Strona główna (zainicjowanie korzystania z systemu)

Stroną startową dla systemu jest strona główna biblioteki, na której znajduje się okno wyszukiwawcze systemu EDS. Pole to służy jednak tylko tym użytkownikom, którzy korzystają z sieci uniwersyteckiej (identyfikują się uczelnianym numerem IP). W pozostałych przypadkach użytkownik musi skorzystać z odnośnika znajdującego się pod oknem wyszukiwarki, opisanego etykietą: „Z komputerów domowych : Wejście dla pracowników i studentów UW”. Link ten kieruje użytkownika do ekranu z logowaniem, gdyż jeszcze przed rozpoczęciem wyszukiwania konieczne jest uwierzytelnienie czytelnika.

3.Użyteczność systemów discovery

Użytkownicy usiłujący po raz pierwszy skorzystać z funkcji oferowanych przez EDS-a we wdrożeniu BUW-u napotykają trudność jeszcze zanim de facto zaczną używać systemu.

Pierwszą przeszkodę stanowi znalezienie narzędzia w przypadku, w którym zainteresowana osoba znajduje się poza Uniwersytetem Warszawskim. Mimo towarzyszącej oknu etykiecie

„Z komputerów UW” i wskazówki od moderatorki badania, że znajdują się w hipotetycznej sytuacji, w której korzystają z systemu w domu, aż sześcioro z osiemnaściorga badanych podczas testów podjęło próbę skorzystania z niego. W konsekwencji ich oczom ukazywało się okno logowania do platformy EBSCOhost, gdzie pięć osób usiłowało bezskutecznie wprowadzić dane do logowania do konta bibliotecznego (jeden badany wycofał się po ujrzeniu strony logowania).

Spore utrudnienie stanowi fakt, że w przypadku wdrożenia w UW logowanie konieczne jest jeszcze przed rozpoczęciem wyszukiwania, a nie w momencie próby uzyskania dostępu do zasobów lub do funkcji, przy których rzeczywiście niezbędne jest uwierzytelnienie czytelnika. W przeciwieństwie do konkurencyjnych systemów, rozwiązanie to jest często stosowane wśród wdrożeń rozwiązania firmy EBSCO. Istnieją jednak implementacje, także w polskich uczelniach, w których logowanie jest wymagane na późniejszym etapie, a nie jeszcze przed wyszukiwaniem, co oznacza, że takie wdrożenia są możliwe.

Logowanie nie jest konieczne w celu przeszukania bazy z komputerów znajdujących się w sieci uczelnianej (lub sprzętów użytkowników połączonych z uczelnianymi sieciami).

Korzystając z takich komputerów jednak także można napotkać trudności – problem wykryty podczas testów eksperckich polega na błędnym identyfikowaniu instancji oprogramowania.

Występuje on w dość nietypowej sytuacji, kiedy użytkownik chce przeszukać przy pomocy systemu EDS zasoby biblioteki A, znajdując się na terenie uczelni B (będąc podłączonym do jej sieci), której biblioteka również udostępnia swoim użytkownikom EDS-a.

W odpowiedzi na zapytanie zadane na stronie biblioteki A, użytkownik otrzyma odpowiedzi odnoszące się do zasobów biblioteki B. Oznacza to, że korzystając z komputerów podpiętych do sieci UW (np. w BUW-ie), przy próbie przeszukania zasobów Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego, użytkownik otrzyma informację o zasobach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.

Poszukując narzędzia na stronie internetowej biblioteki, niektóre osoby sięgały do instrukcji wyszukiwania, do której odnośnik znajduje się pod oknem wyszukiwawczym oraz linkiem do logowania spoza UW. Instrukcja ta nie zawiera jednak informacji na temat

3.Użyteczność systemów discovery

logowania się do systemu (zob. Multiwyszukiwarka EBSCO Discovery Service – przewodnik, 2014).

Nawet jeżeli użytkownikom udało się odnaleźć wejście do systemu z komputerów domowych, dla wielu z nich osiągnięcie w tym zakresie sukcesu było czasochłonne i frustrujące. Mając za zadanie znaleźć konkretny artykuł dostępny w wersji elektronicznej (bez informacji na temat tytułu czasopisma i bazy, w której się znajduje), badani podejmowali próbę korzystania z OPAC-u (opisanego na stronie jako „Katalog online bibliotek UW”) czy wchodzili w zakładkę „E-zbiory”, otwierali bibliotekę cyfrową, zeskanowane karty katalogowe, usiłowali przeszukać listę A-Z. Zanim znajdowano link do logowania się spoza UW, użytkownicy często przeszukiwali górne oraz boczne menu, a także zakładki w centralnej części strony, nad okienkiem wyszukiwarki. Omijano w ten sposób środkowy fragment strony głównej, w którym znajduje się pole wyszukiwarki. Układ strony głównej i umiejscowienie na niej okna systemu EDS można zobaczyć na ilustracji 3.1.

Ilustracja 3.1: Biblioteka Uniwersytacka w Warszawie – strona główna. Dostęp [2014-12-30]:

www.buw.uw.edu.pl

Cztery osoby spośród osiemnastu niedoświadczonych użytkowników nie znalazły wejścia do systemu, a wielu, które to zrobiły, udało się dopiero po długich i frustrujących – jak wynikało z ich wypowiedzi – poszukiwaniach. Wśród werbalnych komentarzy badanych pojawiały się stwierdzenia, że nie spodziewali się, że miejsce przebywania (na uczelni lub poza nią) może determinować sposób wejścia do systemu, zaskoczyła ich taka zależność.

Niemniej niektórzy użytkownicy odnajdowali link do logowania od razu i oceniali takie

3.Użyteczność systemów discovery

rozwiązanie jako intuicyjne. Autorka uważa, że uwierzytelnienie użytkowników powinno następować już po dokonaniu wyszukiwania – przed uzyskaniem dostępu do zasobów wymagających weryfikacji uprawnień użytkownika, czyli w momencie, w którym konieczne jest potwierdzenie, że dana osoba może skorzystać z subskrybowanego zasobu, do którego dostęp jest ograniczony w umowie licencyjnej z wydawcą lub dostawcą treści.

Dodatkową niedogodnością jest konieczność osobnego logowania się (przy pomocy tych samych danych co do systemu EDS, a właściwie do systemu uwierzytelniającego HAN) do konta bibliotecznego w OPAC-u Chamo, a także trzecia możliwość logowania – do platformy EBSCOhost. Konto w serwisie EBSCOhost jest niezależne od logowania do systemu EDS przy pomocy danych konta bibliotecznego. Użytkownicy biblioteki domyślnie nie mają stworzonych kont w tym serwisie; aby skorzystać z dostępnych tam opcji, muszą się zarejestrować. W konsekwencji po zalogowaniu się do HAN-a przy pomocy danych konta bibliotecznego muszą zalogować się powtórnie przy pomocy innych danych, aby skorzystać z informacji zapamiętanych na swoim koncie EBSCOhost. Konto i każdorazowe logowanie się do niego służy zapamiętaniu preferencji użytkownika oraz zawartości tzw. folderu, w którym można zapisać przydatne rekordy, tak aby były one dostępne po ponownym zalogowaniu, w przyszłych sesjach. Kwestia stworzenia konta w serwisie EBSCOhost została także omówiona w rozdziale 2.2.Analiza dostępności.

Aby stworzyć konto w serwisie EBSCOhost, należy skorzystać z opcji „Zarejestruj się” dostępnej w górnym menu po prawej stronie ekranu. Co zaskakujące, link opisany

„Zarejestruj się” odsyła do strony logowania, a nie do formularza rejestracji, do którego odsyłacz znajduje się na stronie logowania. Użytkownik chcący się zarejestrować może być zdezorientowany, musi także znaleźć dodatkowy odnośnik i wykonać dodatkowe kliknięcie.

Natomiast osoba mająca już konto w serwisie i poszukująca okna logowania, może mieć problem ze znalezieniem odpowiedniego odsyłacza.

Co więcej, sama dostępność opcji rejestracji i logowania w dodatkowym serwisie może być zaskakująca i niezrozumiała dla użytkownika, który jest zalogowany do swojego konta bibliotecznego. Jeszcze mniej zrozumiała jest konieczność posiadania drugiego konta w celu wykorzystania wszystkich funkcji dostępnych w systemie i konieczność każdorazowego podwójnego logowania – do konta bibliotecznego oraz do serwisu EBSCOhost, a w przypadku chęci złożenia zamówienia na tradycyjną książkę, także ponowne logowanie się danymi konta bibliotecznego, aby skorzystać z OPAC-u. Z punktu widzenia użytkownika jest to skomplikowane i może być niezrozumiałe.

3.Użyteczność systemów discovery

Pomiędzy napisem „Multiwyszukiwarka” a polem wyszukiwawczym znajduje się informacja o zasobach przeszukiwanych przez narzędzie: „Zintegrowane przeszukiwanie większości e-zbiorów UW oraz Katalogu Bibliotek UW” – uwalnia to od zastanawiania się, do czego służy narzędzie i zmniejsza szansę błędnego zidentyfikowania go np. jako wyszukiwarki treści na stronie internetowej. Był to element pozytywnie oceniany przez badanych niedoświadczonych użytkowników. Jedna negatywna ocena tej informacji wiązała się z problemem ze znalezieniem logowania dla osób spoza sieci UW. Osoba badana stwierdziła, że informacja o przeszukiwanych zasobach sugeruje, że znajdujące się poniżej okienko powinno umożliwić wyszukiwanie, z czym jednak miała kłopot z powodu problemów z dotarciem do właściwego logowania. W tym kontekście krytyka potwierdza, że informacja o przeszukiwanych zasobach jest zrozumiała – użytkowniczka zinterpretowała ją zgodnie z intencjami twórców witryny, a negatywna ocena była skutkiem problemów z rozpoczęciem pracy w systemie (znalezieniem wejścia dla użytkowników znajdujących się poza kampusem UW).

Ułatwieniem w znalezieniu narzędzia mogłoby być zamieszczenie okna wyszukiwarki na każdej podstronie witryny biblioteki. Taka organizacja dostępu do narzędzia jest jednak trudna, gdy mamy do czynienia ze stroną funkcjonującą już wcześniej, gdzie na etapie projektowania nie przewidziano takiego elementu – tak jest w przypadku Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.