stopnia, po ukończeniu których absolwent otrzymuje tytuł zawodowy magistra. Taki system studiów dotyczy studiów stacjonarnych (dziennych). Na studiach niestacjonarnych (zaocznych) okres studiów wynosił odpowiednio: osiem semestrów dla studiów I stopnia (inżynierskich) i cztery semestry dla studiów II stopnia (magisterskich). Zgodnie z Procesem Bolońskim Wydział prowadzi także studia III stopnia – doktoranckie.
W 2010 r. na Wydziale kształciło się ponad 3 tysiące studentów na studiach stacjo-narnych i niestacjostacjo-narnych na 6 kierunkach studiów:
na kierunku inżynieria środowiska na studiach I stopnia z jedną specjalnością – inżynieria •
wodna, sanitarna i melioracyjna oraz na studiach II stopnia z siedmioma specjalnościa-mi: technika sanitarna, gospodarka odpadami, inżynieria melioracyjna, kształtowanie i ochrona środowiska, inżynieria wodna, gospodarka wodna i hydrologia, odnawialne źródła energii;
na kierunku geodezja i kartografia na studiach I stopnia z dwiema specjalnościami: geode-•
zja i wycena nieruchomości oraz geodezja i geoinformatyka oraz na studiach II stopnia na trzech specjalnościach: geodezja gospodarcza, geoinformatyka, gospodarka nieruchomo-ściami;
na kierunku budownictwo na studiach I stopnia i na studiach II stopnia z trzema specjal-•
nościami: budownictwo drogowe, budownictwo rolnicze i budownictwo wodne;
na kierunku architektura krajobrazu na jednolitych 5-letnich studiach magisterskich oraz •
na studiach I stopnia z jedną specjalnością – ochrona i kształtowanie krajobrazu, na kierunku gospodarka przestrzenna na studiach I stopnia;
•
na kierunku inżynieria bezpieczeństwa na studiach I stopnia. •
W 2009 r. Wydział wystąpił z inicjatywą powołania unikatowego kierunku studiów inżynieria i gospodarka wodna. Kształcenie na tym kierunku rozpocznie się w roku aka-demickim 2011/2012 po akceptacji wniosku przez Radę Główną Szkolnictwa Wyższego i Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Wydział od samego początku aktywnie uczestniczy w programie wymiany studentów Erasmus/Sokrates. Dotychczas na studia do partnerskich uniwersytetów w Europie wyje-chało ponad 200 studentów, a około 100 zagranicznych studiowało na Wydziale. Partnerskie umowy podpisano z 20 europejskimi uniwersytetami.
Studia podyplomowe na Wydziale Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji
Lp. Nazwa studium Rok Kierownik studium absolwentówLiczba
1. Woda i środowisko 1992–2004 prof. dr hab. inż. Jerzy Kowalski
2. Wycena nieruchomości 1994–2009 prof. dr hab. inż. Zofia Więckowicz 1 546 3. Systemy informacji o terenie i pomiary GPS 2003–20052008–2009 dr inż. Adam Iwaniak 137 4. Urządzanie terenów wiejskich 2006 prof. dr hab. inż. Zofia Więckowicz 21 5. Pośrednictwo w obrocie nieruchomościami 2007–2009 prof. dr hab. inż. Zofia Więckowicz 170 6. Geoinformacja dla administracji geodezyjnej i kartograficznej 2006 dr hab. inż. Halina Klimczak 21 7. Zarządzanie nieruchomościami i pośrednictwo w ich obrocie 2008–2009 prof. dr hab. inż. Zofia Więckowicz 210 8. Certyfikat energetyczny budynków 2009 prof. dr hab. inż. Wojciech Skowroński 35
DZIEJE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU
146
Podczas obozu naukowego SKN geodetów (na pierwszym planie opiekun koła dr inż. K. Mąkolski)