Jakub Tyszkiewicz
lata 1951–1956
Wyższa Szkoła Rolnicza we Wrocławiu (oraz podobna placówka w Poznaniu) utworzona została rozporządzeniem Rady Ministrów z 17 września 1951 r. Jej powstanie wiązało się z dążeniem władz komunistycznych do przyjęcia nowego modelu szkolnictwa wyższego, opartego na radzieckich wzorcach organizacyjnych, z tendencją do podziału ról między szkoły wyższe oraz ich włączania w realizację celów gospodarczych. Już latem tego roku rozpoczęto przygotowania do wydzielenia z Uniwersytetu Wrocławskiego istniejących w jego ramach od zakończenia wojny Wydziałów Rolnego z Oddziałem Melioracji Rolnych oraz Weterynaryjnego. Wraz z utworzonym Wydziałem Zootechnicznym miały one stworzyć samodzielną uczelnię rolniczą w dolnośląskiej stolicy. Jej organizatorami byli profesorowie: Stanisław Tołpa, Alfred Senze i Bolesław Świętochowski1.
Prace organizacyjne przeciągnęły się do końca roku i dopiero na początku stycznia 1952 r. stworzono rektorat WSR, zaś pierwsze posiedzenie Senatu Uczelni, pod przewodnic-twem rektora prof. dr. Stanisława Tołpy, odbyło się 3 stycznia 1952 r. w Zakładzie Botaniki Rolniczej przy ul. Cybulskiego 30. Do władz rektorskich weszli ponadto prof. dr Bolesław Świętochowski, jako prorektor ds. nauki, i prof. dr Alfred Senze, prorektor ds. młodzieży. Na Uczelni utworzono cztery Wydziały: Rolniczy, Weterynaryjny, Melioracji Rolnych i Zoo-techniczny. Jednocześnie rozporządzenie Ministra Szkół Wyższych wprowadzało zmiany w strukturze katedr na Uczelni wrocławskiej. Uroczyste otwarcie nowej Uczelni odbyło się w auli Politechniki Wrocławskiej w dniu 24 marca 1952 r.2
Dodajmy, że środowisko akademickie z niezadowoleniem przyjęło decyzję o utworze-niu WSR, bowiem młodzież chciała ukończyć studia z dyplomem placówki uniwersyteckiej. Były nawet przygotowywane protesty, które jednak szybko zostały wyciszone. Pozytywnym aspektem nowej sytuacji było jedynie powołanie Wydziału Zootechnicznego, co w strukturach Uniwersytetu nie byłoby możliwe3.
W momencie utworzenia WSR szczupła kadra naukowo-dydaktyczna, składająca się z 36 pracowników samodzielnych i 159 pomocniczych, nie była w stanie wypełnić wygórowanych zadań naukowych i dydaktycznych postawionych przed Uczelnią przez Mi-nisterstwo Szkolnictwa Wyższego. Władze nowej Uczelni podjęły starania mające na celu zmianę tej niekorzystnej sytuacji, które zakończyły się powodzeniem. W maju 1952 r. resort przyznał szkole 185 etatów dla pomocniczych pracowników naukowych. Do 1956 r. liczba pracowników zwiększyła się do 538 osób. Samodzielni pracownicy stanowili niespełna 10% zatrudnionych4.
1 Dziennik Ustaw nr 60/51, poz. 411; P. Moroz, J. Żuławiński, Akademia Rolnicza we Wrocławiu 1945–1991. Zarys historyczny, Wrocław 1991, 19.
2 P. Moroz, J. Żuławiński, op. cit, 21; J. Tyszkiewicz, W stalinowskim Wrocławiu. Kalendarium Wrocławia 1951–1955. Warsza-wa–Wrocław 2001, 51.
3 Wywiad z prof. T. Garbulińskim, R. Badurą, J. Juszczakiem i J. Kowalskim, „Głos Uczelni”, nr 100/2001.
N a s z e 6 0 l a t – 1 9 5 1–2 0 1 1 63
Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego w tym okresie posta-wiło przed kadrą niezwykle wygórowane zadania dydaktyczne, wy-nikające przede wszystkim z wysokich limitów przyjęć studentów i przejścia na nauczanie dwustopniowe – 3,5-letnie inżynierskie i 1,5-roczne magisterskie (na Wydziałach: Rolniczym, Zootech-nicznym i Melioracji). Według wytycznych płynących z Warszawy nauczanie miało stać się zadaniem priorytetowym, natomiast właściwe studia miały odbywać się dopiero na stopniu wyższym. Obok zajęć podstawowych wprowadzono także odgórnie nowe przedmioty: ekonomię polityczną i podstawy marksizmu- -leninizmu. Dodatkowo ustalono „plan liczby studentów”, którzy musieli ukończyć studia, realizowany przez poszczególne wydzia-ły. W 1954 r. Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego zadecydowało o przedłużeniu studiów inżynierskich do czterech lat, zaś magi-sterskie nadal pozostały trzysemestralne5.
W roku akademickim 1953/1954 na uczelni było 1 769 studentów, w tym 446 kobiet. Z przyjętych na pierwszy rok aż 15,7% nie zaliczyło pierwszego semestru. Niemal połowa z nich zrezygnowała ze względu na trudne warunki życia i koniecz-ność pogodzenia pracy zarobkowej ze studiami. Rok później na uczelni było już 1 900 studentów stacjonarnych. Novum w roku akademickim 1954/1955 r., już za kadencji rektora Alfreda Senze (1954–1955), było wprowadzenie studiów zaocznych, które stały się integralną częścią nauczania. Powstały one na wydziałach: Rolniczym i Zootechnicznym. Po dwóch latach mury WSR opuściło pierwszych 42 absolwentów Rolnego Studium Zaocznego6.
W 1953 r. powstało Międzywydziałowe Studium Języków Obcych. Niewspółmier-nie dużą rolę od tego okresu zaczęło odgrywać Studium Wojskowe pod kierownictwem mjr. Stanisława Tomanka i Studium Wychowania Fizycznego pod kierownictwem Zdzisława Wiecha, które przygotowywały młodzież do odbywania służby wojskowej (m.in. dyscypliny sportowe wchodzące w skład norm na odznakę Sprawny do Pracy i Obrony)7.
Kształcenie studentów prowadzono w bardzo trudnych warunkach lokalowych, bo-wiem zajęcia odbywały się w kilku małych obiektach rozrzuconych po całym mieście. Na przykład Wydział Melioracji Wodnych mieścił się w przystosowanym do celów naukowych budynku mieszkalnym, a Wydział Rolny korzystał wciąż z pozostających do jego dyspozycji pomieszczeń Uniwersytetu. Wydział Zootechniczny nie posiadał własnego budynku, a kli-niki Wydziału Weterynarii mieściły się w pomieszczeniach przerobionych z dawnych stajni i garaży. Brakowało także miejsca dla utworzonej na początku kwietnia 1952 r. biblioteki, powstałej z połączenia zbiorów bibliotek Wydziałów Rolniczego i Weterynarii8.
5 50 lat Wydziału Rolniczego Akademii Rolniczej we Wrocławiu 1945–1995, Wrocław 1995, 57–58.
6 Zarządzenie 29 Ministra Szkolnictwa Wyższego z 26 VIII 1954 r., Sprawy organizacyjne uczelni 1953–1957, AAR Sekretariat Rektora; Materiały do sprawozdania Ob. Rektora Wyższej Szkoły Rolniczej na inaugurację roku akademickiego 1956/57, AAR, Sekretariat Rektora; Referat Rektora Szkoły na Zjeździe w Poznaniu w dniach 22–24 II 1954 r., AAR, Sekretariat Rektora; Notatka odnośnie stanu WSR Wrocław w dziedzinie spraw studenckich, AAR, Sekretariat Rektora; Stan ilościowy studentów kształconych w AR we Wrocławiu w latach 1945–1985, AAR, Sekretariat Rektora.
7 Referat...w dniach 22–24 II 1954 r., AAR, Sekretariat Rektora; P. Moroz, J. Żuławiński, op. cit, 20–22; Z. Chichłowski,
Dzia-łalność Studium Fizycznego i Sportu oraz Klubu Uczelnianego Akademickiego Związku Sportowego Akademii Rolniczej we Wrocławiu w latach 1951–1984, Wrocław 1986.
8 Pismo Rektora do Miejskiej Rady Narodowej z b.d. [1954 r.], AAR, Sekretariat Rektora; Materiały na zjazd rektorów i dziekanów w Poznaniu; Sprawozdanie rektora z okazji inaugaracji roku akademickiego 1956/57, AAR Sekretariat Rektora, Materiały do Sprawozdania Rektora na inauguracje 1956–1958, AAR, Sekretariat Rektora; P. Moroz, J. Żuławiński, op. cit., 30.
DZIEJE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU
64
W 1954 r. oddano natomiast do użytku nowy dom studencki przy ul. Górnickiego, co w pewnym stopniu poprawiło sytuację lokalową studentów zamiejscowych, stanowiących większość młodzieży uczącej się na Uczelni.
Po powstaniu WSR zmniejszył się areał majątków doświadczalnych, bowiem gospodarstwa Ciernie i część gospodarstwa Bielice przekazane zostały innym jednostkom państwowym. Pozostałe obiekty nie zaspokajały potrzeb dydaktycznych i doświadczalnych uczelni. Pomimo żądania władz, aby stworzyć wzorcowe gospodarstwo wysokoprodukcyjne, stanowiące bazę do doświadczeń i dydaktyki, z braku odpowiednich finansów nie doszło do powstania takiej jednostki w gospodarstwach Pawłowice i Pruszowice. Natomiast, na pole-cenie ministerstwa, w latach 1954–1955 WSR musiała przejąć dwa, zupełnie nieprzydatne do celów naukowych i dydaktycznych gospodarstwa. W 1956 r. także część areału na Psim Polu została przekazana innemu użytkownikowi9.
Okres umownie nazywany stalinowskim przyniósł również wzrost ideologizacji życia na uczelni. W pełni uwidoczniła się także rola podstawowej organizacji partyjnej (POP) PZPR, która wpływała na politykę personalną w WSR. Na cenzurowanym były osoby, których poglądy i postawa nie zgadzała się z założeniami narzuconego systemu. W pierw-szej połowie lat 50. podejmowano np. próby zwolnienia prof. Stefana Gumińskiego, który nie wahał się publicznie krytykować pseudonaukowych teorii importowanych z ZSRR10. Z nielicznych materiałów znjadujących się w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej można wysnuć wniosek, że niektórzy z pracowników naukowych WSR znajdowali się w kręgach zainteresowania Urzędu Bezpieczeństwa. Jednym z nich był np. dr Bronisław Gancarz, którego określano jako „zajadłego nacjonalistę”, który „utrzymuje kult Lwowa”11. Materiały kompromitujące starano się także, bezskutecznie, zebrać na prof. Kazimierza Boratyńskiego, któremu zarzucano, że „nie jest zwolennikiem nauki marksistowskiej i obecnego ustroju w PRL”12. Prof. Zbigniew Dziewoński był w operacyjnym zainteresowaniu UB w latach 1946–1954, ponieważ, jak podkreślano, miał kontakt „z hrabią prof. Stanisławem Mycielskim”, podejrzanym o działalność szpiegowską na rzecz wywiadu amerykańskiego oraz wspólpracę
9 P. Moroz, J. Żuławiński, op. cit, 68–69.
10 Dać świadectwo prawdzie. Historia „Solidarności” Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Wrocław 2005, 17.
11 Doniesienie z 24 III 1954 r., Instytut Pamięci Narodowej Wrocław (dalej cyt: IPN Wr.), sygn. 032/287, 15–17. Żródłem infor-macji był tajny współpracownik „Witek”.
12 Pismo kpt F. Solarskiego do Dyrektora Biura Paszportów Zagranicznych w Warszawie z 1954 r., IPN Wr., sygn. 032/287, 74. Uroczystość otwarcia Wyższej Szkoły
Rolniczej we Wrocławiu w auli Politechniki Wrocławskiej (24 marca 1952 r.)
N a s z e 6 0 l a t – 1 9 5 1–2 0 1 1 65
z Konsulatem Francuskim we Wrocławiu, który oskarżano o działalność wywiadowczą13. W latach 1947–1955 UB rozpracowywała także prof. Stanisława Baca, którego „grzechem” była m.in. przynależność do Polskiego Stronnictwa Ludowego14. Ideologizacja życia na Uczelni polegała również na narzucaniu na pracowników różnego rodzaju mniej lub bardziej potrzebnych dodatkowych prac z okazji kolejnych rocznic i uroczystości politycznych orga-nizowanych przez władze komunistyczne. Na przykład z okazji II Zjazdu PZPR w 1954 r. podjęto 91 zobowiązań naukowych i innych15.
lata 1956–1971
Październikowa „odwilż” i pewna liberalizacja polityczna w Polsce w 1956 r. obję-ła również szkolnictwo wyższe. W środowisku naukowym Uczelni, kierowanej w latach 1955–1959 przez prof. Aleksandra Tychowskiego, odżyły przede wszystkim nadzieje na zmia-nę nazwy szkoły. Już od wiosny tego roku podjęto oficjalne starania, podkreślając, iż nazwa Wyższa Szkoła Rolnicza nie odzwierciedla akademickiego charakteru szkoły, a tymczasem uczelnia rolnicza we Wrocławiu „reprezentuje wszystkie zasadnicze dyscypliny z zakresu nauk rolniczych”. Zwracano również uwagę na wysoki potencjał kadry przedwojennej wy-wodzącej się z Akademii Rolniczej w Dublanach i Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Już 30 maja 1956 r. Senat wystąpił do Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego z oficjalnym wnioskiem w tej sprawie, na który nie otrzymano odpowiedzi. W grudniu podjęto zatem uchwałę o przyjęciu nowej nazwy „Akademia Gospodarstwa Wiejskiego”, ponownie przedkładając wniosek do ministerstwa. Dopiero ten krok wywołał reakcję urzędników w Warszawie, którzy wyrazili opinię, iż podejmowanie decyzji w tej sprawie jest przedwcze-sne16. Także w drugiej połowie lat 60. władze i pracownicy WSR we Wrocławiu przedstawiali Ministerstwu Szkolnictwa Wyższego petycje o zmianę
nazwy Uczelni na Akademię Rolniczą lub Akademię Gospodarstwa Wiejskiego, zwracając uwagę, iż narzucona odgórnie nazwa nie oddaje rozwoju i stanu posiadania kadry naukowej, jak również dorobku naukowego wro-cławskiej uczelni rolniczej17.
Struktura organizacyjna Uczelni w latach 60., za kadencji rektora Alfreda Senzego (1959–1965) i Tadeusza Garbulińskiego (1965–1969), pozostawała prawie niezmieniona. W 1959 r., dzięki zdecydowanej postawie Senatu, udało się zapobiec zamierzonej przez resort szkolnictwa wyższego likwidacji Wydziału Zoo-technicznego. Wśród argumentów za jego istnieniem, obok kwestii merytorycznych, wykorzystano również fakt, iż ten krok spowoduje „uszczuplenie polskiej nauki na Ziemiach Zachodnich”18.
13 Arkusz informacyjny z 25 XI 1966 r., IPN Wr. sygn 053/3315, 6.
14 Opracowano na podstawie arkuszy informacyjnych, IPN Wr. sygn 053/3315, t. 4.
15 Informacja z pracy POP uczelnianych jako kierownika politycznego w doskonaleniu procesu nauczania i wychowania młodzieży studenckiej (IV 1954 r.). Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (dalej: APWr., KW PZPR), sygn. 74/XVIII/16, 4.
16 Uchwała Senatu Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu z 30 V 1956 r. AAR, Sekretariat Rektora; Moroz, Żuławiński, op. cit, 24.
17 Pismo do Ministra Szkolnictwa Wyższego Henryka Golańskiego z 6 V 1964 r., AAR, Sekretariat Rektora, R-27; P. Moroz, J. Żuławiński, loc. cit.
18 Posiedzenie poszerzonego Senatu WSR [6 XI 1959], AAR, Sekretariat Rektora.
Konferencja „Rola nowoczesnych środków technicznych w procesie nauczania w uczelniach rolniczych” (1967)
DZIEJE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU
66
W drugiej połowie lat 50. liczba pracowników naukowych WSR wciąż nie była wystar-czająca. Na ogólną liczbę 647 osób – w 1958 r. samodzielnych pracowników naukowych było zaledwie 53. W latach sześćdziesiątych profesorowie i docenci stanowili zwykle 1/10 całości zatrudnionych. W połowie dekady na Uczelni pracowało 930 osób, w tym 361 nauczycieli akademickich. Pod koniec lat 60. nastąpił wzrost liczby tych ostatnich, pracowników, cho-ciaż stosunek do ogólnej liczby zatrudnionych w WSR pogorszył się i wynosił zaledwie 7%. Na początku lat 70. zatrudniano 445 nauczycieli akademickich19.
Od 1956 r. nastąpiły także zmiany w programie studiów. Wprowadzono 5-letnie studia stacjonarne, eliminując przedmioty niezwiązane bezpośrednio z charakterem kształcenia rolniczego. Zdecydowano także o zmniejszeniu liczby młodzieży przyjmowanej na studia, prawie o 250 osób. Ta decyzja spowodowana była chęcią zapewnienia im normalnych wa-runków nauczania w szczupłych i niewystarczających warunkach lokalowych. Zmniejszenie ogólnej liczby studiujących wiązało się także ze wspomnianym już projektem likwidacji Wydziału Zootechnicznego, na którym w latach 1958–1964 nie prowadzono rekrutacji na I rok. Pod koniec lat 50. na uczelni studiowało 1 632, a w połowie następnej dekady 1 534 studentów20.
Ponowne zwiększenie naboru młodzieży na studia rolnicze stało się możliwe po odda-niu do użytku uczelni nowych budynków. Już w roku akademickim 1966/1967 liczba wszyst-kich studentów przekroczyła 2 000 (2 310), aby na początku lat 70. osiągnąć liczbę 2 889. Pod
koniec lat 60. na studia dzienne przyjmowano prawie 700 osób, chociaż chętnych było zwykle dwukrotnie więcej21. Pewnym problemem, szcze-gólnie w latach 1960–1965, był spory odsiew studentów stacjonarnych, przekraczający 20%, a na I roku sięgający nawet 1/3 studentów. Nie wszy-scy potrafili sprostać wysokim wymaganiom. Najwięcej osób rezygnowało z nauki na wydziałach: Weterynaryjnym, Melioracji i Rolniczym. W drugiej połowie tej dekady nastąpiły jednak pewna poprawa i zmniej-szenie ilości młodzieży, która nie kończyła studiów, o 5–6%22.
W połowie lat 60. na wszystkich wydziałach z wyjątkiem we-terynarii wprowadzono studia dwustopniowe – 4-letnie inżynierskie i 5-letnie magisterskie. W kształceniu położono nacisk na jakość, wpro-wadzanie nowych metod nauczania oraz użyteczność gospodarczą prac dyplomowych. W roku akademickim 1967/1968 utworzono kierunek mechanizacja rolnictwa23.
Nadal dużą wagę przykładano do zaocznych form kształcenia. Obok 5-letnich Zaocznych Studiów Zawodowych na poziomie inżynierskim (wydziały: Rolniczy, Zootechniczny, Melioracji Wodnych z Oddziałem Geodezji), powstały studia magisterskie i studia stacjonarno-zaoczne, polegające na odbywaniu zjazdów szkoleniowych trwających jeden tydzień w miesiącu. W 1962 r. uruchomiono Punkt Konsultacyjny w Toporowie w województwie zielonogórskim. Od początku następnej dekady słuchacze
19 Na podstawie danych przedstawionych przez: P. Moroz, J. Żuławiński, op. cit, 37–38.
20 Sprawozdanie z letniej sesji egzaminacyjnej 1964/65; AAR, Sekretariat Rektora; P. Moroz, J. Żuławiński, op. cit, 39.
21 Rekrutacja na studia, APWr., KW PZPR sygn. 74/XVIII/22, p. 258-260. W roku akademickim 1968/69 o przyjęcie na studia dzienne ubiegało się 1 527osób, przyjęto 680, zaś w roku następnym – 1 478, przyjęto 673.
22 Informacje o wynikach nauczania we wrocławskich wyższych uczelniach w roku akademickim 1965/1966 i 1968/1969 oraz Informacja z realizacji uchwały Plenum Komitetu Wojewódzkiego PZPR z czerwca 1966 roku, w sprawie niektórych węzłowych problemów szkolnictwa wyższego we Wrocławiu (I 1968), APWr., KW PZPR sygn. 74/ XVIII/13, p. 341, 362 i 370; Analiza wyników nauczania w roku 1969/70 – studia stacjonarne, AAR, Sekretariat Rektora 20-7/49/74. P. Moroz, J. Żuławiński, op. cit, 40.
23 Informacja o realizacji Plenum Komitetu Wojewódzkiego PZPR z czerwca 1966 roku w sprawie niektórych węzłowych proble-mów szkolnictwa wyższego we Wrocławiu, APWr. KW PZPR sygn. 74/XVIII/13, 362.
Na zbiórce przed pochodem 1-majowym
N a s z e 6 0 l a t – 1 9 5 1–2 0 1 1 67
Wydziału Rolniczego spotykali się w Ośrodku Szkoleniowym na Partynicach. W 1970 r. z tej formy studiów korzystało 1 251, a rok później 1 346 osób24.
W 1960 r. utworzono dobrowolny Kurs Wiejskiego Gospodarstwa Domowego dla studentek, następnie przemianowany na obowiązkowe Studium Wiejskiego Gospodarstwa Domowego, istniejące do 1972 r., obejmujące zasady żywienia, organizację i ekonomikę gospodarstwa domowego, urządzenie domu mieszkalnego, zagadnienia kulturalno-oświa-towe, higienę ogólną i społeczną oraz estetykę i konserwację ubioru. W 1962 r. powstał Ośrodek Rozwoju Postępu Technicznego w Rolnictwie, przekształcony w 1967 r. w Zakład Upowszechniania Postępu w Rolnictwie. Nową jednostką naukową był Instytut Biologii Stosowanej, powołany w 1964 r. W 1966 r. utworzono Pracownię Pomocy Naukowo-Dy-daktycznych25.
Ważnym elementem rozwoju naukowego Uczelni były kontakty z innymi szkołami rolniczymi za granicą. W listopadzie 1965 r. podpisano umowę o współpracy z Wyższą Szko-łą Rolniczą w Brnie26. Dzięki funduszom przyznanym przez resort szkolnictwa wyższego możliwe były także indywidualne wyjazdy pracowników na uczelnie w krajach kapitalistycz-nych i socjalistyczkapitalistycz-nych. Od 1962 r. pracownicy Wydziału Melioracji Wodkapitalistycz-nych uczestniczyli w nauczaniu na Uniwersytecie w Rostocku, zaś naukowcy wschodnioniemieccy przyjeżdżali na wykłady do Wrocławia27.
W 1956 r. władze Uczelni podjęły starania o budowę nowych budynków dla Wydziału Zootechnicznego i Rolniczego, rektoratu oraz czterech klinik, magazynu pasz i kotłowni. W celu uzyskania środków finansowych na rozpoczęcie budowy m.in. profesor S. Bac „na własną rękę” rozpoczął starania w Ministerstwie Rolnictwa i Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego o przyznanie kredytów na budowę gmachu Wydziału Melioracji Wodnych. Pomi-mo przeszkód oddano w 1962 r. do użytku dwie kliniki dla katedr: Epizootiologii i Chorób Wewnętrznych, a dwa lata później klinikę dla Katedry Położnictwa. W 1965 r. ukończono budynki Katedry Mechanizacji Rolnictwa28. Nie rozwiązało to do końca trudności lokalowych, bowiem prawie 35% bazy stanowiły wyeksploatowane budynki poniemieckie, wymagające gruntownych remontów. Brak sal wykładowych i seminaryjnych wpływał na stłoczenie stu-dentów w czasie wykładów i konserwatoriów29. Sytuacja poprawiła się, gdy pod koniec lat 60. i na początku 70. oddano do użytku przy pl. Grunwaldzkim dwa budynki dla Wydziału Melioracji Wodnych i kilku katedr Wydziału Rolniczego. Na Biskupinie zmontowano zaś pawilon, w którym mieścił się Zakład Hodowli Bydła Instytutu Hodowli i Technologii Produkcji Zwierzęcej30.
Zmiany polityczne zachodzące w 1956 r. w Polsce wpłynęły także na przejściowe osłabienie roli tzw. czynnika partyjnego. Po polskim Październiku wiele osób złożyło swo-je legitymacswo-je, a w 1960 r. do PZPR należało tylko czterech docentów, natomiast żaden z profesorów Uczelni 31. Organizacja partyjna, chociaż słaba liczebnie, szybko jednak zaczęła wpływać na życie Uczelni. Szczególne zaniepokojenie partyjnych budziły organizowane w WSR w latach 1957–1958 zebrania Klubu Inteligencji Katolickiej, w których masowo uczestniczyli zarówno pracownicy (np. profesorowie Aleksander Tychowski, Mieczysław Cena czy Zbigniew Dziewoński), jak i studenci. Na szczeblu wojewódzkim partii zadecydowano
24 Studenci Wyższej Szkoły Rolniczej w latach 1970–1980, AAR, Sekretariat Rektora 20-7/74/74; P. Moroz, J. Żuławiński, op. cit, 41–42.
25 P. Moroz, J. Żuławiński, op. cit, 23, 47.
26 Umowa z XI 1965 r., AAR, Sekretariat Rektora 20–7/48/74.
27 P. Moroz, J. Żuławiński, op. cit, 61–62.
28 P. Moroz, J. Żuławiński, op. cit, 30, 32; Wyższa Szkoła Rolnicza we Wrocławiu 1945–1970, Wrocław 1970, 81.
29 Notatka w sprawie sytuacji lokalowej uczelni wrocławkskich (VI 66), APWr., KW PZPR sygn. 74/XVIII/25, 78.
30 P. Moroz, J. Żuławiński, op. cit, 30, 32; Wyższa Szkoła Rolnicza we Wrocławiu 1945–1970, Wrocław 1970, 81.
DZIEJE UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU
68
o usunięciu z Uczelni osób najbardziej zaangażowanych w działalność KIK-u, zwalniając z pracy trzy asystentki. Wywierano także wpływ na inne osoby, aby zaprzestały działalności w tej organizacji32.
W latach 60. partia miała jednak kłopoty z pozyskiwaniem nowych członków, a o podejściu pracowników Uczelni do jej działalności może świadczyć fakt, że na początku tej dekady tylko dwóch z 48 samodzielnych pracowników naukowych należało do PZPR. Wśród 264 pomocniczych pracowników nauki w jej szeregach było 40 osób33. Pomimo zwiększenia liczebności POP, m.in. o 10 przedstawicieli samodzielnych pracowników naukowych i około 40 asystentów i adiunktów, jeszcze w połowie lat 60. Komitet Uczelniany PZPR z goryczą stwierdzał, że nie posiada wystarczającego wpływu na sytuację na Wydziałach Melioracji i Geodezji. Krytycznie oceniano także działalność Katedry Filozofii, w teorii mającej wspierać ideologicznie działania PZPR na Uczelni. Ubolewano, że większe wpływy posiadają Zjedno-czone Stronnictwo Ludowe i Związek Młodzieży Wiejskiej, który zrzeszał 540 studentów34. W 1968 r. POP w WSR liczyła 277 osób, w tym 16 samodzielnych pracowników naukowych i 91 pomocniczych pracowników nauki35.
Pomimo politycznych zmian po Październiku 1956 r. Służba Bezpieczeństwa nie zaprzestała inwigilacji niektórych pracowników WSR. Pod koniec lat 50. rozpracowywano m.in. Stanisława Nowińskiego (w czasie wojny oficer NSZ), a do roku 1963 wykazywano zainteresowanie Wacławem Leszczyńskim, wówczas asystentem, jako działaczem powstałego właśnie Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Amerykańskiej, a także drużynowym harcerskiej drużyny akademickiej „Węzeł”36.
marzec 1968
Strajk studentów wrocławskich Uczelni na wieść o wydarzeniach w Warszawie w dniu 8 marca objął także studentów WSR37. 14 marca o godz. 14.00 na wiecu w Sali VR zebrało się około 800 osób. Na znak protestu przeciw nieopublikowaniu w prasie rezolucji oraz wyrazów solidarności ze studentami warszawskimi, podobnie jak na pięciu innych uczelniach wrocławskich, proklamowano 48-godzinny strajk okupacyjny w gmachu głównym przy ul. Norwida. Władze partyjne oceniały, że tego dnia brało w nim udział około 900, a 15 marca około 700 osób. Mogą to być dane zaniżone, bowiem według komunikatu „Ko-mitetów Organizacyjnych Wieców Okupacyjnych” w WSR strajkowało 1,5 tys. studentów38. Zadecydowano o postawieniu wart studenckich przy bramach wejściowych i wpuszczaniu na Uczelnię tylko pracowników i młodzieży akademickiej. Strajkowi przewodził Andrzej Lewandowski z IV roku zootechniki, który wszedł także do międzyuczelnianej komisji strajkowej. Szczególnie aktywnie w proteście uczestniczyli studenci z Wydziału Melioracji. W czasie wiecu pracowników i przedstawicieli młodzieży w sali 3W część kadry otwarcie
32 Dać świadectwo prawdzie. Historia „Solidarności” Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Wrocław 2005, 18.
33 Niektóre dane statystyczne dotyczące wyższych uczelni wrocławskich (maj 1961), APWr., KW PZPR sygn. 74/XVIII/16, 50